Opgezwollen lymfeklieren hals: symptomen en oorzaken

Last van opgezwollen lymfeklieren voorin de hals en/of in de nek of achter een oor? Lymfeklieren vormen een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. Lymfeklieren zijn overal in het lichaam aanwezig, maar zij zijn alleen zichtbaar en voelbaar wanneer ze wat vergroot of opgezwollen raken. Niet alle lymfeklieren zijn voelbaar en zichtbaar als ze opgezwollen raken. Vergrote lymfeklieren in de buikholte kun je bijvoorbeeld niet voelen of zien. Lymfeklieren zijn aanwezig in onder meer de hals, oksels en liezen. Lymfeklieren in je hals kunnen opzwellen, pijn doen en warm aanvoelen, bij een ontsteking van keel, neus, oor, kaak of huid. Vergrote of opgezette lymfeklieren in de hals komen vaak voor.

• Lymfeklieren
• Functie van lymfeklieren
• Locaties van de lymfeklieren
• Lokale of systemische zwelling
• Oorzaak opgezwollen lymfeklieren in hals en nek
• Infecties
• Immuunsysteemaandoeningen
• Kanker
• Medicatie
• Vaccinatie
• Opsporen van gezwollen lymfeklieren
• Bijkomende symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Biopsie (weefselonderzoek)
• Behandeling van opgezette klieren in de nek

Lymfeklieren

Functie van lymfeklieren

Lymfeklieren zijn kleine, boonvormige klieren die lymfevocht filteren wanneer dit er doorheen stroomt. Lymfevocht is de heldere vloeistof die door het lymfestelsel circuleert. Lymfeklieren kunnen opgezwollen raken in reactie op een infectie of kanker. Lymfe of lymfevloeistof stroomt door het lymfevatenstelsel, een apart vatenstelsel dat vergelijkbaar is met bloedvaten. Een lymfeklier is in feite helemaal geen klier, maar een verzameling van lymfocyten of witte bloedcellen. Deze zijn verantwoordelijk voor het elimineren van lichaamsvreemde stoffen, zoals bacteriën, virussen, schimmels enz. De lymfeklieren fungeren als een militair checkpoint. Wanneer bacteriën, virussen en abnormale of zieke cellen door de lymfekanalen stromen, worden ze bij het knooppunt tegengehouden en eruit gefilterd. Ze zorgen ervoor dat de infectie niet verder gaat naar de rest van je lichaam. Lymfocyten kunnen antistoffen aanmaken tegen bacteriën en virussen en deze vernietigen.

Locaties van de lymfeklieren

Lymfeklieren bevinden zich in het hele lichaam. Ze bevinden zich onder de huid in vele gebieden, waaronder:

• In de oksels;
• Onder de kaak;
• Aan weerszijden van de nek;
• Aan weerszijden van de lies;
• Achter de oren;
• In de buikholte.

Lokale of systemische zwelling

Lymfeklieren zwellen op als gevolg van een infectie in het gebied waar ze zich bevinden, in hun drainagegebied. Bijvoorbeeld, de lymfeklieren in de hals kunnen opzwellen bij een ontsteking van keel, neus, oor, kaak of huid. Wat vaak voorkomt zijn opgezwollen lymfklieren in de hals in reactie op een bovenste luchtweginfectie, zoals een verkoudheid. De oorzaak van de zwelling kan ook systematisch zijn en dan zijn er ook andere palpabele lymfeklieren elders in het lichaam.

Oorzaak opgezwollen lymfeklieren in hals en nek

Lymfeklieren kunnen opgezwollen raken als gevolg van ziekte, infectie of stress. Gezwollen lymfeklieren zijn een teken dat je lymfesysteem hard werkt om je lichaam van de verantwoordelijke boosdoeners te ontdoen.

Infecties

Gezwollen lymfeklieren in het hoofd en de hals worden normaal gesproken veroorzaakt door ziekten zoals:

• Verkoudheid en griep;
• Oorontsteking;
• Een huidontsteking;
• Een ontsteking aan je kaak of tandwortels;
• Bijholteontsteking;
• Ziekte van Pfeiffer;
• Hiv;
• Een streptokokkeninfectie van de keel (keelontsteking).

Andere infectieuze oorzaken van gezwollen lymfeklieren zijn onder meer:

• Kattekrabziekte;
• Zweertjes in de mond;
• Mazelen;
• Amandelontsteking;
• Toxoplasmose;
• Tuberculose (tbc).

Immuunsysteemaandoeningen

Ernstiger aandoeningen, zoals immuunsysteemaandoeningen of kanker, kunnen de lymfeklieren door het hele lichaam laten zwellen. Immuunsysteemstoornissen die ervoor zorgen dat de lymfeklieren zwellen zijn lupus en reumatoïde artritis.

Kanker

Elke kanker die zich in het lichaam verspreidt kan ertoe leiden dat de lymfeklieren zwellen. Wanneer kanker uitzaait naar de regionale lymfeklieren, nemen de overlevingskansen af. Een lymfoom, dat is een kanker van het lymfestelsel (lymfeklierkanker), veroorzaakt ook dat de lymfeklieren zwellen, evenals leukemie.

Medicatie

Sommige medicijnen en allergische reacties op medicijnen kunnen ervoor zorgen dat de lymfeklieren zwellen.

Vaccinatie

Vaccinatie tegen griep of corona kan ook leiden tot gezwollen lymfeklieren, in hals, oksel, lies en rondom het sleutelbeen.

Opsporen van gezwollen lymfeklieren

Opgezwollen lymfeklieren kunnen zo klein zijn als een erwt en zo groot als een kers. Opgezwollen lymfeklieren kunnen pijnlijk zijn, of of ze kunnen pijn doen wanneer je bepaalde bewegingen maakt of als je ze aanraakt. Opgezette klieren onder de kaak of aan weerszijden van de nek kunnen pijn doen wanneer je je hoofd op een bepaalde manier draait of wanneer je eten kauwt. Ze kunnen vaak worden gevoeld door met je hand over je hals net onder je kaak te voelen.

Bijkomende symptomen

Andere symptomen die aanwezig kunnen zijn samen met gezwollen lymfeklieren, zijn:

• Hoesten;
• Vermoeidheid;
• Koorts;
• Rillingen;
• Loopneus; en
• Zweten.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Als je onlangs ziek bent geweest of als je letsel hebt opgelopen, laat je huisarts dit dan weten. Deze informatie is van belang bij het achterhalen van de oorzaak van je symptomen. Je arts zal een vraaggesprek met je voeren over de klachten die je hebt en hij zal daarbij ook je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Nadat je de symptomen met je huisarts hebt besproken, zal hij of zij een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Dit bestaat uit het controleren van de grootte van je lymfeklieren en bekijken of ze gevoelig zijn. Na het lichamelijk onderzoek kan een bloedonderzoek zinvol zijn om te controleren op een infectie, bepaalde ziekten of hormonale stoornissen.

Beeldvormend onderzoek

Indien nodig kan de arts je verwijzen naar het ziekenhuis voor beeldvormend onderzoek, zoals een CT-scan, MRI-scan, röntgenfoto's of echografie.

Biopsie (weefselonderzoek)

In bepaalde gevallen is verder onderzoek nodig in de vorm van een lymfeklierbiopsie. Bij een lymfeklierpunctie wordt een beetje weefsel en vocht uit een gezwollen lymfeklier opgezogen en hiervoor wordt een dunne, holle naald gebruikt. Het weefsel en vocht wordt in het laboratorium onderzocht. Op deze manier kan achterhaald worden waardoor de lymfklierzwelling komt.

Behandeling van opgezette klieren in de nek

Gezwollen lymfeklieren kunnen vanzelf kleiner worden zonder enige vorm van behandeling. In sommige gevallen zal je huisarts de situatie monitoren, zonder verdere behandeling (afwachtend beleid). Bij infecties kan je antibiotica of antivirale medicijnen voorgeschreven krijgen om de boosdoeners, respectievelijk een bacterie of een virus, te elimineren. De arts kan je ook medicijnen geven zoals aspirine en ibuprofen om pijn en ontsteking te bestrijden.

Bij gezwollen lymfeklieren veroorzaakt als gevolg van kanker, zal de kanker moeten worden behandeld. Behandeling kan in dat geval bestaan uit het verwijderen van de tumor of de aangetaste lymfeklieren. Chemotherapie of radiotherapie om de tumor te laten krimpen, zijn andere behandelmogelijkheden.

Lees verder

• Vergrote lymfeklieren: zwelling in hals, nek, keel of kaak
• Opgezette lymfeklieren: oorzaak vergrote & pijnlijke klieren
• Gezwollen lymfeklieren in lies: oorzaken opgezette klieren
• Opgezette lymfeklieren achter oor: oorzaak opgezette klieren
• Ontstoken lymfeklieren: symptomen, oorzaak en behandeling