Gezwollen kaak/wang: Oorzaken van zwelling kaken of wangen

De kaak bestaat uit twee botten: de bovenkaak (het bovenste bot) en de onderkaak (het onderste bot). Het temporomandibulair gewricht verbindt de onderkaak met de schedel en maakt kauwbewegingen mogelijk. Afwijkingen van de kaakbotten of het temporomandibulair gewricht kunnen leiden tot zwelling. Ook problemen met de klieren, tanden of tandvlees kunnen zwelling rond de wang veroorzaken. De meeste oorzaken van kaakzwelling vereisen geen dringende behandeling, hoewel sommige infecties of letsels ernstig of zelfs levensbedreigend kunnen zijn zonder snelle behandeling.

• Epidemiologie van zwelling van de wangen
• Oorzaken van gezwollen kaken
• Anafylaxie
• Auto-immuunziekten
• Bijtwonde
• Chronisch vermoeidheidssyndroom
• Cushing-syndroom
• Infecties
• Kanker
• Kaakdislocatie of -fractuur
• Medicatie
• Pre-eclampsie
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van dikkere wangen
• Complicaties van gezwollen kaakgebied
• Preventie van zwelling van de kaak

Epidemiologie van zwelling van de wangen

De epidemiologie van een gezwollen kaak of wang hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. Bij tandheelkundige problemen, zoals een abces of tandvleesontsteking, komt dit symptoom vaak voor bij volwassenen en kinderen met een slechte mondhygiëne of onbehandelde cariës. Trauma aan de kaak door een val of ongeval kan zwelling veroorzaken bij mensen van alle leeftijden. Gezwollen kaken als gevolg van infecties, zoals bof of een infectie van de speekselklieren, komen vaker voor bij kinderen, maar kunnen ook volwassenen treffen.

Oorzaken van gezwollen kaken

Een gezwollen kaak of wang kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, waaronder:

Anafylaxie

Anafylaxie is een levensbedreigende allergische reactie. Bij anafylaxie raakt het lichaam in een shock, waardoor de luchtwegen kunnen vernauwen en een gezwollen gezicht, inclusief de kaak, de tong en de keel kunnen optreden. Andere symptomen zijn een lage bloeddruk, een zwakke of snelle pols, flauwvallen, misselijkheid, en ademhalingsproblemen. Antihistaminica toegediend via de mond of via een ader kunnen de allergische reactie behandelen en de zwelling in het gezicht verminderen.

Auto-immuunziekten

Auto-immuunziekten kunnen leiden tot zwelling van het gezicht en de kaken. Twee belangrijke voorbeelden zijn:

• Sclerodermie: Deze ziekte veroorzaakt een abnormale verharding en verdikking van de huid en kan ook interne organen aantasten, wat leidt tot zwelling van het gezicht en de kaken.
• Systemische lupus erythematosus (SLE): Bij SLE valt het immuunsysteem de eigen weefsels aan, wat kan resulteren in ontstekingen en zwelling van verschillende lichaamsdelen, inclusief het gezicht en de kaken.

Bijtwonde

Een wonde door een beet van een dier of insect kan leiden tot infectie en zwelling. Deze bijtwonden kunnen geïnfecteerd raken door bacteriën die het lichaam binnendringen, wat resulteert in lokale ontsteking en zwelling. Voorbeelden zijn beten van honden, katten of insecten zoals bijen en wespen.

Chronisch vermoeidheidssyndroom

Myalgische encefalomyelitis, ook wel chronisch vermoeidheidssyndroom genoemd, is een aandoening waarbij de patiënt chronische vermoeidheid ervaart die niet te verklaren is door een andere onderliggende aandoening. Bekende symptomen zijn vermoeidheid, hersenmist, onverklaarbare spierpijn of gewrichtspijn, en vergrote lymfeklieren in de nek of oksels. Ook een gezwollen kaak kan voorkomen bij deze aandoening.

Cushing-syndroom

Bij het Cushing-syndroom produceert het lichaam te veel van het hormoon cortisol. Dit kan leiden tot gewichtstoename in verschillende lichaamsdelen, waaronder het gezicht en de wangen. Patiënten met het Cushing-syndroom kunnen ook sneller blauwe plekken ontwikkelen. Andere symptomen zijn paarse of roze striemen, acne (huidaandoening met ontsteking van de talgklieren), en langzame wondgenezing. Onbehandeld kan het Cushing-syndroom leiden tot een hoge bloeddruk, diabetes mellitus type 2, en verlies van botmassa en spiermassa. Medicatie kan helpen om de hormonale onbalans te corrigeren.

Infecties

Cellulitis
Cellulitis is een bacteriële huidinfectie die meestal de onderbenen aantast, maar ook het gezicht en de kaak kan laten opzwellen. Symptomen zijn onder andere koorts, blaren, kuiltjes in de huid, roodheid van de huid, en een warm aanvoelende huid. De infectie ontstaat wanneer bacteriën via een wonde of breuk in de huid het lichaam binnendringen. Wanneer de infectie zich verspreidt naar de bloedbaan, kan sepsis (bloedvergiftiging) optreden, wat een levensbedreigende complicatie is.

Ludwig’s Angina
Ludwig’s angina is een zeldzame bacteriële huidinfectie onder de tong die ernstige zwelling in de mond en nek veroorzaakt. Deze aandoening kan de luchtwegen blokkeren, wat een acute medische noodsituatie kan vormen.

Medicatie
Soms kunnen medicijnen gezwollen lymfeklieren veroorzaken, wat kan leiden tot een gezwollen wang. Langdurig gebruik van steroïden kan zwelling van de kaken en het gezicht veroorzaken door vetafzettingen aan de zijkanten van het gezicht en de achterkant van de nek. Andere bijwerkingen van steroïden zijn onder meer hoofdpijn, een dunner wordende huid, en rusteloosheid. Onder begeleiding van een arts kan het nodig zijn om de medicatie af te bouwen of te stoppen om de zwelling te verminderen.

Pre-eclampsie
Pre-eclampsie is een aandoening die hoge bloeddruk veroorzaakt bij vrouwen rond de twintig weken zwangerschap. Deze zwangerschapstoestand veroorzaakt aanzienlijke zwelling in de handen, voeten, benen, en het gezicht. Vroege behandeling kan ernstige complicaties voor zowel moeder als kind helpen voorkomen. Indien de aandoening vergevorderd is, kan een vroege bevalling nodig zijn.

Speekselklierinfectie
Een infectie van een speekselklier kan leiden tot plotselinge zwelling en gevoeligheid in het getroffen gebied. Vaak gaat dit gepaard met pijn en koorts.

Systemische infectie
Virale infecties zoals de bof kunnen leiden tot gezwollen speekselklieren. Systemische infecties veroorzaken ook een uitbreiding van lymfeklieren in de nek, wat resulteert in gezwollen wangen.

Tandinfectie
Een infectie die begint in de tanden of het tandvlees kan zich uitbreiden naar de mondweefsels en zwelling van de kaak veroorzaken. Dit type infectie kan ernstig zijn en kan symptomen veroorzaken zoals het niet kunnen openen van de mond (mondklem), koorts, en/of ademhalingsproblemen.

Tonsillitis
Tonsillitis is een ontsteking van de keelamandelen, veroorzaakt door virussen of bacteriën. Symptomen zijn koorts, gezwollen en rode amandelen, heesheid, slikpijn, en oorpijn. Indien nodig kan de arts de amandelen (tonsillen) verwijderen via een operatie, bekend als een tonsillectomie.

Veneuze Infectie
Een infectie van de halsader in de nek kan leiden tot gevoeligheid en zwelling bij de kaak, vaak vergezeld van systemische symptomen zoals koorts en koude rillingen.

Andere infecties
Andere infectieuze oorzaken van kaakzwelling zijn onder andere:

• Keelontsteking ()
• Verkoudheid ([ARTIKEL=179313])
• Klierkoorts ([ARTIKEL=177798])
• Ziekte van Lyme ([ARTIKEL=177814]) - een bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet

Bacteriële infecties worden behandeld met [ARTIKEL=172274]antibiotica, terwijl virale infecties vaak met antivirale medicijnen worden behandeld.

Kanker

Tumoren van de speekselklieren, kaakbotten of weke delen kunnen zwelling veroorzaken. Dit gebeurt meestal aan één kant van de kaak en kan gepaard gaan met andere symptomen zoals pijn, gevoeligheid, en mogelijk veranderingen in de mond- of kaakfunctie. Soorten kanker die betrokken kunnen zijn zijn:

• Speekselklierkanker: Tumoren in de speekselklieren kunnen leiden tot een merkbare zwelling aan de zijkant van het gezicht.
• Kaakbotkanker: Kanker in het kaakbot kan zwelling en pijn veroorzaken in het kaakgebied.

Kaakdislocatie of -fractuur

Een breuk of dislocatie van de onderkaak kan zwelling in het kaakgebied veroorzaken. Dit kan optreden door trauma of letsel en gaat vaak gepaard met pijn, moeite met openen van de mond, en mogelijk een merkbare afwijking in de kaakpositie.

Medicatie

Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen kan zwelling van de kaken veroorzaken. Steroïden, in het bijzonder, kunnen leiden tot vetafzettingen aan de zijkanten van het gezicht en de achterkant van de nek, wat resulteert in zwelling. Andere bijwerkingen kunnen hoofdpijn, een dunner wordende huid, en rusteloosheid zijn. Onder begeleiding van een arts kan het nodig zijn om de medicatie af te bouwen of stop te zetten om de gezwollen wangen te verminderen.

Pre-eclampsie

Pre-eclampsie is een aandoening die hoge bloeddruk veroorzaakt bij vrouwen rond de twintig weken zwangerschap. Deze zwangerschapstoestand veroorzaakt aanzienlijke zwelling in de handen, voeten, benen, en het gezicht. Vroege behandeling kan ernstige complicaties voor zowel moeder als kind helpen voorkomen. Indien de aandoening vergevorderd is, kan een vroege bevalling nodig zijn.

Risicofactoren

Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van een gezwollen kaak of wang verhogen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak:

Slechte mondhygiëne
Een slechte mondhygiëne verhoogt het risico op tandheelkundige infecties zoals abcessen, die kunnen leiden tot zwelling van de kaak en wang.

Trauma of letsel
Geschiedenis van trauma aan het gezicht of de kaak kan het risico verhogen op zwelling door beschadiging van de weefsels.

Onvoldoende vaccinatie
Een gebrek aan vaccinatie tegen infectieziekten zoals bof kan leiden tot een verhoogd risico op speekselklierinfecties die zwelling kunnen veroorzaken.

Allergieën
Individuen met een geschiedenis van allergische reacties kunnen een verhoogd risico lopen op allergische zwelling in de kaak en wang.

Verzwakt Immuunsysteem
Personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij bepaalde chronische ziekten of immunosuppressieve therapieën, zijn gevoeliger voor infecties die zwelling kunnen veroorzaken.

Geassocieerde symptomen

Een gezwollen kaak of wang kan gepaard gaan met andere symptomen die de onderliggende oorzaak kunnen aanwijzen:

Pijn
Veel voorkomende symptomen die kunnen optreden samen met zwelling zijn pijn bij het bewegen van de kaak of bij het aanraken van het getroffen gebied. Deze pijn kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de oorzaak.

Stijve kaak
Een gezwollen kaak kan gepaard gaan met een stijve kaak, waardoor het moeilijker wordt om de mond te openen of te sluiten. Dit kan het gevolg zijn van ontsteking of spierspanning.

Verminderde beweeglijkheid
Beperkingen in het bewegingsbereik van de kaak kunnen optreden, waardoor normale activiteiten zoals eten en spreken moeilijker worden.

Koorts
Infecties die leiden tot zwelling kunnen ook koorts veroorzaken als onderdeel van het ontstekingsproces.

Roodheid en warmte
De getroffen regio kan rood en warm aanvoelen door de ontsteking en verhoogde bloedstroom naar het gebied.

Alarmsymptomen

Het is belangrijk om medische hulp te zoeken als een gezwollen kaak of wang gepaard gaat met alarmsymptomen, zoals:

Ernstige pijn
Bij ernstige, aanhoudende pijn die niet verlicht wordt door pijnstillers, moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen.

Koorts
Koorts samen met zwelling kan wijzen op een ernstige infectie die behandeling vereist.

Aanhoudende zwelling
Als de zwelling niet afneemt of verergert ondanks behandeling, kan dit wijzen op een ernstiger onderliggend probleem.

Problemen met ademhaling of slikken
Zwelling die leidt tot ademhalingsproblemen of moeite met slikken vereist onmiddellijke medische aandacht.

Nauwelijks beweegbare kaak
Wanneer de kaak zo stijf is dat normaal functioneren ernstig wordt belemmerd, moet een arts worden geraadpleegd.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een gezwollen kaak of wang omvat doorgaans een combinatie van klinische evaluatie en aanvullende onderzoeken. Het doel is om de onderliggende oorzaak van de zwelling te identificeren en een passende behandeling te bepalen.

Lichamelijk onderzoek
Een gezwollen kaak of wang vereist een gedetailleerd lichamelijk onderzoek. Tijdens dit onderzoek let de arts op:

• Grootte en locatie van de zwelling: Dit helpt om te bepalen of de zwelling beperkt is tot één gebied of verspreid is. De arts kan de zwelling meten en beoordelen of deze symmetrisch is of slechts aan één kant van de kaak aanwezig is.
• Huidverandering: Kleur, temperatuur en textuur van de huid rondom de zwelling worden beoordeeld. Een verandering in kleur kan duiden op een ontsteking of bloeding, terwijl een warme huid kan wijzen op een infectie. De textuur van de huid kan helpen bij het identificeren van cysten of tumoren.
• Pijn: Of er sprake is van pijn bij aanraking of beweging van de kaak. De arts kan vragen of de pijn constant is of alleen optreedt bij bepaalde bewegingen, en of de pijn scherp, dof of stekend is.
• Bewegingsbeperkingen: Of de zwelling invloed heeft op de beweging van de kaak. De arts zal de bewegingsvrijheid van de kaak testen om te bepalen of de zwelling de normale kaakfunctie belemmert.
• Andere symptomen: Zoals koorts, roodheid of drainage van pus. Koorts kan duiden op een infectie, terwijl roodheid en pus meestal wijzen op een acute ontsteking of abces.

Diagnostisch onderzoek
Aanvullende onderzoeken kunnen noodzakelijk zijn om de oorzaak van de zwelling te identificeren. Deze onderzoeken kunnen helpen bij het verkrijgen van een gedetailleerd beeld van de interne structuren en het vaststellen van de aard van de zwelling:

• Röntgenfoto’s: Deze beelden helpen bij het detecteren van eventuele bot- of tandproblemen, zoals infecties, tumoren of abnormale botgroei. Röntgenfoto’s kunnen ook nuttig zijn om te bepalen of er sprake is van een gebroken kaak of tandwortel.
• CT-scan: Een CT-scan biedt een gedetailleerder beeld van de structuren in de kaak en het gezicht. Dit type scan helpt bij het identificeren van interne afwijkingen, zoals diepe infecties of tumoren die mogelijk niet zichtbaar zijn op gewone röntgenfoto’s.
• MRI: MRI-scans zijn bijzonder nuttig voor het beoordelen van zachte weefsels, zoals spieren en speekselklieren. Dit helpt bij het uitsluiten van tumoren, cysten of andere afwijkingen die niet zichtbaar zijn op andere beeldvormende technieken.
• Bloedonderzoek: Dit kan helpen bij het opsporen van infecties of ontstekingen door het meten van ontstekingsmarkers en het identificeren van systemische aandoeningen die bijdragen aan de zwelling. Bloedonderzoek kan ook helpen bij het beoordelen van algemene gezondheidstoestand en bloedplaatjes- of witte bloedcellen niveaus.
• Speekselonderzoek: Als de zwelling vermoedelijk gerelateerd is aan speekselklieren, kan een speekselkliertest of echografie worden uitgevoerd. Dit kan helpen bij het bepalen van de oorzaak van de zwelling en het uitsluiten van speekselsteen of speekselklierinfecties.
• Biopsie: Indien een tumor of abnormale massa wordt vermoed, kan een biopsie noodzakelijk zijn. Dit onderzoek helpt bij het bepalen van de aard van de massa en of deze goedaardig of kwaadaardig is. Een biopsie kan ook bijdragen aan de keuze van de meest geschikte behandelingsstrategie.

Behandeling

Medicatie
De behandeling van een gezwollen kaak of wang hangt af van de onderliggende oorzaak:

• Antibiotica: Indien de zwelling wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, zoals een abces of cellulitis.
• Anti-inflammatoire medicijnen: Zoals ibuprofen, om ontsteking en pijn te verminderen.
• Pijnstillers: Voor pijnmanagement bij ongemak of pijn door de zwelling.
• Chirurgische behandeling
• In sommige gevallen is een operatie noodzakelijk:
• Drainage: Als er sprake is van een abces, kan een chirurgische drainage nodig zijn om pus te verwijderen.
• Verwijdering van tumoren: Indien er een goedaardige of kwaadaardige tumor aanwezig is, kan chirurgische verwijdering noodzakelijk zijn.
• Correctieve chirurgie: Voor structurele problemen die bijdragen aan de zwelling, zoals kaakafwijkingen.
• Aanvullende behandelingen
• Andere behandelingen kunnen afhankelijk zijn van de oorzaak van de zwelling:
• Mondhygiëne: Verbeteren van mondhygiëne kan helpen bij het behandelen van infecties van de mond of tanden.
• Warmte- of koudecompressen: Kan nuttig zijn om pijn en zwelling te verlichten.

• Prognose van dikkere wangen

• Korte termijn prognose
• De prognose hangt sterk af van de onderliggende oorzaak van de zwelling:
• Infecties: Met tijdige behandeling met antibiotica en mogelijke drainage, kan de zwelling meestal volledig verdwijnen zonder blijvende schade.
• Ontstekingen: Ontstekingen door niet-infectieuze oorzaken kunnen verbeteren met anti-inflammatoire behandeling en pijnbestrijding.
• Tandproblemen: Behandeling van tandinfecties of -problemen leidt vaak tot herstel van de zwelling.
• Langetermijn prognose
• Langetermijnprognose varieert op basis van:
• Chronische aandoeningen: Als de zwelling het gevolg is van een chronische aandoening zoals een auto-immuunziekte, kan het beheer van de aandoening noodzakelijk zijn voor langdurige controle.
• Tumoren: Bij tumoren hangt de prognose af van de aard van de tumor (goedaardig of kwaadaardig) en de tijdigheid van de behandeling.
• Complicaties: Langdurige complicaties zoals blijvende pijn of functieverlies kunnen optreden afhankelijk van de ernst van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling.



Complicaties van gezwollen kaakgebied

Ongeacht de oorzaak kunnen de volgende complicaties optreden:

• Chronische pijn: Aanhoudende pijn kan blijven bestaan zelfs na de behandeling van de onderliggende oorzaak.
• Functionele beperkingen: Beperkte beweging of functie van de kaak kan optreden, vooral na ernstige infecties of trauma.
• Spreek- en eetproblemen: Zwelling en pijn kunnen invloed hebben op spreken en eten, vooral als de kaak of mondstructuren zijn aangetast.
• Infectieverspreiding: Onbehandelde infecties kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, zoals de hersenen (meningitis) of de bloedbaan (sepsis).
• Esthetische veranderingen: In gevallen van aanzienlijke schade of chirurgische ingrepen kunnen er zichtbare veranderingen optreden in het uiterlijk van de kaak of wang.



Preventie van zwelling van de kaak

Om zwelling van de kaak te voorkomen, kun je de volgende maatregelen overwegen:

• Goede mondhygiëne: Regelmatig tandenpoetsen en het gebruik van tandzijde kunnen helpen om tandvleesontstekingen en infecties te voorkomen.
• Bescherming tegen letsel: Het dragen van een mondbeschermer tijdens contact-sporten kan blessures aan de kaak voorkomen.
• Behandeling van allergieën: Het vermijden van bekende allergenen en het correct gebruiken van antihistaminica kan helpen om allergische reacties te beheersen.



Lees verder

• Stijve kaak: Oorzaken van kaakstijfheid (strakke kaken)
• Kaakpijn: Oorzaken en symptomen van pijnlijke kaak of kaken
• Gezwollen gezicht: Oorzaken van zwelling van gelaat
• Kaakgezwellen: Soorten odontogene cysten en tumoren
• Gebroken en ontwrichte kaak: Oorzaken en symptomen