Paracetamol: bijwerkingen, dosering, alcohol en coffeïne

Paracetamol is een geneesmiddel met een pijnstillende en koortsverlagende werking. Paracetamol is het meest bekende pijnstiller en is zonder recept verkrijgbaar. Paracetamol kan worden toegepast bij verschillende soorten pijn: hoofdpijn, migraine, koorts, griep, verkoudheid, keelpijn, bijholteontsteking (waaronder voorhoofdsholteontsteking), middenoorontsteking, oorpijn, artrose, spierpijn, gewrichtspijn en menstruatieklachten. Paracetamol is tegen koorts en pijn, maar heeft geen ontstekingsremmende werking. Paracetamol is een relatief veilig geneesmiddel.

• Wat is paracetamol?
• Tegen koorts en pijn
• Werking
• Paracetamol is niet ontstekingsremmend
• Toepassingen van paracetamol
• Medisch gebruik
• Koorts
• Pijn
• Artrose
• Onderrug
• Hoofdpijn
• Postoperatieve pijnbestrijding
• Tanden
• Wanneer mag je paracetamol niet gebruiken?
• Gebruik en dosering van paracetamol
• Zwangerschap en borstvoeding
• Wanneer moet je extra voorzichtig zijn?
• Paracetamol en alcohol
• Bijwerkingen van paracetamol
• Welke toedieningsvormen zijn er?
• Beschikbare vormen
• Combinaties

Wat is paracetamol?

Tegen koorts en pijn

De werkzame stof is paracetamol. Paracetamol heeft de volgende werking:

• vermindering van pijn (= analgetische werking); en
• onderdrukking van koorts (= antipyretische werking).

Werking

Paracetamol kan toegepast worden bij lichte pijnen. Paracetamol remt alleen de pijn, niet de ontsteking. De precieze werking van paracetamol is anno 2024 nog altijd niet precies bekend. Mogelijk remt paracetamol de productie van prostaglandinen (stimuleren het pijngevoel) in het centrale zenuwstelsel. De pijnstillende en koortsverlagende werking van paracetamol begint na 15-30 minuten en duurt ongeveer 3-5 uur.

Paracetamol is niet ontstekingsremmend

Paracetamol heeft geen significante ontstekingsremmende effecten.

Toepassingen van paracetamol

Medisch gebruik

Paracetamol kan worden gebruikt voor:

• koorts en pijn bij griep en verkoudheid
• koorts en pijn na vaccinatie
• hoofdpijn
• kiespijn / tandpijn
• zenuwpijn
• spit
• oorontsteking
• oorpijn
• bijholteontsteking
• gewrichtspijn
• gewrichtsstijfheid of stijve gewrichten
• spierpijn
• menstruatiepijn

Paracetamol kan ook worden gebruikt voor:

• artrose
• artritis of gewrichtsontsteking
• reumatoïde artritis
• fibromyalgie
• pijn in de armen
• pijn in de onderarm
• pijn in de bovenarm
• pijn in de benen
• pijn in de dijen of bovenbeen
• pijn in de billen
• branderige pijn
• buikpijn
• pijn in de elleboog
• pijn in de enkel
• aangezichtspijn
• pijn in de handen
• pijn in de vingers
• pijn in de voeten
• pijn in de tenen
• pijn in de heup
• hoge rugpijn of pijn in bovenrug
• lage rugpijn of pijn in de onderrug
• kaakpijn
• kniepijn
• nekpijn
• spierkrampen
• lichaamspijn
• migraine
• pijn op de borst
• pijn in de pols
• schouderpijn

Koorts

Paracetamol wordt gebruikt voor het verminderen van koorts bij mensen van alle leeftijden. Koorts is de manier van het lichaam om ziektekiemen te doden. Hoe ernstiger een infectie, hoe hoger de koorts. Voor die kiemen die hittebestendig zijn, moet het lichaam zijn temperatuur veel hoger verhogen. Virussen zijn zeer hittebestendig, vandaar dat virale infecties vaak tot zeer hoge temperaturen leiden en niet gemakkelijk onder controle kunnen worden gehouden met normale koortsmedicatie zoals paracetamol. De symptomen van knokkelkoorts nemen bijvoorbeeld niet volledig af met paracetamol.

Recente onderzoeken hebben aangetoond dat hoe hoger de temperatuur bij ernstige bacteriële infecties, hoe beter de overleving is. Er is aangetoond dat behandeling met paracetamol de ziekteduur verlengt bij ziekten zoals waterpokken en malaria en de periode van besmettelijkheid of infectivitei bij normale verkoudheid. Door koorts actief te beheersen, onderdruk je in feite het eigen mechanisme van het lichaam om de infecterende ziekteverwekkers te bestrijden.

Pijn

Paracetamol wordt gebruikt voor de verlichting van milde tot matige pijn. Het gebruik van de intraveneuze vorm voor kortdurende pijn bij mensen op de afdeling spoedeisende hulp wordt ondersteund door beperkt bewijs.[1]

Artrose

Paracetamol wordt aanbevolen als een van de verschillende behandelingsopties voor mensen met pijn in de heup, hand of knie die niet verbetert bij inspanning en gewichtsverlies als gevolg van artrose. Uit een evaluatie uit 2015 bleek echter dat het slechts een klein voordeel biedt bij artrose.[2] Paracetamol heeft relatief weinig ontstekingsremmende activiteit, in tegenstelling tot andere veel voorkomende pijnstillers zoals de niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) aspirine en ibuprofen. Paracetamol kan pijn verlichten bij milde artrose, maar heeft geen effect op de onderliggende ontsteking, roodheid en zwelling van het gewricht.

Onderrug

Paracetamol wordt aanbevolen als eerstelijnsbehandeling voor lage rugpijn. Als er echter ook sprake is van een ontstekingsreactie van het bindweefsel of de gewrichtjes in de wervelkolom, geniet een ontstekingsremmende pijnstiller op basis van naproxen, ibuprofen of diclofenac de voorkeur.

Hoofdpijn

Het gebruik van paracetamol in combinatie met cafeïne wordt aanbevolen als een mogelijke behandeling van spanningshoofdpijn en migraine.

Postoperatieve pijnbestrijding

Paracetamol gecombineerd met NSAID's kan effectiever zijn voor de behandeling van postoperatieve pijn dan alleen paracetamol of NSAID's.[3]

Tanden

NSAID's zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac zijn effectiever dan paracetamol voor het beheersen van tandpijn of pijn als gevolg van tandheelkundige procedures; combinaties van NSAID's en paracetamol zijn effectiever dan beide alleen.[4] Paracetamol is vooral nuttig wanneer NSAID's gecontra-indiceerd zijn vanwege overgevoeligheid of voorgeschiedenis van maag-darmzweren of -bloedingen. Het kan ook worden gebruikt in combinatie met NSAID's wanneer deze niet effectief genoeg zijn voor het verminderen van tandpijn.

Wanneer mag je paracetamol niet gebruiken?

Dit geneesmiddel mag je niet gebruiken bij overgevoeligheid voor paracetamol of één van de andere bestanddelen uit de tablet. Overgevoeligheid voor paracetamol herken je aan huiduitslag, galbulten en een enkele keer aan benauwdheid. Raadpleeg bij deze verschijnselen je huisarts en geef aan de apotheek door dat je overgevoelig bent voor paracetamol.

Gebruik en dosering van paracetamol

Neem de tabletten met een ruime hoeveelheid water in. Het toedieningsinterval moet ten minste 4 uur bedragen. In het algemeen geven de onderstaande doseringen voldoende resultaat (uitgaande van tabletten van 500 mg):


Gebruik per dag niet meer dan in de bijsluiter staat.

N.B.: Er bestaat ook 'kinderparacetamol' (kauw)tabletten en zetpillen.

Zwangerschap en borstvoeding

Paracetamol kan, voor zover bekend, zonder gevaar voor de ongeboren vrucht, overeenkomstig het voorschrift van de arts en in lage doseringen worden gebruikt. Paracetamol kan na overleg met de arts of apotheker worden gebruikt tijdens de periode van borstvoeding.

Kortom: Tijdens de zwangerschap en tijdens de periode van borstvoeding alleen gebruiken op advies van de arts!

Wanneer moet je extra voorzichtig zijn?

Wees extra voorzichtig met paracetamol wanneer je:

• lever of nieren niet goed werken;
• aan alcohol verslaafd bent (je mag dan niet meer dan 2 gram per dag gebruiken).

Gebruik paracetamol niet langer dan 14 dagen zonder een arts te raadplegen. Indien de klachten aanhouden of terugkeren moet je een arts raadplegen.

Paracetamol en alcohol

Paracetamol kun je in combinatie met alcohol gebruiken. Normaal gebruik van alcohol is dus geen probleem. Mensen die overmatig alcohol gebruiken moet oppassen, aangezien zij door paracetamol meer kans op leverbeschadiging hebben. Chronisch alcoholgebruik leidt ertoe dat de concentratie paracetamol toeneemt, waardoor het giftig wordt voor de lever.

Bijwerkingen van paracetamol

Het gebruik van paracetamol kan aanleiding geven tot de volgende bijwerkingen:

• overgevoeligheid, zoals huiduitslag, galbulten en koorts;
• zelden kunnen afwijkingen in het bloed (bloedarmoede, onverklaarbare bloeduitstortingen) voorkomen;
• na langdurig gebruik kan in zeldzame gevallen hoge koorts, heftige keelpijn en zweertjes in de mond voorkomen (agranulocytose);
• na zeer langdurig gebruik van hoge doseringen kan sporadisch een nierontsteking optreden;
• wanneer langdurig hoge doseringen worden gebruikt (3 tot 4 gram per dag) kan leverbeschadiging optreden.

Welke toedieningsvormen zijn er?

Beschikbare vormen

Paracetamol is te verkrijgen in:

• tabletten;
• drank;
• poeder;
• zetpillen; en
• infuus.

Combinaties

Paracetamol wordt ook gebruikt in combinatie met:

• coffeïne (coffeïne versterkt het pijnstillende effect en werkt opwekkend).
• codeïne (codeïne is pijnstillend en werkt hoestprikkeldempend. Deze combinatie is uitsluitend met een recept verkrijgbaar).
• vitamine C.
• tramadol (dit is een sterke pijnstiller die alleen op doktersrecept verkrijgbaar is).

Lees voor gebruik altijd de bijsluiter!

Noten:

1. Sin, B; Wai, M; Tatunchak, T; Motov, SM (29 January 2016). "The use of intravenous acetaminophen for acute pain in the emergency department". Academic Emergency Medicine. 23 (5): 543–53. doi:10.1111/acem.12921. PMID 26824905.
2. Hochberg MC, Altman RD, April KT, Benkhalti M, Guyatt G, McGowan J, et al. (April 2012). "American College of Rheumatology 2012 recommendations for the use of nonpharmacologic and pharmacologic therapies in osteoarthritis of the hand, hip, and knee". Arthritis Care Res (Hoboken). 64 (4): 465–74. doi:10.1002/acr.21596. PMID 22563589.
3. Ong, CK; Seymour, RA; Lirk, P; Merry, AF (1 April 2010). "Combining paracetamol (acetaminophen) with nonsteroidal antiinflammatory drugs: a qualitative systematic review of analgesic efficacy for acute postoperative pain". Anesthesia and Analgesia. 110 (4): 1170–9. doi:10.1213/ANE.0b013e3181cf9281. PMID 20142348.
4. Moore, RA; Derry, C (January 2013). "Efficacy of OTC analgesics". International Journal of Clinical Practice. Supplement. 67 (178): 21–5. doi:10.1111/ijcp.12054. PMID 23163544.

Lees verder

• Diclofenac: bijwerkingen, dosering, alcohol & maagbeschermer
• Tramadol: bijwerkingen, dosering, alcohol en zwangerschap
• Naproxen: bijwerkingen, dosering, alcohol en zwangerschap
• Ibuprofen: bijwerkingen, dosering, alcohol en borstvoeding
• Codeïne: bijwerkingen, dosering en codeïne met paracetamol