Vitamine K-tekort: symptomen en vitamine K-gebrek aanvullen

Vitamine K-tekort symptomen bestaan uit onder meer frequente bloedingen. Vitamine K of fylochinon is een vetoplosbare vitamine die een belangrijke rol speelt bij de bloedstolling. Het is ook belangrijk voor de botstofwisseling. Er zijn twee natuurlijk voorkomende vormen van vitamine K: vitamine K1 en vitamine K2. Vitamine K1 wordt gemaakt door planten en komt als fylochinon voor in voeding, terwijl vitamine K2 door darmbacteriën wordt geproduceerd. Borstvoeding bevat nagenoeg geen vitamine K. Aan flesvoeding is vitamine K toegevoegd. Bij een vitamine K-gebrek bij volwassenen kan deze aangevuld worden, onder meer middels een injectie. Daarbij treden soms bijwerkingen op.

• Vitamine K
• Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)
• Vormen van vitamine K: wat je moet weten
• De drie belangrijkste vormen van vitamine K
• Vitamine K1 (fylloquinon): de groene kampioen
• Vitamine K2 (menaquinon): de veelzijdige alleskunner
• Vitamine K3 (menadion): de synthetische variant
• Wat maakt K1 en K2 zo verschillend?
• Hoe krijg je genoeg vitamine K binnen?
• Conclusie: het beste van twee werelden
• De functies van vitamine K: onmisbaar en veelzijdig
• Bloedstolling: je interne EHBO-kit
• Sterke botten: de stille bouwmeester
• Houd je hart gezond
• Ondersteuning van het zenuwstelsel
• Een boost voor je huid
• Hulp bij het immuunsysteem
• Vitamine K in voeding
• Vitamine K1 en K2
• Voeding dat rijk is aan vitamine K
• Vitamine K suppletie bij baby's
• Weinig darmbacteriën
• Baby's die borstvoeding krijgen hebben extra vitamine K nodig
• Symptomen van vitamine K-tekort: baby’s, volwassenen en ouderen
• In vogelvlucht
• Tabel: Symptomen bij baby’s
• Tabel: Symptomen bij volwassenen (mannen en vrouwen)
• Tabel: Symptomen bij ouderen
• Oorzaken van een vitamine K-gebrek
• Vitamine K-tekort door medicatie
• Aandoeningen en stoornissen
• Risicogroepen voor vitamine K-tekort
• Risicofactoren voor vitamine K-tekort
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek met de arts
• Bloedonderzoek
• Vitamine K aanvullen
• Prognose en langetermijnvooruitzichten
• Volwassenen
• Baby's
• Complicaties van een vitamine K-tekort: een deraillement voor je gezondheid
• Voorkomen van een gebrek aan vitamine K
• Algemeen
• Baby's en vitamine K
• Malabsorptie
• Teveel vitamine K
• Casus: Vitamine K-tekort bij een pasgeborene
• Achtergrond
• Anamnese
• Lichamelijk onderzoek
• Labonderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Bespreking

Vitamine K

Vitamine K of fylochinon is een vetoplosbare vitamine die een belangrijke rol speelt bij de bloedstolling. Het lichaam slaat in vet oplosbare vitaminen in vetweefsel op. Vitamine K wordt vanaf een leeftijd van ongeveer drie maanden deels door de bacteriën in de (dikke) darm geproduceerd. Deze hoeveelheden zijn veelal onvoldoende, zodat aanvulling vanuit de voeding nodig is.

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)

Door het Amerikaanse Institute of Medicine (IOM) wordt een aanbeveling gedaan van 90 microgram per dag voor volwassen vrouwen en 120 microgram voor volwassen mannen. Voor baby's geldt dat ze de eerste 12 weken na de geboorte extra vitamine K nodig hebben, omdat de darmen zelf nog geen vitamine K aanmaken. Het advies is om pasgeborenen 150 microgram vitamine K per dag te geven in een supplement (bijvoorbeeld vitaminedruppeltjes).

Vormen van vitamine K: wat je moet weten

Vitamine K is een stille kracht in je lichaam – niet zo populair als vitamine C of D, maar onmisbaar. Het zorgt dat je bloed goed stolt en je botten sterk blijven. Maar wist je dat vitamine K niet één enkele vitamine is? Het is een hele familie met verschillende leden, elk met hun eigen unieke talenten. Tijd om die familie eens van dichtbij te bekijken!

De drie belangrijkste vormen van vitamine K

Vitamine K komt in drie hoofdvormen voor: K1, K2 en K3. En ja, dat klinkt misschien als een ingewikkelde wetenschappelijke puzzel, maar het is simpeler dan je denkt. Laten we ze stuk voor stuk uitpluizen.

Vitamine K1 (fylloquinon): de groene kampioen

K1 is de meest voorkomende vorm en zit vooral in groene bladgroenten. Denk aan spinazie, boerenkool en broccoli – letterlijk het groen op je bord. Deze versie van vitamine K speelt de hoofdrol bij bloedstolling. Heb je een wondje? Dan zorgt K1 ervoor dat je bloed niet eindeloos blijft stromen.

Bronnen van K1:

• Spinazie
• Broccoli
• Boerenkool
• Spruitjes
• Groene thee

K1 is essentieel, maar je lichaam moet flink wat moeite doen om het uit plantaardig voedsel te halen. Het is vetoplosbaar, wat betekent dat een scheutje olijfolie of een klontje boter wonderen kan doen voor de opname.

Vitamine K2 (menaquinon): de veelzijdige alleskunner

Als K1 de groene held is, dan is K2 de stille kracht achter je botgezondheid en je hart. K2 helpt calcium naar de juiste plek te sturen – je botten – en voorkomt dat het zich ophoopt in je bloedvaten, waar het problemen kan veroorzaken.

K2 komt vooral voor in gefermenteerde voedingsmiddelen en dierlijke producten. Het wordt ook door bepaalde bacteriën in je darmen aangemaakt, maar dat is vaak niet genoeg om aan je dagelijkse behoefte te voldoen.

Bronnen van K2:

• Kaas (vooral harde kazen zoals Parmezaan)
• Yoghurt
• Gefermenteerde producten zoals natto (een Japanse delicatesse)
• Eigeel
• Lever

K2 heeft meerdere varianten (MK-4 tot MK-13), elk met een eigen functie. MK-7, bijvoorbeeld, is een ster in botgezondheid en wordt vaak gebruikt in supplementen.

Vitamine K3 (menadion): de synthetische variant

K3 is een synthetische vorm van vitamine K en wordt in sommige gevallen gebruikt in dierengeneeskunde of als aanvulling in diervoeding. Voor mensen wordt het nauwelijks meer gebruikt vanwege mogelijke bijwerkingen, zoals leverschade bij hoge doses. Het is belangrijk om te weten dat K3 niet voorkomt in natuurlijke voeding.

Wat maakt K1 en K2 zo verschillend?

Het grootste verschil tussen K1 en K2 zit in hun functies en bronnen:

• K1 focust op bloedstolling en zit vooral in groenten.
• K2 werkt aan je botten en hart en vind je in dierlijke en gefermenteerde producten.

Je lichaam kan een deel van K1 omzetten in K2, maar die omzetting is niet erg efficiënt. Daarom is het slim om van beide genoeg binnen te krijgen via voeding.

Hoe krijg je genoeg vitamine K binnen?

Het goede nieuws: een gezond dieet levert meestal genoeg K1 op. Voor K2 moet je iets meer je best doen, vooral als je niet vaak zuivel of gefermenteerde producten eet. Hier zijn een paar tips:

• Eet gevarieerd: combineer groene groenten met vetrijke producten zoals avocado of olijfolie.
• Voeg gefermenteerde producten toe aan je dieet, zoals natto, tempeh of zure melkproducten.
• Overweeg een supplement als je denkt dat je tekortkomt, vooral als je risico loopt op botproblemen of hart- en vaatziekten.

Conclusie: het beste van twee werelden

Vitamine K is een teamplayer met twee supersterren: K1 en K2. Samen zorgen ze ervoor dat je bloed goed stolt, je botten sterk blijven en je hart gezond blijft. Zorg dat je van beide genoeg binnenkrijgt door slim en gevarieerd te eten. Want met vitamine K aan je zijde sta je letterlijk steviger in je schoenen!

De functies van vitamine K: onmisbaar en veelzijdig

Vitamine K – de naam klinkt bescheiden, maar onderschat deze krachtpatser niet. Deze vitamine speelt een hoofdrol in je lichaam, zonder dat je het doorhebt. Het zorgt ervoor dat je bloed stolt wanneer je je snijdt, je botten sterk blijven en zelfs je hart gezond blijft. Laten we eens duiken in de wereld van vitamine K en ontdekken wat het allemaal voor je doet.

Bloedstolling: je interne EHBO-kit

Vitamine K is vooral bekend om zijn rol bij bloedstolling. Stel je voor: je snijdt je vinger tijdens het koken. Zonder vitamine K zou dat bloeden maar doorgaan. Deze vitamine activeert stollingsfactoren in je bloed, een soort interne ‘pleisters’, die zorgen dat het bloeden stopt.

Hoe werkt dat?
In je lever helpt vitamine K bij de productie van bepaalde eiwitten die nodig zijn voor stolling. Zonder deze eiwitten kan je bloed niet goed klonteren, wat gevaarlijke bloedingen kan veroorzaken – zelfs bij kleine verwondingen.

Sterke botten: de stille bouwmeester

Je denkt misschien aan calcium of vitamine D als het gaat om botgezondheid, maar vitamine K is net zo belangrijk. Het activeert een eiwit genaamd osteocalcine, dat calcium naar je botten transporteert. Dit maakt je botten stevig en gezond, en vermindert het risico op botbreuken.

Waarom is dit belangrijk?
Bij een vitamine K-tekort gaat calcium niet alleen naar je botten, maar ook naar plekken waar het niet hoort, zoals je bloedvaten. Dit kan leiden tot arteriële verkalking, wat slecht nieuws is voor je hart en vaten.

Houd je hart gezond

Vitamine K helpt niet alleen je botten, maar beschermt ook je hart. Het voorkomt dat calcium zich ophoopt in je bloedvaten, wat kan leiden tot stugge, verkalkte aderen. Dat klinkt misschien technisch, maar het betekent simpelweg dat je hart minder hard hoeft te werken om bloed door je lichaam te pompen.

Extra voordeel:
Onderzoek suggereert dat mensen met voldoende vitamine K minder risico lopen op hart- en vaatziekten. Het is dus een klein beetje vitamine, met een groot effect op je cardiovasculaire gezondheid.

Ondersteuning van het zenuwstelsel

Wist je dat vitamine K ook je hersenen ondersteunt? Het speelt een rol bij de aanmaak van myeline, een beschermend laagje rond je zenuwen. Myeline zorgt ervoor dat signalen in je hersenen razendsnel worden doorgegeven. Een tekort aan vitamine K kan deze processen vertragen, wat invloed heeft op je concentratie en geheugen.

Een bonusfunctie:
Er zijn aanwijzingen dat vitamine K ontstekingen in je hersenen kan verminderen, wat het risico op aandoeningen zoals Alzheimer mogelijk verkleint.

Een boost voor je huid

Vitamine K speelt een rol in het herstel van je huid. Het bevordert de doorbloeding en helpt blauwe plekken sneller te vervagen. Daarom wordt het vaak gebruikt in crèmes voor donkere kringen onder de ogen of om littekens sneller te laten genezen.

Praktische toepassing:
Een crème met vitamine K kan wonderen doen als je een blauwe plek hebt of net een cosmetische behandeling hebt gehad. Het is geen magie, maar het komt aardig in de buurt.

Hulp bij het immuunsysteem

Hoewel vitamine K niet zo beroemd is als vitamine C voor je immuunsysteem, speelt het toch een ondersteunende rol. Het helpt ontstekingen in je lichaam te verminderen, wat cruciaal is om ziekten op afstand te houden.

Interessant weetje:
Mensen met chronische ontstekingsaandoeningen, zoals artritis, kunnen baat hebben bij een dieet dat rijk is aan vitamine K.

Vitamine K in voeding

Vitamine K1 en K2

Er zijn twee natuurlijk voorkomende vormen van vitamine K: vitamine K1 en vitamine K2. Vitamine K1 wordt gemaakt door planten en komt als fylochinon voor in voeding, terwijl vitamine K2 van bacteriële oorsprong is en de belangrijkste voor mensen. Bacteriën in de dikke darm maken de stof menachinon (vitamine K-2) aan die dezelfde werking heeft als vitamine K1. In lever, kaas en in eigeel komen ook kleine hoeveelheden vitamine K2 voor. Vitamine K1 treffen we aan in verse (blad)groenten, lever, melk en olie. Bij het koken gaat er nauwelijks vitamine K verloren. Vitamine K3 (menadion) is een synthetische variant met diverse bijwerkingen. Binnen de EU is vitamine K3 niet toegestaan in voedingssupplementen.

Voeding dat rijk is aan vitamine K

• Boerenkool;
• Spinazie;
• Broccoli;
  Vitamine K zit o.a. in asperges / Bron: PublicDomainPictures, Pixabay
• Raapstelen;
• Spruitjes;
• Asperges;
• Sla;
• Zuurkool;
• Sojabonen;
• Augurken;
• Pompoen;
• Pijnboompitten;
• Bosbessen.

Vitamine K suppletie bij baby's

Weinig darmbacteriën

Borstvoeding bevat nagenoeg geen vitamine K. In de darmen van een pasgeborene wordt pas na ongeveer drie maanden voldoende vitamine K aangemaakt, aangezien er aanvankelijk nog maar weinig darmbacteriën aanwezig zijn. Ook heeft een baby nog geen vitamine K in zijn lichaam opgeslagen tijdens de zwangerschap doordat vitamine K tijden de zwangerschap het ongeboren kind niet kan bereiken via de placenta (moederkoek). Pasgeborenen krijgen daarom altijd 1 milligram vitamine K toegediend.

Baby's die borstvoeding krijgen hebben extra vitamine K nodig

Zuigelingen die vooral of uitsluitend borstvoeding krijgen, hebben in de eerste drie levensmaanden dagelijks 150 microgram extra vitamine K nodig. Aan zuigelingenvoeding, dat wil zeggen flesvoeding, is vitamine K toegevoegd. Baby's die hoofdzakelijk flesvoeding krijgen, hebben derhalve geen extra vitamine K nodig.

Symptomen van vitamine K-tekort: baby’s, volwassenen en ouderen

In vogelvlucht

Vitamine K – het klinkt als een vitamine die je alleen in je achterhoofd hebt als je een keer naar een gezondheidsblog scrolt. Maar deze krachtpatser is essentieel, vooral als het gaat om bloedstolling en botgezondheid. Een tekort kan serieuze gevolgen hebben, en de symptomen verschillen per leeftijdsgroep. Van baby’s tot ouderen, vitamine K-tekort laat zich op verschillende manieren zien. Tijd om deze stille boosdoener onder de loep te nemen.

Vitamine K-deficiëntie geeft een vertraagde bloedstolling. Personen met een vitamine K-deficiëntie hebben daarom meestal meer kans op blauwe plekken en bloedingen. Houd er rekening mee dat bloedingen plaats kunnen vinden in andere gebieden dan bij een snijplek of wond. Het bloeden is vrijwel overal mogelijk, zoals in de huid of in de neus (bloedneus), maar soms gebeurt dit ook in het lichaam zoals in het maag-darmkanaal of zelfs de hersenen. De ontlasting kan door bloedingen in het maag-darmkanaal een zwarte kleur hebben door dat het bloed bevat. Er kunnen ook puntbloedingen of petechiën ontstaan.

Tabel: Symptomen bij baby’s

Baby’s zijn extra kwetsbaar voor een vitamine K-tekort, vooral omdat ze bij de geboorte nog geen goedgevulde voorraad hebben. Dat maakt ze gevoelig voor ernstige complicaties.

Tabel: Symptomen bij volwassenen (mannen en vrouwen)

Bij volwassenen kan een tekort subtieler zijn, maar de gevolgen kunnen net zo ernstig worden als ze niet worden aangepakt.

Tabel: Symptomen bij ouderen

Oorzaken van een vitamine K-gebrek

Vitamine K-deficiëntie is zeer zeldzaam. Het treedt op wanneer het lichaam niet naar behoren de vitamine kan aanmaken in het darmkanaal of bij mensen met een ernstige opnamestoornis.

Vitamine K-tekort door medicatie

Vitamine K-deficiëntie kan zich ook voordoen na langdurige behandeling met antibiotica, doordat antibiotica de darmbacteriën kunnen vernietigen. Bij langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, kunnen deze het effect van vitamine K verminderen. Bijvoorbeeld bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers, een aantal middelen tegen epilepsie en enkele middelen tegen een te hoog cholesterolgehalte (colestipol en colestyramine). In deze gevallen kan een aanvulling van vitamine K nodig zijn.

Aandoeningen en stoornissen

Hoewel vitamine K-deficiëntie bij volwassenen ongebruikelijk is, kan het voorkomen bij bepaalde stoornissen en aandoeningen. Vitamine K-deficiëntie komt tot uiting bij:

• Langdurig alcoholmisbruik (alcoholisme)
• Cholestatische aandoeningen (waarbij de galstroom geblokkeerd is);
• Chronische diarree;
• Een chirurgische verwijdering van een deel van de darm (colectomie);
• Een chronische nierziekte;
• Een galblaasaandoening;
• Een galwegaandoening;
• Een verstoorde vetvertering en/of verstoorde vetresorptie;
• Een inflammatoire darmziekte, zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn;
• Een leverziekte;
• Een massale bloedtransfusie;
• voedingspatroom met een extreem tekort aan vitamine K;
• Acute infectieuze diarree;
• Langdurige parenterale voeding (voeding die via een soort infuus rechtstreeks in de bloedbaan wordt toegediend);
• Malabsorptie (verminderde opname van voedingsstoffen door de dunne darm);
• Meervoudige buikoperaties;
• Ondervoeding.

Risicogroepen voor vitamine K-tekort

Vitamine K-tekort kan iedereen treffen, maar sommige groepen lopen duidelijk meer risico. Dit heeft te maken met leeftijd, gezondheidstoestand of bepaalde keuzes in voeding en levensstijl. Laten we een overzicht maken van de groepen die extra alert moeten zijn en waarom zij kwetsbaarder zijn voor een tekort aan deze belangrijke vitamine.

Risicofactoren voor vitamine K-tekort

Een tekort aan vitamine K ontstaat meestal niet zomaar. Het is vaak een gevolg van specifieke factoren die de opname, verwerking of aanvoer van de vitamine verstoren. Hier is een uitgebreide lijst van de meest voorkomende risicofactoren die kunnen bijdragen aan een tekort.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek met de arts

De huisarts zal je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen om te bepalen of je risico loopt op vitamine K-deficiëntie. Mensen die risico lopen zijn meestal degenen die:

• Antistollingsmedicijnen (anticoagulantia) nemen;
• Antibiotica nemen
• Een aandoening hebben waarbij vetabsorptie een probleem is.

Bloedonderzoek

Hoogstwaarschijnlijk zal de arts een speciaal bloedonderzoek uitvoeren, namelijk een stollingstest uitvoeren, waarbij de protrombinetijd (uitgedrukt in seconden) wordt gemeten. Dit is een maat voor de bloedstolling. De protrombintijd (PT of protime) test vertelt je arts hoe snel je bloedstolling is. Normaal gesproken stolt het bloed na 11 tot 13,5 seconden. Wanneer dit langer duurt, is er wellicht sprake van een vitamine K-tekort.

Vitamine K aanvullen

Bij een dosering om een tekort aan te vullen zullen geen bijwerkingen ontstaan, maar bij een injectie kunnen soms wel bijwerkingen optreden. Soms kun je last krijgen van pijn op de injectieplaats. Zeer zelden treedt overgevoeligheid op voor één van de bestanddelen. Dit kun je merken aan de volgende klachten:

• huiduitslag, roodheid en jeuk; of
• benauwdheid, overmatig zweten en flauwvallen.

Waarschuw bij deze klachten onverwijld een arts. Vitamine K-injecties worden door een arts of verpleegkundige toegediend.

Prognose en langetermijnvooruitzichten

Volwassenen

Als een vitamine K-tekort onbehandeld blijft bij volwassenen, kan het veel bloedingen veroorzaken en gevaarlijk worden. Maar in bijna alle gevallen is vitamine K-deficiëntie goed behandelbaar en is de prognose gunstig.

Baby's

Bij zuigelingen zijn de vooruitzichten goed als het snel behandeld wordt. Als een bloeding in de hersenen echter lang duurt of onbehandeld blijft, kan hersenschade of zelf de dood optreden.

Complicaties van een vitamine K-tekort: een deraillement voor je gezondheid

Vitamine K mag dan niet zo sexy klinken als vitamine C of D, maar onderschat deze cruciale voedingsstof niet. Een tekort kan een kettingreactie van gezondheidsproblemen veroorzaken – van bloedingen die maar niet stoppen tot broze botten en stijve aderen. Als je lichaam niet genoeg vitamine K heeft, lijkt het alsof het plotseling uit de rails loopt. Tijd om de complicaties van dit deraillement eens grondig te bekijken.

Ernstige bloedingen: de noodrem werkt niet
Het eerste wat misgaat bij een vitamine K-tekort? Je bloed stolt niet zoals het hoort. Dit is niet alleen onhandig bij kleine sneetjes, maar kan ook levensgevaarlijk zijn als het om inwendige bloedingen gaat. Denk aan je maag-darmkanaal, hersenen of zelfs rond organen.

Hoe ziet dat eruit?

• Uitwendige bloedingen: Blauwe plekken die spontaan verschijnen, neusbloedingen die niet ophouden, of wondjes die veel langer bloeden dan normaal.
• Inwendige bloedingen: Bloed in je ontlasting (donker zwart of rood), bloed in je urine, of – in zeldzame maar ernstige gevallen – hersenbloedingen.
• Bij baby’s: Pasgeborenen lopen een bijzonder hoog risico op intracraniële bloedingen, wat het belang van vitamine K-suppletie direct na de geboorte benadrukt.

Botontkalking: je skelet in slow motion
Je botten lijken stevig, maar zonder vitamine K verliezen ze allengs hun kracht. Vitamine K activeert een eiwit genaamd osteocalcine, dat calcium in je botten ‘plakt’. Zonder genoeg vitamine K verdwijnt dat calcium naar plekken waar het niet hoort, zoals je bloedvaten.

Gevolgen:

• Osteoporose: Je botten worden broos en breekbaar. Ouderen en vrouwen na de menopauze zijn hier extra vatbaar voor.
• Fracturen: Een klein struikje kan al leiden tot een gebroken pols, heup of rib.

Verkalking van bloedvaten: stugge aderen, zware gevolgen
Vitamine K houdt je bloedvaten soepel door te voorkomen dat calcium zich ophoopt in de vaatwanden. Zonder voldoende vitamine K veranderen je bloedvaten in iets dat meer op kalkbuizen lijkt.

Wat betekent dat?

• Verhoogde bloeddrukwaarden: Stijve bloedvaten maken het moeilijker voor je hart om bloed rond te pompen.
• Hartproblemen: Verkalking kan leiden tot hart- en vaatziekten, zoals een hartaanval of beroerte.

Chronische bloedarmoede: de batterij raakt leeg
Onopgemerkte inwendige bloedingen kunnen leiden tot chronische bloedarmoede. Je lichaam heeft niet genoeg rode bloedcellen om zuurstof effectief te transporteren, en dat voel je overal.

Symptomen:

• Vermoeidheid die niet weggaat, hoe goed je ook slaapt.
• Duizeligheid of licht in je hoofd, vooral bij opstaan.
• Een bleke huid en kortademigheid bij de kleinste inspanning.

Trage wondgenezing: een vertraagde hersteltrein
Bij een vitamine K-tekort genezen wonden langzamer. Je lichaam kan de schade niet goed repareren, wat het risico op infecties verhoogt en de genezing vertraagt.

Wie loopt extra risico?

• Mensen met diabetes, die al moeite hebben met wondgenezing.
• Ouderen, bij wie herstel sowieso trager verloopt.

Problemen tijdens operaties: onverwachte vertragingen
Als je een vitamine K-tekort hebt, is een operatie niet zomaar een routineklus. Het risico op hevige bloedingen tijdens en na de ingreep neemt aanzienlijk toe. Artsen houden hier rekening mee door vitamine K vooraf toe te dienen, maar zonder die extra dosis kunnen complicaties optreden.

Hemorragische ziekte bij baby’s: een noodsituatie
Bij pasgeborenen kan een ernstig tekort leiden tot hemorragische ziekte, een aandoening waarbij spontane bloedingen optreden. Dit gebeurt vaak in de hersenen of darmen en kan levensbedreigend zijn. Dit is precies waarom baby’s direct na de geboorte een vitamine K-supplement krijgen.

Invloed op je immuunsysteem: meer dan bloed en botten
Vitamine K doet meer dan bloed stollen en calcium reguleren. Het helpt ook bij het verminderen van ontstekingen en ondersteunt je immuunsysteem. Een tekort kan leiden tot chronische ontstekingen, die je algehele gezondheid ondermijnen.

Conclusie: houd je lichaam op de rails
Een vitamine K-tekort is als een trein die langzaam ontspoort. Van bloedingen tot botproblemen en hartklachten – de complicaties zijn niet alleen vervelend, maar kunnen ook ernstig zijn. Gelukkig is de oplossing vaak simpel: zorg voor een gevarieerd dieet met groene groenten, gefermenteerde producten en eventueel een supplement als je extra risico loopt. Want met vitamine K in je systeem blijft je gezondheid stevig op de rails!

Voorkomen van een gebrek aan vitamine K

Algemeen

Hoe voorkom je een vitamine K-tekort? Er is geen vaste hoeveelheid vitamine K die je elke dag moet consumeren. Maar op een gemiddelde dag beschouwen voedingsdeskundigen 120 mg voldoende voor mannen en 90 mg geschikt voor vrouwen. Sommige voedingsmiddelen, waaronder groene bladgroenten, hebben een zeer hoog gehalte van vitamine K.

Baby's en vitamine K

Je verloskundige geeft de baby na de geboorte vitamine K en met deze hoeveelheid kan hij een week vooruit. Pas na 3 maanden maken baby's zelf vitamine K aan. In flesvoeding zit voldoende vitamine K, maar als je volledige borstvoeding geeft dan moet je vanaf dag 8 na de geboorte tot je baby 3 maanden oud is, elke dag vitamine K-druppels geven.

Malabsorptie

Mensen met malabsorptie, moeten met hun arts overleggen over het nemen van een vitamine K-supplement. Hetzelfde geldt voor mensen die warfarine en soortgelijke anticoagulantia gebruiken. Ook moet in dat geval je vitamine K-niveau in de gaten gehouden worden.

Teveel vitamine K

In de praktijk komt een vitamine K overdosis niet voor. Het is niet bekend of (te) veel vitamine K schadelijk is.

Casus: Vitamine K-tekort bij een pasgeborene

Achtergrond

Een 2 dagen oude pasgeborene wordt naar de kinderafdeling gebracht vanwege spontane bloedingen. De baby is voldragen geboren na een ongecompliceerde zwangerschap en bevalling. Er is geen familiegeschiedenis van bloedingsstoornissen. De moeder heeft een thuisbevalling gehad en de baby heeft geen vitamine K-injectie ontvangen na de geboorte.

Anamnese

• Zwangerschap: Ongecompliceerd, moeder gebruikte geen medicatie.
• Bevalling: Thuis, zonder complicaties.
• Postnataal: De baby werd op dag 2 opgenomen met blauwe plekken en bloedingen uit de navelstreng.
• Voeding: Exclusief borstvoeding.

Lichamelijk onderzoek

• De baby heeft meerdere blauwe plekken op de ledematen en bloedingen rond de navelstreng.
• Er zijn geen tekenen van letsel.
• Fontanel is gespannen, wat kan wijzen op intracraniële bloeding.

Labonderzoek

• Protrombinetijd (PT): Verlengd
• Actieve partiële tromboplastinetijd (aPTT): Verlengd
• INR: Verhoogd
• Bloedplaatjes: Normaal
• Vitamine K-waarden: Laag

Diagnose

Vitamine K-deficiëntie bloeding (VKDB), voorheen bekend als hemorrhagische ziekte van de pasgeborene.

Behandeling

• Directe toediening van vitamine K intraveneus of intramusculair.
• Plasma of protrombinecomplexconcentraat (PCC) om de stolling te verbeteren als de bloeding ernstig is.
• Monitoring voor tekenen van intracraniële bloeding en eventuele verdere complicaties.
• Follow-up: Na de behandeling stabiliseert de toestand van de baby. De bloedingsneiging neemt af en de laboratoriumwaarden verbeteren. De ouders worden voorgelicht over het belang van vitamine K-toediening bij pasgeborenen.

Bespreking

Vitamine K speelt een cruciale rol in de synthese van stollingsfactoren. Pasgeborenen hebben vaak een lage voorraad vitamine K vanwege de beperkte placentapassage en lage concentraties in moedermelk. Zonder profylaxe kan dit leiden tot ernstige bloedingen, zoals VKDB, die meestal optreedt in de eerste levensweek. Preventie is eenvoudig en effectief met een enkele dosis vitamine K bij de geboorte.

Lees verder

• Vitamine A-tekort: symptomen, gevolgen en functie vitamine A
• Vitamine B12-tekort: symptomen, ADH en tekort aanvullen
• Vitamine B-complex: symptomen B-tekort, functie en voeding
• Vitamine D: tekort symptomen en overdosis vitamine D2, D3
• Vitamine E-tekort: symptomen, oorzaken en behandeling