Asteatotisch eczeem: Huidaandoening met bleekrode barstjes

Asteatotisch eczeem is een veelvoorkomende vorm van eczeem waarbij een droge huid de basis vormt van de symptomen van deze huidaandoening. Patiënten ervaren vaak een droge, jeukende en gebarsten huid, vooral op de onderbenen en handrug. De aandoening komt vooral voor bij ouderen tijdens de wintermaanden. De behandeling bestaat uit het bevochtigen van de huid in combinatie met medicijnen of crèmes om de jeuk te verlichten. Krabben aan de letsels wordt afgeraden, omdat dit de klachten kan verergeren.

• Synoniemen van asteatotisch eczeem
• Oorzaken van huidaandoening
• Risicofactoren: Droge huid
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Jeukende huid met bleekrode barstjes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Huid bevochtigen
• Prognose
• Complicaties van craquelé-eczeem
• Preventie

Synoniemen van asteatotisch eczeem

Synoniemen voor asteatotisch eczeem zijn:

• asteatotische dermatitis
• craquelé-eczeem
• eczema craquelé
• seniele eczeem
• uitdrogingseczeem
• wintereczeem
• xerotisch (droog) eczeem

Oorzaken van huidaandoening

De exacte oorzaak van craquelé-eczeem is onbekend anno augustus 2024, maar het ontstaat waarschijnlijk als gevolg van een combinatie van uitdroging van de huid (vochtverlies uit de hoornlaag van de huid) en een abnormale immuunreactie.

Risicofactoren: Droge huid

Aandoeningen

Zelden is craquelé-eczeem het eerste teken van hypothyreoïdie (een traag werkende schildklier), een zinktekort, ondervoeding, ernstig gewichtsverlies of kanker (zoals een lymfoom, borstkanker en longkanker).

Omgevingsfactoren

Vooral ouderen zijn aangetast door craquelé-eczeem, met name in de winterperiode wanneer de huid droger is. De aandoening treft beide geslachten en komt het vaakst voor in een koud klimaat. Herhaald gebruik van zepen bij ouderen leidt tot verlies van lipiden (vetten) in de hoornlaag van de huid, wat een rol speelt bij de ontwikkeling van craquelé-eczeem. Andere risicofactoren zijn warme baden of douches, verwarmde huizen met lage luchtvochtigheid, een familiegeschiedenis van de huidaandoening, leven op grote hoogte of in de woestijn. Zeer sporadisch verschijnt deze vorm van eczeem na het gebruik van diuretica (plaspillen), retinoïden (acitretine, isotretinoïne) en proteïnekinaseremmers.

Symptomen: Jeukende huid met bleekrode barstjes

De aandoening treft vooral de onderbenen en de handrug, maar ook de romp en andere lichaamsdelen kunnen aangetast zijn. Grote delen van het lichaam kunnen getroffen worden door de huidziekte. De patiënt heeft een jeukende huid, schilferige huid en droge huid met bleekrode barstjes. Door de jeuk gaan patiënten vaak krabben, wat leidt tot een gebarsten (craquelé) huid (gebarsten huid). Ernstige symptomen kunnen resulteren in secundaire dermatitis met gegeneraliseerde roodheid, plaatselijke zwelling en blaarvorming op het huidoppervlak.

Diagnose en onderzoeken

De arts doorloopt eerst de medische geschiedenis van de patiënt en onderwerpt deze aan een grondig lichamelijk onderzoek. Vervolgens voert hij een bloedonderzoek uit om huidinfecties uit te sluiten. Huidafkrabsels worden microscopisch onderzocht om structuren die behoren tot schimmels op te sporen. Daarnaast is een huidbiopsie van een letsel nodig om de diagnose te bevestigen. Een patholoog onderzoekt het weefselmonster onder de microscoop. Omdat veel klinische aandoeningen vergelijkbare tekenen vertonen, kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn om andere ziekten uit te sluiten.

Behandeling: Huid bevochtigen

Het is belangrijk om zeep te vermijden. Het regelmatige gebruik van verzachtende middelen, vaselinecrèmes en vochtinbrengende lotions wordt aanbevolen om de huid vochtig te houden. Een koel bad met vochtinbrengende badolie kalmeert de huid. Bij het baden of douchen mag het water niet te warm zijn. Vrij verkrijgbare anti-jeukcrèmes kunnen nuttig zijn om de jeuk te verlichten. Verder is het verstandig om kamers in huis te bevochtigen met een luchtbevochtiger. Indien de huid erg ontstoken is, kan de arts een milde topische (op de huid toegepaste) steroïde (ontstekingsremmende) crème voorschrijven.

Prognose

Bij de meeste patiënten verdwijnt de aandoening door voldoende huidbevochtiging. Bij ernstige symptomen is medische hulp noodzakelijk. De aandoening kan soms terugkeren tijdens de winter en kan chronisch aanwezig zijn.

Complicaties van craquelé-eczeem

Asteatotisch eczeem veroorzaakt zelden complicaties, maar in sommige gevallen kunnen bacteriële en schimmelinfecties optreden. Het krabben aan de huid kan leiden tot bloedingen en zweervorming, wat een geschikte omgeving vormt voor bacteriën en schimmels. Chronische aandoeningen kunnen mogelijk gepaard gaan met emotionele stress.

Preventie

Volgende maatregelen kunnen het risico op het ontwikkelen van craquelé-eczeem verlagen of de klachten verminderen:

• de blootstelling aan koud, droog weer vermijden, vooral voor mensen die gevoelig zijn voor de huidaandoening
• de juiste luchtvochtigheid in huis handhaven tijdens de winterperiode
• een beschermende crème of vochtinbrengende crème over de hele huid aanbrengen ter bescherming van de bovenste huidlaag
• erg warme douches en baden vermijden

Lees verder

• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid