Asteatotisch eczeem: Huidaandoening met bleekrode barstjes

Asteatotisch eczeem is een veel voorkomende vorm van eczeem waarbij een droge huid aan de basis ligt van de symptomen van de huidaandoening. De meeste patiënten ervaren een droge, jeukende en gebarsten huid aan vooral de onderbenen en handrug. De meeste patiënten zijn ouderen die in de winterperiode te maken met de niet-besmettelijke huidziekte. De behandeling bestaat uit het bevochtigen van de huid in combinatie met medicijnen of crèmes om de jeuk te verlichten. Krabben aan de letsels is tot slot niet aanbevolen omdat anders de klachten verergeren.

• Synoniemen van asteatotisch eczeem
• Oorzaken van huidaandoening
• Risicofactoren: Droge huid
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Jeukende huid met bleekrode barstjes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Huid bevochtigen
• Prognose
• Complicaties van craquelé-eczeem
• Preventie

Synoniemen van asteatotisch eczeem

Synoniemen voor asteatotisch eczeem zijn:

• asteatotische dermatitis
• craquelé-eczeem
• eczema craquelé
• seniele eczeem
• uitdrogingseczeem
• wintereczeem
• xerotisch (droog) eczeem

Oorzaken van huidaandoening

De exacte oorzaak van craquelé-eczeem is onbekend anno oktober 2020, maar wellicht ontstaat de aandoening als gevolg van een combinatie van uitdroging van de huid (vochtverlies uit de hoornlaag van de huid) en een abnormale immuunreactie.

Risicofactoren: Droge huid

Aandoeningen

Zelden is craquelé-eczeem het presenterende teken van hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier), een zinktekort, ondervoeding, ernstig gewichtsverlies of kanker (zoals een lymfoom, borstkanker en longkanker).

Omgevingsfactoren

Vooral ouderen zijn aangetast door craquelé-eczeem en dan vooral in de winterperiode wanneer de huid droog is. De ziekte treft mogelijk beide geslachten komt het vaakst tot uiting in een koud klimaat. Het herhaalde gebruik van zepen bij ouderen met het verlies van de lipiden (vetten) van het stratum corneum (hoornlaag) met de veroudering speelt wellicht een rol in de totstandkoming van craquelé-eczeem. Naast de koude weersomstandigheden zijn warme baden of douches, verwarmde huizen met een lage luchtvochtigheid, een familiegeschiedenis van de huidaandoening, leven op grote hoogte of in de woestijn zijn andere mogelijke risicofactoren. Zeer sporadisch verschijnt deze vorm van eczeem na de opstart van diuretica (plaspillen), retinoïden (acitretine, isotretinoïne) en proteïnekinaseremmers.

Symptomen: Jeukende huid met bleekrode barstjes

Vooral de onderbenen en de handrug zijn getroffen, maar ook de romp en andere lichaamsdelen zijn mogelijk aangetast. Mogelijk zijn dan ook grote delen van het lichaam getroffen door de huidziekte. De patiënt heeft een jeukende huid, schilferige huid en droge huid met bleekrode barstjes. Door de jeuk gaan patiënten vaak krabben waardoor een gebarsten (craquelé) huid (gebarsten huid) ontstaat. Ernstige symptomen van de huidaandoening leiden tot ernstiger secundaire dermatitis met gegeneraliseerde roodheid, een plaatselijke zwelling en blaarvorming op het huidoppervlak.

Diagnose en onderzoeken

De arts doorloopt eerst de medische geschiedenis van de patiënt en onderwerpt de patiënt vervolgens aan een grondig lichamelijk onderzoek. Vervolgens voert hij een bloedonderzoekuit om huidinfecties uit te sluiten. Huidafkrabsels zijn ook nodig zodat deze microscopisch geobserveerd kunnen worden om structuren die behoren tot schimmels op te sporen. Verder is een huidbiopsie van een heel letsel nodig om de diagnose te bevestigen. Een patholoog onderzoekt het weefselmonster onder een microscoop. Veel klinische aandoeningen hebben vergelijkbare tekenen. Daarom voert de arts soms aanvullende onderzoeken uit om andere ziekten uit te sluiten.

Behandeling: Huid bevochtigen

Het is belangrijk om zeep te vermijden. Het regelmatige gebruik van verzachtende middelen, vaseline crèmes, vochtinbrengende lotions is aanbevolen om de huid vochtig te houden. Een koel bad met vochtinbrengende badolie kalmeert de huid. Bij het baden of douchen mag het water voorts niet al te warm zijn. Vrij verkrijgbare anti-jeukcrèmes zijn ook nuttig om de jeuk te verlichten. Verder is het verstandig om kamers in huis te bevochtigen met een luchtbevochtiger. Als de huid erg ontstoken is, schrijft de arts een milde topische (op de huid toegepaste) steroïde (ontstekingsremmende) crème voor.

Prognose

Bij de meeste patiënten verdwijnt de aandoening door de huid voldoende te bevochtigen. Bij ernstige symptomen is medische hulp wel nodig. De aandoening keert soms wel terug tijdens de winter en is dan chronisch aanwezig.

Complicaties van craquelé-eczeem

Asteatotisch eczeem veroorzaakt zelden complicaties, maar af en toe komen bacteriële infecties en schimmelinfecties. Door de jeuk gaan patiënten namelijk aan de huid krabben wat zorgt voor bloedingen en zweervorming op de huid. Dit vormt een geschikte omgeving voor bacteriën en schimmels. Ook gaan chronische aandoeningen mogelijk gepaard met emotionelestress.

Preventie

Volgende maatregelen verlagen het risico op het krijgen van craquelé-eczeem of verminderen de klachten:

• de blootstelling aan koud, droog weer vermijden, vooral wanneer mensen gevoelig zijn voor de huidaandoening
• de juiste luchtvochtigheid in huis handhaven tijdens de winterperiode
• een beschermende crème of vochtinbrengende crème over de hele huid aanbrengen ter bescherming van de bovenste huidlaag
• erg warme douches / baden vermijden

Lees verder

• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid