Alcoholvergiftiging: symptomen, gevolgen en behandeling

Alcoholvergiftiging kan optreden wanneer je in relatief korte tijd grote hoeveelheden alcohol, zoals bier, wijn of sterke drank, drinkt. De meest voorkomende symptomen van alcoholvergiftiging zijn onregelmatige ademhaling, apathie, bleke, klamme en blauwachtig getinte huid, lage lichaamstemperatuur, braken, epileptische aanvallen, verwardheid en bewusteloosheid. Naarmate de hoeveelheid alcohol in de bloedbaan toeneemt, kan de lever de alcohol niet afbreken en worden toxinen niet snel genoeg uit het bloed verwijderd. De concentratie alcohol in het bloed wordt zo hoog dat je bewusteloos en in coma kan raken, een 'alcoholcoma'. Daar komt de term 'comazuipen' vandaan. Alcoholvergiftiging is een ernstige conditie die zelfs tot de dood kan leiden. Alcoholvergiftiging staat ook bekend als 'alcoholintoxicatie'. Als alcoholvergiftiging niet adequaat wordt behandeld, kan dit leiden tot hypothermie, hypoglykemie, permanente hersenschade, onregelmatige ademhaling, abnormale hartslag en dood.

• Wat is alcoholvergiftiging?
• Hoe vaak komt alcoholvergiftiging voor?
• Ontstaansmechanisme van alcoholintoxicatie
• Oorzaak van alcoholvergiftiging
• Alcohol verwerken
• Binge drinken
• Standaardglas
• Verschillende factoren
• Mengen van dranken: een recept voor chaos
• Snelle consumptie: haastige spoed is zelden goed
• Psychische factoren: de druk van de fles
• Medicatiegebruik: een gevaarlijke cocktail
• Genetische invloeden: het zit soms in je bloed
• Extreme weersomstandigheden: koud of warm, let op jezelf
• Risicogroepen alcoholvergiftiging
• Risicofactoren alcoholvergiftiging
• Symptomen van alcoholvergiftiging
• De fasen van alcoholvergiftiging
• Fase 1: De opwarming – het begint nog onschuldig
• Fase 2: De verwarring – alles voelt anders
• Fase 3: De beneveling – het licht begint te doven
• Fase 4: De crisis – je leven staat op het spel
• Conclusie: voorkomen is beter dan genezen
• Situaties waarin alcoholvergiftiging vaak voorkomt
• Oud en Nieuw: champagne met een bijsmaak
• Festivals: meer bier dan beats
• Kroegentochten en studentenfeesten: wedstrijdje wie het meest kan drinken
• Après-ski: schnaps en sneeuwpret
• Bruiloften en familiediners: het glas loopt over
• Sportwedstrijden: meer pinten dan punten
• Vakantie: cocktails zonder grenzen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van alcoholvergifting
• Wat te doen?
• Wat niet te doen?
• Medische behandeling
• Herstel van alcoholvergiftiging
• Prognose
• Gevolgen en complicaties
• Preventie

Wat is alcoholvergiftiging?

Linda, 22 jaar, ging een avondje stappen met haar vriendengroep. Het begon gezellig met een paar cocktails, maar al snel werden de rondjes sterker en de shots talrijker. "Eén keer alles loslaten," dacht ze. Tegen middernacht voelde ze zich steeds suffer worden, haar benen voelden zwaar, en ineens zakte ze in elkaar op de dansvloer. Haar vrienden, geschrokken, belden direct een ambulance. In het ziekenhuis bleek Linda een alcoholpromillage van 3,2 te hebben: een levensgevaarlijke alcoholvergiftiging. "Ik dacht dat het alleen anderen kon overkomen," zei ze later. Deze ervaring werd voor haar een harde, maar levensveranderende les.

Alcoholvergiftiging kan optreden wanneer iemand in relatief korte tijd grote hoeveelheden alcohol, inclusief bier, wijn en sterke drank, drinkt. Naarmate de hoeveelheid alcohol in de bloedbaan toeneemt, kan de lever de alcohol niet afbreken en zijn toxinen niet snel genoeg uit het bloed te verwijderen. De overtollige alcohol zorgt ervoor dat delen van de hersenen die essentiële lichaamsfuncties regelen, zoals ademhaling, hartslag, bloeddruk en temperatuur, worden uitgeschakeld. De hoeveelheid alcohol in het bloed, het bloedalcoholgehalte (BAG), wat wordt uitgedrukt in promillages, kan 40 minuten na inname van het laatste drankje blijven stijgen, omdat alcohol in de maag en darmen de bloedbaan blijft binnengaan.

Hoe vaak komt alcoholvergiftiging voor?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: alcoholvergiftiging is geen zeldzaam fenomeen. In Nederland belanden jaarlijks zo’n 5.000 mensen op de spoedeisende hulp vanwege te veel drank. Een aanzienlijk deel daarvan zijn jongeren tussen de 15 en 25 jaar. Het is trouwens opvallend dat bij jongeren meisjes vaker de klos zijn. Bij volwassenen draaien de rollen om, en zien we meer mannen met problemen door overmatig alcoholgebruik. In België zien de cijfers er vergelijkbaar uit, al zijn er regionale verschillen: in Vlaanderen wordt meer gemeld dan in Wallonië. Wereldwijd? Daar loopt het totaal in de miljoenen. Niet gek, want in sommige landen wordt alcohol echt met liters tegelijk naar binnen gewerkt.

Kinderen versus volwassenen: wie lopen de meeste risico's?
Het klinkt bizar, maar zelfs kinderen onder de 12 belanden soms met alcoholvergiftiging in het ziekenhuis. Meestal door experimenteren of omdat ze denken dat papa’s borrel “limonade” is. Bij jongeren speelt groepsdruk een grote rol. Je kent het wel: “Kom op, nog één shotje!” Het probleem is dat jongeren vaak minder goed inschatten waar hun grens ligt. Bij volwassenen is het een ander verhaal. Daar gaat het vaker mis bij langdurig overmatig drinken. Het verschil tussen een kind dat z'n eerste mixje probeert en een volwassene die “net even wat te diep in het glaasje heeft gekeken,” zit in de snelheid van consumptie én de hoeveelheid.

De rol van leeftijd: jong geleerd, oud gedaan?
De piek bij jongeren ligt tussen de 15 en 25 jaar. Een typische leeftijd waarin je denkt dat je onoverwinnelijk bent (spoiler: dat ben je niet). Bij volwassenen zijn er pieken bij twintigers die uitgaan, maar ook bij vijftigers en zestigers. Vooral mensen die een feestje combineren met stevige stress of een slechte gezondheid lopen meer risico. Een glas rode wijn is gezellig, maar vijf glazen op een lege maag? Niet slim.

Invloed van klimaat en voeding: wat doet de zon (en je bord) ermee?
Wist je dat mensen in warmere klimaten minder geneigd zijn om zwaar te drinken? Denk aan Zuid-Europa: daar nippen ze vaak aan een glas wijn bij de maaltijd, in plaats van een avond te gaan binge-drinken. Maar in koudere klimaten, zoals in Noord- en Oost-Europa, wordt vaker stevig gedronken. Hier speelt voeding ook een rol. Een stevige maaltijd vooraf kan de opname van alcohol vertragen, maar veel jongeren en uitgaanders slaan dat over. En laat alcohol op een lege maag nou juist sneller toeslaan.

Genetica en leefstijl: een glazen bol voor je drankgebruik?
Sommige mensen hebben genetisch een lagere tolerantie voor alcohol. Dat zie je bijvoorbeeld vaker bij mensen van Aziatische afkomst. Zij missen een bepaald enzym, waardoor alcohol sneller z’n werk doet. Maar leefstijl is minstens zo belangrijk. Iemand die vaak en veel drinkt, bouwt een hogere tolerantie op (totdat het misgaat). Sporters? Die drinken gemiddeld minder vaak dan mensen die weinig bewegen. Het is geen wondermiddel, maar fit zijn helpt wel.

Nederland, de overzeese gebieden en België: waar drinkt men wat?
In Nederland wordt gemiddeld meer bier en wijn gedronken, terwijl in de overzeese gebieden, zoals Curaçao, sterkere dranken populairder zijn. In België speelt bier een grote rol, vooral door de rijke biercultuur. Wereldwijd zien we enorme verschillen. In Rusland bijvoorbeeld wordt wodka massaal naar binnen gewerkt, terwijl in het Midden-Oosten alcohol nauwelijks een rol speelt vanwege religieuze beperkingen.

Risicogroepen
Alcoholvergiftiging kom het meest voor bij volwassenen en mannen van middelbare leeftijd. Onder degenen die overlijden ten gevolge van alcoholvergiftiging, zijn 76% in de leeftijd van 35-64, en 76% zijn mannen. Vrouwen zijn gevoeliger voor alcohol. Aangezien vrouwen minder lichaamsvocht hebben, bereiken zij bij een zelfde glas een hoger promillage. Niet enkel jongeren zijn gevoeliger voor alcohol, maar ook het ouder wordende lichaam kan slechter tegen drank vanwege het feit dat ouderen relatief minder lichaamsvocht en meer vet hebben. Ook werken de lever en nieren minder goed als je ouder bent en de lichamelijke weerstand neemt af: Oudere mensen gebruiken ook vaker medicijnen die niet goed samengaan met alcohol. Andere mogelijke factoren zijn stress en depressie.

Iedereen is echter vatbaar voor alcoholvergiftiging als je (in korte tijd) te veel drinkt. Uit onderzoek blijkt dat wanneer mensen jonger dan 20 alcohol drinken, ze meestal vijf drankjes in een keer nemen. Vooral jongeren doen aan 'binge drinken' (vijf glazen of meer drinken bij een gelegenheid). Jongeren nemen ook vaker deel aan drinkspelletjes vanwege groepsdruk.

Ongeveer 90% van de binge drinkers die eindigen met alcoholvergiftiging zijn geen alcoholisten. Echter, 30% van degenen die sterven als gevolg van alcoholmisbruik hebben een vorm van stoornis in alcoholgebruik.

Casus: een nacht om nooit te vergeten
Neem Peter, 19 jaar, een student uit Amsterdam. Tijdens een festival besloot hij om "alles te mixen wat los en vast zat." Van bier naar cocktails, en vervolgens een paar shots tequila. Hij voelde zich onoverwinnelijk, tot hij ineens op de EHBO-post wakker werd. Zijn alcoholpromillage? 3,5. "Ik dacht dat ik het wel aankon," zei hij later, "maar het ging zo snel." De artsen vertelden hem dat hij mazzel had gehad; hij had net zo goed in coma kunnen raken. Sindsdien? Geen festivals meer voor Peter. Nou ja, voorlopig.

Alcoholvergiftiging: een wereldwijde uitdaging
Het is een mix van cultuur, leeftijd, genetica en keuzes. De ene persoon raakt na drie glazen aangeschoten, terwijl de ander nog vrolijk doordrinkt. Maar het gevaar schuilt in hoe snel het mis kan gaan. De cijfers liegen er niet om: het blijft een groot probleem, of je nu in Nederland, België of aan de andere kant van de wereld woont. Dus de volgende keer dat je "nog één drankje" hoort? Misschien toch even nadenken. Je lever zal je dankbaar zijn.

Ontstaansmechanisme van alcoholintoxicatie

Wat gebeurt er precies als je teveel drinkt?
Je hebt vast wel eens iemand horen zeggen: "Ach joh, één shotje meer of minder maakt toch niet uit." Maar wat er in je lichaam gebeurt als je alcohol drinkt, is allesbehalve simpel. Zodra je dat glas wijn of biertje naar binnen hebt gewerkt, gaat het direct aan de slag. Het alcoholmolecuul – officieel ethanol genoemd – reist razendsnel van je maag naar je bloedbaan. En als je pech hebt (of teveel drinkt), kan dat een behoorlijke ravage aanrichten.

De snelle route: van je mond naar je hersenen
Laten we even het reisplan van alcohol volgen. Zodra je een slok neemt, komt het in je maag en dunne darm terecht. Hier wordt het opgenomen in je bloed. Heb je een lege maag? Dan gaat dit nog sneller. Het bloed brengt de alcohol linea recta naar je hersenen, waar het zich nestelt in de communicatie tussen je hersencellen. Die cellen – zenuwcellen om precies te zijn – gebruiken normaal gesproken neurotransmitters (zeg maar de WhatsAppjes van je brein) om met elkaar te praten. Alcohol gooit die hele chatgroep overhoop.

Wat doet alcohol met je zenuwen?
Alcohol werkt als een soort rem op je zenuwstelsel. Het stimuleert GABA, een stofje dat zorgt voor ontspanning, maar onderdrukt glutamaat, dat je juist alert houdt. Resultaat? Je wordt loom, je coördinatie gaat achteruit, en je kunt minder helder nadenken. Dat verklaart waarom je na een paar glazen denkt dat karaoke een goed idee is.

Bij een overdosis alcohol – lees: binge-drinken – worden deze effecten extreem. Je hersenen vertragen zó erg dat zelfs basisfuncties zoals ademhalen en bewustzijn in gevaar komen. Stel je voor dat je een computer overlaadt met programma’s totdat hij crasht. Dat is ongeveer wat er gebeurt.

De lever: je persoonlijke alcoholfilter
Je lever is de held van dit verhaal. Dit orgaan breekt alcohol af in twee stappen. Eerst zet het enzym alcoholdehydrogenase (ADH) ethanol om in aceetaldehyde, een giftige stof die de boosdoener is achter je kater. Vervolgens wordt aceetaldehyde omgezet in azijnzuur, dat je lichaam veilig kan afvoeren. Maar er zit een limiet aan wat je lever aankan. Gemiddeld kan je lichaam maar één standaardglas alcohol per uur verwerken. Drink je meer? Dan bouwt de alcohol zich op in je bloed, met alle gevolgen van dien.

Waarom raakt je lichaam in de war?
Bij alcoholvergiftiging krijgt je lichaam simpelweg niet genoeg tijd om alles netjes op te ruimen. Dit betekent dat alcohol zich blijft ophopen in je bloed. Dit heeft niet alleen effect op je hersenen, maar ook op andere organen. Je hartslag vertraagt, je ademhaling wordt onregelmatig, en je bloedsuikerspiegel kan gevaarlijk laag worden. Uiteindelijk kun je bewusteloos raken, of erger.

Hoeveel is te veel?
Het exacte punt waarop je lichaam zegt “genoeg is genoeg” verschilt per persoon. Factoren zoals je gewicht, geslacht, en zelfs je genetica spelen een rol. Iemand van 50 kilo kan een promillage van 1,5 al niet meer aan, terwijl iemand van 90 kilo misschien pas bij 2,0 echt in de problemen komt. Een promillage boven de 3,0? Dan wordt het levensgevaarlijk.

Casus: De crash van Daniël
Daniël, 23, ging uit met zijn vrienden en dronk meer dan tien glazen in twee uur tijd. “Het leek wel een wedstrijd wie het meeste aankon,” vertelde hij later. Tegen middernacht voelde hij zich slap en begon hij onsamenhangend te praten. Zijn vrienden merkten dat hij steeds moeilijker ademde en belden 112. In het ziekenhuis bleek zijn promillage op 3,4 te liggen. Dankzij snelle hulp kwam hij er zonder blijvende schade vanaf, maar het had anders kunnen aflopen.

Kan genetica je redden?
Sommige mensen hebben een genetische voorsprong. Ze produceren meer ADH, waardoor ze alcohol sneller afbreken. Maar dat geldt niet voor iedereen. Mensen met een Aziatische achtergrond missen vaak een enzym (ALDH2), wat aceetaldehyde langer in hun lichaam houdt. Dit veroorzaakt niet alleen die rode blos op hun gezicht, maar maakt ze ook gevoeliger voor de negatieve effecten van alcohol.

Alcoholvergiftiging: een optelsom van pech en keuzes
Of je nu denkt dat je tegen een paar extra glazen kunt, of gewoon vergeet te eten voor je drinkt, het risico op alcoholvergiftiging is er altijd. Het ontstaansmechanisme is eigenlijk simpel: meer erin dan eruit. Maar wat het écht gevaarlijk maakt, is hoe sluipend het kan gebeuren. Dus de volgende keer dat je jezelf hoort zeggen: "Ach, nog eentje dan," weet je wat er op het spel staat. Cheers, maar met mate!

Oorzaak van alcoholvergiftiging

Alcohol verwerken

Wanneer je een alcoholische drank drinkt, moet je lever de alcohol, een toxine of gifstof, uit je bloed filteren. Alcohol wordt veel sneller opgenomen in de bloedbaan. De lever kan echter slechts een beperkte hoeveelheid alcohol verwerken. Bij elk standaardglas alcohol dat je drinkt, heeft de lever grofweg één tot anderhalf uur nodig om dit te verwerken.

Binge drinken

Binge drinken, gedefinieerd als het drinken van 5 glazen alcohol of meer tijdens 1 enkele gelegenheid in een relatief korte tijdsspanne, is een veelvoorkomende oorzaak van alcoholvergiftiging. Binge drinkers hebben een gemiddelde van acht drankjes op elke gelegenheid.

Standaardglas

Elke soort alcoholhoudende drank heeft zijn eigen standaardglas, die allemaal evenveel pure alcohol (ongeveer 10 gram) bevatten:

• standaardglas bier van 5% (250cc)
• standaardglas wijn van 12% (100cc)
• standaardglas sterke drank van 35% (35cc)

Verschillende factoren

De grens tussen aangenaam drinken en gevaarlijk drinken hangt echter van de persoon af. Naast geslacht zijn belangrijke factoren:

• leeftijd
• afkomst
• de hoeveelheid voedsel in de maag (zonder voedsel is de maag komt de alcohol al vlug in de darmen terecht, waarna deze vervolgens in de bloedbaan komt)
• of je een ervaren of onervaren drinker bent (alcoholtolerantie: als je regelmatig drinkt heeft alcohol minder invloed op je omdat je lichaam eraan gewend raakt)

Mengen van dranken: een recept voor chaos

Ach, wie heeft het niet gehoord: "Een beetje mixen kan toch geen kwaad?" Maar het mengen van wijn, bier en sterke drank is net zo’n lumineus idee als zwemmen na een stevige maaltijd. Het lijkt misschien onschuldig, maar door verschillende soorten alcohol te combineren raak je al gauw de draad kwijt. En voor je het weet, sla je ongemerkt méér achterover dan je dacht. Het resultaat? Een verhoogd risico op alcoholvergiftiging en de volgende ochtend een tête-à-tête met je toiletpot. Voorts: blijf trouw aan je drankje, zou ik zeggen.

Snelle consumptie: haastige spoed is zelden goed

Drink je in hoog tempo? Dan doe je je lever een slechte dienst. Die arme jongen kan maar een glas per uur aan, en al dat gesjouw met extra shots en snelle rondjes maakt z’n werk er niet makkelijker op. Voor je het weet, stapelt de alcohol zich op in je bloed. Dat lijkt misschien stoer tijdens een feestje, maar het risico op een serieuze crash is groot. Dus rustig aan – het is een soirée, geen marathon.

Psychische factoren: de druk van de fles

Stress, verdriet, of een beetje extra bravoure in groepsverband: we kennen het allemaal. Even alles vergeten met een glaasje klinkt verleidelijk, maar het gevaar ligt op de loer als die ene gezellige borrel verandert in een sessie “wie drinkt het snelst.” Op studentenfeestjes of festivals, waar de flessen rijkelijk vloeien en iedereen je aanmoedigt om mee te doen, is het risico op overdaad des te groter. Vraag jezelf af: drink je om te genieten, of om te ontsnappen?

Medicatiegebruik: een gevaarlijke cocktail

Sommige dingen horen gewoon niet samen, en alcohol met medicijnen is er daar één van. Of het nu gaat om slaappillen, pijnstillers of een stevig antidepressivum: de combinatie kan een coup de théâtre zijn voor je lichaam. Alcohol vertraagt of versnelt de werking van deze middelen, wat niet alleen je lever overbelast, maar ook de kans op vergiftiging drastisch verhoogt. Lees die bijsluiter (ja, echt) en denk twee keer na voor je combineert.

Genetische invloeden: het zit soms in je bloed

Sommige mensen kunnen biologisch gezien minder goed omgaan met alcohol. Voor mensen met Aziatische roots bijvoorbeeld, is dit geen onbekend verhaal. Door een defect enzym, ALDH2, breekt hun lichaam alcohol minder efficiënt af. Dit zorgt voor een verhoogd risico op niet alleen een tomatenrood gezicht, maar ook alcoholvergiftiging. Dus nee, het is niet altijd een kwestie van oefening baart kunst – soms is je genenpakket gewoon minder geschikt voor de kroeg.

Extreme weersomstandigheden: koud of warm, let op jezelf

Het weer kan een verrassende medespeler zijn in je alcoholavonturen. In koude klimaten grijpen mensen sneller naar een glaasje sterke drank “om op te warmen” (spoiler: dat helpt maar heel kort). In de zomer, bij een hittegolf, komt uitdroging om de hoek kijken. Alcohol droogt je lichaam uit, en in warme omstandigheden voel je die effecten extra snel. Dus of je nu in een besneeuwde bergdorp zit of op een tropisch strand: drink met beleid en vergeet je water niet. Santé!

Risicogroepen alcoholvergiftiging

Laten we kijken naar wie nou echt het meeste risico loopt op alcoholvergiftiging. Het is niet alleen "die ene vriend die nooit z’n grenzen kent" – er zit meer nuance in.

Risicofactoren alcoholvergiftiging

De oorzaken van alcoholvergiftiging zijn divers – van persoonlijke keuzes tot genetische pech. Hier zijn de belangrijkste risicofactoren die het spel beïnvloeden.

Symptomen van alcoholvergiftiging

Symptomen van alcoholvergiftiging zijn onder andere:

• sterke alcoholgeur
  Braken / Bron: Istock.com/CentralITAlliance
• verwardheid of desoriëntatie
• gebrek aan coördinatie en/of onvermogen om te lopen
• verminderde respons of apathie
• koude, klamme huid
• blauwachtige huid, vooral rond de lippen of onder de vingernagels
• onregelmatige hartslag en/of trage hartslag
• urine-incontinentie en/of ontlastingsincontinentie (niet in staat de darm of blaas te beheersen)
• onderkoeling of hypothermie
• braken en/of stikken
• moeilijkheden om bij bewustzijn te blijven
• bewusteloosheid of in staat van halfbewustzijn
• onregelmatige ademhaling (10 seconden of langer tussen ademhalingen)
• langzame ademhaling (minder dan 8 ademhalingen per minuut)
• epileptische aanvallen

De fasen van alcoholvergiftiging

Alcoholvergiftiging is geen kwestie van plotseling "boem, klaar." Het is een proces waarin je lichaam, stap voor stap, overbelast raakt. Een soort tragisch drama in meerdere bedrijven. Hier nemen we je mee door de fasen – niet om je bang te maken, maar om je bewust te maken van wat er gebeurt als je net dat glaasje te veel neemt.

Fase 1: De opwarming – het begint nog onschuldig

In de eerste fase denk je nog dat je alles onder controle hebt. Je voelt je vrolijk, een tikje licht in het hoofd, en misschien zelfs een tikkeltje moediger. "Kijk mij eens karaoke zingen!" Je hersenen worden al een beetje beïnvloed door de alcohol, maar je hebt nog geen idee wat je te wachten staat.

Toch is dit al de voorbode van wat komen gaat. Je coördinatie wordt minder, je oordelen minder scherp, en je hand grijpt sneller naar een nieuw glas dan naar een glas water. Hier geldt: hoe sneller je drinkt, hoe sneller je in de volgende fase belandt.

Fase 2: De verwarring – alles voelt anders

Nu begint het echt tricky te worden. Je hersenen zijn meer verzadigd met alcohol, en dat heeft z’n gevolgen. Je spraak wordt slordig, je stappen onhandig en je begint de controle over jezelf te verliezen. Je lichaam voelt warm aan – een schijngevoel van welzijn, want ondertussen zet je lever zich helemaal schrap om de alcohol te verwerken.

In deze fase kun je je ook emotioneel grillig voelen. Plotseling lachen, huilen of boos worden: het hoort er allemaal bij. Kortom, de chaos is begonnen, en het duurt niet lang voor het écht misgaat.

Fase 3: De beneveling – het licht begint te doven

Hier wordt het gevaarlijk. Je hersenen zijn nu dermate aangetast dat ze moeite hebben met basisfuncties. Je ademhaling vertraagt, je hartslag wordt onregelmatig, en je lichaamstemperatuur daalt. Dit is waar de term Betrunkenheit zijn volle betekenis krijgt: je bent letterlijk beneveld. Je kunt bewusteloos raken, en als je pech hebt, begint je lichaam zelfs moeite te krijgen met ademhalen.

Fase 4: De crisis – je leven staat op het spel

Dit is het punt waar medische hulp levensreddend is. In deze fase kan je ademhaling stoppen, je hart kan ermee ophouden en je bloedsuiker kan zó laag worden dat je in coma raakt. Als iemand in deze toestand is, bel dan onmiddellijk 112. Wachten is hier geen optie – het is een kwestie van leven of dood.

Conclusie: voorkomen is beter dan genezen

Elk glas dat je drinkt, brengt je een stap dichter bij die gevaarlijke grens. En nee, dit is geen moralistisch praatje – het is gewoon de realiteit. Dus als je je in de opwarming herkent, pauzeer even. Een glas water tussen de wijntjes door kan je redden van een onfortuinlijk avontuur in de beneveling.

Situaties waarin alcoholvergiftiging vaak voorkomt

Oud en Nieuw: champagne met een bijsmaak

Oud en Nieuw, dat moment waarop iedereen zich even onoverwinnelijk voelt. Het begint vaak met een glas champagne om middernacht, maar tegen die tijd hebben velen er al flink wat borrels op zitten. Denk aan Ella, die na drie cocktails en een paar shotjes dacht dat nog één glaasje wel kon. Ze zakte in elkaar terwijl de vuurpijlen nog knalden. De combinatie van een leeg hoofd, volle glazen, en een "het kan mij niks schelen"-mentaliteit maakt Oud en Nieuw een klassieke boosdoener.

Festivals: meer bier dan beats

Zon, muziek, en... liters bier. Festivals zijn dé plek waar alcoholvergiftiging regelmatig toeslaat. Het lijkt een perfecte setting: dansen, lachen, drinken. Maar het is precies die sfeer die mensen uitdaagt om glas na glas naar binnen te werken. Neem Jeroen, die tijdens een driedaags festival besloot de eerste dag stevig te beginnen. Tegen de avond lag hij in de EHBO-tent – een feest was het allerminst. Combineer dat met de hitte van een zomerdag, en je hebt een recept voor problemen.

Kroegentochten en studentenfeesten: wedstrijdje wie het meest kan drinken

Wat begint als een gezellige avond eindigt vaak met iemand die niet meer kan staan. Kroegentochten en studentenfeesten draaien vaak om sociale druk en overmatig drinken. "Proost, nog eentje!" Maar de realiteit is dat het niet lang duurt voordat het fout gaat. Zoals bij Sanne, een eerstejaars student, die op haar ontgroeningsfeest de uitdaging aanging om vijf shotjes achter elkaar te nemen. Haar avond eindigde op de grond – letterlijk.

Après-ski: schnaps en sneeuwpret

De après-ski is misschien wel een van de bekendste plekken waar mensen zichzelf overschatten. Na een dag op de piste klinkt een schnaps bij het vuur verleidelijk. Maar voor je het weet, ben je aan je zesde drankje bezig. En dat op een lege maag, want wie eet er nou fatsoenlijk tijdens het skiën? Het resultaat? Wankelende skiërs en een hoop katers.

Bruiloften en familiediners: het glas loopt over

Je zou het misschien niet verwachten, maar bruiloften en familiebijeenkomsten zijn ook riskante momenten. Het begint vaak met een proost, gevolgd door nog een glaasje bij het diner en een borrel tijdens het feest. Voor sommigen wordt dat een beetje te veel van het goede. Zoals de oom van Lisa, die dacht dat hij "nog prima ging" – tot hij op de dansvloer viel en niet meer opstond.

Sportwedstrijden: meer pinten dan punten

Sport en alcohol: een geliefde combinatie bij veel fans. Bij grote wedstrijden wordt bier vaak sneller verkocht dan de ballen vliegen. Vooral bij finales, als spanning en vreugde elkaar afwisselen, slaan mensen door. Zoals bij een lokale voetbalwedstrijd waar supporters zoveel dronken dat de ambulance meerdere keren moest uitrukken.

Vakantie: cocktails zonder grenzen

Vakantie lijkt hét moment om alles los te laten, inclusief de remmen op je alcoholgebruik. Cocktails op het strand, happy hours, en all-you-can-drink-arrangementen zijn verleidelijk. Maar de tropische hitte maakt alles net wat riskanter. Denk aan Mark, die op zijn tweede dag in Mallorca al een hele nacht op de spoedeisende hulp doorbracht na een feestje dat "gewoon gezellig" begon.

Onderzoek en diagnose

Alcoholvergiftiging is geen kwestie van "gewoon een beetje dronken zijn." Het is een medische noodsituatie waarbij je lichaam letterlijk de handdoek in de ring gooit. Maar hoe ontdek je dat iemand meer nodig heeft dan een glas water en wat slaap? Dat vereist een scherp oog, snelle actie en – vaak – een rit naar de eerste hulp.

De eerste indruk: wat zie je?
Het begint meestal met opvallende symptomen. Denk aan bewusteloosheid, braken, een onregelmatige ademhaling of een huid die bleek en klam aanvoelt. Zoals bij Tim, een jongen van 20 die na een avondje stappen met vrienden plotseling niet meer aanspreekbaar was. Zijn vrienden dachten dat hij gewoon diep sliep, maar toen hij niet meer reageerde op schudden, wisten ze dat er meer aan de hand was. Dat is precies het moment waarop je alarmbellen moeten gaan rinkelen.

Een belangrijk signaal is ook hypothermie – een lichaamstemperatuur die allengs daalt. Mensen in deze toestand voelen koud aan en kunnen zelfs blauwe lippen krijgen. Niet bepaald een joie de vivre, toch?

De rit naar het ziekenhuis: eerste onderzoek
Eenmaal in het ziekenhuis gaat het snel. Artsen beginnen meestal met een klinische beoordeling: hoe is de ademhaling, hartslag, en bloeddruk? Bij alcoholvergiftiging zijn deze functies vaak ernstig verstoord. Bij een diepe bewusteloosheid controleren ze meteen of iemand zichzelf nog kan beschermen tegen verstikking door braaksel – het klinkt naar, maar het is van levensbelang.

Een ARTIKEL=170140]bloedtest[/ARTIKEL] is onmisbaar. Hiermee wordt het alcoholpromillage gemeten, dat vaak torenhoog is bij een vergiftiging. Een waarde boven de 3,0 promille is een dikke rode vlag; bij 4,0 of meer is er direct levensgevaar. Tim, de jongen van eerder, bleek een promillage van 3,6 te hebben – een regelrechte Alarmstufe Rot.

Andere tests: wat zit er nog meer in dat glas?
Soms beperkt het zich niet tot alcohol. Vooral op feestjes of festivals kan het zijn dat iemand ook andere middelen heeft gebruikt, zoals drugs of medicijnen. Dit noemen artsen polytoxiciteit – een duur woord, maar het betekent simpelweg dat er een cocktail van gevaarlijke stoffen in het spel is. Denk aan iemand die alcohol combineert met kalmeringsmiddelen. De arts kan eenurine- of bloedtest uitvoeren om te checken wat er precies in het systeem zit.

Een bijkomend onderzoek kan een CT-scan zijn, vooral als iemand is gevallen. Alcohol en coördinatie zijn geen vrienden, en een flinke smak kan hersenschade veroorzaken.

Diagnose: het oordeel van de arts
Op basis van de symptomen, bloedwaarden en andere onderzoeken stelt de arts de diagnose alcoholvergiftiging. Maar daarmee ben je er nog niet. Een groot deel van de behandeling draait om het monitoren van de vitale functies. Dat betekent vaak zuurstoftoediening, een infuus om uitdroging tegen te gaan, en in ernstige gevallen maagspoeling. Tim kreeg een infuus en moest 24 uur in het ziekenhuis blijven om te herstellen. Hij had geluk; zonder snelle hulp had het heel anders kunnen aflopen.

Wat kun je zelf doen? Eerste hulp bij alcoholvergiftiging
Als je vermoedt dat iemand een alcoholvergiftiging heeft, wacht dan niet af. Leg de persoon in een stabiele zijligging teneinde verstikking te voorkomen en bel direct 112. Denk niet: "Ach, het komt vast goed." Dit is geen tijd om te treuzelen – snel handelen is geboden.

Behandeling van alcoholvergifting

Wat te doen?

Als iemand symptomen van alcoholvergiftiging vertoont, bel dan onmiddellijk 112. Tot die tijd kun je het volgende doen:

• Blijf bij de persoon, ook als hij of bij bewustzijn is en praat. Hoewel hij of zij misschien gestopt is met drinken, zal eventuele alcohol die in hun maag achterblijft uiteindelijk in de bloedbaan terechtkomen, en daardoor kan zijn of haar toestand verslechteren.
• Communiceer met de persoon. Laat weten wat je doet om te helpen. Anders kunnen ze agressief reageren.
• Houd de persoon wakker en laat hem zitten, indien mogelijk.
• Laat de persoon water drinken, als hij of zij bij bewustzijn is.
• Bedek de persoon met een warme deken. Alcoholvergiftiging zal hen waarschijnlijk koud doen voelen.
• Draai de persoon voorzichtig op zijn zij, als hij bewusteloos is. Op die manier zullen ze niet stikken als ze overgeven. Plaats een kussen in de holte van hun rug om ze op hun zij te houden.
• Bereid je voor om het ambulancepersoneel alles te vertellen wat je weet over de persoon, inclusief hoeveel hij of zij heeft gedronken, mogelijk in combinatie met drugs.

Wat niet te doen?

Zet iemand die tekenen van alcoholvergiftiging vertoont niet onder een koude douche. Het kan hypothermie veroorzaken. Bied ook geen koffie aan. Cafeïne heeft een diuretisch effect. Geef de persoon ook niets te eten. Voedsel kan hem of haar doen stikken. Moedig de persoon niet aan om de alcohol 'eruit te lopen'. Hij of zij kan ten val komen en wat breken of andere verwondingen oplopen. Geef geen medicatie. Het kan de toestand van de persoon verslechteren. Wek geen braken op; de persoon kan komen te stikken.

Medische behandeling

Ziekenhuisopname
In het ziekenhuis hebben artsen en verpleegkundigen verschillende opties voor het behandelen van alcoholvergiftiging, waaronder de volgende:

• Intraveneuze vloeistoffen toedienen die vitamines en glucose bevatten om uitdroging tegen te gaan en de bloedsuikerspiegel te verhogen.
• Zuurstoftoediening of kunstmatige beademing met een beademingsmachine voor patiënten die moeite hebben met ademhalen.
• Middels een maagspoeling worden giftige stoffen uit de maag verwijderd.
• Hemodialyse, die gifstoffen uit het bloed verwijdert.
• In levensbedreigende gevallen kan medisch personeel de maag leegpompen met een neussonde om eventuele alcohol naar buiten te zuigen.

Monitoring van vitale functies
Bij alcoholvergiftiging laten artsen niets aan het toeval over. De hartslag, bloeddruk, ademhaling en zuurstofsaturatie worden continu in de gaten gehouden. Alles wordt nauwlettend gevolgd, want je wilt geen nare verrassingen zoals hartritmestoornissen of – in het ergste geval – ademstilstand. Het is een beetje alsof je lijf in een live-uitzending zit, en elk signaal telt.

Complicaties aanpakken: geen seconde te verliezen
Alcoholvergiftiging blijft zelden op zichzelf staan; het trekt een hele stoet aan complicaties met zich mee. Hier wat artsen vaak tegenkomen – en hoe ze dat aanpakken:

• Hypothermie: Is iemand zó afgekoeld dat het lijkt alsof ze net uit een vrieskist komen? Dan worden verwarmde dekens of een verwarmingsmatras ingezet om het lijf weer op temperatuur te krijgen.
• Verstikking door braken: Dit is een van de grootste gevaren. Als er risico is dat iemand braaksel inademt, zorgen artsen voor intubatie om de luchtweg vrij te houden. Geen prettige ingreep, maar wel levensreddend.
• Hypoglykemie: Lage bloedsuikers zijn een bekende boosdoener bij alcoholvergiftiging. Naast een infuus met glucose nemen artsen extra maatregelen om je suikerwaarden vliegensvlug weer op peil te brengen.

Psychische ondersteuning: wat ligt eraan ten grondslag?
Een alcoholvergiftiging is vaak een alarmsignaal dat er meer speelt. Daarom wordt na de acute fase gekeken naar wat iemand hier heeft gebracht. Dit kan leiden tot een verwijzing naar een psycholoog, een verslavingsdeskundige, of een traject dat helpt om bepaalde patronen te doorbreken. Het is een kans om niet alleen het lichaam, maar ook de geest weer op de rit te krijgen.

Polytoxiciteit: een explosieve mix van stoffen
Soms is het niet alleen de alcohol. Bij polytoxiciteit – een cocktail van alcohol en andere stoffen – wordt de behandeling een stukje ingewikkelder. Denk aan een overdosis medicijnen of recreatieve drugs die het feest nog verder verpesten. Artsen gebruiken in zulke gevallen een antidotum (als dat bestaat voor de specifieke stof) of zetten andere gespecialiseerde behandelingen in om het lijf te zuiveren.

Voorkomen is beter dan genezen: preventieve zorg
Sommige patiënten komen niet voor de eerste keer met alcoholvergiftiging binnen. Voor hen is preventieve zorg essentieel. Denk aan voorlichtingstrajecten of interventies die erop gericht zijn om problematisch alcoholgebruik aan te pakken. Zoals het gezegde luidt: "Een gewaarschuwd mens telt voor twee." Dit is de stap die ervoor zorgt dat het niet nóg een keer fout gaat.

Herstel van alcoholvergiftiging

Het klinkt misschien dramatisch, maar herstellen van een alcoholvergiftiging is meer dan "even een dagje bijkomen." Je lichaam heeft een flinke opdonder gehad en heeft tijd nodig om de schade te repareren. Maar herstel is niet alleen lichamelijk – het is ook een mentale uitdaging. Hier nemen we je mee door wat je kunt verwachten en hoe je het beste voor jezelf kunt zorgen na zo’n episode.

De eerste 24 uur: tijd om te stabiliseren
Direct na een alcoholvergiftiging ligt de focus op herstel van je vitale functies. Je lichaam heeft vocht nodig om uitdroging tegen te gaan, en je bloedsuiker moet weer op peil worden gebracht. In het ziekenhuis krijg je vaak een infuus met glucose en vitamines – een soort cocktail de secours, maar dan zonder de kater.

Zodra je weer bij bewustzijn bent, voel je vaak de naweeën. Hoofdpijn, misselijkheid, en een algeheel gevoel van malaise zijn normaal. Dit is het moment waarop je denkt: "Waarom heb ik die laatste paar drankjes genomen?"

De dagen erna: je lever herpakt zich
Je lever heeft hard moeten werken om alle alcohol uit je systeem te krijgen, en dat voel je. Je energiepeil kan allengs wat lager liggen, en sommige mensen ervaren een tijdelijke gevoeligheid voor suiker of vet eten. Hydratatie is nu essentieel – water, kruidenthee, en bouillon zijn je beste vrienden. En even geen alcohol meer, uiteraard.

Neem Paul als voorbeeld. Hij belandde na een studentenfeest in het ziekenhuis en besloot de week erna "gewoon door te gaan." Niet slim. Na drie dagen voelde hij zich slechter dan ooit. Pas toen hij écht rust nam en zijn lichaam de tijd gaf, knapte hij op.

De mentale kant van herstel: een moment van reflectie
Een alcoholvergiftiging is vaak een wake-upcall. Je realiseert je ineens hoe kwetsbaar je lichaam is. Voor sommigen kan dat confronterend zijn. Het kan zelfs leiden tot gevoelens van schuld of schaamte, vooral als je vrienden of familie betrokken waren bij je redding. Dit is het moment om eerlijk naar jezelf te kijken. Waarom dronk je zoveel? Was het stress, groepsdruk, of gewoon een gebrek aan grenzen?

Sommige mensen vinden het nuttig om hierover te praten met een professional. Een gesprek met een psycholoog of verslavingsdeskundige kan je helpen om patronen te doorbreken en gezondere keuzes te maken.

De lange termijn: geef je lichaam wat het nodig heeft
Je lever is een wonderbaarlijk orgaan en kan zich vaak herstellen, zelfs na ernstige schade. Maar dat betekent niet dat je ongestraft kunt blijven drinken. Je lichaam heeft tijd nodig om volledig te genezen. Dit betekent gezonde voeding, voldoende slaap, en veel hydratatie. Denk aan een mediterraan dieet vol groenten, vis, en olijfolie – een feestmaal dat je lichaam echt voedt.

Voor mensen die vaker alcoholvergiftiging hebben meegemaakt, is het belangrijk om serieuze stappen te zetten. Stoppen met drinken of het drastisch verminderen van je alcoholgebruik is geen luxe, maar een noodzaak.

Een nieuw begin: les geleerd?
Herstellen van een alcoholvergiftiging geeft je de kans om het roer om te gooien. Je hebt het overleefd, en dat is niet vanzelfsprekend. Gebruik dit moment om je grenzen te herzien. Moet je elke uitnodiging voor een feestje accepteren? Moet je altijd "ja" zeggen tegen dat extra glaasje? Nee, natuurlijk niet.

Zoals een oude Franse wijsheid zegt: "Qui veut voyager loin, ménage sa monture." Vrij vertaald: als je ver wilt komen, zorg dan goed voor je paard. En in dit geval: voor jezelf.

Prognose

Een alcoholvergiftiging kan een wake-upcall zijn, maar de uitkomst hangt van veel factoren af. Het goede nieuws? Met snelle medische hulp komt de meerderheid van de patiënten er bovenop. Het slechte nieuws? Zwaar drinken kan blijvende schade achterlaten – aan je lichaam én je leven. Hier is wat je moet weten.

Snelle hulp, betere kansen
Laten we beginnen met de positieve kant. Als je op tijd medische hulp krijgt, is de kans groot dat je volledig herstelt. De lever is een ongelooflijk veerkrachtig orgaan en kan veel herstellen – zolang je het niet blijft belasten. Mensen zoals Lisa, die na een avondje teveel champagne met een promillage van 3,2 in het ziekenhuis belandde, komen er meestal zonder blijvende schade vanaf. Het draait allemaal om timing: hoe sneller de artsen ingrijpen, hoe beter je vooruitzichten.

Blijvende schade: wat als het fout gaat?
Bij ernstige alcoholvergiftiging liggen de risico’s anders. Het kan leiden tot blijvende hersenschade, vooral als er zuurstoftekort ontstaat door verstikking of ademstilstand. Denk aan cognitieve problemen, geheugenverlies of een vertraagde reactiesnelheid. Mensen die regelmatig zware vergiftigingen hebben, lopen ook risico op permanente lever- of nierproblemen. Je lichaam kan een hoop aan, maar zelfs de sterkste mens heeft z'n grens.

En vergeet de psychologische impact niet. Het is geen kleinigheid om in een ziekenhuis wakker te worden en te beseffen dat je leven op het spel stond. Voor sommigen kan dit leiden tot angst, schaamte, of zelfs depressie.

Herhaling ligt op de loer
Eén keer een alcoholvergiftiging is vaak niet het einde van het verhaal. Voor mensen met een verslavingsachtergrond is de kans groot dat het niet bij die ene keer blijft. Zonder goede nazorg – denk aan begeleiding, therapie of voorlichting – belanden ze vaker terug in de vicious circle van binge-drinken en vergiftiging. Neem Jeroen, een student die in één semester drie keer op de spoedeisende hulp belandde. Het bleek dat hij zijn stress wegtikte met shotjes. Pas na intensieve therapie bij ene instelling voor verslavingszorg vond hij een betere manier om met zijn problemen om te gaan.

Langetermijnprognose: kansen voor herstel
Met de juiste aanpak kunnen zelfs de zwaarste drinkers hun leven weer oppakken. Denk aan gezondheidsprogramma’s, een sterk ondersteunend netwerk en, niet te vergeten, een flinke dosis zelfreflectie. De lever heeft een indrukwekkend herstelvermogen, mits je stopt met drinken. Als je er op tijd bij bent, kan zelfs een zwaar beschadigde lever deels herstellen.

Toch blijft de geest vaak een grotere uitdaging dan het lichaam. Alcohol is niet alleen een lichamelijke belasting, maar ook een psychologische valkuil. Voor veel mensen is stoppen met drinken een proces vol ups and downs. Maar met doorzettingsvermogen – en soms een beetje hulp van buitenaf – is herstel mogelijk.

Gevolgen en complicaties

Wat kan er gebeuren als gevolg van alcoholvergiftiging? Een persoon met alcoholvergiftiging kan last hebben van:

• hypothermie (lage lichaamstemperatuur)
• blackouts (geheugenverlies veroorzaakt door te veel alcohol drinken)
• langzame of onregelmatige ademhaling of stoppen met ademhalen
• onregelmatige hartslag of hartstilstand
• hypoglycemie (lage bloedsuikerspiegel), wat kan leiden tot epileptische aanvallen
• ernstige uitdroging door braken, wat convulsies, permanente hersenbeschadiging of de dood kan veroorzaken
• verstikking door stikken in braaksel, omdat de kokhalsfreflex verstoord raakt
• bewusteloosheid, mogelijk snel gevolgd door de dood

Preventie

Hoe kunnen alcoholvergiftiging en alcoholgerelateerde sterfgevallen worden voorkomen? Allereerst is het van belang om met mate te drinken. Vanuit gezondheidsoogpunt is het advies om geen alcohol te drinken, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag. Dit advies is hetzelfde voor mannen en vrouwen (bron: Voedingscentrum). Als je wel meer drinkt, dan is het verstandig om na elke twee alcoholische dranken een glas water te drinken. Drink niet op een lege maag en vermijd het drinken van alcoholspelletjes die binge-drinken aanmoedigen. Blijf uit de buurt van dranken met onbekende inhoud of energiedranken vermengd met alcohol. Drink geen stoffen zoals cafeïne, guarana en taurine in combinatie met alcohol; deze stoffen hebben een stimulerende werking, terwijl alcohol een dempende drug is. De effecten van alcohol worden gemaskeerd waardoor gebruikers geneigd zijn nog meer te drinken. Bij sommige voorgeschreven medicijnen kun je het beste geen alcohol drinken.

Lees verder

• Gevolgen en schade door langdurig (overmatig) alcoholgebruik
• Alcoholisme: symptomen, oorzaken, stadia en behandeling
• Gevolgen alcoholgebruik voor jongeren: hersenen en organen
• Levercirrose: symptomen, leverklachten, oorzaken en alcohol
• Alcoholische hepatitis: symptomen, oorzaken en behandeling