Opgezette klieren in de hals: oorzaken gezwollen halsklieren

Last van opgezette klieren in de hals? De meeste mensen hebben wel eens ervaren dat hun lymfeklieren in de hals opgezet of gezwollen zijn, vaak aan één kant en soms aan beide kanten. Lymfeklieren vormen een essentieel onderdeel van het immuunsysteem en lymfestelsel, dat het lichaam helpt bij het bestrijden van infecties. Een gezwollen lymfeklier is meestal een normale afweerreactie bij infecties. Deze klieren bevinden zich op strategische plaatsen in het lichaam, zoals hals (zowel links als rechts), keel (rondom het strottenhoofd), nek, lies en oksel. Beschadigde cellen, kankercellen en lichaamsvreemde deeltjes, zoals bacteriën en virussen, worden uit het lymfevocht gefilterd. Aldus werkt het lymfestelsel als een filter in je lichaam. Vervolgens worden de boosdoeners door speciale witte bloedcellen, lymfocyten, vernietigd.

• Opgezette lymfeklieren
• Lymfeklieren en lymfestelsel
• Locatie van de lymfeklierzwelling
• Opgezette klieren in de hals
• Oorzaken van gezwollen lymfeklieren in de hals
• Virussen
• Bacteriën
• Schimmelziekten
• Parasieten
• Inflammatoire oorzaken
• Vaccinatie
• Kanker
• Andere oorzaken
• Gezwollen lymfeklieren in de hals symptomen
• Vergrote lymfeklieren in de hals behandelen
• Vaak geen behandeling nodig
• Medicatie
• Kruidengeneeskunde
• Huisarts raadplegen
• Prognose

Opgezette lymfeklieren

De 600 tot 700 lymfeklieren van het lichaam maken deel uit van het afweersysteem. Ze filteren de lymfevocht en vissen er bijvoorbeeld pathogenen (ziekteverwekkers) of kankercellen uit. Wanneer de lymfeklieren opzwellen, wijst dat erop dat ze actief zijn, bijvoorbeeld tijdens een infectie. Oorzaken van gezwollen lymfeklieren zijn virale infecties (zoals verkoudheid, griep, ziekte van pfeiffer, mazelen, rodehond), bacteriële infecties (zoals tonsillitis of keelamandelontsteking, difterie, tuberculose, de ziekte van Lyme), reumatische ziekten en kanker. In de eerste jaren van het leven komt een lymfeklierzwelling vaak voor omdat het immuunsysteem van het kind nog in de 'leerfase' zit.

Lymfeklieren en lymfestelsel

Bij gezonde mensen zijn de lymfeklieren meestal niet merkbaar. Maar wie bijvoorbeeld een verkoudheid of een andere infectie heeft, merkt vaak een zwelling op in hals. Dit zijn gezwollen lymfeklieren; een teken dat het immuunsysteem op dat moment met vereende krachten aan het strijden is tegen de infectieuze agentia (micro-organismen). De lymfeklieren kunnen dan opzwellen tot twee centimeter of groter.

Het lymfestelsel maakt deel uit van het immuunsysteem van het lichaam. Het is verdeeld in de lymfatische organen (zoals milt, lymfeklieren) en het lymfestelsel. Elke persoon heeft ongeveer 600 tot 700 lymfeklieren. Deze worden door het hele lichaam aangetroffen, zoals in de oksel en de lies, in de hals en in de buurt van de interne organen. Ze filteren het weefselwater, de zogenaamde lymfe. Het lymfestelsel is daarom te beschouwen als een ​​soort 'rioolsysteem' dat via de lymfevaten vocht uit het weefsel verwijdert. De lymfeklieren reinigen dit 'afvalwater' voordat het terugkeert naar de bloedbaan.

De amandelvormige lymfeklieren zijn meestal vijf tot tien millimeter groot en worden bedekt door een capsule. Binnenin zijn er tal van cellen van het immuunsysteem die B- en T-lymfocyten worden genoemd. Hun taak is het detecteren van vreemde lichaamsinvallers (pathogenen zoals bacteriën en virussen) in de lymfatische vloeistof en vernietigen. Elke lymfeklier is verantwoordelijk voor het zuiveren van de lymfe van een bepaald gebied van het lichaam of orgaan.

Locatie van de lymfeklierzwelling

Belangrijk voor de arts is het gedeelte van het lichaam waarin de lymfeklieren opgezwollen zijn. Dit helpt om de oorzaak te bepalen. Op sommige plaatsen kun je een vergroting van de lymfeklieren duidelijk door de huid voelen.

Opgezette klieren in de hals

Van de ene op de andere dag kun je een voorin de hals en/of in de nek of achter een oor, een klein bultje opmerken. Soms kan een opgezette lymfeklier ook pijn doen en/of warm aanvoelen. En een kloppend, beetje zeurend gevoel in de aangedane klier, komt ook voor. In de meeste gevallen kan een vergrote klier in de hals geen kwaad. Vaak zwelt een lymfekier in de hals op bij een ontsteking van keel, neus, oor, kaak of huid. Bij een keelontsteking vermeerderen de witte bloedcellen in je halsklieren, teneinde ervoor te zorgen dat de ziekteverwekker, een virus of bacterie, niet verder het lichaam in kan en uitgeschakeld wordt. Het gevolg hiervan is dat de halsklieren opzwellen. Zodra de ontsteking voorbij is en de boosdoeners zijn geëlimineerd, verdwijnt de zwelling vanzelf. Een enkele keer blijft een lymfeklier lange tijd iets groter dan normaal, terwijl de infectie geweken is. Het algemene advies is om de huisarts te raadplegen wanneer halsklieren langer dan twee weken verdikt blijven.

Oorzaken van gezwollen lymfeklieren in de hals

Er zijn de volgende mogelijke oorzaken van gezwollen lymfeklieren in de hals.

Virussen

Virussen waaronder herpes (wat een koortslip veroorzaakt), humaan-immunodeficiëntievirus(hiv), een gewone verkoudheid, mazelen, waterpokken, en klierkoorts ofwel mononucleosis infectiosa (in Nederland vooral bekend onder de naam ziekte van Pfeiffer).

Bacteriën

Waaronder stafylokokken, streptokokken en kattenkrabziekte, een infectie die meestal door de bacterie Bartonella henselae wordt veroorzaakt. Ook seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) als syfilis, chlamydia kunnen opgezette klieren veroorzaken..

Schimmelziekten

Schimmelziekten kunnen opgezette halsklieren veroorzaken, inclusief histoplasmose (het besmet zijn met de schimmel Histoplasma capsulatum), en coccidiomycosis (een schimmelziekte die wordt veroorzaakt door de schimmels Coccidioides immitis en Coccidioides posadasii).

Parasieten

Parasieten die worden geassocieerd met gezwollen lymfeklieren zijn onder meer leishmaniasis (zandmugziekte) en toxoplasmose (een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii).

Inflammatoire oorzaken

Hierbij kan gedacht worden aan lupus, reumatoïde artritis, en gevoeligheid voor bepaalde medicijnen.

Vaccinatie

Lymfeklieren in de hals, oksel, lies en rondom het sleutelbeen kunnen opzwellen na griep- of coronavaccinatie. Dit komt doordat de immuuncellen in je lymfeklieren actief worden.

Kanker

Soms kan (uitgezaaide) kanker gezwollen lymfeklieren veroorzaken, waaronder longkanker, lymfomen en leukemie.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van gezwollen lymfeklieren in de hals zijn sarcoïdose (een auto-immuunziekte waarbij spontaan ontstekingen ontstaan in verschillende organen en weefsels van het lichaam), en lysosomale stapelingsziekten (stofwisselingsziekten waarbij afvalstoffen zich opstapelen in een lysosoom).

Gezwollen lymfeklieren in de hals symptomen

Hoe kun je een gezwollen lymfeklier in de hals herkennen? Opgezette klieren kunnen iets groter zijn dan een erwt of zo groot als een knikker of kers. Het is belangrijk op te merken dat gezwollen lymfeklieren niet altijd een teken zijn van een onderliggende ziekte. Zo kunnen normale lymfeklieren het formaat hebben van een erwt en soms kun je ze voelen onder de huid. Wanneer lymfeklieren opzwellen, zullen zij verdubbelen of verdrievoudigen in omvang tot het punt waarop ze kunnen worden gevoeld voorin de hals en/of in de nek of achter een oor aan een kant of beide kanten van de hals. Dit kan gepaard gaan met andere klachten. Gezwollen lymfeklieren kunnen ook pijn doen en/of warm aanvoelen. Je kunt één klier voelen en soms meerdere. Halsklieren kunnen in rap tempo groter worden, maar ook weer snel slinken als de ontsteking achter de rug is. Vooral kinderen kunnen last hebben van opgezwollen lymfeklieren in de hals.

Vergrote lymfeklieren in de hals behandelen

Vaak geen behandeling nodig

Gezwollen lymfeklieren in de hals worden vaak kleiner zonder behandeling. Het kan meestal geen kwaad. Een opgezette halsklier verdwijnt vanzelf zodra de ontsteking, bijvoorbeeld keelontsteking, oorontsteking of verkoudheid, voorbij is. Je hoeft dan niets te doen, behalve goed voor jezelf zorgen.

Medicatie

Zelden is het nodig om medicijnen te nemen bij vergrote lymfeklieren in de hals. Als je last hebt van pijnlijke klieren of koorts, dan kun je zo nodig paracetamol nemen. Soms zal de huisarts een antibioticum voorschrijven voor een bacteriële infectie die maakt dat de lymfeklieren opzwellen.

Kruidengeneeskunde

Knoflook is een bekend, natuurlijk anti-inflammatoir en antibacterieel kruid, dat infecties bestrijdt en het immuunsysteem ondersteunt. Knoflook zal zwelling en ontsteking verminderen wanneer de lymfeklier is gezwollen. Andere kruiden die gezwollen klieren tegengaan en het lymfesysteem ondersteunen, zijn onder andere Echinacea, kurkuma en gember. Vitaminen en mineralen en andere voedingsstoffen kunnen ook helpen het immuunsysteem en lymfestelsel te ondersteunen, waaronder vitamine A, vitamine C met bioflavonoïden, zink, selenium, vitamine D3 (cholecalciferol), vitamine B12, visolie en probiotica.

Huisarts raadplegen

Soms is het verstandig je huisarts te raadplegen bij een vergrote lymfeklier in de hals. Doe dit als de klieren langer dan twee weken dik blijven en wanneer er sprake is van vergrote lymfeklieren in de hals zonder dat je ziek bent of een ontsteking hebt (gehad). Neem ook contact op met de huisarts als de opgezette klier gepaard gaat met klachten als onverklaarbaar gewichtsverlies, nachtelijk zweten, bij aanhoudende koorts (≥ 5 dagen), als je steeds zieker wordt en bij hevige vermoeidheid die niet weggaat. Ook wanneer een vergrote lymfeklier in de hals hard aanvoelt of als je op meerdere plekken in lichaam vergrote lymfeklieren ontdekt, is het raadzaam je huisarts in te schakelen. Dit om een maligniteit (kwaadaardigheid) uit te sluiten.

Prognose

De lymfeklierzwelling verdwijnt normaal gesproken vanzelf zodra de ontsteking is genezen. Soms kan een lymfeklier nadat de infectie geweken is, gedurende lange(re) tijd enigszins vergroot blijven. Na verloop van tijd zal de klier alsnog slinken.

Lees verder

• Opgezwollen lymfeklieren hals: symptomen en oorzaken
• Vergrote lymfeklieren: zwelling in hals, nek, keel of kaak
• Opgezette lymfeklieren achter oor: oorzaak opgezette klieren
• Gezwollen hals: oorzaken zwelling in de hals of halszwelling
• Gezwollen lymfeklieren: klieren in hals, nek, lies & oksel