Alcoholisme: symptomen, oorzaken, stadia en behandeling

Alcoholisme is de meest ernstige vorm van alcoholmisbruik. Alcoholisme houdt verband met het sterke verlangen naar alcohol en het wel willen maar niet kunnen minderen en blijven drinken ondanks de schade die het gebruik oplevert. Alcoholisme of alcoholverslaving kan worden opgedeeld in drie categorieën: mild, matig en ernstig of in vier stadia. Elke categorie of stadium heeft verschillende symptomen en kan schadelijke gevolgen hebben. Indien onbehandeld, kan elk type alcoholmisbruik uit de hand lopen. Mensen die worstelen met alcoholisme hebben vaak het gevoel dat ze niet normaal kunnen functioneren zonder alcohol. Dit kan leiden tot een breed scala aan problemen op het werk, in relaties en je algehele gezondheid. Na verloop van tijd kunnen de lichamelijke en geestelijke gevolgen van alcoholmisbruik verergeren en schadelijke complicaties veroorzaken. Bij alcoholisme is het belangrijk dat je hulp zoekt om te stoppen met alcohol. Je hoeft niet in stilte aan alcoholverslaving te lijden.

• Wat is alcoholisme?
• Oorzaken van alcoholisme
• Symptomen en stadia van alcoholisme
• Eerste stadium van alcoholisme
• Tweede stadium van alcoholisme
• Derde stadium van alcoholisme
• Vierde stadium oftewel chronische fase
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van alcoholisme
• Detoxificeren
• Behandeling/therapie
• Prognose en levensverwachting

Wat is alcoholisme?

Alcoholisme is een ziekte waarbij er sprake is van verslaving aan alcohol en consumptie van alcoholhoudende drank. Je kunt kan niet meer stoppen met het alcoholgebruik en drinkt zoveel dat je gezondheid, je sociale leven (waaronder je gezin) en je werk eronder lijden. Het is een ziekte die erger wordt naarmate je blijft drinken. Zonder behandeling kan het zowel de emotionele als fysieke gezondheid ernstig schaden en kan het leiden tot de dood. Alcoholisme wordt vaak een 'familieziekte' genoemd omdat het het leven van familieleden en anderen die dicht bij de alcoholist staan, schaadt. Om herstel te realiseren, moeten familieleden vaak aan de behandeling deelnemen.

Een alcoholist:

• kan iemand van elke leeftijd zijn.
• kan zowel een man als een vrouw zijn, alhoewel mannen meer kans hebben om de ziekte te ontwikkelen dan vrouwen.
• voelt fysieke behoefte of verlangen naar alcohol.
• kan niet genezen, maar moet worden behandeld om te stoppen met drinken.
• ontkent vaak dat hij of zij een drankprobleem heeft of bagatelliseert de ernst ervan.
• krijgt vroeg of laat ernstige gezondheidsproblemen als de ziekte niet wordt behandeld.
• kan herstellen en zijn of haar leven terugkrijgen met behulp van adequate behandeling.

Oorzaken van alcoholisme

Er is niet één enkele oorzaak voor alcoholisme. Vaak gaat het om een combinatie van factoren, zoals erfelijkheid, persoonlijke oorzaken (zoals gevoeligheid voor spanningen en stress, persoonlijkheidsstoornissen, opvoeding en socialisatie, problemen thuis of op het werk) en invloeden uit de omgeving (hoe gemakkelijk wordt er met alcohol omgegaan en doe gemakkelijk is het verkrijgbaar).

Symptomen en stadia van alcoholisme

De symptomen zijn verschillend voor elke persoon. Slechts een paar of bijna alle van de volgende symptomen kunnen aanwezig zijn:

Eerste stadium van alcoholisme

Dit vroege stadium wordt gekenmerkt door:

• Drinken voor verlichting van problemen.
• Vrijwel dagelijks drinken om dit gevoel van ontspanning te ervaren.
• Hogere tolerantiedrempel voor alcohol dan gemiddeld.
• Je persoonlijke psychische draagkracht wordt allengs vervangen door alcohol.
• Meer en meer nadenken over alcohol.
• Planning van activiteiten rond drinken.

Tweede stadium van alcoholisme

Het tweede stadium kenmerkt zich door:

• Plotseling black-outs en geheugenverlies.
• Verstoppen van alcohol of stiekem drinken.
• Meer drinken dan gepland.
• Niet toegeven dat je een drankprobleem hebt.
• Proberen om het drinken te beheersen door gebruik te maken van mind-games, zoals besluiten om nooit voor het middaguur te drinken.
• Vruchteloos pogingen ondernemen om te stoppen met drinken.
• Beloften breken.
• Persoonlijkheidsveranderingen en stemmingswisselingen hebben.
• Slaap- en spijsverteringsmoeilijkheden.
• Gebrek aan eetlust met het wegvallen van het ontbijt.
• Potentiestoornissen.
• Gemakkelijk zweten.

Derde stadium van alcoholisme

In het late stadium doen zich de volgende kenmerken voor:

• Ernstige ontwenningsverschijnselen, zoals delirium tremens.
• Controleverlies: doordrinken en niet meer kunnen stoppen na één glas.
• Direct op elke spanning reageren door te gaan drinken.
• Incidenten uitlokken of verzinnen om het drinken te rechtvaardigen.
• Vaak slaag je erin om te blijven werken en je maatschappelijk te handhaven, maar intieme relaties komen onder zeer grote druk te staan.
• Er zijn perioden waarin je droog staat, soms zelfs gedurende vele maanden.
• Drinken zodra je wakker wordt, het zogeheten 'ochtenddrinken'.

Vierde stadium oftewel chronische fase

De chronische fase van alcoholisme kenmerkt zich door:

• Langdurige perioden van dronkenschap met zelfverwaarlozing (met onder meer onhygiënisch leven en handelen, ziekten niet laten behandelen, slecht eten).
• Ernstige lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen.
• Psychische problemen wat zich uit in verslechterende hersenfuncties, slecht beoordelingsvermogen, vergeetachtigheid, geheugenverlies en een slechte concentratie.
• Grote kans op leverschade (leveraandoeningen door alcohol), hartkwalen, mondkanker en slokdarmkanker.
• Problemen in persoonlijke en beroepsmatige relaties, en contacten met politie, justitie en reclassering.
• Korte alcoholonthouding leidt al tot hevige symptomen.
• Tolerantie voor alcohol neemt op een gegeven ogenblik abrupt af, zodat een beetje alcohol al tot dronkenschap leidt.

Onderzoek en diagnose

Een persoon die is getraind in het behandelen van alcoholisme, weet of jij of iemand waar je om geeft een alcoholist is. Deze persoon kan een reeks vragen stellen. Een arts kan lichamelijk onderzoek doen en je medische voorgeschiedenis in acht nemen.

Behandeling van alcoholisme

Behandeling voor alcoholisme kan voor elke persoon anders zijn. Als je door alcohol een ernstige lichamelijke ziekte hebt, is het belangrijk dat je de juiste medische zorg krijgt.

Detoxificeren

De behandeling begint vaak met 'detox' of ontgifting, het proces waarmee je gecontroleerd het gebruik van alcohol afbouwt totdat jouw lichaam helemaal 'schoon' is. Het is van belang dat dit onder begeleiding gebeurt, aangezien je namelijk zo afhankelijk geworden is van alcohol, dat het erg zwaar of zelfs gevaarlijk is om er plotsklaps mee te stoppen. Daarom zal detoxificeren (ontgiften) voorafgaan aan een behandeling. Tijdens dit ontgiften kun je last hebben van ontwenningsverschijnselen, zoals:

• hartkloppingen
• zweten
• rillen
• slecht slapen
• spierpijn
• hoofdpijn
• algehele malaise

Je wordt begeleid door professionals die er alles aan doen om deze ontwenningsverschijnselen te beperken of te verzachten.

Behandeling/therapie

Nadat het lichaam vrij is van alcohol, komt de alcoholist in een behandelprogramma. Het doel van behandeling of therapie is om je te helpen bij emotionele problemen die leiden tot drinken en om manieren te leren om te stoppen met drinken. Medicijnen kunnen worden gegeven om het lichamelijke verlangen naar alcohol te beteugelen. Behandelprogramma's kunnen enkele weken tot vele maanden tot een jaar duren. Soms stroom je daarna door naar een begeleide of beschermde woonvorm.

Prognose en levensverwachting

Alcoholisme vermindert de levensverwachting van een persoon vaak met ongeveer tien jaar. De meest voorkomende doodsoorzaak bij alcoholisten is door cardiovasculaire complicaties (dat wil zeggen complicaties aan hart en vaten). Er is een hoog percentage zelfmoord onder chronische alcoholisten, dat hoger wordt naarmate iemand langer drinkt. Ongeveer 3-15 procent van de alcoholisten pleegt zelfmoord, en uit onderzoek is gebleken dat meer dan 50 procent van alle zelfmoorden verband houdt met alcohol- of drugsverslaving. Dit is vermoedelijk te wijten aan de fysiologische verandering van de chemie van de hersenen als gevolg van alcohol, evenals sociaal isolement. Zelfmoord komt ook veel voor bij adolescenten die veel te veel drinken.

Lees verder

• Gevolgen alcoholgebruik voor jongeren: hersenen en organen
• Foetaal Alcohol Syndroom (FAS): symptomen en behandeling
• Gevolgen en schade door langdurig (overmatig) alcoholgebruik
• Alcohol & bloeddruk: verband tussen alcohol & hoge bloeddruk
• Alcoholvergiftiging: symptomen, gevolgen en behandeling