Odontoom: Goedaardig tandgezwel in kaakbot zonder symptomen

Een odontoom, letterlijk vertaald als een goedaardige tandtumor, is een gezwel dat zich vormt in het kaakbot van de boven- en/of onderkaak. Het bestaat uit een verzameling van enkele of alle weefsels die normaal gesproken de tanden vormen. Vaak veroorzaakt een odontoom geen symptomen, omdat het meestal geen directe gevolgen heeft voor de mondgezondheid. Wanneer het gezwel echter de doorbraak van gebitselementen verhindert, kan een operatie noodzakelijk zijn. Over het algemeen is de behandeling succesvol en zijn de vooruitzichten voor de meeste patiënten uitstekend.

• Epidemiologie van goedaardige tandgezwellen
• Oorzaken van odontomen
• Symptomen: Tumor in het kaakbot
• Samen met ameloblastoom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Nodig wanneer gebitselement niet doorbreekt
• Prognose van odontoom
• Complicaties
• Preventie van odontomen

Epidemiologie van goedaardige tandgezwellen

De geschatte prevalentie van odontomen in de algemene bevolking bedraagt ongeveer 0,1%. Odontomen behoren tot de meest voorkomende letsels in de onderkaak, waarbij ze verantwoordelijk zijn voor twee op de drie kaaktumoren. Ze kunnen op elke leeftijd verschijnen, hoewel de diagnose vaak wordt gesteld in het tweede decennium van het leven. Beide geslachten worden even vaak aangetast.

Oorzaken van odontomen

De precieze oorzaak van odontomen is niet volledig begrepen, hoewel er vermoedens zijn dat trauma of infecties aan de kaak een rol kunnen spelen. Odontomen ontstaan uit de weefsels die normaal gesproken de tanden vormen, waaronder dentine, cement, pulpaweefsel en glazuur.

Histologisch worden odontomen onderverdeeld in:

• Complex odontoom: Dit type odontoom bevat onregelmatige verkalkte weefsels zonder duidelijke tandcomponenten.
• Compound odontoom: Dit type bevat identificeerbare tandcomponenten die georganiseerd zijn in tandachtige structuren.

Symptomen: Tumor in het kaakbot

Odontomen veroorzaken doorgaans geen symptomen, omdat de tumor vaak uit alle tandcomponenten bestaat. Soms kan er echter een geringe verbreding of verdikking van de kaak optreden. Bij sommige patiënten kunnen slikproblemen (dysfagie) optreden. Een knobbel in het tandvlees kan voelbaar zijn, hoewel de tumor meestal niet zichtbaar of voelbaar is. In sommige gevallen kan een gebitselement niet doorbreken als gevolg van het odontoom. Meestal verschijnt slechts één odontoom, maar bij patiënten met het syndroom van Gardner kunnen meerdere odontomen in het kaakbot voorkomen. Een odontoom groeit doorgaans in hetzelfde tempo als de tanden, maar de massa kan ongeorganiseerd zijn.

Samen met ameloblastoom

Soms worden odontomen aangetroffen in combinatie met een ameloblastoom, een goedaardig, pijnloos kaakgezwel dat ontstaat uit het emailvormende epitheel van de tandaanleg. Wanneer zowel een odontoom als een ameloblastoom gelijktijdig aanwezig zijn, wordt dit aangeduid als een 'odonto-ameloblastoom'. De arts beschouwt deze aandoening meestal als een ameloblastoom en behandelt het op basis van de kenmerken van een ameloblastoom.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een odontoom wordt vaak per toeval gesteld tijdens een röntgenfoto van de kaak. Aanvankelijk verschijnt de tumor als een opaak (doorlatend) gebied met onregelmatige, onbegrensde structuren. De omtrek van de gebitselementen kan soms zichtbaar zijn. Na verloop van tijd kunnen kleine calcificaties (verkalkingen) ontstaan die samensmelten, waardoor het letsel minder opaak wordt maar nog steeds een smalle opake rand kan hebben.

Behandeling: Nodig wanneer gebitselement niet doorbreekt

Een chirurgische ingreep is de voorkeursbehandeling wanneer een gebitselement niet kan doorbreken door de aanwezigheid van een odontoom. De ingreep is doorgaans succesvol en het gebitselement breekt meestal snel door na de operatie.

Prognose van odontoom

Na een succesvolle behandeling komt een odontoom doorgaans niet meer terug. De meeste patiënten herstellen snel van de ingreep, en het gebitselement breekt meestal zonder verdere complicaties door. De vooruitzichten voor patiënten met een odontoom zijn over het algemeen uitstekend.

Complicaties

Hoewel odontomen doorgaans goedaardig zijn en zelden ernstige complicaties veroorzaken, kunnen er enkele problemen optreden:

• Infecties: Na een chirurgische ingreep kunnen infecties optreden, hoewel dit zeldzaam is met een goede postoperatieve zorg.
• Huidige of toekomstige tanden: Bij patiënten waarbij het odontoom de doorbraak van tanden heeft vertraagd, kan het nog enige tijd duren voordat de tanden volledig doorkomen.
• Kaakproblemen: Bij grotere odontomen kunnen er problemen optreden met de kaakfunctie of de uitlijning van de tanden.

Preventie van odontomen

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen voor odontomen, aangezien de exacte oorzaak onbekend is. Echter, algemene mondgezondheid en preventie van kaakwonden kunnen nuttig zijn:

• Regelmatige tandheelkundige controles: Regelmatige bezoeken aan de tandarts kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van eventuele afwijkingen in de kaak.
• Preventie van kaakletsel: Het vermijden van letsels aan de kaak door het dragen van beschermende mondbescherming tijdens contact- of risicosporten kan nuttig zijn.
• Gezonde levensstijl: Een gezonde levensstijl en goede mondhygiëne kunnen bijdragen aan het behoud van een gezonde kaakstructuur.

Lees verder

• Ameloblastoom: Goedaardige, pijnloze tumor in de kaak
• Kaakgezwellen: Soorten odontogene cysten en tumoren
• Gezwollen kaak/wang: Oorzaken van zwelling kaken of wangen
• Kaakpijn: Oorzaken en symptomen van pijnlijke kaak of kaken
• Stijve kaak: Oorzaken van kaakstijfheid (strakke kaken)