Waterpokken: symptomen, besmettelijk, behandeling en baby

Waterpokken: symptomen, besmettelijk, behandeling en baby Waterpokken symptomen zijn vlekjes, blaasjes en korstjes over het hele lijf en in de mond. Waterpokken is een zeer besmettelijke virusinfectie die het meest voorkomt bij kinderen tussen 5-10 jaar. Bij gezonde kinderen verloopt de ziekte doorgaans met lichte verschijnselen, maar baby's, tieners en volwassenen kunnen ernstiger ziek worden. Kinderen hebben vaak één tot twee dagen last van een griepachtig beeld. Binnen 24 uur ontwikkelt zich een karakteristieke huiduitslag, die zich al snel ontwikkelen naar blaasjes die gevuld zijn met helder vocht. Behandeling is niet nodig, waterpokken gaan vanzelf over. Koelende zinkoxide-lotion kan gebruikt worden tegen de jeuk. Inenting tegen waterpokken is mogelijk, maar is vooralsnog niet opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma.
Waterpokken / Bron: 9Gawin/Shutterstock.comWaterpokken / Bron: 9Gawin/Shutterstock.com

Waterpokken

Waterpokken, ook bekend als varicella, is een zeer besmettelijke virusinfectie die het meest voorkomt bij kinderen tussen 5-10 jaar. De boosdoener is het varicella-zoster virus. De ziekte duikt vooral op in de maanden maart tot mei. Blaasjes op de huid en jeuk zijn de meest kenmerkende symptomen van waterpokken. Levenslang immuniteit voor waterpokken volgt over het algemeen na de ziekte. Als het immuunsysteem van de patiënt het virus niet volledig heeft bestreden, kan het zich op latere leeftijd manifesteren als gordelroos, een huiduitslag, dat wordt gekenmerkt door het ontstaan van kleine jeukende en pijnlijke blaasjes, die in een groepje bijeen liggen en waar een korstje op verschijnt.

Oorzaak van waterpokken

Het varicella-zoster-virus veroorzaakt waterpokken. Waterpokken is zeer besmettelijk - meer dan 90% van de niet-immune personen zullen waterpokken ontwikkelen na blootstelling aan het virus. Het virus wordt overgedragen door zowel de directe huid-op-huid contact met de blaartjes als via respiratoire druppels (bijvoorbeeld hoesten en niezen) van de besmette persoon.

Incubatieperiode waterpokken

De incubatieperiode –dat is de periode tussen de virale blootstelling en het begin van de eerste symptomen– varieert van dertien tot achttien dagen, met uitersten 10-21 dagen.

Waterpokken symptomen: huiduitslag / Bron: Camiloaranzales, Wikimedia Commons (Publiek domein)Waterpokken symptomen: huiduitslag / Bron: Camiloaranzales, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Symptomen van waterpokken

Koorts, keelpijn en huiduitslag

Bij gezonde kinderen verloopt de ziekte over het algemeen met lichte verschijnselen, maar baby's, tieners, volwassenen en mensen met verminderde weerstand kunnen in ernstiger mate ziek worden. Kinderen hebben vaak één tot twee dagen last van lichte koorts, keelpijn en griepachtig beeld. De eerste dag is de huid meestal wat rood. Binnen 24 uur ontwikkelt zich een karakteristieke huiduitslag, aanvankelijk op de romp en daarna verspreidt het de komende zeven tot 10 dagen naar buiten aan het hoofd, armen en benen. De huiduitslag begint als rode vlekjes die zich al snel ontwikkelen naar blaasjes die gevuld zijn met helder vocht. De blaasjes drogen na enkele dagen in en dan vormen zich korstjes. Deze korstjes verdwijnen weer, maar soms laten ze een littekentje na. een gemiddelde kind ontwikkelt 250 tot 500 kleine, jeukende, met vocht gevulde blaasjes op de huid. Kinderen met huidproblemen zoals eczeem, ontwikkelen vaak nog veel meer waterpokken.

Wanneer is waterpokken voorbij?

De ziekte is voorbij als de korstjes afgevallen zijn. Gemiddeld duren de ziekteverschijnselen tien dagen. Na genezing van de eerste infectie blijft het virus slapend aanwezig gedurende de rest van het leven. Het virus bevindt zich in de zenuwknopen ter hoogte van het ruggenmerg. In een periode van verminderde weerstand kan het virus van daaruit opvlammen. Als dit gebeurt op latere leeftijd, kan dit gordelroos (herpes zoster) veroorzaken.

Risicofactoren

Waterpokken wordt veroorzaakt door het varicella-zoster-virus, is zeer besmettelijk en kan zich snel verspreiden. Het risico om waterpokken te krijgen is hoger als je:
  • Nog geen waterpokken hebt gehad;
  • Niet bent ingeënt tegen waterpokken;
  • Naar een school of kinderopvang gaat of werkt;
  • Kinderen hebt.

De meeste mensen die waterpokken hebben gehad, zijn immuun voor waterpokken. Soms kunnen mensen meer dan een keer waterpokken krijgen, maar dit is zeldzaam.

Complicaties

Waterpokken is gewoonlijk een milde ziekte, maar soms kan het ernstig verlopen en leiden tot complicaties. Complicaties zijn onder meer:
  • Bacteriële infecties van de huid, zacht weefsel, botten, gewrichten en bloed (sepsis);
  • Uitdroging;
  • Longontsteking
  • Hersenontsteking (encephalitis); en
  • Toxic shock syndroom.

Risicogroepen

Degenen met een hoog risico op complicaties van waterpokken zijn:
  • Pasgeborenen en baby's van wie de moeder nooit waterpokken heeft gehad;
  • Volwassenen;
  • Zwangere vrouwen die geen waterpokken hebben gehad;
  • Mensen van wie het immuunsysteem is verzwakt door geneesmiddelen, zoals chemotherapie, of ziekte,, zoals kanker of hiv;
  • Mensen die steroïde medicijnen nemen voor een andere ziekte of aandoening, zoals kinderen met astma; en
  • Mensen die medicijnen nemen die hun immuunsysteem onderdrukken.

Waterpokken en zwangerschap / Bron: Greyerbaby, PixabayWaterpokken en zwangerschap / Bron: Greyerbaby, Pixabay

Waterpokken en zwangerschap

Waterpokken vroeg in de zwangerschap kan leiden tot diverse problemen bij een pasgeborene, waaronder een laag geboortegewicht en aangeboren afwijkingen. Een grotere bedreiging voor een baby vindt plaats wanneer de moeder waterpokken ontwikkelt in de week voor de geboorte of binnen een paar dagen na de bevalling. Dan kan een ernstige, levensbedreigende infectie bij een pasgeborene veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Klinisch beeld

Artsen kunnen in het algemeen zeer goed de diagnose waterpokken stellen op basis van het klinische beeld. Als er enige twijfel bestaat over de diagnose, kan de diagnose bevestigd worden door laboratoriumtests, waaronder bloedonderzoek of een kweekje van het vocht uit de blaasjes.

Differentiële diagnose

Voor de arts is de diagnose waterpokken vaak eenvoudig te stellen, maar af en toe kan het klinisch beeld van deze ziekte sterk lijken op één van de volgende aandoeningen:

Behandeling van waterpokken

Waterpokken gaan vanzelf over en daarom is behandeling niet nodig. In sommige gevallen kan de jeuk zo hevig zijn, dat overgegaan moet worden op symptoomverlichting door behandeling met mentholgel of lotio alba (een zinkoxide-lotion), die zonder recept bij apotheek of drogist verkrijgbaar. Op deze manier wordt voorkomen dat kinderen de blaasjes openkrabben waardoor littekens ontstaan. Middelen die de jeuk verlichten, zoals mentholpoeder of lotio alba, zijn zonder recept bij apotheek of drogist verkrijgbaar zijn. Tegen koorts en/of pijn kan zo nodig een eenvoudige pijnstiller, zoals paracetamol gegeven worden.

Huisarts onderzoekt kind / Bron: Istock.com/michaeljungHuisarts onderzoekt kind / Bron: Istock.com/michaeljung

Wanneer de huisarts raadplegen?

Wanneer ernstige ziekteverschijnselen en/of hoge koorts ontstaan, is het raadzaam de huisarts te consulteren. In uitzonderlijke gevallen kan het nodig zijn om antivirale medicijnen of immuunglobulinen toe te dienen.

Vaccinatie waterpokken

Er is een vaccin tegen waterpokken. Het in Nederland geregistreerde waterpokkenvaccin is Provarivax® van het bedrijf Sanofi. Het vaccin tegen waterpokken wordt wereldwijd op grote schaal toegepast. In landen als de Verenigde Staten en Japan zorgde vaccinatie voor een duidelijke afname van het aantal gevallen van waterpokken. Het waterpokkenvaccin staat in Nederland op de lijst van nieuwe vaccins die in de toekomst mogelijk opgenomen zullen worden in het Rijksvaccinatieprogramma. Inenting tegen waterpokken is dus mogelijk, maar is vooralsnog niet opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma.

Moet de huisarts geraadpleegd worden als een kind waterpokken heeft?

Over het algemeen is het niet nodig de huisarts te raadplegen als een kind waterpokken heeft. Alleen als de blaasjes gaan ontsteken of als het kind hoge koorts en keelpijn krijgt, is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. Overigens mag een kind met goed weer gerust naar buiten. Zorg er wel voor dat hij niet te lang buiten blijft. Door de koorts zal het kind namelijk sneller moe zijn dan normaal.

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Waterpokken bij volwassenenWaterpokken bij volwassenenDat kinderen waterpokken krijgen is heel gewoon, maar bij volwassenen is dat anders. De laatste jaren krijgen volwassene…
Waterpokken: symptomen, maatregelen en voorkomenWaterpokken: symptomen, maatregelen en voorkomenWaterpokken is een infectie. Deze infectie veroorzaakt koorts en zorgt ervoor dat er blaasjes ontwikkeld worden over het…
Waterpokken of varicellaDe waterpokken is een veelvoorkomende kinderziekte. Het is vrijwel onmogelijk om deze ziekte niet te krijgen. Iedereen i…
Waterpokken: besmettelijk, zwanger, koortsWaterpokken: besmettelijk, zwanger, koortsBijna ieder kind krijgt vroeg of laat de waterpokken. Waterpokken zijn zeer besmettelijk. Een van de symptomen bij water…

Aangezichtspijn: oorzaken en behandelingAangezichtspijn: oorzaken en behandelingEen aandoening waar mensen ontzettend onder kunnen lijden is aangezichtspijn. De klachten kunnen zodanig erg zijn dat he…
Wat is een landkaarttong?Wat is een landkaarttong?Een landkaarttong (lingua geographica) is de benaming voor een aandoening aan de tong. Wat is een landkaarttong en is er…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: F Malan, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001592.htm
  • http://www.medicinfo.nl/%7Bfb7d3ab9-2950-4c67-bf1c-9bcbbe077733%7D
  • http://www.waterpokken-peuter-kleuter-volwassenen
  • http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chickenpox/symptoms-causes/dxc-20191277
  • Thuisarts.nl. Mijn kind heeft waterpokken. https://www.thuisarts.nl/waterpokken/mijn-kind-heeft-waterpokken (ingezien op 6-7-2017)
  • Afbeelding bron 1: 9Gawin/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Camiloaranzales, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 3: Greyerbaby, Pixabay
  • Afbeelding bron 4: Cixia, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 5: Istock.com/michaeljung
Reacties

Tamara, 19-09-2017
Mijn kindje van 1,5 jaar heeft de waterpokken maar moet ineens hevig overgeven… heeft dit met elkaar te maken? Verder speelt ze gewoon en is dus niet lusteloos of hangerig en heeft ze ook geen koorts
Mvg Tamara Reactie infoteur, 04-12-2017
Dat is mogelijk. Neem contact op met de huisarts als uw kindje steeds braakt.

Sabine Raven, 10-01-2016
Mijn dochtertje heeft sinds donderdag de waterpokken gepaard met lichte koorts! Gisteravond klaagde ze ineens over keelpijn en nu net ineens hoge koorts, 39.7! Is het verstandig om langs de huisarts te gaan of hoort dit erbij?
Mvg Sabine Reactie infoteur, 10-01-2016
De website thuisarts.nl schrijft dat men over het algemeen de huisarts niet heft te bellen als een kind waterpokken heeft. Bel wel als:
- uw kind jonger is dan drie maanden;
- u twijfelt of als u het niet vertrouwt;
- u merkt dat uw kind steeds zieker wordt;
- de koorts na drie dagen niet weggaat,
- uw kind niet of te weinig drinkt,
- uw kind steeds braakt,
- uw kind suf wordt,
- uw kind benauwd wordt of heel snel gaat ademen,
- uw kind blijft huilen of gaat kreunen,
- de huidskleur grauw wordt.

Lees hier verder: https://goo.gl/ITpmOI.

Ellen Jongkind, 14-06-2015
Ik ben werkzaam op een kinderdagverblijf. Nu hebben verschillende kinderen de waterpokken momenteel. Ik zelf ben immuun maar heb een zoontje van 5 maanden. Kan hij het virus via mij krijgen ondanks dat ik immuun ben? (Ik hou me natuurlijk aan de hygiëneregels) Reactie infoteur, 19-06-2015
Het virus is aanwezig in de keel en neus van een persoon die besmet is. Door hoesten, niezen en praten komen kleine druppeltjes met het virus in de lucht terecht en andere mensen die deze ziekte nog niet hebben doorgemaakt kunnen deze druppeltjes vervolgens inademen en besmet raken. Uw kindje kan het virus niet inademen als hij niet in een ruimte verblijft met besmette personen. Het virus zit ook in het vocht dat in de blaasjes aanwezig is. Door direct contact met vocht uit de blaasjes, kan iemand die nog geen waterpokken heeft gehad besmet worden. Het in acht nemen van een goede algemene hygiëne is belangrijk om verdere verspreiding van het virus en besmetting te voorkomen.

Lc, 27-04-2011
Mijn dochtertje van bijna 4 maanden oud, is in contact gekomen, met iemand die waterpokken heeft. Dit persoon heeft zelfs mijn kind opgetild. We wisten ondertussen nog steeds niet dat dit persoon waterpokken had. Later bleek dat het al over was, en dat ze kortsjes had gekregen, maar die zelf eraf heeft getrokken! Ik ben op dit moment heel bezorgd, voor de gevolgen… Kan mijn dochter besmet geraakt zijn? Wat kan ik eventueel eraan doen? Reactie infoteur, 27-04-2011
De ziekte is heel besmettelijk. Het virus wordt niet alleen bij hoesten en praten via minuscule druppeltjes speeksel via de lucht verder gedragen naar andere mensen, ook huidcontact kan voor besmetting zorgen. Het vocht uit de blaasjes is dan de boosdoener. De ziekte is besmettelijk vanaf één dag voordat de vlekjes zichtbaar worden totdat de blaasjes zijn ingedroogd. Baby’s en mensen met een ernstig verminderde weerstand kunnen extra ziek worden van waterpokken. Neem contact op met uw huisarts als u de indruk heeft dat uw kind ernstig ziek is.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 24-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.