Probiotica: gezondheidsvoordelen, werking en bijwerkingen

Probiotica zijn levende 'goede bacteriën' die zorgen voor een goede darmflora, spijsvertering, stoelgang en immuunsysteem. De wortel van het woord probioticum komt van het Griekse woord pro, wat 'bevorderen' betekent, en biotisch wat 'leven' betekent. Probiotica kent veel gezondheidsvoordelen. Sommige probiotica kunnen helpen diarree te voorkomen die wordt veroorzaakt door infecties of antibiotica. Probiotica kunnen ook helpen bij symptomen van het prikkelbare darm syndroom. Er zijn probiotische supplementen, maar er zijn ook een aantal probiotische zuiveldranken (Vifit, Actimel, Activia en Yakult). Soms ontstaan milde bijwerkingen van het nemen van probiotica, zoals buikpijn, diarree en opgeblazen gevoel. Bij gezonde mensen hebben probiotica meestal slechts minimale bijwerkingen, als ze al aanwezig zijn. Bij mensen met onderliggende gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld verzwakt immuunsysteem) zijn echter af en toe ernstige complicaties zoals infecties gemeld. Maar dat gebeurt zelden.

• Wat zijn probiotica?
• Werking van probiotica
• Probiotica gezondheidsvoordelen beginnen in de darm
• Goede probiotische bacteriestammen
• Voordelen van probiotica
• Goed voor de spijsvertering
• Afname van antibioticaresistentie
• Angst en depressie
• Immuunsysteem en infecties
• Gezonde huid
• Bescherming tegen voedselallergie
• Ernstige ziekten bij baby's
• Bloeddruk verlagen
• Diabetes
• Nierstenen
• Niet-alcoholische leververvetting
• Kanker
• Gebit
• Urineweginfecties
• Reumatoïde artritis
• Gewichtsverlies
• Probiotica en antibiotica
• Meer probiotica binnenkrijgen
• Eet meer zure voedingsmiddelen
• Consumeer meer met probiotica verrijkte voedingsmiddelen
• Probiotica in de darmen voeren
• Neem een ​​probiotica-supplement
• Probioticarijke voeding
• Kefir
• Zuurkool
• Kimchi
• Kokoswaterkefir
• Natto
• Yoghurt
• Kvas
• Miso
• Kombucha
• Rauwe melk
• Tempeh
• Bijwerkingen van probioticapillen
• Probiotische sepsis
• Darmklachten (diarree en buikpijn)
• Schade aan de darmen
• Kwetsbaarheid van het immuunsysteem
• Mogelijke interacties tussen probiotica en andere medicijnen of supplementen
• De antibiotica vs. probiotica showdown
• Immuunonderdrukkers: Een delicaat spel
• Supplementen: Vrienden of stoorzenders?
• De maagzuur wildcard
• Probiotica voor kinderen met functionele buikpijn en PDS

Wat zijn probiotica?

Probiotica zijn bacteriën die in je darm leven en zorgen voor een goede darmflora en spijsvertering en het vermogen van je lichaam ondersteunen om voedingsstoffen te absorberen en infecties te bestrijden. Er leven heel veel verschillende soorten bacteriën in je darmen. Er zijn talloze voordelen van probiotica voor je gezondheid. Probiotica zijn effectief in het ondersteunen van de immuunfunctie, het verminderen van ontstekingen, het bevorderen van een gezonde spijsvertering, evenals het behoud van een mooie huid, vooral in combinatie met prebiotica, een soort voedingsvezels die de goede darmbacteriën voeden.

De goede darmbacteriën zijn ook verantwoordelijk voor:

• het produceren van vitamine B12, butyraat (boterzuur) en vitamine K2
• verdringing van slechte microben
• creëren van enzymen die schadelijke bacteriën vernietigen
• stimuleren van secretie van IgA en regulerende T-cellen, die de immuunfunctie ondersteunen door er onder meer voor te zorgen dat na het opruimen van een infectie het afweersysteem weer tot rust komt

Werking van probiotica

Ieder mens draagt grofweg honderd biljoen darmbacteriën met zich mee. Je darm bevat zowel nuttige als schadelijke bacteriën. Als deze verhouding uit balans raakt, wordt gesproken van een 'bacteriële dysbiose', wat betekent dat er een onevenwichtheid is van een teveel van een bepaald type schimmel, gist of bacterie die het lichaam op een negatieve manier beïnvloedt. Door bepaalde soorten probiotische voedingsmiddelen en supplementen te consumeren (vaak in capsulevorm), kun je ervoor zogen om deze ratio's weer in balans te brengen.

Het is ook belangrijk om te begrijpen dat probiotica geen nieuw idee zijn. Door de geschiedenis heen gedijden culturen op probiotica in gefermenteerde voedingsmiddelen en gekweekte voedingsmiddelen, methoden die werden uitgevonden om voedsel langer houdbaar te maken, lang voordat de koelkast zijn intrede deed. Het gistingsproces is de afgelopen jaren verloren gegaan, omdat het niet langer nodig is om levensmiddelen te conserveren, wat betekent dat we nu die essentiële voordelen van probiotica mislopen.

Probiotica gezondheidsvoordelen beginnen in de darm

Je spijsverteringsstelsel is van cruciaal belang voor je gezondheid, aangezien 70-80 procent van je gehele immuunsysteem zich in je spijsverteringskanaal bevindt. Dat is een verbazingwekkend percentage. Een groot deel van je immuunsysteem bevindt zich in het spijsverteringsstelsel, in de vorm van darmflora en darmwandweefsel. De darmflora bestaat uit een complexe gemeenschap van micro-organismen die bijdragen aan de spijsvertering, de opname van voedingsstoffen en het in stand houden van een gezonde darmwand. Een verstoring van deze darmflora kan leiden tot allerlei gezondheidsproblemen, zoals allergieën, ontstekingen en zelfs auto-immuunziekten

Naast de impact op je immuunsysteem, vormen de spijsverteringssystemen het tweede grootste deel van je neurologische systeem. Het wordt het enterische zenuwstelsel genoemd en het bevindt zich in de darmen. Het enterische zenuwstelsel is het eigen zenuwstelsel van het spijsverteringsstelsel en het behoort tot het autonome zenuwstelsel. Dit is de reden waarom het ons tweede brein wordt genoemd; de darmen zijn verantwoordelijk voor het creëren van 95 procent van de serotonine en kunnen een aanzienlijke invloed hebben op de hersenfunctie en het humeur, je stemming.

Veel gezondheidsproblemen, zoals onevenwichtigheden van de schildklier, chronische vermoeidheid, gewrichtspijn, psoriasis en autisme, zijn verbonden met de darmfunctie, en toch is het voor de meeste mensen die werkzaam zijn in de gezondheidszorg niet gebruikelijk om eerst de darm aan te spreken bij de behandeling van dergelijke aandoeningen. De gezondheid van je spijsvertering is van invloed is op elk fysiologisch systeem in je lichaam. Het menselijk microbioom bevat maar liefst 360 keer meer eiwit-coderende genen dan menselijke genen zelf bevatten en het is van invloed op je hele fysieke en mentale welzijn.

Elke dag word je blootgesteld aan gifstoffen en ontstekingsveroorzakende moleculen uit voedsel en de omgeving die een negatieve invloed hebben op de spijsvertering en tot ontstekingsprocessen kan leiden, wat de oorzaak is van de meeste ziekten, auto-immuunziekten, inflammatoire darmaandoeningen, schildklierstoornissen, malabsorptie van voedingsstoffen en mentale problemen (waaronder depressie en autisme). Het geheim van een goede spijsvertering is het in balans brengen van de goede en slechte bacteriën in je darm. Probiotische voedingsmiddelen en supplementen die dagelijks worden geconsumeerd dragen bij aan en gezond evenwicht in de darmen.

Goede probiotische bacteriestammen

Hoewel veel mensen positieve effecten melden van het nemen van een probiotisch supplement met veel probiotica stammen, wil je misschien wat verder duiken in wat specifieke soorten kunnen doen. Dit zijn enkele van de nuttige bacteriën die je kunt verwachten in een probioticasupplement van hoge kwaliteit.

• Bifidobacterium bifidum
• Bifidobacterium longum
  Bifidobacterium longum / Bron: Julie6301, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Bifidobacterium breve
• Bifidobacterium infantis
• Lactobacillus casei
• Lactobacillus acidophilus
• Lactobacillus bulgaricus
• Lactobacillus brevis
• Lactobacillus rhamnosus
• Bacillus subtilis
• Bacillus coagulans
• Saccharomyces boulardii

Voordelen van probiotica

Er zijn veel voordelen bekend van probiotica voor een groot aantal gezondheidsproblemen en -omstandigheden. De voordelen zijn anno 2024 echter niet overtuigend aangetoond (vaak gaat het om kleinschalig onderzoek), en niet alle probiotica hebben dezelfde effecten.

Goed voor de spijsvertering

Allereerst zorgt probiotica voor een goede spijsvertering. Over het algemeen zijn probiotica gunstig in de behandeling en preventie van gastro-intestinale ziekten. Bij de keuze om probiotica te gebruiken bij de behandeling of preventie van gastro-intestinale aandoeningen, zijn het type ziekte en de probiotica soorten (stammen) de belangrijkste factoren waarmee rekening moet worden gehouden. Het eten van voedingsmiddelen die rijk zijn aan goede bacteriën en het gebruik van probiotiapillen kan je helpen beschermen tegen inflammatoire darmaandoeningen, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. Probiotica lijkt ook effectief te zijn tegen verschillende vormen van diarree, waaronder met antibioticagebruik samenhangende diarree, acute diarree en reizigersdiarree. Probiotica kunnen ook de symptomen verminderen van het prikkelbare darm syndroom (PDS), helpen bij de uitroeiing van H. pylori en pouchitis behandelen, een aandoening die optreedt na de chirurgische verwijdering van de dikke darm en het rectum.

Afname van antibioticaresistentie

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beschouwt antibioticaresistentie als een van de grootste bedreigingen voor de wereldwijde gezondheid. Bacteriën worden resistent tegen antibiotica als gevolg van overmatig gebruik van voorgeschreven antibiotica, gebrek aan diversiteit in deze medicijnen en ongepast gebruik van antibiotica. Door probiotica te gebruiken, is het mogelijk om te helpen bij de wederopbouw van een goede variëteit van darmbacteriën na een antibioticakuur. Bovendien kunnen probiotische supplementen en voedingsmiddelen de effectiviteit van antibiotica verhogen en helpen voorkomen dat de bacteriën in je lichaam resistent worden.

Angst en depressie

Er is sprake van een complexe interactie tussen het darmkanaal en de hersenen. Verschillende interacties tussen de darmen en de hersenen lijken de pathogenese te beïnvloeden van een aantal aandoeningen waarbij ontsteking betrokken is, zoals stemmingsstoornissen, autisme-spectrumstoornissen, ADHD, multiple sclerose (MS) en obesitas. De ontstekingsremmende kwaliteit van probiotica lijkt symptomen van angst te verlichten en probiotica lijkt ook gunstig te zijn bij vermindering van symptomen van depressie. Gebruik van probiotica, alleen of in combinatie met prebiotica, kan de symptomen van een depressie en angstklachten verlichten. Dit blijkt uit een meta-analyse, die is verschenen in BMJ Nutrition Prevention & Health.[1]

Immuunsysteem en infecties

Zowel probiotica als prebiotica zijn een voortdurend onderwerp van onderzoek met betrekking tot de immuniteit en weerstand. Wanneer ze samen worden gebruikt, worden ze synbiotica genoemd. Met synbiotica worden voedingsmiddelen aangeduid die zowel prebiotica als probiotica bevatten. Een groot aantal immuniteitsgerelateerde ziekten kunnen baat hebben als gevolg van hun ontstekingsremmende effect. Omdat chronische ontstekingen aan de basis liggen van veel ziekten en gezondheidsproblemen, is het feit dat probiotica dit effect in de darm uitoefenen, waar 80 procent van het immuunsysteem ligt, cruciaal. De immuunbevorderende voordelen van probiotica lijken bijzonder nuttig te zijn voor de kwaliteit van leven van ouderen. Probiotica die Bifidobacteria bevatten, kunnen zelfs een nuttige bescherming tegen verkoudheid of griep bieden.

Gezonde huid

Probiotasupplementen zijn effectief bij de preventie van atopisch eczeem bij baby's en kinderen. De integriteit van darmbacteriën is ook verbonden met de ontwikkeling van acne, hoewel de manier waarop dit gebeurt anno 2024 nog onduidelijk is. L. casei, een bacteriesoort behorende tot het geslacht Lactobacillus en valt onder de melkzuurbacteriën, kan antigeen-specifieke huidontsteking verminderen. Onderzoek wijst uit dat het hebben van een uitgebalanceerde darmomgeving voordelen biedt voor zowel de gezonde als de zieke menselijke huid.

Bescherming tegen voedselallergie

Baby's met slechte darmbacteriën hebben in de eerste twee jaar van hun leven meer kans om allergieën te ontwikkelen. De reden waarom probiotica kunnen bijdragen tot het verminderen van met name voedselallergieën, is waarschijnlijk te danken aan hun vermogen om chronische ontsteking in de darmen te verminderen en de immuunrespons te reguleren, zowel bij volwassenen als bij kinderen.

Ernstige ziekten bij baby's

Twee gevaarlijke ziekten bij pasgeborenen, necrotiserende enterocolitis (NEC, een ernstige darmontsteking die gepaard gaat met een verminderde doorbloeding van de darm) en neonatale sepsis, komen vaak voor bij premature baby's en zijn het meest gevaarlijk bij kinderen met een (zeer) laag geboortegewicht. Wanneer een zwangere moeder probiotica van hoge kwaliteit neemt tijdens de zwangerschap, heeft haar baby aanzienlijk minder kans om deze ziekten te ontwikkelen, vooral wanneer de baby na de geboorte borstvoeding krijgt (en de moeder neemt nog steeds de supplementen) en/of wanneer probiotica wordt toegevoegd aan babyvoeding. Een probiotisch supplement met meerdere stammen lijkt in deze gevallen het meest effectief.

Bloeddruk verlagen

Probiotica helpt de bloeddruk verlagen door het verbeteren van lipidenprofielen (de hoeveelheid hartgerelateerde stoffen in het bloed, zoals cholesterol en triglyceriden), het verminderen van de insulineresistentie, het reguleren van renineniveaus (een afgescheiden eiwit en enzym door de nieren om de bloeddruk te verlagen) en het activeren van antioxidanten. Probiotica kan een rol spelen bij de behandeling van hoge bloeddruk, vooral omdat eventuele bijwerkingen nauwelijks tot niet optreden. Deze positieve effecten zijn het meest uitgesproken bij mensen die al hoge bloeddruk hebben, en verbeteren wanneer je meerdere probiotische stammen gebruikt gedurende minstens acht weken of langer in supplementen die 100 miljard of meer kolonievormende eenheden (CFU's) bevatten.

Diabetes

Probiotica kan zinvol zijn in de behandeling van diabetes. Probiotica kan de insulinegevoeligheid bij diabetici verbeteren en de auto-immuunrespons bij diabetes verminderen. Het combineren van probiotica met prebiotica kan ook helpen om de bloedsuikerspiegel te beheersen, vooral wanneer de bloedsuikerspiegel al verhoogd is.

Nierstenen

Een aantal soorten Lactobacillus en Bifidobacterium probiotica kunnen mogelijk helpen oxalaat af te breken, wat nierstenen veroorzaakt.

Niet-alcoholische leververvetting

Niet-alcoholische leververvetting wordt gekenmerkt door vetophoping in de lever en kan uiteindelijk leiden tot levercirrose, wat bij sommige patiënten resulteert in leverfalen of overlijden. Het gebruik van probiotica kan een gunstig effect hebben op een vervette lever.

Kanker

Bepaalde probiotische stammen kunnen helpen de groei van blaaskanker en darmkanker te voorkomen of te vertragen dan wel te stoppen. Met betrekking tot darmkanker kan dit effect worden verhoogd door het gebruik van prebiotica samen met probiotische supplementen.

Gebit

Probiotische therapie is een mogelijke nieuwe optie om de mondgezondheid te verbeteren. Het lijkt erop dat bepaalde probiotische stammen kunnen helpen gaatjes of cariës te voorkomen.

Urineweginfecties

Vanwege de manier waarop bacteriën zich verspreiden van het rectum naar de vagina en de urinewegen bij vrouwen, zijn probiotica een goed middel tegen urineweginfecties bij vrouwen. Probiotica blijken doeltreffend te zijn in het voorkomen van recidiverende of terugkerende urineweginfecties, maar er is anno 2024 meer onderzoek nodig voordat dit definitief kan worden vastgesteld.

Reumatoïde artritis

Omdat slechte gezondheid van de darm gerelateerd is aan auto-immuunresponsen zoals die bij reumatoïde artritis (RA), zijn probiotica een voorgestelde behandelingsoptie voor deze aandoening.

Gewichtsverlies

In het verleden zijn probiotica voorgesteld als onderdeel van een dieet voor gewichtsverlies, maar er is anno 2024 nog te weinig wetenschappelijk bewijs voor de claim dat probiotica helpt om gewicht te verliezen.

Probiotica en antibiotica

Een veel voorkomende bijwerking van antibiotica is diarree. Soms komt het door het medicijn zelf, en soms is dat het effect die de medicijnen hebben op de van nature 'gezonde' bacteriën in de darm. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het gebruik van probiotica kan helpen om antibiotica-geassocieerde diarree te behandelen en zelfs te voorkomen. Uit een onderzoek van 2015 bleek bijvoorbeeld dat de probiotische lactobacillus rhamnosus GG de kans verkleint dat zowel kinderen als volwassenen met antibiotica diarree krijgen.

Meer probiotica binnenkrijgen

Er zijn meerdere manieren om ervoor te zorgen dat je (meer) probiotica binnenkrijgt.

Eet meer zure voedingsmiddelen

Je kunt ermee beginnen om meer zure voedingsmiddelen te eten, zoals appelazijn en gefermenteerde groenten. Ze bevatten wat probiotica, maar ze bevatten ook bepaalde soorten zuren zoals gluconzuur en azijnzuur, gezonde zuren die de functie van probiotica ondersteunen en in bepaalde gevallen zelfs functioneren als prebiotica. Je kan bijvoorbeeld tweemaal daags een eetlepel appelazijn toevoegen aan een drankje. Voeg voor het ontbijt en de lunch of het ontbijt en het diner een eetlepel appelazijn toe aan je maaltijd en begin dan met het eten van meer gefermenteerde groenten zoals zuurkool en kimchi.

Consumeer meer met probiotica verrijkte voedingsmiddelen

De tweede manier om de voordelen van probiotica te benutten, is door meer probiotisch voedsel te gaan consumeren. Hierbij kun je denken aan hoogwaardige geitenmelkyoghurt, kefir, kokosnoot kefir en kombucha. Meer probiotica-rijk voedsel eten, is essentieel voor het stimuleren van je darmbacteriën. Een paar manieren om deze voedingsmiddelen binnen te krijgen, is om kefir toe te voegen aan je ochtendsmoothie, of om wat biologische probiotische yoghurt te eten gedurende de dag.

Probiotica in de darmen voeren

De derde stap is om natuurlijk probiotica in je systeem te stimuleren door het met probiotica te voeden (bijvoorbeeld inuline). Probiotica zijn levende organismen die brandstof nodig hebben in de vorm van voedsel; ze hebben bij wijze ven spreken goede aarde nodig. Die grond is vergistbare vezel. Het toevoegen van goede, hoogwaardige vezels aan je dieet kan er juist voor zorgen dat probiotica in je lichaam toeneemt. Vezelrijke voedingsmiddelen zijn onder andere chiazaad en lijnzaad, die beide prima werken in een smoothie of door de havermout. Andere geweldige toevoegingen aan een gezond vezelrijk dieet zijn fruit, groenten en zoete aardappelen.

Neem een ​​probiotica-supplement

Last but not least is het nemen van een probioticasupplement van goede kwaliteit een geweldige manier om je darmmicroflora te verbeteren.

Probioticarijke voeding

Kefir

Kefir is een dik vloeibare, koolzuurhoudende en licht alcoholische melkdrank. Net als yoghurt is dit gefermenteerde zuivelproduct een unieke combinatie van melk en gefermenteerde kefirkorrels. Kefir wordt al meer dan 3000 jaar lang geconsumeerd en de term kefir betekent 'goed voelen'. Kefir wordt gecreëerd door de fermentatie van melk door de bacteriën en gisten in kefir. Het heeft een lichtzure tot zure smaak en bevat zo'n 10 tot 34 soorten probiotica. Kefir is vergelijkbaar met yoghurt, maar omdat het is gefermenteerd met gist en meer bacteriën, kent het eindproduct meer probiotica.

Zuurkool

Zuurkool is gemaakt van witte kool en is gefermenteerd. Zuurkool kent weinig diversiteit in probiotica maar bevat wel veel organische zuren (wat voedsel zijn zure smaak geeft) dat de groei van goede bacteriën ondersteunt. Zuurkool bevat veel vitamine C en spijsverteringsenzymen. Het is ook een goede bron van natuurlijke melkzuurbacteriën, zoals lactobacillus.

Kimchi

Kimchi is een traditioneel gerecht uit de Koreaanse keuken en is een neef van zuurkool. Het is tot stand gekomen door het mengen van een hoofdbestanddeel, zoals Chinese kool, met een aantal andere voedingsmiddelen en specerijen, zoals rode pepervlokken, radijs, wortelen, knoflook, gember, ui, zeezout en vissaus. Het mengsel wordt dan met rust gelaten om gedurende drie tot veertien dagen te fermenteren.

Kokoswaterkefir

Kokoswaterkefir wordt gemaakt door het sap van jonge kokosnoten met kefirkorrels te vergisten. Deze zuivelvrije optie voor kefir heeft enkele van dezelfde probiotica als traditionele zuivel kefir, maar bevat er wel minder van. Kokos kefir heeft een geweldige smaak en je kunt er een beetje stevia, water en limoensap aan toevoegen om een ​​lekker drankje te maken.

Natto

Natto is een populaire schotel in Japan, en bestaat uit gefermenteerde sojabonen. Het goedje bevat de uiterst krachtige probiotische bacillus subtilis, waarvan is bewezen dat het je immuunsysteem ondersteunt, de cardiovasculaire gezondheid ondersteunt en de vertering van vitamine K2 verbetert. Natto kan ook vitamine B12 bevatten, wat meestal ontbreekt in een veganistisch dieet of plantaardig dieet. Het is ook een van de hoogste plantaardige eiwitten met 31 gram eiwit per kopje.

Yoghurt

Mogelijk is yoghurt of Griekse yoghurt gemaakt van de melk van koeien, geiten of schapen, het meest populaire probiotische voedsel dat er is.

Kvas

Kvas, kvass of kwas is een Russisch zomerdrankje. Het is een gefermenteerde drank dat traditioneel wordt gemaakt door rogge of gerst te vergisten, wat het zijn milde smaak geeft. In recentere jaren wordt het gemaakt met rode bieten, fruit en andere wortelgroenten zoals wortels.

Miso

Miso is een kruiderij gemaakt van gefermenteerde sojabonen en het is een van de pijlers van de traditionele Japanse geneeskunde.
Tegenwoordig begint het grootste deel van de Japanse bevolking de dag met een warme kom miso-soep, waarvan wordt aangenomen dat het de spijsvertering stimuleert en het lichaam vitaliseert. Het fermentatieproces kan van enkele dagen tot een paar jaar duren om te voltooien, en het eindresultaat is een rode, witte of donkerbruine pasta met een romige textuur.

Kombucha

Kombucha is een drankje dat ontstaat uit fermentatie van gezoete thee door lactobacil- en gist-culturen. Kombucha bestaat al meer dan 2000 jaar. De belangrijkste gezondheidsvoordelen zijn onder meer voor de spijsvertering, immuunondersteuning en leverontgifting.

Rauwe melk

Rauwe koemelk, geitenmelk, schapenmelk en sommige biologische oude A2A2-kazen zijn bijzonder rijk aan probiotica. Vergeet niet dat alle gepasteuriseerde zuivelproducten geen gezonde bacteriën bevatten, dus om de probiotica te krijgen, zul je hoogwaardige, rauwe zuivelproducten moeten eten en drinken.

Tempeh

Tempeh is een gefermenteerd sojaproduct. Tempeh komt oorspronkelijk uit Indonesië, maar is over de hele wereld populair geworden als eiwitrijke vleesvervanger.

Bijwerkingen van probioticapillen

Het gebruik van probiotica heeft veel voordelen voor de gezondheid, maar soms heeft probiotica bepaalde bijwerkingen.

Probiotische sepsis

Overmatige consumptie van probiotica kan het risico op sepsis bij volwassenen en kinderen verhogen.

Darmklachten (diarree en buikpijn)

Hoewel probiotica vaak wordt gebruikt om ernstige intestinale aandoeningen te behandelen of te voorkomen, kan de toevoeging van miljarden nieuwe bacteriën aan het darmkanaalleiden tot een toename van minder ernstige symptomen zoals opgeblazen gevoel, gasvorming, diarree en buikpijn als gevolg van de hoge niveaus van probiotica die sommige mensen toevoegen aan hun dieet. Je kunt beginnen met een kleinere hoeveelheid, zoals één eetlepel kefir of één probiotische capsule per dag, en langzaamaan meer gebruiken als je voor het eerst begint aan het eten van probiotische voedingsmiddelen of het nemen van supplementen.

Schade aan de darmen

Voor sommige mensen die al intense fysieke stress op hun darmstelsel hebben gehad, zoals colitis ulcerosa of darmperforaties, is voorzichtigheid geboden voordat er een groot aantal microben aan je intestinale systeem wordt toegevoegd. Als de darm al is gecompromitteerd, kan deze ook verder beschadigd raken. Negatieve effecten van dit type komen weliswaar niet vaak voor, maar je moet wel voorzichtig zijn als je darmen gevoelig en kwetsbaar zijn. Raadpleeg eerst je huisarts als je in het verleden een dergelijke aandoening hebt gehad en overweegt om probiotica toe te voegen aan je dieet.

Kwetsbaarheid van het immuunsysteem

Probiotica kan somtijds negatieve effecten hebben op een reeds aangetast immuunsysteem. Balans is van belang bij alle dingen, en een teveel aan microbiële groei in de darmen, zelfs van nuttige bacteriën, kan het immuunsysteem verzwakken of defecten veroorzaken, waardoor de deur wordt geopend voor een groot aantal gevaarlijke ziekteverwekkers en ziekten. Als je een chronisch zwak immuunsysteem hebt, wees dan voorzichtig voordat je probiotica gebruikt en raadpleeg je huisarts voordat je dieetveranderingen doorvoert.

Mogelijke interacties tussen probiotica en andere medicijnen of supplementen

Stel je voor: je hebt net je dagelijkse probiotica ingenomen, die kleine krachtpatsers die je darmen gezond en gelukkig moeten houden. Maar wacht even, je hebt ook net een antibiotica-kuur gekregen of misschien neem je immuunonderdrukkende medicijnen. Wat gebeurt er dan in dat verborgen universum van je darmen? Het is alsof je een dansvloer vol microben hebt, en je gooit ineens een wildvreemde danser in de mix—soms matcht het perfect, maar soms eindig je met een onverwachte clash!

De antibiotica vs. probiotica showdown

Laten we beginnen met antibiotica, de grote schoonmakers in je lichaam. Hun taak? Het wegvagen van schadelijke bacteriën. Maar wat gebeurt er met je probiotica in deze storm? Juist, die kunnen ook slachtoffer worden van de antibiotica-aanval! Dit is waarom het slim is om een paar uur te wachten met je probiotica, zodat ze niet meteen worden weggevaagd door hun chemische tegenhanger. Het is een beetje zoals het plannen van een geheime missie—je probiotica moeten hun eigen tijdslot krijgen om te overleven en te floreren.

Immuunonderdrukkers: Een delicaat spel

Dan hebben we de medicijnen die je immuunsysteem onderdrukken. Probiotica zijn van nature kleine cheerleaders voor je afweer, ze willen je immuunsysteem aanzetten om beter te presteren. Maar voor mensen die medicijnen gebruiken om hun immuunsysteem te onderdrukken (bijvoorbeeld na een orgaantransplantatie of bij auto-immuunziekten) kan dit een probleem vormen. Stel je een potige uitsmijter voor die de feestgangers (je immuunsysteem) rustig probeert te houden, terwijl er ineens een enthousiaste gast (probiotica) binnenkomt die iedereen aanspoort om te gaan dansen. Dat leidt tot chaos en dat wil je natuurlijk voorkomen.

Supplementen: Vrienden of stoorzenders?

Probiotica spelen meestal goed samen met prebiotica—denk aan ze als een dynamisch duo. Maar wat gebeurt er als je een hele cocktail aan supplementen neemt? Misschien slik je visolie, kruidenextracten of multivitamines. Sommige van deze kunnen het feestje voor de probiotica verstoren of zelfs versterken op een manier die je niet had verwacht. Je darmen zijn net een club met een maximumcapaciteit—te veel supplementen en ineens past niets meer zoals het hoort.

De maagzuur wildcard

Heb je maagzuurremmers in je medicijnkastje? Dan verandert de chemie in je maag, waardoor probiotica ineens in grotere getalen de darmen bereiken. Je denkt misschien: "Meer is beter, toch?" Maar helaas, te veel van het goede kan leiden tot winderigheid, opgeblazenheid of zelfs darmproblemen.

Probiotica voor kinderen met functionele buikpijn en PDS

Probiotica kan klachten van buikpijn helpen verlichten bij kinderen met chronische buikpijn welke wordt veroorzaakt door het prikkelbare darm syndroom (PDS), of bij kinderen met functionele buikpijn. Dat is buikpijn zonder dat er een lichamelijke oorzaak wordt gevonden. Bacteriële overgroei kan functionele buikpijn veroorzaken. De darmen zitten bij ieder mens vol met allerlei verschillende bacteriën (darmflora), die zijn nodig om het eten te verteren en verwerken. Soms zijn er echter teveel 'slechte' en te weinig 'goede' bacteriën, waardoor de verhouding uit balans is. Als gevolg hiervan kunnen onder meer buikpijnklachten ontstaan. Onderzoek toont aan dat door het geven van probiotica, dat zijn 'goede' bacteriën, de verhouding weer hersteld kan worden en buikpijnklachten afnemen.

Een onderzoek toont gunstige (probiotische) effecten aan van Lactobacillus rhamnosus GG (LGG), een goede commensale bacterie.[2] Inname kan de ernst en frequentie van aanvallen van buikpijn bij kinderen met het prikkelbare darm syndroom significant verminderen.

Onderzoekers zeggen dat 10 tot 15% van de schoolgaande kinderen last heeft van terugkerende buikpijn. Het prikkelbare darm syndroom is hier vaak de oorzaak van, en er zijn weinig behandelingsmogelijkheden beschikbaar voor kinderen met deze aandoening.

De onderzoekers keken naar de vraag of de behandeling met LGG de symptomen van buikpijn bij 141 kinderen met het prikkelbare darm syndroom of functionele buikpijn verlichtte. De kinderen kregen gedurende acht weken ofwel LGG of een placebo toegediend. Vervolgens werden ze gedurende acht weken gevolgd. De resultaten toonden aan dat bij de groep kinderen die LGG had gekregen, de ernst en frequentie van de buikpijnklachten serieus afnamen. Dit effect duurde nog weken nadat gestopt was met de toediening van LGG.

Bij mensen met het prikkelbare darm syndroom (PDS) is de samenstelling van de bacterieflora anders ten opzichte van gezonde mensen. Patiënten met PDS hebben de helft minder van de verondersteld goede bifidobacteriën en een toename van mogelijk schadelijke pseudomonasbacteriën. De afwijkende bacteriële samenstelling kan bij een verhoogde darmdoorlaatbaarheid de afweer in de darm activeren, wat een veel voorkomend probleem is bij kinderen met PDS. De onderzoekers zeggen dat in de LGG groep ook verbeteringen in de darmpermeabiliteit (doorgangbaarheid van de darmen) werden gezien en dan voornamelijk bij kinderen met PDS.

Noten:

1. Noonan, S., Zaveri, M., Macaninch, E., & Martyn, K. (2020). Food & mood: a review of supplementary prebiotic and probiotic interventions in the treatment of anxiety and depression in adults. BMJ Nutrition, Prevention & Health, bmjnph-2019. https://nutrition.bmj.com/content/early/2020/06/09/bmjnph-2019-000053.full (ingezien op 22-6-2021)
2. WebMD. Probiotic Helps Children's Stomach Pain. Lactobacillus GG May Ease Stomachaches in Children With Irritable Bowel Syndrome. http://www.webmd.com. (ingezien op 23-9-2020)

Lees verder

• Prebiotica: gezondheidsvoordelen, in voeding en bijwerkingen