Pijn aan de kaak (kaakpijn): oorzaken van een pijnlijke kaak

Pijn aan de kaak (kaakpijn): oorzaken van een pijnlijke kaak Kaakpijn of pijn aan de kaak is een vervelende klacht. Wat zijn de oorzaken van pijn aan de kaak of kaakpijn? Een pijnlijke kaak, kaakpijn of kaakgewrichtsklachten in onderkaak en/of bovenkaak, zoals beperking van de mondopening, kaakpijn bij kauwen of een soms als hinderlijk ervaren knappend geluid bij het openen en sluiten van de mond, zijn geen zeldzaam verschijnsel. Grofweg 6 tot 12 procent van de volwassenen heeft er wel eens last van. Meer vrouwen dan manen hebben last van kaakgewrichtsklachten en pijnlijke kaken. Ook komt kaakpijn vaker voor bij jongvolwassenen. Kaakpijn kan gepaard gaan met andere symptomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij aanhoudende kaakpijn, pijnlijke kaken of andere klachten, is het verstandig om je huisarts te raadplegen. Deze kan onderzoeken wat er aan de hand is, zodat behandeling ingezet kan worden en de kaakpijn kan worden verholpen.

Pijn aan kaak of kaakpijn

TMD

De meest gebruikte naam voor een veel voorkomende groep klachten van en rondom de kaakgewrichten (kaak- of kaakgewrichtsklachten) is temporo mandibulaire dysfunctie, afgekort als TMD. Andere benamingen zijn pijn dysfunctie syndroom, afgekort als PDS (niet te verwarren met het prikkelbare darmsyndroom, wat ook afgekort wordt als PDS), craniomandibulaire dysfunctie (CMD), Costen syndroom en arthropathie.

Pijn aan kaak of kaakpijn komt vaak voor

Kaakgewrichtsklachten, bestaande uit pijn (kaakpijn), beperking van de mondopening of een soms als hinderlijk ervaren knappend geluid bij het openen en sluiten van de mond, komen relatief vaak voor. Symptomen van TMD treden bij ongeveer 6-12% van de volwassenen op. TMD kan op elke leeftijd voorkomen, maar wordt vaker gezien bij vrouwen en in de vroege volwassenheid.

Symptomen van kaakgewrichtsklachten

Verschijnselen

De meest voorkomende klachten zijn kaakpijn, te weten (zeurende) pijn aan (onder)kaak of in (beide) kaken zowel in rust als bij bewegen, moe van het kauwen, aanhoudende pijn in en om het kaakgewricht, die kan lijken op oorpijn. De pijn kan uitstralen naar het hoofd, de hals, de nek en de schouders en je kunt last hebben van beperkte bewegingsmogelijkheid van de kaak, vooral bij het openen van de mond. Een stijf of dik gevoel rond het kaakgewricht kan ook voorkomen en sommige mensen hebben last van geluiden in het kaakgewricht bij bewegen, zoals kraken, knoepen en knappend geluid bij het openen en sluiten van de mond.

Kaakgewrichtsklachten kunnen pijn bij het geeuwen veroorzaken / Bron: Stokkete/ShutterstockKaakgewrichtsklachten kunnen pijn bij het geeuwen veroorzaken / Bron: Stokkete/Shutterstock
Voormelde klachten kunnen te maken hebben met je gebit, je kaakgewricht of je kauwspieren en kunnen gevolgen hebben voor activiteiten als spreken, eten, bijten, kauwen, geeuwen en zoenen. Het kan ook interfereren met algemene activiteiten, zoals je werk, sport en hobby of je nachtrust.

Bijkomende klachten

Afhankelijk van de oorzaak, kan kaakpijn (een zeurende, doffe, scherpe of stekende pijn) gepaard gaan met andere klachten, zoals:

Complicaties van pijnlijke kaken

Complicaties van pijn aan de kaak of kaakpijn variëren op basis van de oorzaak en andere factoren die verband houden met de pijn, inclusief de behandelingen die worden ingezet. Complicaties kunnen bestaan uit onder meer:
  • Tandcomplicaties;
  • Chirurgische complicaties;
  • Infectie;
  • Chronische pijn;
  • Emotionele nood; en
  • Veranderingen in eetgewoonten.

Oorzaken van kaakpijn

Het is niet altijd even gemakkelijk om de oorzaak van de kaakpijn te achterhalen. Bepaalde factoren kunnen een rol spelen bij pijnlijke kaken, zoals tandenknarsen of bepaalde eet- en kauwgewoonten.

Tandenknarsen en afwijkend mondgedrag

Tandenknarsen kan pijnlijke kaken of kaakpijn veroorzaken. Doordat je onbewust de gewoonte hebt om langdurig je kiezen op elkaar te klemmen of tandenknarsen (wat vooral ’s nachts plaatsvindt), kunnen de kauwspieren overbelast worden. Dit geldt ook voor nagelbijten, wang- en lipbijten, tongpersen en bijten op potlood of pen. Deze gewoontes noemt met 'parafuncties' (afwijkend mondgedrag). Stress is een belangrijke factor die meespeelt in het verergeren van deze parafuncties.

Bepaalde eet- en kauwgewoonten

Bepaalde eet- en kauwgewoonten, zoals: harde broodjes eten en frequent op kauwgom kauwen, kunnen ook leiden tot kaakpijn of pijnlijke kaken.

Hoge spierspanning

Er kan bij kaakpijn ook sprake zijn van een te hoge spierspanning als gevolg van een langdurige stresssituatie door werk of persoonlijke omstandigheden.

Onderkaak naar voren bewegen

Het frequent naar voren bewegen van de onderkaak en deze in die positie houden, kan ook aanleiding geven tot kaakklachten en kaakpijn. Dit kan een tik zijn van iemand, vooral kinderen doen dit.

Gebitsproblemen

Het niet goed op en bij elkaar passen van de tanden en kiezen door gebitsproblemen. Het niet goed glijden van de twee helften van het kaakgewricht, met als gevolg dat het gewricht bij tijd en wijle 'op slot' kan raken. Dit kan leiden tot pijnlijke kaken.

Triggerpoints

Een rare sensatie bij de kaak kan ook optreden door triggerpoints (ofwel spierknoopjes) in de nek- en halsspieren en/of door de gewrichten in de nek.

Osteomyelitis

Dit is een infectie van het bot of beenmerg die doorgaans veroorzaakt wordt door bacteriën zoals Staphylococcus aureus. Osteomyelitis van de kaak kan de volgende klachten geven:
  • Kaakpijn;
  • Koorts;
  • Zwelling in het gezicht;
  • Gevoeligheid voor aanraking;
  • Stijfheid in de kaak, een stijve kaak;
  • Bijholte-uitvloed;
  • Verlies van tanden;
  • Pus (dik, meestal geelwitte vloeistof, etter);
  • Vermoeidheid
  • Hoofdpijn en nekpijn.

Benauwdheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.comBenauwdheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.com

Hartaanval

Je kunt last krijgen van kaakpijn als gevolg van een hartaanval. Door een verminderde bloedtoevoer naar het hart, straalt de pijn van een hartaanval vaak uit naar andere plaatsen, zoals je arm, schouder of kaak, en dan vooral de linkerarm (pijnlijke linkerarm, soms voelbaar als tintelingen in linkerarm), de linkerschouder en het onderste linkerkaakbot. Symptomen van een hartaanval bestaan verder uit kortademigheid, hevig zweten, benauwdheid en pijn op de borst.

Leefstijlfactoren

Pijn aan de kaak kan ook worden veroorzaakt door levensstijlgerelateerde factoren, waaronder emotionele stress, slaapstoornissen, gebrek aan bepaalde voedingsstoffen of vermoeidheid.

Overige oorzaken

Kaakpijn kan soms ook optreden door kou, verkoudheid, allergie, migraine, fibromyalgie, reumatoïde artritis, een trage schildklier (hypothyreoïdie), ziekte van Lyme, multiple sclerose, lupus, en sommige psychische aandoeningen (angststoornis of depressie), of tijdens de zwangerschap.

Andere bekende oorzaken van kaakpijn zijn:
  • Tandaandoeningen: deze kunnen bestaan uit gaatjes, beschadigde tanden of een abces.
  • Bijholteproblemen: deze hebben invloed op de neusholtes.
  • Neuropathische pijn: dit soort langdurige pijn komt voor wanneer zenuwen beschadigd raken en pijnsignalen naar de hersenen sturen. Deze pijn kan continu aanwezig of van tijd tot tijd voorkomen.
  • Vaatpijn: dit soort pijn komt voor wanneer de toevoer van bloed naar een deel van het lichaam wordt verstoord. Het wordt veroorzaakt door omstandigheden als reuscelarteritis (temporale arteritis of arteriitis temporalis) is een aandoening die gekenmerkt wordt door een ontsteking van de slagaderwand, en dissectie van cervicale arteriën.
  • Neurovasculaire pijn: dit soort pijn wordt veroorzaakt door aandoeningen die zowel de zenuwen als de bloedvaten beïnvloeden, zoals migraine en clusterhoofdpijn.

Onderzoek en diagnose

Om de oorzaak van kaakpijn te achterhalen, zal de arts een vraaggesprek met je voeren over je klachten (anamnese), je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen en lichamelijk onderzoek doen. De volgende tests en onderzoeken kunnen ingezet worden om meer te weten te komen over de oorzaak van kaakpijn:
  • Bepaalde laboratoriumonderzoeken, zoals bloedonderzoek;
  • Beeldvormend onderzoek, zoals röntgenfoto of MRI;
  • Psychologische en/of psychiatrische screening.

Andere tests kunnen nodig zijn als een arts vermoedt dat de kaakpijn door een bepaalde ziekte wordt veroorzaakt. De arts bespreekt met jou welke onderzoeksmethoden zinvol worden geacht om de oorzaak van de kaakpijn te diagnosticeren.

Behandeling van pijn aan de kaak

De behandeling van kaakklachten hangt af van de oorzaak van de klacht. Afhankelijk van de oorzaak kan bekeken worden welke disciplines bij de behandeling betrokken moeten zijn. Er kunnen meerdere disciplines worden ingeschakeld bij de behandeling, zoals:
  • kaakchirurg;
  • tandarts;
  • tandarts-gnatholoog, welke gespecialiseerd is in de behandeling van klachten van het kaakgewricht;
  • fysiotherapeut;
  • psycholoog.

Behandeling door kaakchirurg

De kaakchirurg wordt alleen bij de behandeling van kaakpijn betrokkene als er schade aan het gewricht is ontstaan, wat gecorrigeerd of hersteld moet worden. Bijvoorbeeld een operatie om beschadigd bot te verwijderen of een aangetaste zenuw te behandelen. Soms is het nodig dat je behandeld wordt in een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT).

Afleren van een gewoonte

Vaak zijn de klachten ontstaan als gevolg van een verkeerde gewoonte. Het afleren van een gewoonte is geen sinecure. Het afleren van parafuncties kan door middel van het aanmeten van een splint, een doorzichtig beetplaatje dat je aanbrengt over je tanden. Er ontstaat hierdoor ruimte tussen de tanden en kiezen van je boven- en onderkaak en het kaakgewricht wordt hierdoor ontlast. Fysiotherapeutische behandeling kan ook helpen bij het afleren van de gewoonte om de kaken op elkaar te houden gedurende de gehele dag. Dit kan worden gecombineerd met gesprekken met een psycholoog.

Tandarts

De tandarts kan maatregelen treffen voor het beter bij elkaar laten passen van de tanden en kiezen van boven- en onderkaak. Hij kan daartoe een doorzichtig plastic plaatje over de boventanden aanmeten en/of je tanden en kiezen beslijpen. Ook kan een wortelkanaalbehandeling nodig zijn bij hevige kiespijn. Bij deze ingreep wordt de pulpa van het wortelkanaal van een tand of kies verwijderd wordt en de ontstane ruimte wordt opgevuld.

Fysiotherapie

Behandeling kan voorts bestaan uit (fysiotherapeutische) oefeningen voor het kaakgewricht ten behoeve van de verbetering van de spier- en de gewrichtsfunctie, specifieke adviezen over eten en kauwen en adviezen over het vermijden van te zware belasting van het kauwstelsel. Als de kaakpijn wordt veroorzaakt door de gewrichten in de nek, kan behandeling bij een manueel therapeut een oplossing zijn door toepassing van bijvoorbeeld dry needles.

Medicijnen

Medicijnen die kunnen worden voorgeschreven zijn onder meer:
  • antibiotica als de kaakpijn wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie;
  • spierverslappers of kalmerende middelen (benzodiazepinen) om de betreffende spieren te helpen ontspannen;
  • antidepressiva, die soms helpen bij het behandelen van pijnlijke aandoeningen;
  • capsaïcine crème, dat nuttig is bij het behandelen van sommige zenuwgerelateerde aandoeningen;
  • steroïde-injecties om ontsteking of zwelling te verminderen;
  • antivirale medicijnen om virale infecties te behandelen, zoals herpes zoster;
  • pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen of sterkere pijnstillers;
  • zuurstoftherapie en voorgeschreven medicijnen ter behandeling van clusterhoofdpijn;
  • bepaalde bloeddrukmedicijnen voor het behandelen van migraine;
  • calcium- en magnesiumtabletten bij voedings- en vitaminetekorten;
  • injecties met lokale anesthetica.

Er zijn daarnaast nog andere behandelingen beschikbaar om kaakpijn te behandelen.

Leefstijl en zelfzorgmiddelen

Bewustwording van bepaalde gewoonten die een pijnlijke kaak of kaakpijn kunnen veroorzaken, zal je helpen de frequentie van de klachten te verminderen. De volgende tips kunnen je helpen om pijnlijke kaken te verminderen:
  • Vermijd overmatig gebruik van kaakspieren. Eet zacht voedsel. Snijd voedsel in kleine stukjes. Blijf uit de buurt van kleverig of taai voedsel. Vermijd kauwgom.
  • Stretching en massage. Je arts, tandarts of fysiotherapeut kan je informeren hoe je oefeningen kunt doen die om je kaakspieren te strekken en te versterken en hoe je deze spieren zelf kunt masseren.
  • Warmte of kou. Het aanbrengen van warme, vochtige warmte of ijs (in een washandje, nooit direct op de huid aanbrengen) aan de zijkant van je gezicht kan de pijn helpen verlichten.

Preventie en voorkomen van kaakpijn

Het achterhalen van de triggers of uitlokkende factoren van kaakpijn of pijnlijke kaken is belangrijk om maatregelen te kunnen nemen, waarmee je kunt voorkomen dat de pijn terugkomt. Enkele basale preventieve maatregelen kunnen nuttig zijn, zoals:
  • Vermijd kauwen op kauwgom, nagels bijten of andere harde voorwerpen, zoals harde broodjes;
  • Vermijd tandenknarsen;
  • Zacht of vloeibaar voedsel eten, zoals soep of pasta;
  • Kleinere hapjes eten;
  • Cafeïne vermijden;
  • Massage, ontspanningsoefeningen en aërobe oefeningen (oefeningen waarbij de grote spiergroepen worden aangesproken, zoals hardlopen, zwemmen en fietsen) zijn goed;
  • Slik indien nodig calcium- en magnesiumsupplementen;
  • Goede gebitsverzorging, vermijd gaatjes;
  • Slaap op je rug of zij, niet op je buik slapen;
  • Vermijd het te lang dragen van een tas en dergelijke op de schouder, en wissel regelmatig van schouder;
  • Bij bureauwerkzaamheden de juiste houding in acht nemen;
  • Ga ieder half jaar op controle bij de tandarts.

Lees verder

© 2015 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Gebroken en ontwrichte kaak: Oorzaken en symptomenGebroken en ontwrichte kaak: Oorzaken en symptomenBij een gebroken kaak (mandibulaire fractuur) is er een breuk in het kaakbot. Een ontwrichte kaak (kaakdislocatie) betek…
Symptomen hartaanval bij de vrouwSymptomen hartaanval bij de vrouwWanneer het gaat om een hartaanval (myocard infarct) valt op dat vrouwen veel minder snel naar de dokter stappen dan man…
Stijve kaak: Oorzaken van kaakstijfheid (strakke kaken)Stijve kaak: Oorzaken van kaakstijfheid (strakke kaken)Af en toe kampen patiënten met stijfheid van het kaakgewricht, een zeer ongemakkelijk symptoom. Diverse aandoeningen, on…
Trismus: kaak op slot. Oorzaken en behandelingTrismus: kaak op slot. Oorzaken en behandelingBij een trismus is het niet mogelijk de mond open te doen door een blokkade die komt vanuit de kaak. Men heeft het dan v…

Doppler onderzoek van de bloedvatenDoppler onderzoek van de bloedvatenEen doppler onderzoek kent verschillende vormen. Zo is er het gewone doppler onderzoek dat gebruik maakt van ultrasone g…
Medicijnvergiftiging (overdosis) – aspirineMedicijnvergiftiging (overdosis) – aspirineAcetylsalicylzuur (aspirine) wordt vaak voorgeschreven door cardiologen (bij laag-risicopatiënten) en neurologen. Aspiri…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/daizuoxin
  • Fysio Douma. Osteomyelitis van de kaak. https://www.fysiodouma.nl/wiki/osteomyelitis-van-de-kaak/ (ingezien op 5-9-2017)
  • Healthline. Understanding Jaw Pain: How to Find Relief. https://www.healthline.com/health/jaw-pain#Overview1 (ingezien op 29-1-2018)
  • http://www.dekaakspecialist.nl/Waardoor_komt_het.html
  • http://www.tandeninfo.nl/kaakpijn/
  • http://www.fysiotherapie-amsterdam.nl/Kaak.html
  • https://www.radboudumc.nl/Zorg/Behandelingen/Pages/Kaakgewrichtsklachtenbehandeling.aspx
  • https://www.radboudumc.nl/Informatiefolders/4501-Temporo_Mandibulaire_Dys-i.pdf
  • http://www.patient.co.uk/doctor/temporomandibular-joint-dysfunction-and-pain-syndromes
  • http://ivorenkruis.nl/index.cfm?t=keyword.cfm&folder=40
  • Isala. Kaakgewrichtsklachten (temporomandibulaire dysfunctie, TMD). http://www.isala.nl/patienten/folders/5405-kaakgewrichtsklachten (ingezien op 5-9-2017)
  • Mayo Clinic. TMJ disorders: Diagnosis & treatment. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tmj/diagnosis-treatment/drc-20350945 (ingezien op 29-1-2018)
  • Medical News Today. Jaw pain: Causes, symptoms, and treatment. http://www.medicalnewstoday.com/articles/317184.php (ingezien op 5-9-2017 en 29-1-2018)
  • M. Naeije, L.A.J. van Loon en I. van der Waal. Craniomandibulaire functie en dysfunctie. Ned Tijdschr Geneeskd. 1998;142:2815
  • Afbeelding bron 1: Stokkete/Shutterstock
  • Afbeelding bron 2: Wavebreakmedia/Shutterstock.com
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 22-08-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 16
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.