Echinacea bij verkoudheid en griep

Echinacea purpurea of Rode zonnehoed kan het immuunsysteem versterken en zo er voor zorgen dat verkoudheid, griep en sommige infectieziekten minder vaak voorkomen of sneller genezen. Het probleem met natuurlijke middelen is de wisselende kwaliteit van de planten en hun producten. Standaardiseren kan een oplossing bieden voor dat probleem. De effectiviteit van echinacea op de preventie of behandeling van infecties aan de bovenste luchtwegen (gewone verkoudheid) is in vele studies onderzocht. De resultaten van deze onderzoeken zijn niet eensluidend. Positieve resultaten betreffen in de meeste gevallen de behandeling van verkoudheid in een vroeg stadium en niet zozeer de preventie daarvan. Een probleem is dat er veel verschillende verkrijgbare preparaten zijn gebruikt, waarvan de samenstelling niet duidelijk is.

Werkzame stoffen

Planten en preparaten controleren en standaardiseren op hun werkzame stoffen kan de kwaliteit verbeteren. Bij Echinacea zijn het vooral alkylamiden, polysacchariden en cichoreizuur die een belangrijke rol spelen bij de stimulering van het immuunsysteem. De verschillende stoffen hebben ieder een eigen werking en vullen elkaars activiteit aan. De gegarandeerde aanwezigheid van deze drie stofgroepen in werkzame hoeveelheden is bepalend voor de effectiviteit van echinacea preparaten.

Werking infecties van de luchtwegen

Een onderzoek met een gestandaardiseerd echinacea preparaat had een aangetoonde werking bij infecties van de hogere luchtwegen. Het vermindert de ziekteduur en de ernst van de ziekte. Wanneer het direct ingenomen werd bij de eerste verschijnselen van een virale infectie (koude rillingen, koorts, spierpijnen, hoofdpijn, keelpijn, hoest of verstopte neus) kon echinacea de verdere ontwikkeling van de infectie voorkomen. Ook preventief kan echinacea gebruikt worden ter voorkoming van het krijgen van een infectie, bijvoorbeeld in het griepseizoen. Ouderen en topsporters zoals hardlopers en wielrenners, zijn kwetsbaarder voor een infectie van de bovenste luchtwegen. Mensen met een openbare functie, hebben een grotere kans om aangestoken te worden door dragers van een verkoudheid- of griepvirus.

Een onderzoek met een gestandaardiseerd preparaat

Een Canadees echinacea preparaat ECP is gestandaardiseerd op werkzame concentraties van de actieve stoffen. Deze concentraties zijn berekend aan de hand van de resultaten van experimenteel onderzoek met immuuncellen en proefdieren, waarbij is gekeken naar de dosis-respons-relatie voor immuunstimulering 2,3. ECP bevat 0,052 mg/ml alkylamides, 5,6 mg/ml polysacchariden en 0,72 mg/ml cichoreizuur.

Aan deze studie deden 282 personen mee (18-65 jaar) die in het afgelopen jaar meerdere infecties aan de hogere luchtwegen hadden. De personen namen gedurende zeven dagen het echinacea extract of een placebo in zodra er infectieverschijnselen optraden. De voorgeschreven dosering was 10 doses voor de eerste dag en 4 doses voor de resterende 6 dagen. De aard en ernst van de symptomen werd elke dag door de deelnemers zelf bijgehouden op een 10-punts scoreschaal. Een onderzoeksassistent (een speciaal getrainde verpleegster) onderzocht de deelnemers op de 3e en 8e dag van hun verkoudheid en controleerde tevens op bijkomende infecties, zoals voorhoofdsholteontsteking, oorontsteking of longontsteking.

De resultaten met Echinacea

In totaal kregen 128 deelnemers een verkoudheid, 59 in de echinaceagroep en 69 in de placebogroep. De symptomenscore was 23,1% lager in de echinaceagroep dan in de placebogroep. De symptomen op de scorelijst waren loopneus, keelpijn, verstopte neus, hoest, moeheid, hoofdpijn en niezen. De scores voor symptomen die het meest de dagelijkse werkzaamheden belemmeren waren aanzienlijk lager in de echinaceagroep: 31% lager voor moeheid, 39% voor hoofdpijn en 44% lager voor rillingen. De scores van de onderzoekers kwamen overeen met de scores van de deelnemers en bevestigden daarmee de gunstige werking van het echinaceapreparaat op de vermindering en verkorting van de ziektesymptomen. Verder trad bronchitis op bij twee deelnemers in de echinaceagroep en vijf in de placebogroep. Op de vierde dag was bij de helft van de deelnemers in de echinaceagroep de symptomenscore met 50% gedaald. In de placebogroep gebeurde dit na 5½ dagen. Op de zevende dag was 95% van echinaceagroep hersteld tegenover 63% van de placebogroep. De ziekteduur was in de echinaceagroep 1½ dag korter. Dit is vergelijkbaar met wat met reguliere anti-griepmiddelen bereikt kan worden.

Conclusie

Een goed echinaceapreparaat kan het immuunsysteem versterken en zo infecties voorkomen of sneller genezen. Personen met een allergie voor planten van de Composietenfamilie (Asteraceae), zoals arnica, calendula, paardenbloem, kunnen beter geen echinacea preparaten gebruiken.