Nekpijn: oorzaken nekpijn, pijn in schouder en nekklachten

Nekpijn of pijn in de nek is een veel voorkomende klacht. Nekpijn komt vaak voor. Ongeveer een derde deel van de mensen heeft jaarlijks last van nekpijn. Er zijn ongeveer 60 specifieke oorzaken van nekpijn bekend. De meeste oorzaken van pijn in de nek zijn niet ernstig. Er kan sprake zijn van spierverrekking door een onverwachtse beweging of nekklachten als gevolg van een langdurig verkeerde houding op het werk of elders. Een verkeerde slaaphouding komt ook vaak voor. De pijn kan uitstralen naar de rechterkant of linkerkant van de nek, schouder en bovenarm. Veel nekpijn of schouderpijn lijkt scherp van aard, maar de pijn kan ook worden ervaren als dof, brandend, krampend, of stekend. Pijn in de nek of nekpijn kan leiden tot een stijve nek of schouder en verlies van het bewegingsbereik, oftewel functieverlies. Wat te doen bij nekpijn?

Nekpijn / pijn in de nek

• Nekpijn of pijn in de nek
• Nekpijn, stijfheid en uitstralingspijn
  
• Acute en chronische nekpijn
• Oorzaken stijve nek
• In vogelvlucht
• Bijkomende klachten
• Meestal niet ernstig
• Nekpijn oorzaken
• Verkeerde houding, beweging of belasting
• Zeurende pijn in nek en schouder door spondylose
• Spierverrekking of spierscheuring
• Nekpijn door koude luchtstroom of tocht
• Pijn in de nek door whiplash
• Zenuwbeknelling door een verschoven wervel
• Zere nek en pijnklachten door nekhernia
• Uitstralingspijn door hartaanval
• Zere nek door aneurysma
• Nekpijn door ziekten
• Risicofactoren voor pijn in de schouder en nek
• Symptomen van schouder- en nekpijn
• Pijn
• Krachtverlies
• Gevoelloosheid
• Koude arm of hand
• Kleurveranderingen
• Zwelling
• Misvorming
• Wanneer naar de huisarts met nekpijn?
• Onderzoek en diagnose
• Zelfzorg: wat te doen bij nekpijn?
• Medische behandelingen voor schouder- en nekpijn
• Schouderpijn en nekpijn voorkomen
• Prognose

Nekpijn of pijn in de nek

Nekpijn, stijfheid en uitstralingspijn

Nekpijn is een courante klacht. Ongeveer een derde deel van de bevolking heeft in de loop van een jaar wel eens last van nekpijn. 14% hunner heeft langer dan 6 maanden klachten.[1] Slechts een klein deel van deze mensen bezoekt een huisarts. Dit doen ze vooral bij aanhoudende klachten en wanneer ze er door in hun dagelijkse leven worden beperkt. De meest gemelde klacht is nekpijn, hetgeen vaak gepaard gaat met een stijf gevoel en/of uitstralende pijn naar het hoofd, arm of schouderregio.[2]

Acute en chronische nekpijn

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute en chronische nekpijn. Er wordt van acute nekpijn gesproken als deze korter dan 6 weken duurt. Bij chronische nekpijn houden de klachten langer dan 6 maanden aan. Er zijn volgens de International Association for the Study of Pain (IASP) ongeveer 60 specifieke oorzaken voor nekpijn bekend.[3] Het blijkt dat er in de meeste gevallen geen oorzaak wordt gevonden. Er is dan sprake van aspecifieke of mechanische nekpijn, waarbij er geen aanwijzingen zijn voor een beschadiging of afwijking van specifieke anatomische structuren in de nek. Tumoren, infecties, fracturen en vasculaire oorzaken komen relatief weinig voor.[4]

Oorzaken stijve nek

In vogelvlucht

Een stijve nek kan komen door:

• pijnlijke nekspieren;
• slijtage van de halswervels;
• irritatie van het botvlies; of
• een blessure aan pezen of banden.

Bijkomende klachten

Een stijve nek kan leiden tot andere lichamelijke klachten, zoals zere schouders of armen, hoofdpijn en hoge rugpijn (rugpijn in bovenrug).

Meestal niet ernstig

De meeste oorzaken van pijn in de nek zijn niet ernstig. Er kan sprake zijn van spierverrekking door een onverwachtse beweging of nekklachten als gevolg van een langdurig verkeerde houding op het werk of elders. Slijtage of degeneratie van botten of kraakbeen onder invloed van het verouderingsproces of jarenlange overbelasting, is ook een veel voorkomende oorzaak, vooral bij mensen vanaf middelbare leeftijd. Soms kan pijn in de nek wijzen op een ernstige aandoening. Bij kinderen met een plotseling begin van een stijve nek, zijn ouders soms bang dat dit het begin van een hersenvliesontsteking (meningitis) kan betekenen. Schakel bij één van de volgende klachten direct medische hulp in:

• Stekende pijn in de schouder of pijn uitstralend tot in de armen/handen;
• Nekpijn en gevoelloosheid of verlies van kracht in armen of handen (krachts- en/of gevoelsverlies);
• Verandering van plas- of ontlastingspatroon;
• Nekstijfheid (bij kin op de borst: het verschijnsel dat het hoofd niet of met grote moeite voorover gebogen kan worden) en hoge koorts.

Dit worden alarmsymptomen genoemd.

Nekpijn oorzaken

Pijn in de nek kan het gevolg zijn van verscheidene oorzaken, variërend van spierverrekking, overbelasting en whiplash tot ziekten zoals reumatoïde artritis en meningitis. De meest voorkomende oorzaken van nekpijn zijn:

• verkeerde houding, beweging of belasting;
• spondylose;
• spierverrekking of spierscheuring;
• koude luchtstroom of tocht;
• whiplash;
• zenuwbeknelling als gevolg van een verschoven wervel;
• hernia; en
• bepaalde ziekten.

Verkeerde houding, beweging of belasting

Nekpijn kan ontstaan door:

• weinig afwisseling in de houding, zoals bij bureauwerk en veel werken met de laptop of computer;
• weinig afwisseling in beweging, bij monotoon werk waarbij steeds dezelfde handeling wordt verricht (bijvoorbeeld lopende band werk);
• verkeerde of eenzijdige belasting, door bijvoorbeeld het hoofd langdurig naar achteren gebogen te houden bij het verven van een plafond of door bijvoorbeeld zware tassen te dragen over één schouder.

Nekspieren, vooral die in de achterkant van de nek, kunnen door een verkeerde houding vermoeid raken doordat de nekspieren voortdurend aanspannen zijn. Deze toestand van verhoogde spanning, is in feite een overmatige spierbelasting en veroorzaakt pijn. Spierspanningen kunnen ook worden veroorzaakt door aanhoudende emotionele stress, neerslachtigheid, moedeloosheid en slapeloosheid.

Overigens is een verkeerde slaaphouding (buikligging), waarbij het steunweefsel van de nek (kapsels en banden) gedurende langere tijd op spanning staan, misschien wel de meest voorkomende oorzaak bij rug- en nekklachten. De klachten kunnen worden versterkt door een kwalitatief slecht kussen of matras.

Klachten door een verkeerde houding voorkomen
De klachten die samenhangen met een verkeerde houding, beweging of belasting, kunnen weggenomen worden door 'statische' houdingen regelmatig te onderbreken door de spieren te laten ontspannen en voor afwisseling te zorgen. Een goede slaap- en/of werkhouding is ook van belang.

Zeurende pijn in nek en schouder door spondylose

Cervicale en lumbale spondylose is artrose (slijtage) van de nek en lendenwervelkolom, waarbij pijn en verstijving kunnen optreden. Naast beperkte beweeglijkheid van de hals, kan er zwakte in één of beide armen optreden, pijn in het achterhoofd en pijnscheuten of zeurende pijn van de schouders naar de handen. Het komt vooral voor bij mensen vanaf middelbare leeftijd. Het wordt door het normale verouderingsproces veroorzaakt, maar een ongeval of jarenlange overbelasting kan de situatie versnellen. De klachten kunnen chronisch van aard zijn, of alleen onder bepaalde omstandigheden optreden, zoals plotseling het hoofd draaien, boven het hoofd werken of slapen in de verkeerde houding.

Spierverrekking of spierscheuring

In de hals of nek kan een spiertje verrekt of gescheurd zijn door een onverwachtse beweging en komt het meest voor bij mensen die intensief sporten. Een spierverrekking kan ook optreden als gevolg van tijdelijke overbelasting van de spier.

Nekpijn door koude luchtstroom of tocht

Kou slaat op de botten en gewrichten en dit kan een stijf gevoel in de nek geven.

Pijn in de nek door whiplash

Als gevolg van plotselinge bewegingen van hoofd en nek ten opzichte van de romp, kunnen verschillende weefsels in de nek beschadigd raken zoals spieren, wervels, pezen en banden. Dit wordt whiplash of zweepslag genoemd. Een plotselinge beweging kan het gevolg zijn van een auto-ongeluk of andere gebeurtenissen zoals een ongeval tijdens het sporten, een val of simpelweg doordat iemand een ander onverwachts van achteren hard in de rug duwt.

Zenuwbeknelling door een verschoven wervel

Een verschoven wervel kan een zenuwbeknelling tot gevolg hebben. In veel gevallen is dit de oorzaak van nek- of rugklachten of hoofdpijn. De pijn kan plaatselijk zijn, maar in ernstige gevallen kan de pijn ook uitstralen tot vingertoppen of tenen toe. Er worden twee soorten spondylolisthesis onderscheiden:

• degeneratief (door veroudering en slijtage); en
• traumatisch (bijvoorbeeld door een verkeersongeluk, een val, een slechte werkhouding of een vertilling).

Zere nek en pijnklachten door nekhernia

Een hernia is een uitstulping van de tussenwervelschijf, welke op een zenuw drukt waardoor pijnklachten ontstaan. De symptomen van de hernia bestaan uit pijn die in de arm uitstraalt, hetgeen soms gepaard gaat met een doof of prikkelend gevoel.

Uitstralingspijn door hartaanval

Hoewel er een probleem met het hart is, kan een hartaanval pijn in de schouder of nek veroorzaken, wat bekend staat als 'uitstralingspijn'.

Zere nek door aneurysma

Een aneurysma is een plaatselijke verwijding of uitstulping van een slagader. Wanneer dit is gelokaliseerd n de hersenen, is sprake van een 'hersenaneurysma' of 'cerebraal aneurysma'. Een aneurysma in de hersenen kan blijven uitstulpen zonder te scheuren. Dit kan druk veroorzaken op de omliggende zenuwen, waardoor zich symptomen voordoen als hoofdpijn, dubbelzien, duizeligheid, tinnitus (oorsuizen), evenwichtsverlies, stijve nek, gevoeligheid voor licht, braken, toevallen en bewusteloosheid.

Nekpijn door ziekten

Pijn in de nek kan soms worden veroorzaakt door ziekten, zoals onder meer:

• Reumatoïde artritis, een vorm van reuma die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten.
• Meningitis of hersenvliesontsteking, een potentieel levensbedreigende infectie van de hersenvliezen waarbij direct medisch ingrijpen noodzakelijk is.
• Ziekte van Bechterew, een reumatische aandoening, die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten (vooral in de rug en het bekken).
• Infecties, zoals griep of verkoudheid: griep en ernstige verkoudheid kunnen onder meer aanleiding geven tot nekpijn.
• Kanker: in zeldzame gevallen kan pijn in de nek worden veroorzaakt door kwaadaardige tumoren in de wervelkolom. De kanker kan zijn uitgezaaid naar een lymfeklierstation in de hals.

Risicofactoren voor pijn in de schouder en nek

Risicofactoren voor pijn in de schouder en nek zijn atletische activiteiten, zwaar tillen, het gooien van voorwerpen, het verplaatsen van (zware) bagage of andere zware voorwerpen, en veroudering.

Symptomen van schouder- en nekpijn

Pijn

Veel nekpijn of schouderpijn lijkt scherp, maar de pijn kan ook worden ervaren als dof, brandend, krampend, of stekend. Pijn kan leiden tot een stijve nek of schouder en verlies van het bewegingsbereik, oftewel functieverlies. Er kan ook hoofdpijn ontstaan.

Krachtverlies

Krachtverlies kan het gevolg zijn van ernstige pijn door spier- of botbeweging. De zenuwen kunnen echter ook gewond raken. Het is belangrijk om krachtverlies door spier- of zenuwschade te onderscheiden van onvermogen of angst om te bewegen door pijn of ontsteking.

Gevoelloosheid

Als de zenuwen afgeknepen, gekneusd of beschadigd zijn, dan kan dit leiden tot een brandende of tintelende sensatie, een verlies van gevoel of een veranderde sensatie wat lijkt op een slapende arm.

Koude arm of hand

Een koud aanvoelende arm of hand suggereert dat de slagaders, aderen of beide zijn gewond of geblokkeerd. Dit kan betekenen dat er niet genoeg bloed in de arm komt.

Kleurveranderingen

Een blauwe of witte tint op de huid van je arm of schouder is een ander teken dat de slagaders of aderen verwond kunnen zijn. Roodheid kan duiden op een infectie of ontsteking. Er kunnen ook bloeduitstortingen opgemerkt worden.

Zwelling

Dit kan de hele arm betreffen of de zwelling is gelokaliseerd ter plaatse van de betrokken structuren (bijvoorbeeld een fractuurgebied of een ontstoken bursa). Ontwrichting of vervorming kan een gezwollen uitstraling veroorzaken of, paradoxaal genoeg, een verzonken huidgedeelte.

Misvorming

Een misvorming kan aanwezig zijn als er sprake is van een breuk of ontwrichting. Gescheurde ligamenten kunnen een abnormale positionering van de benige structuren veroorzaken.

Wanneer naar de huisarts met nekpijn?

Indien de nekklachten langer dan zes weken aanhouden of vergezeld gaan met de volgende alarmsymptomen, is het raadzaam een afspraak te maken bij de huisarts:

• Pijn van onduidelijke oorsprong bij kanker of osteoporose of botontkalking in de voorgeschiedenis. Dit om metastase (uitzaaiing) of pathologische fractuur uit te sluiten.
• Heftige uitstralende pijn naar één arm met sensibiliteitsverlies (gevoelsverlies) en/of krachtverlies en reflexafwijkingen. (Let vooral op de symmetrie van de reflexen.) Dit kan wijzen op een nekhernia.
• Nekpijn of pijn in de nek met geleidelijk progressief krachtverlies of sensibiliteitsverlies in armen of benen. Dit om myelumcompressie, ofwel verdrukking (compressie) van het ruggenmerg, en/of van de zenuwwortels, uit te sluiten.
• Nekpijn of nekstijfheid, gepaard met hoge koorts. Dit kan wijzen op hersenvliesontsteking of meningitis, ook wel nekkramp genoemd.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek
De arts zal onderzoeken of je hoofd scheef staat in een soort dwangstand. Ook zal de arts vragen stellen over de plek waar je de pijn ervaart: waar heb je het meeste pijn heeft en hoe de uitstraling precies? Hoe ervaar je de pijn? Als een dof, zeurend gevoel of meer scherp van aard? De arts zal je nek bevoelen en bekijken of er sprake is van een duidelijk links-rechtsverschil in tonus van de nekspieren. De huisarts zal ook onderzoek doen naar de beweeglijkheid van de nek.

Aanvullend onderzoek
Bloedonderzoek kan zinvol zijn. De bepaling van de bezinkingssnelheid (BSE) kan zinvol zijn bij een vermoeden van kanker, reuma of infectie. Daarnaast kan beeldvormend onderzoek ingezet worden, bijvoorbeeld:

• Met een bot- of skeletscan kunnen verschillende soorten aandoeningen van het skelet in beeld brengen zoals artrose, botbreuken en gekwetste peesaanhechtingen;
• Een discografie is een onderzoek waarbij gekeken wordt of een tussenwervelschijf een oorzaak is voor je nekpijn;
• Een elektromyografie is een onderzoekstechniek waarbij de elektrische activiteit van spieren wordt gemeten;
• Een MRI van de cervicale wervelkolom, van de nekwervels;
• Een myelografie is een techniek om een afbeelding van het ruggenmerg te maken;
• Een röntgenfoto waarbij een vernauwing van de wervelschijfruimte (spinale stenose), de aanwezigheid van artrose en breuken, zichtbaar gemaakt kunnen worden.

Zelfzorg: wat te doen bij nekpijn?

Wat kun je zelf doen bij schouder- en nekpijn? Een spierverrekking, een eenvoudig sportletsel of een ander soort trauma die slechts lichte pijn veroorzaken, kunnen thuis worden behandeld. Als de oorzaak van de pijn niet bekend is of als de symptomen suggereren dat er sprake is van een ernstige aandoening, neem dan contact op met je huisarts zodat hij kan bekijken wat er aan de hand is en wat de beste behandeling is.

Wat te doen bij eenvoudig letsel?
Geef je nek- en schouderregio gedurende de eerste twee tot drie dagen rust en begin langzaamaan weer met het doen van activiteiten. Dit bespoedigt het herstel en voorkomt spierstijfheid. Gebruik een coldpack of vul een plastic zak met gemalen ijs en wikkel deze in een vochtige handdoek (om bevriezing te voorkomen). Leg het ijs maximum 20 minuten per uur op de pijnlijke plek. Pijnbestrijding kan met paracetamol of ibuprofen. Breng geen warmte aan in de eerste week na een letsel omdat het de zwelling en pijn kan doen verergeren.

Nekpijn door spanning en stress
Warmte is effectief wanneer nekpijn het gevolg is van spanning of stress, aangezien hierdoor de spieren ontspannen.

Medische behandelingen voor schouder- en nekpijn

Behandeling van nekpijn is afhankelijk van de oorzaak en kan bestaan uit pijnstilling, fysiotherapie, een corticosteroïd-injectie, spierverslappers, een nekkraag, antibiotica in geval van een bacteriële infectie of ziekenhuisbehandeling in geval van meningitis of een hartaanval, etc.

Schouderpijn en nekpijn voorkomen

Om letsel te voorkomen, is het zinvol om je leefomgeving te controleren op mogelijke gevaren. Neem vervolgens maatregelen om je woning en de brede leefomgeving veiliger te maken. Op een juiste manier schouders en nek trainen, kan het risico op letsel verminderen. Bij het uitvoeren van gevaarlijke taken moet iemand anders aanwezig zijn om de kans op letsel te verminderen. Als je bijvoorbeeld een ladder beklimt die niet geborgd is, moet een tweede man de ladder vasthouden. Ken je beperkingen en voer geen activiteiten uit waarbij je niet over de juiste opleiding, vaardigheden, hulpmiddelen of kracht beschikt om het uit te voeren. Draag voorts veiligheidsgordels en gebruik andere beveiligingssystemen om de kans op letsels te verminderen.

Prognose

Omdat de meeste nek- en schouderpijn door spierverrekking of spierscheuring wordt veroorzaakt, kun je een volledig herstel verwachten of herstellen met slechts weinig restverschijnselen en functiebeperkingen. Sommige aandoeningen vereisen opname in een ziekenhuis, chirurgische behandeling, fysiotherapie of andere rehabilitatiemaatregelen. De mate van herstel kan volledig of beperkt zijn. Sommige aandoeningen kunnen terugkeren of blijvend zijn. In dat geval zal de behandeling zich richten op het leren omgaan met je beperkingen en het gebruiken van mogelijkheden.

Noten:

1. Borghouts JAJ, Koes BW, Bouter LM. The clinical course and prognostic factors of non-specific neck pain. Pain 1998;77:1-13.
2. Huisarts en Wetenschap, jaargang 2004, nummer 6 Special: WONCA Europe 2004 Quality in Practice:306-309.
3. Bogduk N. The Neck. Bailliere's Clinical Rheumatology 1999;13:261-85.
4. Huisarts en Wetenschap, jaargang 2004, nummer 6 Special: WONCA Europe 2004 Quality in Practice:306-309.

Lees verder

• Pijn in nek en schouder rechts en links: oorzaken nekpijn
• Pijn in schouder, arm en nek: pees & slijmbeursontsteking
• Stijve nek: oorzaak en verhelpen van stijve nek en schouders
• Pijn in de hals: oorzaken van pijn in de hals of halspijn
• Pijn in nek: symptomen en mogelijke oorzaken van nekpijn