Echinacea (zonnehoed): gezondheidsvoordelen en gebruik

Echinacea of zonnehoed is de naam van een groep bloeiende planten in de familie Asteraceae. Echinacea of zonnehoed komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika, waar ze groeien op prairies (grasvlaktes zoals die in Noord-Amerika voorkomen) en open, bosrijke gebieden. Van de negen soorten worden er drie gebruikt in kruidensupplementen. Het gaat hierbij om Echinacea purpurea (rode zonnehoed), Echinacea angustifolia (smalle purperhoed) en Echinacea pallida (egelzonnehoed). Echinacea is ontzettend rijk aan diverse actieve verbindingen, zoals cafeïnezuur (een van de krachtigste antioxidanten welke niets te maken heeft met cafeïne), alkamiden, fenolzuren, rosmarinezuur, polyacetylenen. Deze verbindingen worden geassocieerd met vele gezondheidsvoordelen, zoals het tegengaan van ontstekingen, verbeterde immuniteit (weerstand) en een lagere bloedsuikerspiegel, ook wel bloedglucosespiegel genoemd.

• Echinacea of zonnehoed
• Voorkomen en teelt
• Toepassing van echinacea
• Immuunmodulerend en ontstekingsremmend
• Versterking van het immuunsysteem
• Wondgenezing en herstel van weefsel
• Indicaties
• Gezondheidsvoordelen
• Gebruik van zonnehoed

Echinacea of zonnehoed

Echinacea of zonnehoed is een meerjarige kruidachtige plant met groeihoogten tussen 50 en 120 centimeter. Alle echinacea-soorten behalve de echinacea purpurea (de rode zonnehoed) hebben een penwortel, een sterke hoofdwortel die recht naar beneden groeit. Echinacea purpurea heeft vezelwortels. Op de stengel zitten afwisselend bladeren, die zijn verdeeld in blad en bladsteel. De bladsteel wordt tot 25 centimeter lang. Het blad kan tot 30 centimeter lang zijn. De bloeiperiode is van mei tot oktober. De bloemblaadjes verschillen afhankelijk van de variëteit van kleur. De bloemen van de paarse zonnehoed zijn roze tot paars. De plant komt van nature voor in het oosten van Noord-Amerika.

Voorkomen en teelt

De zonnehoed wordt voornamelijk in de Verenigde Staten van Amerika gedistribueerd. De plant komt voor in Indiana, Missouri, Wisconsin, Alabama, North Carolina, Texas, Kentucky, Louisiana, Mississippi, Tennessee en Kansas. Het groeit ook in het wild in de Canadese provincie Ontario. Vooral in Europa heeft de paarse zonnehoed zich door menselijke invloed verspreid. De zonnehoed geeft de voorkeur aan rotsachtige groeiplaatsen in open bossen, prairies en struikgewas. De plant zoekt de nabijheid van water en groeit zelfs op hoogtes van meer dan 400 meter.

Toepassing van echinacea

Immuunmodulerend en ontstekingsremmend

Echinacea wordt zowel als sierplant als als medicinale plant gebruikt. Alle plantendelen van de rode zonnehoed (bloem, blad, stengel, wortel) worden medicinaal gebruikt. De hoofdingrediënten van echinacea zijn alkamiden. Alkamiden kunnen binden aan zogenaamde CB2-receptoren. CB2-receptoren zijn voornamelijk aanwezig in ontstekingscellen en in immunocompetente cellen (witte bloedcellen en andere die het lichaam beschermen tegen binnendringende ziekteverwekkers). Door zich aan deze receptoren te binden, kunnen de alkaden van de zonnehoed zowel immuunmodulerend (een stof dat het eigen immuunsysteem stimuleert) als ontstekingsremmend zijn.

Versterking van het immuunsysteem

De wortel bevat ook polyacetylenen, cichorinezuur, polysacchariden en glycoproteïnen. In het bijzonder versterken de glycoproteïnen en de polysachariden het immuunsysteem. In het kruid zijn vooral de flavonoïden belangrijk. Het belangrijkste flavonoïde is cichorinezuur. Het kruid bevat ook alkamiden en polysachariden. Het heeft tevens een ontstekingsremmend effect.

Wondgenezing en herstel van weefsel

Het immuunsysteem wordt gestimuleerd door de zonnehoed en bevordert wondgenezing van de huid. Deze reacties komen door zowel de alkamiden als de polysachariden. Wanneer het inwendig wordt gebruikt, heeft het kruid van de zonnehoed een stimulerend effect op het immuunsysteem. Het versnelt de strijd tegen ziekteverwekkers en kan koorts veroorzaken. Uitwendig toegepast heeft het ontstekingsremmend, wondgenezing en weefselherstellend effect. Echinacea of zonnehoed is werkzaam tegen zowel bacteriën als virussen. De wortel van de zonnehoed vertoont ook een ontstekingsremmend effect. Bovendien heeft de wortel bacteriostatische en virostatische eigenschappen, wat betekent dat ze niet de bacteriën respectievelijk virussen doden, maar wel beletten dat ze zich vermenigvuldigen, zodat het lichaam de tijd krijgt ze op te ruimen.

Indicaties

Echinacea of zonnehoed kan worden toegepast bij:

• verkoudheid
• griep
• preventie van luchtwegklachten tijdens lange vliegreizen
• bijholteontsteking
• bronchitis
• COPD
• urineweginfecties (waaronder blaasontsteking)
• herpes simplex infectie
• candidiasis (schimmelinfectie)

Gezondheidsvoordelen

Echinacea of zonnehoed is een van de medicinale planten die het meeste is onderzocht. Het Europees Comité voor kruidengeneesmiddelen (European Scientific Cooperative on Phytotherapy, afgekort als ESCOP) beveelt het gebruik van echinacea purpurea aan voor de behandeling van recidiverende bovenste luchtwegen, zoals verkoudheid en keelontsteking, en urineweginfecties.

Echinacea of zonnehoed wordt vooral gebruikt ter behandeling van verkoudheid en urineweginfecties. De polysachariden, alkamines en cichorinezuur activeren de zogenaamde fagocyten (macrofagen) in het lichaam. Ze vernietigen de bacteriën middels fagocytose (de vernietiging van ziekteverwekkers die het lichaam zijn binnen gekomen door middel van insluiting). Tegelijkertijd is er een verhoogde productie van T-helpercellen. Deze stimuleren ook het immuunsysteem en ondersteunen de macrofagen in hun werk. Door het immuunsysteem te stimuleren, worden de ziekteverwekkers sneller vernietigd en ben je sneller op de been.

Een soortgelijk mechanisme begint met slecht genezende wonden. Hierbij wordt de zonnehoed uitwendig gebruikt. Pathogenen op de huid worden onschadelijk gemaakt door de macrofagen. Verder komen zogenaamde cytokinen (welke een rol spelen in de immuunafweer en het activeren van bepaalde receptoren) vrij. Deze initiëren de groei van de huid en de differentiatie van de cellen. Ze activeren bindweefselcellen die nieuw weefsel vormen, waardoor het genezingsproces wordt geïnitieerd. Bovendien remmen de actieve ingrediënten het ontstekingsenzym hyaluronidase.

Gebruik van zonnehoed

De zonnehoed is onderdeel van veel farmaceutische preparaten. Het is verkrijgbaar in de vorm van tincturen, gedroogd geperst sap, capsules, tabletten of poeders. Er zijn ook homoeopathische en spagyrische (een methode om geneesmiddelen te maken, die teruggaat op de alchemie) bewerkingen van de zonnehoed. Het gedroogde kruid kan als thee worden bereid. Voor een kopje thee zijn twee eetlepels nodig. Zelfs met de wortel kan een thee worden bereid.

Lees verder

• Kruidengeneeskunde: Kwalen en ziekten behandelen en genezen met kruiden (special)