Sint-janskruid: gezondheidsvoordelen, effect en bijwerkingen

Sint-janskruid (Hypericum perforatum) is een plant van maximaal 90 cm hoog, die bloeit rond de feestdag van Sint Jan, 24 juni. Sint-janskruid staat vooral bekend om zijn stemmingsverbeterende werking. Het staat bekend als antidepressivum bij lichte tot matige depressies. Het kruid beïnvloedt de stoffen in de hersenen, waardoor het zowel een antidepressivum wordt als een anxiolytisch (angstremmend) effect heeft. Als je kruidenpreparaten als sint-janskruid in combinatie met geneesmiddelen wil gebruiken, dan wordt ten zeerste aangeraden om vóór het gebruik advies in te winnen bij je huisarts of apotheker. Bepaalde combinaties van kruidenpreparaten en geneesmiddelen kunnen namelijk gezondheidsrisico’s veroorzaken.

• Wat is sint-janskruid?
• Effect van sint-janskruid
• Hypericine, pseudohypericine en hyperforine
• Flavonoïden en tannines
• Indicaties van sint-janskruid
• Gezondheidsvoordelen
• Sint-janskruid olie voor uitwendig gebruik
• Thee en tabletten tegen depressie en angst
• Sint-janskruid bij depressie
• Bijwerkingen en interacties
• Sint-janskruid kopen

Wat is sint-janskruid?

Al meer dan 2000 jaar wordt sint-janskruid gebruikt als een geneeskrachtig kruid voor verschillende aandoeningen. Het werd niet alleen gebruikt als zenuwmiddel, maar ook als een remedie voor dyspepsie, metabole ziekten, rugpijn, huidklachten of menstruatieproblemen. Sint-janskruid komt oorspronkelijk uit Europa, Noord-Azië en Noord-Afrika. Het groeit op zonnige en droge locaties op kalkrijke grond en wordt vaak aangetroffen in bermen, hellingen of bosranden. Omdat er als medicinale plant veel vraag is naar sint-janskruid, wordt het ook op veel plaatsen gekweekt.

Effect van sint-janskruid

Hypericine, pseudohypericine en hyperforine

Sint Janskruid bevat een drietal werkzame stoffen:

• hypericine
• pseudohypericine
• hyperforine

Vooral de hyperforine in sint-janskruid is van belang voor de stemmingsbevorderende en anxiolytische werking. Dit remt de opname van chemische boodschappers in de zenuwcellen, waardoor de hoeveelheid van deze stoffen in de hersenen toeneemt. Dit verbetert het humeur, omdat depressie wordt veroorzaakt door een te lage hoeveelheid boodschapperstoffen zoals serotonine, dopamine en noradrenaline.

Flavonoïden en tannines

Bovendien bevat het sint-janskruid bepaalde kiemdodende ingrediënten, evenals verschillende flavonoïden en tannines, die een positief effect hebben op wondgenezing. Over het algemeen is de medicinale werkzaamheid van sint-janskruid gebaseerd op een interactie van deze verschillende ingrediënten met elkaar.

Indicaties van sint-janskruid

Sint-janskruid is werkzaam bij de volgende kwalen:

• depressie
• luchtwegaandoeningen
• bronchitis
• keelpijn
• koorts
• diarree
• aambeien

Gezondheidsvoordelen

Sint-janskruid olie voor uitwendig gebruik

Voor medische doeleinden worden bijna alle delen van sint-janskruid gebruikt. De verse bloemen van sint-janskruid worden met behulp van oliën zoals zonnebloemolie of olijfolie tot sint-janskruid olie verwerkt, hetgeen verlichtend werkt bij spierpijn en verzachtend bij schaafwonden. Deze olie wordt ook gebruikt voor externe behandeling van wondjes, oppervlakkige brandwonden, kneuzingen of verstuikingen.

Thee en tabletten tegen depressie en angst

De bladeren en stengels van sint-janskruid daarentegen worden gedroogd en verwerkt tot thee of tabletten en capsules. Deze doseringsvorm wordt voornamelijk gebruikt voor depressieve stemmingen en angststoornissen. Bovendien is de productie van tincturen en zalven met sint-janskruid mogelijk.

Tot nu toe (anno 2024) is echter alleen het antidepressieve effect van sint-janskruid goed onderzocht.[1] In verschillende onderzoeken werd de werkzaamheid van sint-janskruid bij milde depressie gevonden. Bij ernstige depressies bleek sint-janskruid echter minder effectief te zijn. Een merkbaar antidepressief effect bij een behandeling met sint-janskruid treedt echter pas na ongeveer drie weken op. Duurzame regulatie van het zenuwmetabolisme kan alleen worden bereikt na een periode van ongeveer zes maanden.

Sint-janskruid bij depressie

Talrijke wetenschappelijke onderzoeken hebben het effect van sint-janskruid op depressie onderzocht. Het komt over het algemeen op het volgende neer. Er is redelijk veel bekend over de kortetermijneffecten van sint-janskruid op depressie, maar minder over de langetermijneffecten. Ook blijkt uit onderzoek dat sint-janskruid alleen effectief is ter behandeling van milde tot matige depressieve klachten. Het is geenszins geschikt voor de behandeling van zwaardere depressies.

Als je sint-janskruid wilt gebruiken voor depressie, is geduld nodig. Het eerste effect komt pas na ongeveer twee of drie weken. De medicinale plant heeft een duurzaam effect na vier tot zes maanden gebruik. Het voordeel ten opzichte van chemische producten: het natuurlijke sint-janskruid wordt door de meeste mensen beter verdragen en veroorzaakt minder bijwerkingen. Je kunt echter last krijgen van bijwerkingen zoals hoofdpijn, maag-darmproblemen, rusteloosheid, vermoeidheid of gevoeligheid voor licht.

Bijwerkingen en interacties

Tijdens het gebruik van sint-janskruid kan ook interactie met andere geneesmiddelen optreden. Sint-janskruid veroorzaakt een snellere afbraak van sommige actieve stoffen in de lever. Door sint-janskruid te nemen, kan de werkzaamheid van verschillende geneesmiddelen, zoals hormonale anticonceptiva, bepaalde antibiotica en antidepressiva. Over het algemeen worden preparaten die sint-janskruid bevatten echter als uiterst compatibel beschouwd. Overleg altijd eerst met je huisarts of apotheker voordat je sint-janskruid gaat gebruiken.

Vooral bij hoge doses kunnen echter bijwerkingen zoals vermoeidheid, hoofdpijn of lichtgevoeligheid van de huid optreden. Daarom moeten mensen met een lichte huid intensieve blootstelling aan de zon vermijden tijdens het gebruik van sint-janskruid.

Sint-janskruid kopen

Supermarkten of drogisterijen bieden sint-janskruidpreparaten in verschillende varianten aan, bijvoorbeeld als capsules of thee. Vaak zit de medicinale plant hierin slechts in kleine hoeveelheden verwerkt. Sint-janskruidpreparaten die in de apotheek worden gekocht, zijn echter correct gedoseerd. Voor een succesvolle werking van de medicinale plant bij depressies wordt dagelijks 600 tot 900 milligram aanbevolen.

Noten:

1. NIH. St. John's Wort and Depression: In Depth. https://nccih.nih.gov/health/stjohnswort/sjw-and-depression.htm (ingezien op 24-7-2019)

Lees verder

• Natuurlijke middelen tegen depressie: Sint-Janskruid/omega-3
• Goudsbloem (calendula): gezondsheidsvoordelen & toepassingen