Alcoholvergiftiging: symptomen, gevolgen en behandeling

Alcoholvergiftiging kan optreden wanneer je in relatief korte tijd grote hoeveelheden alcohol, zoals bier, wijn of sterke drank, drinkt. De meest voorkomende symptomen van alcoholvergiftiging zijn onregelmatige ademhaling, apathie, bleke, klamme en blauwachtig getinte huid, lage lichaamstemperatuur, braken, epileptische aanvallen, verwardheid en bewusteloosheid. Naarmate de hoeveelheid alcohol in de bloedbaan toeneemt, kan de lever de alcohol niet afbreken en worden toxinen niet snel genoeg uit het bloed verwijderd. De concentratie alcohol in het bloed wordt zo hoog dat je bewusteloos en in coma kan raken, een 'alcoholcoma'. Daar komt de term 'comazuipen' vandaan. Alcoholvergiftiging is een ernstige conditie die zelfs tot de dood kan leiden. Alcoholvergiftiging staat ook bekend als 'alcoholintoxicatie'. Als alcoholvergiftiging niet adequaat wordt behandeld, kan dit leiden tot hypothermie, hypoglykemie, permanente hersenschade, onregelmatige ademhaling, abnormale hartslag en dood.

• Wat is alcoholvergiftiging?
• Risicogroepen
• Oorzaak van alcoholvergiftiging
• Alcohol verwerken
• Binge drinken
• Standaardglas
• Verschillende factoren
• Symptomen van alcoholvergiftiging
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van alcoholvergifting
• Wat te doen?
• Wat niet te doen?
• Medische behandeling
• Preventie
• Gevolgen en complicaties

Wat is alcoholvergiftiging?

Alcoholvergiftiging kan optreden wanneer iemand in relatief korte tijd grote hoeveelheden alcohol, inclusief bier, wijn en sterke drank, drinkt. Naarmate de hoeveelheid alcohol in de bloedbaan toeneemt, kan de lever de alcohol niet afbreken en zijn toxinen niet snel genoeg uit het bloed te verwijderen. De overtollige alcohol zorgt ervoor dat delen van de hersenen die essentiële lichaamsfuncties regelen, zoals ademhaling, hartslag, bloeddruk en temperatuur, worden uitgeschakeld. De hoeveelheid alcohol in het bloed, het bloedalcoholgehalte (BAG), wat wordt uitgedrukt in promillages, kan 40 minuten na inname van het laatste drankje blijven stijgen, omdat alcohol in de maag en darmen de bloedbaan blijft binnengaan.

Risicogroepen

Alcoholvergiftiging kom het meest voor bij volwassenen en mannen van middelbare leeftijd. Onder degenen die overlijden ten gevolge van alcoholvergiftiging, zijn 76% in de leeftijd van 35-64, en 76% zijn mannen. Vrouwen zijn gevoeliger voor alcohol. Aangezien vrouwen minder lichaamsvocht hebben, bereiken zij bij een zelfde glas een hoger promillage. Niet enkel jongeren zijn gevoeliger voor alcohol, maar ook het ouder wordende lichaam kan slechter tegen drank vanwege het feit dat ouderen relatief minder lichaamsvocht en meer vet hebben. Ook werken de lever en nieren minder goed als je ouder bent en de lichamelijke weerstand neemt af: Oudere mensen gebruiken ook vaker medicijnen die niet goed samengaan met alcohol. Andere mogelijke factoren zijn stress en depressie.

Iedereen is echter vatbaar voor alcoholvergiftiging als je (in korte tijd) te veel drinkt. Uit onderzoek blijkt dat wanneer mensen jonger dan 20 alcohol drinken, ze meestal vijf drankjes in een keer hebben. Vooral jongeren doen aan 'binge drinken' (vijf glazen of meer drinken bij een gelegenheid). Jongeren nemen ook vaker deel aan drinkspelletjes vanwege groepsdruk.

Ongeveer 90% van de binge drinkers die eindigen met alcoholvergiftiging zijn geen alcoholisten. Echter, 30% van degenen die sterven als gevolg van alcoholmisbruik hebben een vorm van stoornis in alcoholgebruik.

Oorzaak van alcoholvergiftiging

Alcohol verwerken

Wanneer je een alcoholische drank drinkt, moet je lever de alcohol, een toxine of gifstof, uit je bloed filteren. Alcohol wordt veel sneller opgenomen in de bloedbaan. De lever kan echter slechts een beperkte hoeveelheid alcohol verwerken. Bij elk standaardglas alcohol dat je drinkt, heeft de lever grofweg één tot anderhalf uur nodig om dit te verwerken.

Binge drinken

Binge drinken, gedefinieerd als het drinken van 5 glazen alcohol of meer tijdens 1 enkele gelegenheid in een relatief korte tijdsspanne, is een veelvoorkomende oorzaak van alcoholvergiftiging. Binge drinkers hebben een gemiddelde van acht drankjes op elke gelegenheid.

Standaardglas

Elke soort alcoholhoudende drank heeft zijn eigen standaardglas, die allemaal evenveel pure alcohol (ongeveer 10 gram) bevatten:

• standaardglas bier van 5% (250cc)
• standaardglas wijn van 12% (100cc)
• standaardglas sterke drank van 35% (35cc)

Verschillende factoren

De grens tussen aangenaam drinken en gevaarlijk drinken hangt echter van de persoon af. Naast geslacht zijn belangrijke factoren:

• leeftijd
• afkomst
• de hoeveelheid voedsel in de maag (zonder voedsel is de maag komt de alcohol al vlug in de darmen terecht, waarna deze vervolgens in de bloedbaan komt)
• of je een ervaren of onervaren drinker bent (alcoholtolerantie: als je regelmatig drinkt heeft alcohol minder invloed op je omdat je lichaam eraan gewend raakt)

Symptomen van alcoholvergiftiging

Symptomen van alcoholvergiftiging zijn onder andere:

• sterke alcoholgeur
• verwardheid of desoriëntatie
• gebrek aan coördinatie en/of onvermogen om te lopen
• verminderde respons of apathie
• koude, klamme huid
• blauwachtige huid, vooral rond de lippen of onder de vingernagels
• onregelmatige hartslag en/of trage hartslag
• urine-incontinentie en/of ontlastingsincontinentie (niet in staat de darm of blaas te beheersen)
• onderkoeling of hypothermie
• braken en/of stikken
• moeilijkheden om bij bewustzijn te blijven
• bewusteloosheid of in staat van halfbewustzijn
• onregelmatige ademhaling (10 seconden of langer tussen ademhalingen)
• langzame ademhaling (minder dan 8 ademhalingen per minuut)
• epileptische aanvallen

Onderzoek en diagnose

Naast het controleren op zichtbare tekenen en symptomen van alcoholvergiftiging, zal de arts waarschijnlijk bloed- en urineonderzoek laten uitvoeren om de bloedalcoholwaarden te controleren en andere tekenen van alcoholvergiftiging te identificeren, zoals een lage bloedsuikerspiegel.

Behandeling van alcoholvergifting

Wat te doen?

Als iemand symptomen van alcoholvergiftiging vertoont, bel dan onmiddellijk 112. Tot die tijd kun je het volgende doen:

• Blijf bij de persoon, ook als hij of bij bewustzijn is en praat. Hoewel hij of zij misschien gestopt is met drinken, zal eventuele alcohol die in hun maag achterblijft uiteindelijk in de bloedbaan terechtkomen, en daardoor kan zijn of haar toestand verslechteren.
• Communiceer met de persoon. Laat weten wat je doet om te helpen. Anders kunnen ze agressief reageren.
• Houd de persoon wakker en laat hem zitten, indien mogelijk.
• Laat de persoon water drinken, als hij of zij bij bewustzijn is.
• Bedek de persoon met een warme deken. Alcoholvergiftiging zal hen waarschijnlijk koud doen voelen.
• Draai de persoon voorzichtig op zijn zij, als hij bewusteloos is. Op die manier zullen ze niet stikken als ze overgeven. Plaats een kussen in de holte van hun rug om ze op hun zij te houden.
• Bereid je voor om het ambulancepersoneel alles te vertellen wat je weet over de persoon, inclusief hoeveel hij of zij heeft gedronken, mogelijk in combinatie met drugs.

Wat niet te doen?

Zet iemand die tekenen van alcoholvergiftiging vertoont niet onder een koude douche. Het kan hypothermie veroorzaken. Bied ook geen koffie aan. Cafeïne heeft een diuretisch effect. Geef de persoon ook niets te eten. Voedsel kan hem of haar doen stikken. Moedig de persoon niet aan om de alcohol 'eruit te lopen'. Hij of zij kan ten val komen en wat breken of andere verwondingen oplopen. Geef geen medicatie. Het kan de toestand van de persoon verslechteren. Wek geen braken op; de persoon kan komen te stikken.

Medische behandeling

In het ziekenhuis hebben artsen en verpleegkundigen verschillende opties voor het behandelen van alcoholvergiftiging, waaronder de volgende:

• Intraveneuze vloeistoffen toedienen die vitamines en glucose bevatten om uitdroging tegen te gaan en de bloedsuikerspiegel te verhogen.
• Zuurstoftoediening of kunstmatige beademing met een beademingsmachine voor patiënten die moeite hebben met ademhalen.
• Middels een maagspoeling worden giftige stoffen uit de maag verwijderd.
• Hemodialyse, die gifstoffen uit het bloed verwijdert.
• In levensbedreigende gevallen kan medisch personeel de maag leegpompen met een neussonde om eventuele alcohol naar buiten te zuigen.

Preventie

Hoe kunnen alcoholvergiftiging en alcoholgerelateerde sterfgevallen worden voorkomen? Allereerst is het van belang om met mate te drinken. Vanuit gezondheidsoogpunt is het advies om geen alcohol te drinken, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag. Dit advies is hetzelfde voor mannen en vrouwen (bron: Voedingscentrum). Als je wel meer drinkt, dan is het verstandig om na elke twee alcoholische dranken een glas water te drinken. Drink niet op een lege maag en vermijd het drinken van alcoholspelletjes die binge-drinken aanmoedigen. Blijf uit de buurt van dranken met onbekende inhoud of energiedranken vermengd met alcohol. Drink geen stoffen zoals cafeïne, guarana en taurine in combinatie met alcohol; deze stoffen hebben een stimulerende werking, terwijl alcohol een dempende drug is. De effecten van alcohol worden gemaskeerd waardoor gebruikers geneigd zijn nog meer te drinken.
Bij sommige voorgeschreven medicijnen kun je het beste geen alcohol drinken.

Gevolgen en complicaties

Wat kan er gebeuren als gevolg van alcoholvergiftiging? Een persoon met alcoholvergiftiging kan last hebben van:

• hypothermie (lage lichaamstemperatuur)
• blackouts (geheugenverlies veroorzaakt door te veel alcohol drinken)
• langzame of onregelmatige ademhaling of stoppen met ademhalen
• onregelmatige hartslag of hartstilstand
• hypoglycemie (lage bloedsuikerspiegel), wat kan leiden tot epileptische aanvallen
• ernstige uitdroging door braken, wat convulsies, permanente hersenbeschadiging of de dood kan veroorzaken
• verstikking door stikken in braaksel, omdat de kokhalsfreflex verstoord raakt
• bewusteloosheid, mogelijk snel gevolgd door de dood

Lees verder

• Gevolgen en schade door langdurig (overmatig) alcoholgebruik
• Alcoholisme: symptomen, oorzaken, stadia en behandeling
• Gevolgen alcoholgebruik voor jongeren: hersenen en organen
• Levercirrose: symptomen, leverklachten, oorzaken en alcohol
• Alcoholische hepatitis: symptomen, oorzaken en behandeling