Odontoom: Goedaardig tandgezwel in kaakbot zonder symptomen

Een odontoom betekent letterlijk vertaald een goedaardige tandtumor. Dit gezwel bevindt zich in het kaakbot in de boven- en/of onderkaak en bestaat uit enkele of alle weefsels die de tanden maken. Veelal ervaart de patiënt geen symptomen door deze botafwijking met onbekende etiologie. Een behandeling is in de meeste gevallen niet nodig maar wanneer de gebitselementen niet doorbreken, volgt een operatie die vrijwel steeds succesvol verloopt. De vooruitzichten van een odontoom zijn bijgevolg uitstekend voor de meeste patiënten.

• Epidemiologie van goedaardig tandgezwel
• Oorzaken van odontomen
• Symptomen: Tumor in kaakbot
• Samen met ameloblastoom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Nodig wanneer gebitselement niet doorbreekt
• Prognose van odontoom

Epidemiologie van goedaardig tandgezwel

De vermoedelijke prevalentie van een odontoom in de bevolking bedraagt 0,1%. Odontomen zijn één van de meest voorkomende gevallen van letsels aan de onderkaak. Twee op de drie kaaktumoren zijn odontomen. Een odontoom verschijnt op elke mogelijke leeftijd, al gebeurt de diagnose hiervan vaak in het tweede decennium. Beide geslachten zijn tot slot even vaak aangetast.

Oorzaken van odontomen

Waarom een odontoom precies tot stand komt, is anno oktober 2020 onbekend. Een trauma of infectie aan de kaak is een mogelijke risicofactor. Het tandletsel bevindt zich in het kaakbot in de boven- en/of onderkaak. Een odontoom bestaat uit verschillende tandcomponenten met name dentine, cement, pulpaweefsel en glazuur.

Ze zijn histologisch onderverdeeld in:

• een complex odontoom: Een complex odontoom bevat onregelmatige verkalkte letsels zonder duidelijke tandcomponenten.
• een compound odontoom: Dit soort odontoom bevat identificeerbare tandcomponenten die georganiseerd zijn in tandachtige structuren.

Symptomen: Tumor in kaakbot

De patiënt heeft meestal geen symptomen door een odontoom, daar de tumor meestal is samengesteld uit alle elementen van een tand. Wel is soms een geringe verbreding of verdikking van de kaak aanwezig. Af en toe ervaart de patiënt tevens slikproblemen (dysfagie). Sommige patiënten voelen een knobbel in het tandvlees, al is de tumor meestal niet zicht- of voelbaar. Bij een aantal patiënten breekt een (blijvend) gebitselement niet door als gevolg van het goedaardig tandgezwel. Bij de meeste patiënten verschijnt slechts één odontoom, maar wanneer een patiënten lijdt aan het syndroom van Gardner, komen meerdere odontomen tot stand in het kaakbot. Verder groeit een odontoom meestal in hetzelfde tempo als de tanden, maar de massa is ongeorganiseerd.

Samen met ameloblastoom

Bij een aantal patiënten is zowel een odontoom als een ameloblastoom in de kaak aanwezig. Een ameloblastoom is een goedaardig, pijnloos kaakgezwel, ontstaan uit emailvormend epitheel van de tandaanleg. Zowel een ameloblastoom als het odontoom komen dan gelijktijdig tot ontwikkeling. Ze zijn gekend als ‘odonto-ameloblastoom’. De arts definieert dit letsel uiteindelijk wel als een ameloblastoom en behandelt de tumoren dan ook als een ameloblastoom.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose gebeurt vrijwel steeds per toeval via een röntgenfoto van de kaak. Aanvankelijk is de tumor opaak (doorlatend) met onregelmatige, onbegrensde structuren. De omtrek van de gebitselementen is hierdoor soms wel te zien (een tandje is zichtbaar via de röntgenfoto). Na verloop van tijd zijn kleine calcificaties (verkalkingen) aanwezig, die uiteindelijk samensmelten. Uiteindelijk is het letsel niet meer opaak maar heeft het nog wel een smalle opake rand.

Behandeling: Nodig wanneer gebitselement niet doorbreekt

Een chirurgische ingreep is de voorkeursbehandeling wanneer een gebitselement niet wil doorbreken omwille van het odontoom.

Prognose van odontoom

Een odontoom komt na de behandeling niet meer tot stand. De meeste patiënten herstellen zeer snel en het gebitselement breekt gewoonlijk snel door na de chirurgisch de ingreep.

Lees verder

• Ameloblastoom: Goedaardige, pijnloze tumor in de kaak
• Kaakgezwellen: Soorten odontogene cysten en tumoren
• Gezwollen kaak/wang: Oorzaken van zwelling kaken of wangen
• Kaakpijn: Oorzaken en symptomen van pijnlijke kaak of kaken
• Stijve kaak: Oorzaken van kaakstijfheid (strakke kaken)