Oorpijn: oorzaken en oorpijn verzachten kind en volwassene

Oorpijn is een veelvoorkomende klacht. Bij kinderen en jonge mensen wijst oorpijn vaak op een ontsteking van het middenoor, terwijl bij volwassenen en ouderen een ontsteking van de gehoorgang de belangrijkste oorzaak is van oorpijn. Zowel middenoorontsteking als gehoorgangontsteking houden duidelijk verband met een afwijking van het gehoororgaan zelf, 'primaire oorpijn' genoemd. Minder vaak heeft iemand last van oorpijn waarbij de oorzaak buiten het oor gezocht moet worden, hetgeen 'gerefereerde oorpijn' wordt genoemd. Oorpijn kan in een of beide oren voorkomen en zowel scherp en stekend als zeurend of kloppend van aard zijn. Vooral (jonge) kinderen kunnen last hebben van een hevige pijn in of bij het oor, wat gepaard kan gaan met andere klachten.

• Oorpijn bij kind en volwassene
• Symptomen
• Volwassene
• Kind
• Mogelijk oorzaken van oorpijn
• Oorpijn bij een kind door lijmoren
• Middenoorontsteking
• Oorpijn door gehoorgangontsteking
• Ontstoken haarfollikel
• Gescheurd trommelvlies
• Keelinfecties en verkoudheid
• kaakgewrichtsklachten
• Peritonsillair abces
• Overige oorzaken oorpijn
• Oorpijn verzachten
• Preventie en voorkomen van oorpijn

Oorpijn bij kind en volwassene

Oorpijn kan pijnlijk en zeer hinderlijk zijn. Oorpijn komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen. Oorpijn kan constant aanwezig zijn, maar het kan ook af en toe de kop opsteken. Oorpijn kan worden ervaren als een branderig gevoel of een scherpe of doffe pijn. Bij volwassenen wordt oorpijn vooral veroorzaakt door een ontsteking van de gehoorgang en bij kinderen gaat het meestal om een ontsteking van het middenoor.

Symptomen

Volwassene

Oorpijn kan ontstaan door een oorontsteking of letsel. De symptomen van oorpijn bij volwassenen zijn onder meer:

• Oorpijn in één oor of in beide oren;
• Slecht horen;
• Een loopoor, waarbij er ontstekingsvocht uit de oren vloeit.

Kind

Kinderen kunnen typisch aanvullende symptomen tonen, zoals:

• Oorpijn in één oor of in beide oren;
• Gedempt gehoor of moeilijkheid om op geluiden te reageren;
• Koorts;
• Een gevoel van volheid in het oor;
• Moeite om te slapen;
• Aan het oor trekken of pulken;
• Meer huilen dan normaal of prikkelbaarheid;
• Hoofdpijn;
• Verlies van eetlust;
• Evenwichtsstoornissen.

Mogelijk oorzaken van oorpijn

Er zijn diverse oorzaken van oorpijn. Meestal houdt oorpijn duidelijk verband met een afwijking van het gehoororgaan zelf en veel minder vaak gaat het om oorpijn waarbij de oorzaak buiten het oor gezocht moet worden. Er wordt in een dergelijk geval van gerefereerde oorpijn gesproken. Voorbeelden hiervan zijn tonsillitis (ontsteking van de keelamandelen), een keelontsteking en een keeltumor. Sporadisch ontstaat gerefereerde oorpijn als gevolg van structurele tand- of kaakveranderingen zoals bij tandproblemen of bij temporomandibulaire disfunctie (TMD), waarbij de scharnierende verbinding tussen het bovenste en het onderste kaakgewricht niet goed functioneert. Mogelijke oorzaken voor 'gewone' oorpijn zijn onder meer:

• Een snel ontstaan drukverschil in het middenoor en de omringende luchtdruk waardoor er spanning op het trommelvlies komt te staan, zoals bij vliegen;.
• Een trommelvliesperforatie (of gat c.q. scheur in het trommelvlies), met een loopoor als gevolg;
• Een oorontsteking;
• Een opbouw van oorsmeer (cerumen, waarbij overtollig oorsmeer samengeperst wordt;
• Een vreemd voorwerp in het oor;
• Het gebruik van wattenstaafjes of andere voorwerpen in het oor;
• Shampoo of water dat vastzit in het oor.

Oorpijn bij een kind door lijmoren

Dit komt vooral voor bij kinderen en het wordt ook wel slijmoren, glue ears of otitis media met effusie (OME) genoemd. Bij lijmoren is de buis van Eustachius verstoort als gevolg van bovenste luchtweginfectie, bijvoorbeeld neusverkoudheid. Er ontstaat een onderdruk in de trommelholte bij een langer durende afsluiting van de buis van Eustachius, waardoor veel vocht wordt gezogen uit het slijmvlies dat de trommelholte bekleedt. De trommelholte raakt op den duur gevuld met taai slijm, wat veel weg heeft van lijm. Vandaar de benaming 'lijmoren'. Het kind hoort hierdoor (tijdelijk) minder goed en er kunnen klachten optreden indien het gepaard gaat met een acute middenoorontsteking.

Middenoorontsteking

Een middenoorontsteking is de meest voorkomende oorzaak van oorpijn bij kinderen jonger dan 5 jaar jaar. Het gaat hierbij om een ontsteking van het middenoor, de ruimte direct achter het trommelvlies. Vaak begint een middenoorontsteking met een gewone verkoudheid en dringt het verkoudheidsvirus van de neuskeelholte via de buis van Eustachius het middenoor binnen. Vaak komen er ook bacteriën bij en wanneer de buis van Eustachius dicht gaat zitten, komen virussen, bacteriën en ontstekingsvocht 'gevangen’ te zitten in het middenoor.

Oorpijn door gehoorgangontsteking

Volwassenen met oorpijn hebben meestal een gehoorgangontsteking. Een gehoorgangontsteking, ook wel een 'zwemmersoor' of 'otitis externa' genoemd, is een ontsteking van de huid van de gehoorgang. De boosdoener is vaak een bacterie, maar een schimmelinfectie is ook mogelijk. Bij niet-genezende otitis externa kan er contactallergieën het spel zijn. Een dergelijke allergie ontstaat vooral bij langdurig lokaal gebruik van oordruppels. Daarnaast kunnen psoriasis en (seborroïsch) eczeem bij het ontstaan van een gehoorgangontsteking een rol spelen.

Ontstoken haarfollikel

Een ontstoken haarfollikel of haarzakje in de gehoorgang kan ook oorpijn veroorzaken.

Gescheurd trommelvlies

Het trommelvlies kan scheuren door onder meer de volgende oorzaken:

• door snelle drukveranderingen (diepzeeduiken);
• door een middenoorontsteking (waarbij een loopoor ontstaat);
• bij een klap op het oor;
• door een harde knal of (vuurwerk)ontploffing dicht bij het oor;
• door een voorwerp dat te diep in het oor is gestoken, zoals: een haarspeld, een breinaald of een wattenstaafje.

Spontaan herstel
Wanneer het trommelvlies scheurt doet dat pijn. Nadat het trommelvlies is gescheurd, hoef je niets te merken. Soms hoor je tijdelijk wat minder. Ook kun je last krijgen van oorsuizen of duizeligheid. In de meeste gevallen geneest een trommelvlies spontaan binnen 3 tot 6 maanden.

Keelinfecties en verkoudheid

Keelinfecties waaronder tonsillitis of amandelontsteking, keelontsteking en verkoudheid, kunnen ook gepaard gaan met oorpijn, evenals andere klachten.

kaakgewrichtsklachten

Kaakgewrichtsklachten kunnen onder meer aanhoudende pijn in en om het kaakgewricht geven, die kan lijken op oorpijn.

Peritonsillair abces

Een peritonsillair abces vormt zich in de weefsels van de keel naast één van de keelamandelen en is meestal een complicatie van een amandelontsteking. Een peritonsillair abces geeft onder meer hevige keelpijn, meestal aan één kant, zwelling van het aangedane gebied, pijn bij het slikken, moeite met slikken, hoge koorts en koude rillingen en oorpijn aan dezelfde kant als het abces.

Overige oorzaken oorpijn

Primaire oorpijn
Andere mogelijke oorzaken van primaire oorpijn zijn onder meer:

• afsluiting van de gehoorgang door oorsmeer (cerumen);
• vreemd voorwerp in de gehoorgang;
• eczeem in het oor;
• ontsteking van de oorschelp (perichondritis);
• de aanwezigheid van een steenpuist;
• verwonding oorschelp, gehoorgang of trommelvlies
• reumatische ontsteking van de oorschelp (polychondritis)
• tumoren van gehoorgang, middenoor of schedelbasis.

Gerefereerde oorpijn
In ongeveer 10% van de gevallen gaat het om gerefereerde oorpijn. Hierbij is de oorpijn het gevolg van een probleem elders in het lichaam, wat dan uitstraalt naar het oor. Overige oorzaken van gerefereerde oorpijn zijn onder meer:

• gebitsproblemen;
• aften;
• lichen planus;
• mondbranden;
• zuurbranden;
• ontsteking oorspeekselklier;
• schildklierontsteking;
• atypische aangezichtspijn;
• spierspanningshoofdpijn;
• clusterhoofdpijn;
• arteriitis temporalis.

Oorpijn verzachten

Paracetamol (of kinderparacetamol) werkt vaak vrij goed bij oorpijn, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Het is belangrijk om een spiegel op te bouwen en niet te wachten met het slikken van paracetamol totdat de oorpijn weer terugkeert. Bij kinderen werkt het vaak verzachtend om, bijvoorbeeld voor het slapen gaan, een drupje warme sla- of amandelolie in het oor laten lopen. Daarna afdekken met een watje. Je kunt de olie met een pipetje aanbrengen in de gehoorgang. Ook wanneer de oorpijn veroorzaakt wordt door een 'verstopt oor', kun je door frequent te druppelen met olie de propjes oorsmeer zacht maken Vervolgens kan de huisarts de propjes makkelijker verwijderen. Voordat je oordruppels gebruikt, moet je eerst zeker weten dat het trommelvlies intact is, zodat het geen grotere broedplaats van bacteriën wordt. Bij een verstopte buis van Eustachius ontstaat er toenemende druk in het middenoor, hetgeen oorpijn veroorzaakt. Neusdruppels kunnen ondersteunend werken omdat ze het slijmvlies laten slinken. Soms zal de KNO-arts bij terugkerende klachten buisjes plaatsen. Antibiotica zijn zelden nodig bij een middenoorontsteking. Zorg voor goede pijnstilling met paracetamol. Neusspray of neusdruppels met fysiologisch zout hebben geen meerwaarde bij middenoorontsteking. Raadpleeg bij twijfel altijd (eerst) de huisarts.

Preventie en voorkomen van oorpijn

Sommige vormen van oorpijn kunnen voorkomen worden. Probeer deze preventieve maatregelen:

• Niet roken en vermijd blootstelling aan rook;
• Houd vreemde voorwerpen uit je oor;
• Droog de oren na het zwemmen of baden;
• Vermijd allergietriggers, zoals stof en pollen.

Lees verder

• Gehoorgangontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Mastoïditis symptomen: pijn achter oor, oorpijn en hoofdpijn
• Middenoorontsteking kind: symptomen en behandeling
• Steken in het oor: oorzaken en behandeling stekende oorpijn
• Pijn achter het oor: oorzaken van stekende of kloppende pijn