Vitamine D: tekort symptomen en overdosis vitamine D2, D3

Wat zijn vitamine D-tekort symptomen en hoe voorkom je dat je een vitamine D-gebrek oploopt? Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die bevordert dat het lichaam de mineralen calcium en fosfor absorbeert. Vitamine D speelt een rol in de vorming van sterke botten en tanden. Ook is het belangrijk bij de instandhouding van de weerstand en bij een goede werking van de spieren. Het is een van de weinige vitamines die het lichaam onder invloed van zonlicht zelf kan maken. Een vitamine D tekort kan kan leiden tot osteoporose (botontkalking) bij volwassenen. Een vitamine D-tekort komt veel voor, meer in de stad dan op het platteland. De gemiddelde vitamine D-concentratie varieert met de seizoenen. Een overdosis aan vitamine D bestaat ook en dit gebeurt niet via blootstelling aan zonlicht of via de voeding, maar door de inname van supplementen. Een teveel aan vitamine D kan klachten geven als misselijkheid, braken, een slechte eetlust, obstipatie, gevoel van zwakte en gewichtsverlies.

• Wat is vitamine D?
• Functie
• In vetoplosbare vitamine
• Zonlicht
• Vitamine D2 en vitamine D3
• Vitamine D in voeding
• Zuivel: je dagelijkse dosis uit melk en kaas
• Vette vis: een schatkist aan vitamine D
• Oesters: luxe en gezond
• Vlees: een bescheiden bijdrage
• De kracht van margarine en bakvetten
• Hoe combineer je dit allemaal?
• Een casus: hoe Sofie haar vitamine D op peil hield
• Supplementen: soms een extra steuntje in de rug
• Gevolgen van een vitamine D-tekort
• Symptomen van een tekort
• Vitamine D-tekort oorzaken
• Overdosis vitamine D
• Wat zijn de risico's?
• Veilige bovengrens
• Te veel zonlicht?
• Vitamine D-overdosis door een voedingssupplement
• Dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine D
• Onderzoek
• Vitamine D beschermt niet alle baby’s tegen RS-virus
• Vitamine D en voedselallergie
• Te veel vitamine D bij zwangere vrouw kan leiden tot voedselallergie kind
• Misvattingen over vitamine D-tekort: fabels, feiten en frappante waarheden
• Je krijgt altijd genoeg vitamine D als je buiten komt
• Alleen oude mensen hebben last van een tekort
• Met voeding krijg je makkelijk genoeg binnen
• Te veel vitamine D slikken is levensgevaarlijk
• In de zomer hoef je écht niks bij te slikken
• Vitamine D-tekort merk je meteen wel als het zover is
• Kinderen krijgen vanzelf genoeg binnen via borstvoeding
• Vitamine D is alleen belangrijk voor sterke botten
• Vitamine D haal je wel uit een multivitamine
• Ik slik er eentje per week, dat is toch ook prima?
• Als ik geen klachten heb, zit het vast wel goed
• Ik ben net terug van vakantie, dus mijn voorraad zit nokvol

Wat is vitamine D?

Functie

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die bevordert dat het lichaam de mineralen calcium en fosfor absorbeert. Vitamine D speelt een rol in de vorming van sterke botten en tanden. Ook is het belangrijk bij de instandhouding van de weerstand en bij een goede werking van de spieren.

In vetoplosbare vitamine

In vetoplosbare vitaminen - vitamine A, vitamine D, vitamine E en vitamine K - worden opgeslagen in wordt opgeslagen in de vetreserves van het lichaam. Dit in tegenstelling tot de wateroplosbare vitamines: vitamine B1, B2, B3, B5, B6, B8, B11 (foliumzuur), B12 en vitamine C. Deze vitamines zijn aanwezig in het vocht van voedingsmiddelen en het lichaam kan deze wateroplosbare vitamines niet goed opslaan, met uitzondering van vitamine B12. Een overschot van deze vitamines verlaat het lichaam via de urine.

Zonlicht

Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D of cholecalciferol (vitamine D3). Het is een van de weinige vitamines die het lichaam zelf kan maken. Onder invloed van zonlicht wordt in de huid vitamine D aangemaakt. Op een zonnige dag is tien minuten zonlicht op het gezicht gemiddeld genomen voldoende om de dagelijkse behoefte aan vitamine D binnen te halen. Daarentegen is twee uur op een grauwe, winterse dag misschien net genoeg, afhankelijk van waar je woont. In gebieden boven een noorderbreedte van 52 graden (een groot gedeelte van Nederland), is in de wintermaanden de zon te zwak voor voldoende natuurlijke aanmaak van vitamine D in de huid.[1] Doordat de hoeveelheid vitamine D die het lichaam aanmaakt niet altijd toereikend is, is ook vitamine D uit eten nodig. Zo nodig kan men overgaan op vitamine D suppletie.

Vitamine D2 en vitamine D3

Vitamine D2 (ergocalciferol) heeft vrijwel dezelfde functie in het lichaam als Vitamine D3 en wordt niet door het lichaam aangemaakt. Vitamine D3 kom in de natuur voor; in allerlei levensmiddelen zit deze vitamine.

Vitamine D2 kan kunstmatig worden gemaakt door dierlijk vet met ultraviolet licht te bestralen. Volgens het Voedingscentrum werd dit in het verleden aan levensmiddelen en in supplementen toegevoegd, maar nu is dat vrijwel geheel verdrongen door synthetisch vitamine D3 (bron: www.voedingscentrum.nl).

Vitamine D in voeding

Vitamine D wordt vaak de ‘zonvitamine’ genoemd, en met reden. Het lichaam maakt het aan wanneer de huid wordt blootgesteld aan zonlicht. Maar ja, als we in Nederland of België leven – met onze grauwe winters en druilerige dagen – kunnen we niet altijd rekenen op die zonnestralen. Gelukkig kun je ook met je vork en mes aan je vitamine D-quotum komen. Tijd om eens lekker in je bord te duiken en te kijken waar je die gouden vitamine vandaan haalt!

Zuivel: je dagelijkse dosis uit melk en kaas

Je ochtend begint goed met een stevige boterham met kaas, toch? Kaas, boter en volle melkproducten bevatten allemaal een beetje vitamine D. Het is geen megahoeveelheid, maar hé, alle beetjes helpen. En als je van een ouderwets kopje warme chocolademelk houdt, waarom niet eentje gemaakt van volle melk? Lekker én een tikje voedzaam. Bonuspunten als je het combineert met een plakje roomboter op je brood.

Vette vis: een schatkist aan vitamine D

Hier komt de echte jackpot! Vette vis zit tjokvol vitamine D. Denk aan zalm, makreel, haring, tonijn en die charmante sardientjes in blik. Wist je dat een portie zalm van 100 gram zomaar 450 IU (internationale eenheden) vitamine D kan bevatten? Even ter vergelijking: een gemiddelde volwassene heeft zo’n 600 tot 800 IU per dag nodig. Eén portie vis en je zit al bijna op de helft! Forel doet het ook goed, en voor de avonturiers onder ons: probeer eens gerookte paling. Dat is niet alleen lekker op een toastje, maar geeft je vitamine D-niveaus ook een flinke boost.

Oesters: luxe en gezond

Wie oesters zegt, denkt aan een romantisch etentje of een luxe feestje. Maar wist je dat deze zilte juweeltjes ook een bron van vitamine D zijn? Een portie oesters bevat gemiddeld zo’n 320 IU. Dus naast indruk maken op je date, geef je je lichaam ook een gezonde oppepper. Win-win, toch?

Vlees: een bescheiden bijdrage

Ben jij meer een carnivoor? Goed nieuws! Vlees bevat ook vitamine D, vooral lever en andere orgaanvleesproducten. Een stukje kalfslever op z’n tijd is dus niet alleen een klassieker, maar ook nog eens goed voor je vitaminehuishouding.

De kracht van margarine en bakvetten

Weet je nog dat je moeder vroeger altijd zei dat margarine gezond was? Nou, ze had een punt. In Nederland is margarine vaak verrijkt met vitamine D. Dat geldt ook voor halvarine en bepaalde bak- en braadvetten. Dus als je een eitje bakt in margarine, krijg je niet alleen eiwitten binnen, maar ook een dosis vitamine D. Handig, toch?

Hoe combineer je dit allemaal?

Even praktisch: hoe kun je al deze vitamine D-bronnen slim in je dagmenu verwerken?

• Begin je dag met een sneetje brood met margarine en kaas, en een glas volle melk.
• Lunch met een salade van gerookte zalm of een haringhapje.
• Diner? Denk aan gebakken forel of een makreelfilet met wat knapperige groentes.
• Tussendoortje? Oesters of een blikj esardientjes op toast doen het altijd goed.

Een casus: hoe Sofie haar vitamine D op peil hield

Sofie, een 35-jarige administratief medewerkster, klaagde over futloosheid en pijnlijke spieren. Na een check-up bij de huisarts bleek haar vitamine D-niveau veel te laag. “Ik zat altijd binnen, vooral tijdens de lockdowns,” vertelde ze. Haar arts adviseerde haar om meer naar buiten te gaan én haar dieet op te leuken met vette vis en margarine. Na een paar weken voelde ze zich al fitter. Ze maakt nu standaard een lekkere zalmsalade voor de lunch en haalt geregeld een blikje sardientjes voor bij de borrel. Haar favoriet? Een boterham met roomboter en gerookte makreel. “Ik voel me een stuk energieker, en het smaakt nog heerlijk ook!”

Supplementen: soms een extra steuntje in de rug

Kom je echt niet aan genoeg vitamine D via voeding of zonlicht? Geen zorgen, een supplement kan helpen. Dit geldt vooral voor ouderen, mensen met een donkere huid, of als je gewoon niet zo van vis en zuivel houdt. Een pilletje per dag kan dan het verschil maken.

Gevolgen van een vitamine D-tekort

Vitamine D deficiëntie kan leiden tot osteoporose (botontkalking) bij volwassenen of rachitis of Engelse ziekte bij kinderen- een ziekte die leidt tot onvoldoende botvorming, of een stilstand van de botgroei. Botontkalking leidt tot poreuze botten (osteoporose) waardoor het risico op botbreuken bij vooral bij ouderen toeneemt. Het blijkt dat vitamine-D-tekort op oudere leeftijd frequent voorkomt; ongeveer één op de twee 65-plussers heeft vitamine D-tekort. Uit onderzoek blijkt dat zwangere vrouwen die te weinig vitamine D aanmaken, twee keer zoveel kans hebben dat hun kindje autisme ontwikkelt.

Symptomen van een tekort

Een tekort aan vitamine D kan gepaard gaan met onder andere de volgende symptomen:

• Spierpijn, krampen (in benen, voeten en tenen), spiertrillingen en spierzwakte, waarmee de kans op vallen bij vooral ouderen toeneemt.
• Moeite met traplopen;
• Een zwaar gevoel in de benen;
• Moeizaam uit een stoel omhoogkomen;
• Tekort aan energie en vermoeidheid;
• Gewrichtspijn en gewrichtsklachten;
• Angstaanvallen;
• Bloedend tandvlees;
• Hyperventilatie;
• Botklachten; en
• Afwijkingen aan de schildklier.

Vitamine D-tekort oorzaken

Mogelijke oorzaken van een vitamine D-tekort zijn onder meer:

• Onvoldoende aanmaak door te weinig blootstelling aan de zon. Bij ouderen en vrouwen boven 50 jaar komt daar nog bij dat de huid minder goed in staat is om vitamine D te vormen. Ook bij getinte mensen wordt minder vitamine D gevormd.
• Alcoholisme. Buitensporig alcoholgebruik kan het metabolisme van vitamine D veranderen, ofschoon al bij kleine hoeveelheden er een verminderd vorming van vitamine D is.
• Vetabsorptiestoornissen. Vitamine D wordt opgenomen in de dunne darm, de vetvertering is heel belangrijk.
• Polymorfismen. Polymorfismen omvatten verschillende structurele veranderingen in het DNA. In dit geval kunnen polymorfismen voor het gen dat codeert voor de vitamine D-receptor de behoefte aan vitamine D verhogen, doordat er een resistentie tegen vitamine D is.
• Zwangerschap.

Overdosis vitamine D

Wat zijn de risico's?

Wat zijn de risico's van een overdosis vitamine D? Het gedurende lange tijd grotere hoeveelheden vitamine D binnenkrijgen, kan leiden tot schadelijke effecten. Door structureel teveel vitamine D kunnen in verschillende weefsels kalkafzettingen ontstaan, hetgeen kan leiden tot nierfunctiestoornissen en nierstenen. Het kan ook schade aan hart en bloedvaten veroorzaken. Een hoge inneming van vitamine D kan voorts leiden tot misselijkheid, braken, slaperigheid, verminderde eetlust en obstipatie. Let wel: nadelige effecten als gevolg van een overmaat aan vitamine D zijn zeldzaam.

Veilige bovengrens

De Gezondheidsraad heeft voor de gehele bevolking een veilige bovengrens van 50 microgram vitamine D per dag vastgesteld. Alleen wanneer er langdurig sprake is van een (te) hoge inname, kunnen er problemen ontstaan.

Te veel zonlicht?

Het is niet zo dat veel zonlicht leidt tot een overmaat aan vitamine D, aangezien de door het lichaam aangemaakte vitamine D weer wordt afgebroken als er teveel van is.

Dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine D

Vitamine D wordt door het lichaam aangemaakt na blootstelling aan zon. Iedere dag tien tot 15 minuten in de zon is genoeg voor de dagelijkse behoefte aan vitamine D. Het is daarom belangrijk om dagelijks naar buiten te gaan. Volgens het Voedingscentrum geldt voor de meeste mensen dat zij door gevarieerd te eten met voldoende halvarine, margarine en bak- en braadproducten aan de benodigde hoeveelheid vitamine D per dag kunnen komen. Een gevarieerde voeding levert voor volwassen mannen 6 microgram aan vitamine D en voor volwassen vrouwen 5 microgram aan vitamine D (bron: www.voedingscentrum.nl).

Er worden door het Voedingscentrum in navolging van het advies van de Gezondheidsraad, een aantal groepen onderscheiden die het risico lopen dat zij met een gevarieerde voeding nog niet genoeg krijgen. Deze groepen wordt geadviseerd om naast gezonde voeding ook een vitamine D supplement te nemen. De volgende groepen worden aangeraden dagelijks 10 of 20 microgram extra aan vitamine D te nemen:


Vitamine D supplementen zijn verkrijgbaar als vitamine D druppels en vitamine D pillen of in een multivitamine supplement. Dit is meestal aanwezig als cholecaciferol of vitamine D3. Er zijn echter ook supplementen met (het minder actieve) ergocalciferol, vitamine D2.

De bovengrens voor een aanvaardbare, veilige inneming is 50 microgram per dag. Voor kinderen tot 1 jaar is dat 25 microgram per dag. Veel zonlicht kan niet leiden tot een overschot aan deze vitamine, aldus het Voedingscentrum.

Misvattingen over vitamine D-tekort: fabels, feiten en frappante waarheden

Vitamine D, het gouden zonnestraaltje in pilvorm. Iedereen roept er tegenwoordig wat over. Van je buurvrouw die zweert bij haar druppels tot die vage kennis op Facebook die je waarschuwt voor “de D-complottheorie”. Maar hoe zit het nou écht? Tijd om een paar hardnekkige fabels onder het felle daglicht te leggen. Speels, met een knipoog én zonder gezeur. Laten we die mythes even lekker doormidden zagen.

Je krijgt altijd genoeg vitamine D als je buiten komt

Ah joh, gewoon even een blokje om en klaar. Toch? Ehh... niet echt.
Tenzij jij op een tropisch eiland woont, elke dag pauzes neemt in je bikini en de zon recht boven je hoofd staat – en dat zonder factor 50 op je snoet – dan valt het vies tegen.

In Nederland, waar de zon vaak vakantie viert achter een dik pak wolken, maak je van oktober tot april nauwelijks vitamine D aan. Serieus. Je kunt nog zo enthousiast in je winterjas door het park banjeren: je huid denkt “Doe het lekker zelf, ik stop ermee tot de lente”.

Bonusfabel: achter glas zonnen telt niet. Dus vergeet dat romantische idee van een zonnestraal op je gezicht terwijl je binnen koffie slurpt. Leuk voor de sfeer, maar je huid maakt er dus nul komma nul vitamine D van.

Alleen oude mensen hebben last van een tekort

Nou, die is lekker. Alsof alleen opa en oma risico lopen.
Helaas. Ook twintigers, dertigers, pubers en ja, zelfs fitte sportievelingen kunnen gewoon hartstikke laag zitten in hun D-voorraadje. Zeker als je een getinte huid hebt, weinig buiten bent, vaak lange mouwen draagt of een kantoorbaan hebt waarbij daglicht iets is wat je vooral van horen zeggen kent.

En dan nog even deze: vegan? Grote kans dat jij ook extra vitamine D kunt gebruiken, want in plantaardige voeding zit het bijna niet. Dus als je denkt “ik eet gezond, dus ik zit safe” – nope. Zelfs die smoothie met spinazie, haver en chiazaad doet niks voor je vitamine D. Sorry.

Met voeding krijg je makkelijk genoeg binnen

Hahaha. Echt niet. Tuurlijk, vette vis, eieren en roomboter helpen je op weg. Maar eerlijk? Je moet ongeveer elke dag een zalm ter grootte van je onderarm naar binnen werken om genoeg binnen te krijgen. Lekker realistisch.

En denk je nu: “Geen probleem, ik neem wel extra kaas”? Uhm, jammer joh. Kaas is rijk aan gezelligheid, maar qua vitamine D stelt het bar weinig voor. Zelfs als je er plak na plak van naar binnen schuift.

Voor wie het wil weten: zelfs als je elke dag perfect eet (wie doet dat trouwens?), red je het in de winter bijna nooit alleen met voeding. Vandaar dat het voedingscentrum ook gewoon zegt: slik bij.

Te veel vitamine D slikken is levensgevaarlijk

Ja hoor, daar is-ie weer: de paniekpoli van het internet.
Kijk, álles is ongezond als je er belachelijk veel van neemt. Zelfs water. Maar die dagelijkse 10 tot 20 microgram die geadviseerd wordt? Daar ga je echt niet van omvallen. Wil je serieus overdoseren? Dan moet je maanden achter elkaar extreme hoeveelheden slikken, denken aan pillen van 100 microgram of meer, elke dag. En zelfs dan gaat het langzaam.

Dus die ene keer dat je per ongeluk twee pilletjes nam? Nee, je hoeft geen testament op te stellen. Je lever lacht je uit en je nieren gaan gewoon door met hun dag.

Maar vooruit, één kleine waarschuwing voor de fanatiekelingen: denk je nu “meer is altijd beter”? Rustâââg aan, tijger. Vitamine D is vetoplosbaar en stapelt zich op. Houd het gewoon netjes bij de aanbevolen dosering. Je hoeft echt geen menselijk zonnepaneel te worden.

In de zomer hoef je écht niks bij te slikken

Oh ja joh? Vertel dat maar aan die lui die van mei tot september binnen zitten met de airco op standje Siberië. Of aan nachtdieren die pas naar buiten gaan als de zon zich allang uit de voeten heeft gemaakt.

Want newsflash: zomer betekent niet automatisch dat jij je D-levels op peil houdt. Je moet er ook nog even daadwerkelijk in die zon gaan staan. Liefst met blote armen en benen. En nee, drie keer per week vijf minuutjes met alleen je neus in de zon terwijl je wacht op de bus, telt niet.

En laten we eerlijk zijn: hoe vaak smeren we ons niet meteen in met zonnebrand factor 50 zodra het kwik boven de twintig graden schiet? Super voor je huid (hulde!), maar je vitamine D-productie? Die gaat meteen weer met vakantie.

Vitamine D-tekort merk je meteen wel als het zover is

Haha. Nee. Je lichaam heeft niet zo’n irritante notificatiepop-up die zegt: “PING! Je vitamine D staat op 8, graag even bijtanken.”

Sterker nog, de symptomen zijn vaak zo vaag dat je eerder denkt dat je gewoon “even een dipje” hebt. Of moe bent “omdat het druk is op werk”. Of pijn hebt omdat je “gewoon wat verkeerd hebt gelegen”.

Spoiler: bij een tekort kun je dus last krijgen van vermoeidheid, spierzwakte, lusteloosheid, sombere buien… Kortom, dingen die iedereen af en toe wel voelt en die je makkelijk wegwuift. Totdat je bloedwaardes je keihard uitlachen.

Kinderen krijgen vanzelf genoeg binnen via borstvoeding

Awww, lief gedacht. Maar nee. Echt, het is een romantisch idee dat moeder natuur alles regelt, maar ook moeder natuur heeft haar off-days.

Borstvoeding bevat namelijk nauwelijks vitamine D. Je kunt liters kolven en pompen tot je erbij neervalt, maar zonder druppels voor je baby blijft die D-inname bedroevend laag. Daarom krijgen baby’s in Nederland ook standaard het advies om vanaf dag één vitamine D bij te krijgen.

Dus ja, zelfs als jij zelf keurig je supplementjes slikt en leeft op zalmfilet, krijgt je kindje via de melk alsnog niet genoeg binnen. Lekker dan.

Vitamine D is alleen belangrijk voor sterke botten

Jazeker, je botten houden van vitamine D. Maar je spieren, immuunsysteem, humeur en zelfs je afweersysteem staan ook stiekem in de rij voor hun portie.

Er zijn zelfs studies die wijzen op verbanden tussen lage vitamine D-waardes en allerlei narigheid zoals depressie, infecties, diabetes type 2 en noem het feest maar op.

Dus als iemand weer eens roept dat vitamine D “alleen maar iets voor oude mensen met broze botten” is, laat ze dan gerust even weten dat ook hun winterdip, hardnekkige verkoudheid of futloze vibe er misschien iets mee te maken kan hebben.

Of niet. Ook goed. Maar ondertussen slik jij lekker door.

Vitamine D haal je wel uit een multivitamine

Och schat... leuk geprobeerd. Die ene multivitamine die al drie jaar halfvol in je keukenkastje staat? Ja, die dus. Grote kans dat daar nog maar een kneuzige dosis vitamine D in zit waar je lichaam van gaapt. We hebben het over microgrammen waar zelfs een bacterie niet warm van wordt.

Multivitamines zijn een beetje als all-you-can-eat-buffetten: je krijgt van alles een beetje, maar nooit écht genoeg van wat je nodig hebt. Wil je je vitamine D serieus nemen? Ga dan gewoon voor een aparte D-supplement die wél knalt qua dosering.

Ik slik er eentje per week, dat is toch ook prima?

Nou... tenzij je van je huisarts een megadosering kreeg voorgeschreven (die bestaan namelijk, shoutout naar de 50.000 IU-pillen voor speciale gevallen), is één lullig pilletje per week meestal gewoon niet genoeg.

Die standaard tabletten uit de drogist zijn gemaakt om dagelijks te slikken. Je lichaam werkt nou eenmaal niet op afroep. Het is geen hamster die opslaat voor barre tijden. Je hebt die D regelmatig nodig.

Dus nee, zondagavond “vitamine D-dag” invoeren en verder niks meer doen? Lieverd, zo werkt het helaas niet.

Als ik geen klachten heb, zit het vast wel goed

Oef. Zou mooi zijn, hè? Maar zo werkt dit feestje niet. Vitamine D-tekort is de stille saboteur onder de tekorten. Je voelt het vaak pas als je tank al op reserve staat.

En zelfs als je je prima voelt, kan je bloedwaarde ondertussen op z’n tenen lopen. Serieus. Er zijn mensen die pas bij een bloedtest ontdekken dat ze praktisch licht geven van leegte.

Dus wacht niet tot je omvalt van vermoeidheid of je botten spontaan beginnen te piepen. Zeker in de herfst en winter: gewoon bijhouden die handel.

Ik ben net terug van vakantie, dus mijn voorraad zit nokvol

Ja hoor, daar zijn we weer met de vakantie-illusie. Heerlijk idee natuurlijk, dat twee weken Spanje je voor een halfjaar hebben opgeladen als een soort menselijke powerbank.

Maar helaas. Zo werkt het niet. Je voorraad stijgt even, tuurlijk, maar die zakt net zo hard weer in zodra je thuiskomt in dat Hollandse grauw. Zeker als je daarna weer maanden binnen zit te werken met alleen het licht van je laptop als zonvervanger.

En denk niet dat dat uurtje op een luchtbed in juni genoeg is om februari door te komen. Vitamine D is geen souvenir die maandenlang gezellig op de plank blijft staan.

Dus ja, fijne vakantie gehad? Top! Maar begin gewoon weer met slikken zodra je terug bent. Zonvakantie of niet.

Noten:

1. Leandra J.M. Boonman-de Winter, Arjan Albersen, Karin Mohrmann, Carla M.A.C. Bakx-van Baal, Dirk W. Meijer Timmerman Thijssen en J.P.H.M. (Hans) Bressers. Hoge prevalentie van vitamine D-deficiëntie in Zuidwest-Nederland. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:A8167
2. Maaike Zigenhorn, Elsbeth M. Westerman en Arie P. Rietveld. Vitamine D-intoxicatie door een voedingssupplement. Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:A9360

Lees verder

• Waar zit vitamine D in: in welke voeding en hoeveel nodig?
• Vitamine B12-tekort: symptomen, ADH en tekort aanvullen
• Vitamine D-tekort: symptomen, gevolgen en behandeling
• Vitamine C-tekort: symptomen, oorzaak en behandeling
• Te veel vitamine D: symptomen & oorzaak overdosis vitamine D