Pijn aan de kaak (kaakpijn): oorzaken van een pijnlijke kaak

Kaakpijn of pijn aan de kaak is een vervelende klacht. Wat zijn de oorzaken van pijn aan de kaak of kaakpijn? Een pijnlijke kaak, kaakpijn of kaakgewrichtsklachten in onderkaak en/of bovenkaak, zoals beperking van de mondopening, kaakpijn bij kauwen of een soms als hinderlijk ervaren knappend geluid bij het openen en sluiten van de mond, zijn geen zeldzaam verschijnsel. Grofweg 6 tot 12 procent van de volwassenen heeft er wel eens last van. Meer vrouwen dan manen hebben last van kaakgewrichtsklachten en pijnlijke kaken. Ook komt kaakpijn vaker voor bij jongvolwassenen. Kaakpijn kan gepaard gaan met andere symptomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij aanhoudende kaakpijn, pijnlijke kaken of andere klachten, is het verstandig om je huisarts te raadplegen. Deze kan onderzoeken wat er aan de hand is, zodat behandeling ingezet kan worden en de kaakpijn kan worden verholpen.

• Wat is kaakpijn?
• Anatomie van de kaak en het verband met kaakpijn
• Epidemiologie van pijnlijke kaak
• Oorzaken van pijn aan de kaak of kaakpijn
• Tandenknarsen en afwijkend mondgedrag
• Bepaalde eet- en kauwgewoonten
• Hoge spierspanning
• Onderkaak naar voren bewegen
• Gebitsproblemen
• Triggerpoints
• Osteomyelitis
• Hartaanval
• Slijtage van het kaakgewricht (artrose)
• Dislocatie van het kaakgewricht
• Infectie van het kaakgewricht (septische artritis)
• Trigeminale neuralgie
• Bruxisme (tandenknarsen overdag)
• Abnormale houding
• Tandheelkundige ingrepen
• Slaapapneu
• Kaaktumoren en cysten
• Verkeerde beugel- of protheseplaatsing
• Leefstijlfactoren
• Overige oorzaken
• Risicogroepen en -factoren van kaakpijn
• Symptomen van kaakgewrichtsklachten
• Verschijnselen
• Bijkomende klachten
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van pijn aan de kaak
• Behandeling door kaakchirurg
• Afleren van een gewoonte
• Tandarts
• Fysiotherapie
• Medicijnen
• Leefstijl en zelfzorgmiddelen
• Complicaties van pijnlijke kaken
• Preventie en voorkomen van kaakpijn

Wat is kaakpijn?

Het begon allemaal op een drukke werkdag, terwijl Sophie geconcentreerd achter haar computer zat. Ze merkte een lichte pijn aan de zijkant van haar kaak, maar schonk er niet veel aandacht aan. Zoals zo vaak gaf ze het de schuld van de spanning van het werk. Maar naarmate de dagen verstreken, werd de pijn erger, vooral 's ochtends bij het wakker worden. Ze hoorde zelfs een zacht knakken wanneer ze haar mond opende. "Ach, waarschijnlijk tandenknarsen in mijn slaap," dacht ze, maar het ongemak bleef haar achtervolgen, totdat ze besloot hulp te zoeken.

Kaakpijn is een veelvoorkomend probleem dat verschillende oorzaken kan hebben, variërend van iets relatief eenvoudigs als spierspanning of tandenknarsen, tot meer complexe aandoeningen zoals temporomandibulaire disfunctie (TMD) of zelfs kaaktrauma’s. Kaakpijn kan sluimerend aanwezig zijn, een vervelende zeurende pijn die geleidelijk erger wordt, of plotseling en intens optreden na een verwonding. Het kan uitstralen naar de nek, oren of zelfs het hoofd, en kan dagelijks functioneren, zoals eten, praten of gapen, beïnvloeden.

In Nederland ervaart naar schatting 10% van de bevolking op enig moment in hun leven kaakpijn, waarbij vrouwen vaker getroffen worden dan mannen. Wereldwijd wordt kaakpijn vaak gerelateerd aan stress, waardoor mensen tijdens hun slaap ongemerkt op hun kaken klemmen of hun tanden knarsen, ook wel bruxisme genoemd. Deze continue belasting van de kaakspieren kan leiden tot ongemakken en pijn die soms lastig te duiden zijn.

Of de pijn nu afkomstig is van het kaakgewricht, de kauwspieren, een tandprobleem of zelfs een zenuwontsteking, het is belangrijk om de onderliggende oorzaak te identificeren en te behandelen. Kaakpijn is niet iets om te negeren, omdat het op termijn kan verergeren en de kwaliteit van leven negatief kan beïnvloeden.

Anatomie van de kaak en het verband met kaakpijn

De kaak speelt een cruciale rol in de structuur van het gezicht en heeft belangrijke functies in het kauwen, spreken en slikken. Kaakpijn kan ontstaan door verschillende structuren die met de kaak verbonden zijn. Om kaakpijn goed te begrijpen, is het belangrijk om eerst de anatomie van de kaak in detail te kennen. Hieronder volgt een uitgebreide beschrijving van de kaakanatomie en hoe verschillende onderdelen kunnen bijdragen aan kaakpijn.

Skeletstructuur van de kaak
De kaak bestaat uit twee belangrijke botten: de bovenkaak (maxilla) en de onderkaak (mandibula).

• Bovenkaak (maxilla): Dit is het bot dat vastzit aan de schedel en een vaste positie heeft. Het vormt het bovenste deel van de mond, bevat de bovenste tanden en speelt een rol in het vormen van het gehemelte, de neusholten en de oogkassen.
• Onderkaak (mandibula): De onderkaak is het enige beweegbare bot in de schedel en is verantwoordelijk voor het openen en sluiten van de mond. Het is verbonden met de slaapbeenderen van de schedel via het kaakgewricht (articulatio temporomandibularis), ook wel het kaakgewricht genoemd. Dit gewricht zorgt ervoor dat de onderkaak kan bewegen tijdens kauwen en spreken.

Verband met kaakpijn:

• Problemen met het kaakgewricht, zoals temporomandibulaire disfunctie (TMD), kunnen leiden tot kaakpijn. Dit kan veroorzaakt worden door schade aan het kraakbeen in het gewricht, overbelasting van de kaakspieren, of een verkeerde uitlijning van de kaak.
• Breuken of beschadigingen aan de kaakbotten, zoals een gebroken kaak (meestal door trauma), kunnen ook aanzienlijke kaakpijn veroorzaken.

Het kaakgewricht (temporomandibulair gewricht)
Het temporomandibulair gewricht (TMJ) is een scharniergewricht dat de onderkaak (mandibula) verbindt met het slaapbeen van de schedel, net voor de oren. Het is een uniek gewricht omdat het zowel een scharnier- als een glijfunctie heeft. Dit stelt je in staat om niet alleen je mond te openen en te sluiten, maar ook je onderkaak naar voren, achteren en opzij te bewegen.

• Gewrichtsschijf (discus articularis): Tussen het kaakgewricht bevindt zich een kraakbeenschijf die ervoor zorgt dat de kaak soepel kan bewegen. Deze schijf werkt als een schokdemper en verdeelt de druk tijdens bewegingen.
• Gewrichtskapsel en ligamenten: Het TMJ wordt omgeven door een gewrichtskapsel en ondersteund door verschillende ligamenten, die de bewegingen van de kaak begeleiden en stabiliseren.

Verband met kaakpijn:

• Temporomandibulaire disfunctie (TMD) is een veelvoorkomende oorzaak van kaakpijn en kan ontstaan door problemen met de gewrichtsschijf, zoals verschuivingen of schade. Deze disfunctie kan leiden tot pijnlijke klikken of knappen bij het openen van de mond.
• Ontstekingen, zoals artritis in het kaakgewricht, kunnen leiden tot pijn en bewegingsbeperkingen van de kaak.
• Overbelasting van het kaakgewricht door tandenknarsen of klemmen kan pijn veroorzaken en zelfs leiden tot kaakspierkrampen.

Kaakspieren (kauwspieren)
De bewegingen van de kaak worden gecontroleerd door verschillende sterke spieren, de zogenaamde kauwspieren. Deze spieren zorgen ervoor dat je kunt kauwen, je mond kunt openen en sluiten, en je kaak kunt bewegen tijdens spreken en eten. De belangrijkste kauwspieren zijn:

• M. masseter: Dit is een van de sterkste spieren van het lichaam en ligt aan de zijkant van de kaak. Het is verantwoordelijk voor het krachtig sluiten van de mond tijdens het kauwen.
• M. temporalis: Deze brede spier bevindt zich aan de zijkant van het hoofd en helpt de mond te sluiten en de kaak naar achteren te trekken.
• M. pterygoideus lateralis: Deze spier ligt dieper en helpt bij het openen van de mond en het bewegen van de kaak naar voren.
• M. pterygoideus medialis: Deze spier werkt samen met de m. masseter om de kaak te sluiten en helpt ook bij zijwaartse bewegingen.

Verband met kaakpijn:

• Spierpijn in de kauwspieren kan optreden door overmatig gebruik, zoals bij tandenknarsen of langdurig kauwen op harde voedingsmiddelen. Dit staat bekend als myofasciale pijn.
• Spierspasmen door stress of spanning kunnen leiden tot aanzienlijke kaakpijn, vooral in de m. masseter en de m. temporalis.
• Bruxisme (tandenknarsen) kan leiden tot een overbelasting van de kauwspieren, wat resulteert in spierpijn, vermoeidheid en hoofdpijn.

Zenuwen die de kaak innerveren
De kaak wordt door verschillende zenuwen geïnnerveerd, die ervoor zorgen dat je kaakbewegingen kunt voelen en controleren. De belangrijkste zenuwen zijn:

• Nervus trigeminus (drielingzenuw): Dit is de belangrijkste zenuw die verantwoordelijk is voor het gevoel in de kaak. De nervus trigeminus heeft drie takken, waarvan de derde tak, de nervus mandibularis, de onderkaak en de kauwspieren innerveert.
• Nervus facialis (aangezichtszenuw): Deze zenuw stuurt de spieren van het gezicht aan, waaronder enkele spieren die betrokken zijn bij het kauwen en het bewegen van de mond.

Verband met kaakpijn:

• Aandoeningen van de zenuwen, zoals trigeminusneuralgie, kunnen hevige, plotselinge kaakpijn veroorzaken. Dit kan optreden als gevolg van zenuwirritatie of compressie.
• Beschadiging of ontsteking van de aangezichtszenuw, bijvoorbeeld door een ongeval of infectie, kan pijn in de kaak en het gezicht veroorzaken.

Tanden en kiezen
De kaak bevat de tanden en kiezen, die vastzitten in de alveolaire botten van de boven- en onderkaak. De tanden en kiezen zijn betrokken bij het kauwen en vermalen van voedsel, en hun conditie kan een grote invloed hebben op de gezondheid van de kaak.

Verband met kaakpijn:

• Tandheelkundige problemen, zoals tandbederf (cariës), ontstoken tandvlees (gingivitis) of wortelontstekingen, kunnen uitstralende pijn naar de kaak veroorzaken.
• Kiezen van verstandskiezen kunnen druk uitoefenen op de kaak en omliggende structuren, wat kaakpijn veroorzaakt.
• Een verkeerde beet of uitlijning van de tanden kan leiden tot overbelasting van de kaakspieren en het kaakgewricht, wat pijn kan veroorzaken.

Kraakbeen en ligamenten
Het kraakbeen in het kaakgewricht speelt een belangrijke rol bij het soepel bewegen van de kaak. Het zorgt ervoor dat de botten van de kaak zonder wrijving over elkaar kunnen bewegen. De ligamenten (banden) rondom het kaakgewricht zorgen voor stabiliteit en beperken overmatige bewegingen.

Verband met kaakpijn:

• Slijtage van het kraakbeen in het kaakgewricht kan leiden tot pijn, stijfheid en artritis. Dit komt vaak voor bij oudere volwassenen.
• Beschadiging van de ligamenten door een plotselinge beweging of trauma kan leiden tot pijn en instabiliteit van de kaak.

Epidemiologie van pijnlijke kaak

Pijn in de kaak, ook wel kaakpijn genoemd, is een veelvoorkomende klacht die verschillende oorzaken kan hebben, zoals problemen met het kaakgewricht (temporomandibulaire disfunctie), spierspanning, tandproblemen, of trauma. De epidemiologie van kaakpijn varieert op basis van leeftijd, geslacht, leefstijl en regio. In dit uitgebreide overzicht gaan we in op de prevalentie van kaakpijn bij verschillende leeftijdsgroepen, geslachten en geografische regio’s, met voorbeelden en cijfers uit Nederland en wereldwijd.

Algemene prevalentie van kaakpijn
Kaakpijn wordt wereldwijd vaak gerapporteerd, waarbij de meest voorkomende oorzaken te maken hebben met het temporomandibulair gewricht (TMJ), tandenknarsen, of trauma. Geschat wordt dat tussen de 5-12% van de wereldbevolking op enig moment last heeft van kaakpijn, afhankelijk van de geografische locatie en de demografische groep.

• Wereldwijd: Temporomandibulaire disfunctie (TMD) wordt beschouwd als een van de belangrijkste oorzaken van kaakpijn. Wereldwijd lijdt naar schatting 10-15% van de mensen aan een vorm van TMD, hoewel de ernst van de symptomen varieert.
• Nederland: In Nederland is naar schatting 8-10% van de volwassenen in enige mate getroffen door pijn in het kaakgewricht of problemen met de kauwspieren. Ongeveer 6% van de Nederlanders zoekt jaarlijks medische hulp voor kaakpijnklachten.

Leeftijd en kaakpijn
Kaakpijn kan voorkomen bij alle leeftijdsgroepen, maar de oorzaken en frequentie verschillen sterk tussen kinderen, volwassenen en ouderen.

• Kinderen: Bij kinderen komt kaakpijn minder vaak voor, en de belangrijkste oorzaken zijn meestal trauma door ongevallen, verkeerde uitlijning van de tanden, of orthodontische problemen. Temporomandibulaire disfunctie komt minder voor bij kinderen dan bij volwassenen, maar naar schatting heeft 1-5% van de kinderen in de leeftijd van 7-17 jaar last van TMD-achtige symptomen.
• Volwassenen: Kaakpijn komt vaker voor bij volwassenen en heeft verschillende oorzaken, zoals stress, tandenknarsen (bruxisme), en chronische problemen met het kaakgewricht. De prevalentie van kaakpijn piekt vaak in de leeftijd van 20-40 jaar, met een hoger risico op problemen met het TMJ. Het is gebruikelijker bij mensen die in stressvolle werkomgevingen werken of een onregelmatige leefstijl hebben.
• Ouderen: Ouderen kunnen last krijgen van kaakpijn door aandoeningen zoals artritis in het kaakgewricht of als gevolg van tandheelkundige problemen, zoals slecht passende protheses of verlies van tanden. Bij ouderen neemt de prevalentie van artrose in het temporomandibulaire gewricht toe, wat kan leiden tot chronische kaakpijn. Ongeveer 5-10% van de ouderen boven de 65 jaar ervaart kaakpijn door degeneratieve gewrichtsproblemen.

• In Nederland zoeken jaarlijks ongeveer 50.000 mensen medische hulp voor kaakpijnklachten. De meeste patiënten zijn tussen de 25 en 50 jaar oud, en de meerderheid rapporteert stress- of spanningsgerelateerde oorzaken, zoals tandenknarsen.

Geslacht en kaakpijn
Er zijn aanzienlijke verschillen in de prevalentie van kaakpijn tussen mannen en vrouwen.

• Vrouwen: Vrouwen hebben een grotere kans op kaakpijn, vooral pijn veroorzaakt door temporomandibulaire disfunctie (TMD). Vrouwen tussen de 20 en 40 jaar zijn de grootste risicogroep. Hormonen spelen vermoedelijk een rol in deze hogere prevalentie. Bij vrouwen komt kaakpijn naar schatting 2 tot 3 keer vaker voor dan bij mannen.
• Mannen: Hoewel mannen minder vaak kaakpijn ervaren dan vrouwen, komt kaakpijn bij mannen vaker voort uit trauma (bijv. door sportblessures of ongevallen) en tandenknarsen door stress of bepaalde beroepen.
• Wereldwijd: Wereldwijd varieert de prevalentie van kaakpijn bij vrouwen tussen de 8-15%, terwijl bij mannen dit cijfer rond de 3-5% ligt. In sommige landen, zoals in de Verenigde Staten, zijn er grotere groepen vrouwen die om medische redenen hulp zoeken bij kaakklachten dan mannen.

Regionale verschillen in prevalentie van kaakpijn
De prevalentie van kaakpijn varieert per regio, afhankelijk van de gezondheidszorginfrastructuur, economische status en levensstijl van de bevolking.

• Westerse landen: In landen zoals Nederland, de Verenigde Staten, en het Verenigd Koninkrijk komt kaakpijn vaker voor als gevolg van stress en spanningen in het dagelijks leven. Temporomandibulaire disfunctie is een veelvoorkomend probleem in deze regio’s, waarbij veel patiënten stressgerelateerde kaakklachten rapporteren.
• Ontwikkelingslanden: In ontwikkelingslanden wordt kaakpijn minder vaak gemeld, maar dit kan te wijten zijn aan onderrapportage en beperkte toegang tot gezondheidszorg. Kaakpijn in deze regio’s wordt vaker veroorzaakt door trauma of tandheelkundige problemen zoals onbehandelde cariës of infecties.
• Azië: In sommige Aziatische landen, zoals Japan en Zuid-Korea, is er een toename van temporomandibulaire disfunctie bij jongvolwassenen, vaak gerelateerd aan het moderne, stressvolle werkleven. Tandenknarsen door werkdruk wordt in deze landen steeds vaker gemeld.

• In Europa is de prevalentie van kaakpijn in Noord-Europese landen zoals Nederland en Scandinavië ongeveer 10%, terwijl in Zuid-Europese landen zoals Italië en Spanje kaakpijn iets minder vaak voorkomt, met een prevalentie van 5-8%. Dit verschil wordt mogelijk veroorzaakt door verschillen in leefstijl en voedingspatronen.

Oorzaken van kaakpijn en prevalentie van specifieke aandoeningen
Kaakpijn kan voortkomen uit verschillende aandoeningen en situaties, waaronder:

• Temporomandibulaire disfunctie (TMD): TMD is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van kaakpijn, en naar schatting 10-15% van de mensen zal op een bepaald moment last krijgen van deze aandoening.
• Tandenknarsen (bruxisme): Bruxisme is een veelvoorkomende oorzaak van kaakpijn, vooral bij jongvolwassenen en mensen die last hebben van stress. Naar schatting heeft 10-20% van de volwassenen regelmatig last van tandenknarsen.
• Trauma en verwondingen: Sportblessures en ongevallen kunnen leiden tot kaakfracturen of kneuzingen, wat resulteert in acute kaakpijn. Vooral jongere mannen zijn vatbaar voor dit type kaakpijn. In Nederland worden jaarlijks enkele duizenden gevallen van kaaktrauma gemeld, vaak gerelateerd aan sportactiviteiten.
• Artritis in het kaakgewricht: Artritis komt vooral voor bij ouderen en kan pijn en stijfheid in de kaak veroorzaken. Ongeveer 5-10% van de mensen boven de 65 jaar ontwikkelt artritis in het kaakgewricht, wat kan bijdragen aan chronische pijn.

Oorzaken van pijn aan de kaak of kaakpijn

Het begon allemaal tijdens een gezellige etentje met vrienden. Tim was net een grote hap van zijn favoriete hamburger aan het nemen toen hij plotseling een scherpe pijn aan de zijkant van zijn kaak voelde. Hij negeerde het in eerste instantie, ervan uitgaand dat het gewoon een spiertje was dat even opspeelde. Maar de pijn bleef terugkomen, vooral tijdens het kauwen en gapen. "Misschien komt het door al die stress op het werk," dacht hij. Na een paar weken begon het hem te irriteren en besloot hij toch naar de tandarts te gaan. De oorzaak? Tandenknarsen, gecombineerd met een overbelast kaakgewricht.

Kaakpijn kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, variërend van relatief eenvoudige problemen zoals overbelasting van de spieren, tot meer complexe aandoeningen zoals gewrichtsproblemen of zenuwschade. Het is niet altijd even gemakkelijk om de oorzaak van de kaakpijn te achterhalen. Bepaalde factoren kunnen een rol spelen bij pijnlijke kaken, zoals tandenknarsen of bepaalde eet- en kauwgewoonten.

De meest gebruikte naam voor een veel voorkomende groep klachten van en rondom de kaakgewrichten (kaak- of kaakgewrichtsklachten) is temporo mandibulaire dysfunctie, afgekort als TMD. Andere benamingen zijn pijn dysfunctie syndroom, afgekort als PDS (niet te verwarren met het prikkelbare darmsyndroom, wat ook afgekort wordt als PDS), craniomandibulaire dysfunctie (CMD), Costen syndroom en arthropathie.

Hier is een overzicht van de meest voorkomende oorzaken:

Tandenknarsen en afwijkend mondgedrag

Tandenknarsen kan pijnlijke kaken of kaakpijn veroorzaken. Doordat je onbewust de gewoonte hebt om langdurig je kiezen op elkaar te klemmen of tandenknarsen (wat vooral ’s nachts plaatsvindt), kunnen de kauwspieren overbelast worden. Dit geldt ook voor nagelbijten, wang- en lipbijten, tongpersen en bijten op potlood of pen. Deze gewoontes noemt met 'parafuncties' (afwijkend mondgedrag). Stress is een belangrijke factor die meespeelt in het verergeren van deze parafuncties.

Bepaalde eet- en kauwgewoonten

Bepaalde eet- en kauwgewoonten, zoals: harde broodjes eten en frequent op kauwgom kauwen, kunnen ook leiden tot kaakpijn of pijnlijke kaken.

Hoge spierspanning

Er kan bij kaakpijn ook sprake zijn van een te hoge spierspanning als gevolg van een langdurige stresssituatie door werk of persoonlijke omstandigheden.

Onderkaak naar voren bewegen

Het frequent naar voren bewegen van de onderkaak en deze in die positie houden, kan ook aanleiding geven tot kaakklachten en kaakpijn. Dit kan een tik zijn van iemand, vooral kinderen doen dit.

Gebitsproblemen

Het niet goed op en bij elkaar passen van de tanden en kiezen door gebitsproblemen. Het niet goed glijden van de twee helften van het kaakgewricht, met als gevolg dat het gewricht bij tijd en wijle 'op slot' kan raken. Dit kan leiden tot pijnlijke kaken.

Triggerpoints

Een rare sensatie bij de kaak kan ook optreden door triggerpoints (ofwel spierknoopjes) in de nek- en halsspieren en/of door de gewrichten in de nek.

Osteomyelitis

Dit is een infectie van het bot of beenmerg die doorgaans veroorzaakt wordt door bacteriën zoals Staphylococcus aureus. Osteomyelitis van de kaak kan de volgende klachten geven:

• Kaakpijn;
• Koorts;
• Zwelling in het gezicht;
• Gevoeligheid voor aanraking;
• Stijfheid in de kaak, een stijve kaak;
• Bijholte-uitvloed;
• Verlies van tanden;
• Pus (dik, meestal geelwitte vloeistof, etter);
• Vermoeidheid
• Hoofdpijn en nekpijn.

Hartaanval

Je kunt last krijgen van kaakpijn als gevolg van een hartaanval. Door een verminderde bloedtoevoer naar het hart, straalt de pijn van een hartaanval vaak uit naar andere plaatsen, zoals je arm, schouder of kaak, en dan vooral de linkerarm (pijnlijke linkerarm, soms voelbaar als tintelingen in linkerarm), de linkerschouder en het onderste linkerkaakbot. Symptomen van een hartaanval bestaan verder uit kortademigheid, hevig zweten, benauwdheid en pijn op de borst.

Slijtage van het kaakgewricht (artrose)

Artrose, ook wel bekend als osteoartritis, is een degeneratieve aandoening die het kraakbeen in gewrichten aantast, inclusief het kaakgewricht (temporomandibulaire gewricht). Naarmate het kraakbeen dunner wordt, kunnen de botten in het gewricht tegen elkaar wrijven, wat pijn en stijfheid veroorzaakt. Dit komt vaker voor bij oudere volwassenen en mensen die langdurig hun kaak overbelasten, bijvoorbeeld door tandenknarsen. Symptomen van artrose in de kaak omvatten pijn bij het openen en sluiten van de mond, een krakend geluid tijdens beweging, en beperkte kaakbewegingen.

Voorbeeld: Bij oudere volwassenen kan chronische kaakpijn ontstaan door slijtage van het kaakgewricht, waarbij artritis uiteindelijk zorgt voor pijnlijke bewegingen en moeilijkheden bij kauwen.

Dislocatie van het kaakgewricht

Bij een dislocatie van het kaakgewricht, ook wel kaakluxatie genoemd, verschuift de kaak uit zijn normale positie. Dit kan gebeuren door een trauma, zoals een klap op de kaak, of door het geforceerd openen van de mond, bijvoorbeeld tijdens gapen of lachen. Wanneer de kaak ontwricht raakt, kan dit leiden tot intense pijn, moeite met het sluiten van de mond, en soms zelfs vergrendeling van de kaak.

Voorbeeld: Na een auto-ongeluk waarin de kaak hard werd geraakt, ervaarde iemand dat de kaak niet meer goed kon sluiten en dat elke poging om te spreken hevige pijn veroorzaakte. Een bezoek aan de spoedeisende hulp was noodzakelijk om de kaak terug op zijn plaats te zetten.

Infectie van het kaakgewricht (septische artritis)

Septische artritis is een ernstige infectie van het gewricht, die veroorzaakt kan worden door bacteriën, meestal Staphylococcus aureus. Wanneer deze bacteriën het kaakgewricht binnendringen, kan het gewricht ontsteken, wat leidt tot intense pijn, zwelling en koorts. Dit is een zeldzame maar ernstige aandoening die onmiddellijke medische behandeling vereist om permanente gewrichtsschade te voorkomen.

Voorbeeld: Iemand met een onderliggende bacteriële infectie, zoals een tandabces, kan septische artritis in het kaakgewricht ontwikkelen, wat zich uit in plotselinge, scherpe pijn en zwelling in het kaakgebied.

Trigeminale neuralgie

Trigeminale neuralgie is een aandoening waarbij de trigeminuszenuw, die het gevoel in het gezicht en de kaak regelt, wordt aangetast. Deze aandoening veroorzaakt intense, plotselinge, schietende pijn in de kaak, vaak beschreven als een elektrische schok. De pijn kan worden uitgelokt door eenvoudige activiteiten zoals praten, eten, of tanden poetsen. Trigeminale neuralgie is een chronische aandoening en kan zeer invaliderend zijn.

Voorbeeld: Een vrouw die last kreeg van plotselinge, schietende pijnen in haar kaak tijdens het kauwen ontdekte dat ze trigeminusneuralgie had, wat moeilijk te behandelen bleek en uiteindelijk chirurgisch moest worden aangepakt.

Bruxisme (tandenknarsen overdag)

Bruxisme is een veelvoorkomende oorzaak van kaakpijn waarbij mensen hun tanden op elkaar klemmen of knarsen, vaak zonder zich hiervan bewust te zijn. Hoewel nachtelijk bruxisme vaker voorkomt, kan overdag knarsen en klemmen door stress of concentratie ook leiden tot spanning in de kaakspieren. Dit veroorzaakt pijn, vermoeidheid van de spieren en zelfs slijtage van de tanden.

Voorbeeld: Tim, die een stressvolle baan heeft, merkte dat hij overdag vaak zijn kaken stevig op elkaar klemde, wat resulteerde in aanhoudende kaakpijn en hoofdpijn. Zijn tandarts stelde bruxisme vast en adviseerde een bitje om de druk te verlichten.

Abnormale houding

Een slechte houding, vooral tijdens langdurig bureauwerk of het gebruik van mobiele apparaten, kan spanning veroorzaken in de nek-, schouder- en kaakspieren. Dit komt doordat het hoofd naar voren wordt gekanteld, waardoor de spieren die de kaak ondersteunen extra belast worden. Na verloop van tijd kan dit leiden tot pijn in de kaak, evenals stijfheid en ongemak in de nek.

Voorbeeld: Na maanden van thuiswerken aan een niet-ergonomische werkplek, kreeg een man pijn in zijn kaak en nek. Zijn fysiotherapeut ontdekte dat de verkeerde zithouding tijdens het werk de oorzaak was van zijn kaakspanning.

Tandheelkundige ingrepen

Na ingrijpende tandheelkundige behandelingen, zoals het trekken van verstandskiezen, het plaatsen van implantaten, of wortelkanaalbehandelingen, kan de kaak pijnlijk aanvoelen. Dit is meestal tijdelijk, maar kan langer aanhouden als er complicaties optreden, zoals ontstekingen of schade aan omliggende weefsels.

Voorbeeld: Na het trekken van een verstandskies kreeg een patiënte te maken met aanhoudende kaakpijn. De tandarts ontdekte dat de pijn voortkwam uit een ontsteking in het kaakgewricht door het geforceerd openhouden van de mond tijdens de ingreep.

Slaapapneu

Slaapapneu is een aandoening waarbij de ademhaling tijdens de slaap herhaaldelijk stopt en weer begint. Mensen met slaapapneu klemmen vaak hun kaken om hun luchtwegen open te houden, wat kaakspanning en pijn kan veroorzaken. Bruxisme komt ook vaak voor bij mensen met slaapapneu.

Voorbeeld: Een man die 's ochtends wakker werd met pijn in zijn kaak en vermoeidheid, ontdekte na een slaaponderzoek dat hij slaapapneu had. De constante druk op zijn kaken tijdens het slapen was de oorzaak van zijn kaakpijn.

Kaaktumoren en cysten

Hoewel zeldzaam, kunnen tumoren of cysten zich ontwikkelen in de kaak of omliggende weefsels. Deze kunnen druk uitoefenen op het kaakgewricht en omliggende structuren, wat leidt tot pijn, zwelling, en soms misvorming van de kaak. Kaaktumoren kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn en vereisen vaak chirurgische verwijdering.

Voorbeeld: Een patiënt met aanhoudende, onverklaarbare kaakpijn onderging een röntgenonderzoek, waarbij een goedaardige cyste in de kaak werd ontdekt die druk uitoefende op het kaakgewricht.

Verkeerde beugel- of protheseplaatsing

Een slecht passende beugel, prothese of tandimplantaat kan leiden tot een verkeerde uitlijning van de kaak, wat spanning veroorzaakt in de kauwspieren en het kaakgewricht. Dit kan resulteren in pijn, hoofdpijn, en moeite met kauwen. Regelmatige tandartscontroles en aanpassingen kunnen helpen om dit probleem te voorkomen.

Voorbeeld: Een vrouw met een nieuwe prothese ervoer pijn in haar kaak omdat de prothese niet goed was afgesteld. Na een aanpassing door haar tandarts, verminderden haar kaakpijn en hoofdpijn aanzienlijk.

Leefstijlfactoren

Pijn aan de kaak kan ook worden veroorzaakt door levensstijlgerelateerde factoren, waaronder emotionele stress, slaapstoornissen, gebrek aan bepaalde voedingsstoffen of vermoeidheid.

Stel je voor: het is laat op de avond, je zit nog achter je computer, vermoeid van de lange dag. Je voelt een drukkende spanning opbouwen aan de zijkant van je kaak. "Het is vast gewoon de stress," zeg je tegen jezelf, terwijl je je hand zachtjes tegen je gezicht legt. Maar kaakpijn, zoals je snel zult ontdekken, is meer dan alleen het gevolg van een lange werkdag. Je levensstijl speelt vaak een subtiele maar belangrijke rol in hoe en waarom je kaak ineens begint te protesteren.

Emotionele stress: de onzichtbare boosdoener
We leven in een tijd waarin stress bijna een dagelijkse metgezel is geworden. Of het nu komt door werk, relaties, of gewoon de hectiek van het leven, emotionele stress heeft een directe invloed op ons lichaam, en de kaak is vaak een van de eerste plekken waar dit voelbaar wordt.

Wanneer je onder druk staat, klem je vaak onbewust je kaken op elkaar. Dit kan zowel overdag als ’s nachts gebeuren, bijvoorbeeld tijdens je slaap. Het resultaat? Overbelaste kauwspieren en een kaakgewricht dat het zwaar te verduren krijgt. Zelfs een simpele handeling zoals het openen van je mond om te gapen kan dan plotseling pijnlijk zijn.

Weetje: Onderzoek heeft aangetoond dat meer dan 60% van de mensen met kaakpijn ook stressgerelateerde klachten hebben. Dit is een van de belangrijkste verborgen oorzaken van kaakpijn die vaak over het hoofd wordt gezien.

Slaapstoornissen: de stille veroorzaker van spanning
Goed slapen is essentieel voor ons welzijn, maar voor velen is een goede nachtrust verre van vanzelfsprekend. Slaapstoornissen zoals slaapapneu kunnen niet alleen leiden tot vermoeidheid, maar hebben ook directe invloed op de kaak. Mensen met slaapapneu of mensen die door stress slecht slapen, hebben vaak de neiging hun kaken te klemmen of hun tanden te knarsen tijdens de slaap, zonder dat ze dit beseffen.

Dit nachtelijke tandenknarsen, ook wel bruxisme genoemd, zorgt ervoor dat de kauwspieren continu onder spanning staan. Na verloop van tijd leidt dit tot pijn en vermoeidheid in de kaak, die je 's ochtends voelt wanneer je wakker wordt. Dit kan de hele dag door aanhouden, vooral bij het kauwen of praten.

Tip: Als je merkt dat je met een strakke kaak wakker wordt, kan het dragen van een speciaal gebitsschildje, aanbevolen door een tandarts, helpen om de druk op je kaak te verlichten tijdens het slapen.

Gebrek aan bepaalde voedingsstoffen: een onverwachte factor
Voeding speelt een enorme rol in ons algehele welzijn, en ook in de gezondheid van onze spieren en gewrichten. Een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, zoals magnesium, calcium, of vitamine D, kan de kans op kaakpijn vergroten. Magnesium is bijvoorbeeld essentieel voor spierontspanning, en een tekort kan leiden tot spierspanning en krampen, ook in de kaakspieren.

Daarnaast kan een tekort aan calcium en vitamine D de gewrichten, waaronder het kaakgewricht, kwetsbaarder maken voor slijtage en ontsteking. Deze tekorten kunnen zorgen voor verhoogde stijfheid en pijn, vooral bij mensen die al te maken hebben met gewrichtsproblemen zoals artritis.

Weetje: Een dieet rijk aan magnesium (denk aan bladgroenten zoals spinazie, noten en zaden), calcium (zoals zuivelproducten en groene groenten) en vitamine D (door zonlicht en vette vis) kan helpen bij het ontspannen van de spieren en het verbeteren van de gezondheid van je kaakgewrichten.

Vermoeidheid: als je lichaam protesteert
Vermoeidheid treft niet alleen je energieniveau, maar heeft ook een verrassende impact op je spieren, inclusief de spieren in je kaak. Wanneer je lichaam oververmoeid is, neemt de kans toe dat je onbewust je kaakspieren overbelast. Dit kan gebeuren tijdens het kauwen, praten, of zelfs gewoon door je kaak gespannen te houden gedurende de dag. Oververmoeidheid kan ook leiden tot een verminderde hersteltijd voor de spieren, waardoor ze kwetsbaarder worden voor pijn en spanning.

Tip: Luister naar je lichaam. Als je merkt dat je vaker last hebt van kaakpijn, overweeg dan om je dagelijkse schema aan te passen en voldoende rust te nemen. Kleine pauzes gedurende de dag kunnen wonderen doen om zowel je kaakspieren als je geest te ontspannen.

Ongezonde gewoonten: een stille dreiging
Naast emotionele stress, slaapstoornissen en vermoeidheid, zijn er ook specifieke levensstijlgewoonten die de kans op kaakpijn vergroten. Roken bijvoorbeeld, vermindert de bloedcirculatie naar de weefsels in het kaakgewricht, wat leidt tot een verhoogd risico op ontsteking en pijn. Overmatig alcoholgebruik kan ook bijdragen aan tandenknarsen tijdens de slaap, wat de kaakspieren belast.

Daarnaast dragen gewoonten zoals het veelvuldig kauwen van kauwgom of het vaak eten van harde voedingsmiddelen bij aan een constante overbelasting van de kauwspieren, wat kan resulteren in chronische pijn.

Weetje: Gewoonten zoals kauwgom kauwen lijken onschuldig, maar kunnen de kauwspieren overbelasten als ze te vaak worden uitgevoerd. Dit leidt tot spierspanning en kaakpijn, vooral als je al gevoelig bent voor kaakproblemen.

Overige oorzaken

Kaakpijn kan soms ook optreden door kou, verkoudheid, allergie, migraine, fibromyalgie, reumatoïde artritis, een trage schildklier (hypothyreoïdie), ziekte van Lyme, multiple sclerose, lupus, en sommige psychische aandoeningen (angststoornis of depressie), of tijdens de zwangerschap.

Andere bekende oorzaken van kaakpijn zijn:

• Tandaandoeningen: deze kunnen bestaan uit gaatjes, beschadigde tanden of een abces.
• Bijholteproblemen: deze hebben invloed op de neusholtes.
• Neuropathische pijn: dit soort langdurige pijn komt voor wanneer zenuwen beschadigd raken en pijnsignalen naar de hersenen sturen. Deze pijn kan continu aanwezig of van tijd tot tijd voorkomen.
• Vaatpijn: dit soort pijn komt voor wanneer de toevoer van bloed naar een deel van het lichaam wordt verstoord. Het wordt veroorzaakt door omstandigheden als reuscelarteritis (temporale arteritis of arteriitis temporalis) is een aandoening die gekenmerkt wordt door een ontsteking van de slagaderwand, en dissectie van cervicale arteriën.
• Neurovasculaire pijn: dit soort pijn wordt veroorzaakt door aandoeningen die zowel de zenuwen als de bloedvaten beïnvloeden, zoals migraine en clusterhoofdpijn.

Risicogroepen en -factoren van kaakpijn

Kaakpijn kan iedereen treffen, maar bepaalde groepen mensen lopen een groter risico, afhankelijk van hun levensstijl, medische voorgeschiedenis, en andere factoren. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste risicogroepen en factoren die de kans op kaakpijn vergroten.

Leeftijd
Kaakpijn kan op elke leeftijd voorkomen, maar de oorzaken en risicofactoren variëren met de levensfase.

• Jongvolwassenen (20-40 jaar): In deze leeftijdsgroep komt kaakpijn het vaakst voor, vaak gerelateerd aan stress, tandenknarsen (bruxisme), of temporomandibulaire disfunctie (TMD). Stressvolle situaties op het werk of in het persoonlijke leven kunnen leiden tot overbelasting van de kauwspieren, wat de kans op kaakpijn vergroot.
• Ouderen (60+ jaar): Ouderen lopen meer risico op kaakpijn door gewrichtsslijtage (artrose) in het kaakgewricht, evenals door tandverlies en slecht passende gebitsprothesen. Degeneratieve aandoeningen zoals artritis komen ook vaker voor bij deze groep, wat de kans op chronische kaakpijn verhoogt.

Geslacht

• Vrouwen: Vrouwen lopen twee tot drie keer meer risico op kaakpijn dan mannen, vooral als het gaat om TMD (temporomandibulaire disfunctie). Dit kan verband houden met hormonale factoren. Het is aangetoond dat vrouwen in de vruchtbare leeftijd, met name tussen de 20 en 40 jaar, vaker last hebben van TMD, mogelijk door de invloed van oestrogeen op de gewrichtsfunctie.
• Mannen: Hoewel mannen minder vaak last hebben van kaakpijn door TMD, hebben ze meer kans op kaakpijn door trauma’s. Sportblessures, ongevallen, en fysiek werk leiden bij mannen vaker tot kaakfracturen en verwondingen.

Stress en psychologische factoren
Stress is een van de belangrijkste risicofactoren voor kaakpijn, vooral bij mensen die vatbaar zijn voor tandenknarsen of het onbewust klemmen van de kaken (bruxisme). Mensen die te maken hebben met langdurige stress, angst, of depressie lopen een groter risico op spierspanning en kaakpijn.

Weetje: Onderzoek heeft aangetoond dat 40-60% van de mensen met kaakpijn gerelateerde psychologische stressfactoren rapporteren. Deze stress kan zich uiten in het klemmen van de kaak tijdens de slaap, wat de kauwspieren belast.

Levensstijl en gewoonten
Bepaalde gewoonten kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van kaakpijn. Dit omvat:

• Tandenknarsen en klemmen: Mensen die overdag of 's nachts hun tanden knarsen, hebben een veel groter risico op kaakpijn, omdat deze gewoonte leidt tot overbelasting van het kaakgewricht en de kauwspieren.
• Slechte houding: Mensen met een slechte houding, vooral tijdens bureauwerk of het gebruik van mobiele apparaten, kunnen spanning in hun nek- en kaakspieren ontwikkelen. Dit geldt vooral voor mensen die langdurig achter hun computer werken of vaak naar beneden kijken naar hun telefoon, wat de spieren in het gezicht en de kaak extra belast.
• Overmatig kauwgom kauwen: Dit kan leiden tot vermoeide kauwspieren, wat op de lange termijn kaakpijn kan veroorzaken.

Tandheelkundige problemen
Mensen met onbehandelde tandheelkundige problemen, zoals tandbederf, gaatjes, tandvleesontstekingen, of slecht passende kronen en prothesen, lopen een hoger risico op kaakpijn. Tandproblemen kunnen leiden tot asymmetrische bijtkrachten en overbelasting van de kaakgewrichten en spieren.

Medische aandoeningen
Bepaalde medische aandoeningen vergroten het risico op kaakpijn. Dit zijn onder andere:

• Temporomandibulaire disfunctie (TMD): Mensen met TMD hebben vaak pijn in het kaakgewricht, kauwspieren, of omliggende gebieden zoals de nek. Dit kan variëren van milde ongemakken tot ernstige, chronische pijn.
• Artritis: Mensen met reumatoïde artritis of artrose kunnen last krijgen van pijn in het kaakgewricht door ontsteking of slijtage van het kraakbeen in de gewrichten.
• Trigeminale neuralgie: Deze aandoening veroorzaakt scherpe, intense pijn in de kaak en het gezicht. Mensen met zenuwbeschadigingen of aandoeningen zoals trigeminusneuralgie lopen een hoger risico op chronische kaakpijn.
• Slaapapneu: Mensen met slaapapneu hebben vaak te maken met kaakpijn als gevolg van het klemmen van de kaak of tandenknarsen tijdens hun slaap.

Trauma en ongevallen
Mensen die een trauma hebben meegemaakt, zoals een auto-ongeluk of sportblessure, lopen meer risico op kaakpijn door verwondingen aan het kaakgewricht of de omliggende spieren. Kaakfracturen of kneuzingen kunnen langdurige pijn en bewegingsbeperkingen veroorzaken.

Orthodontische behandelingen
Mensen die orthodontische beugels, gebitsprothesen of tandimplantaten dragen, kunnen kaakpijn ontwikkelen door een slechte uitlijning van het gebit of door aanpassingsproblemen. Een slecht passende beugel of prothese kan de kaak overbelasten en pijn veroorzaken.

Geslachtshormonen
Hormonale veranderingen, vooral bij vrouwen, kunnen kaakpijn verergeren. Dit kan te maken hebben met schommelingen in oestrogeenniveaus tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of de overgang. Studies suggereren dat oestrogeen een rol kan spelen in de ontwikkeling van temporomandibulaire disfunctie.

Weetje: Vrouwen in de vruchtbare leeftijd lopen een twee tot drie keer groter risico op kaakpijn door TMD dan mannen. Deze verschillen kunnen te maken hebben met de invloed van oestrogeen op de gewrichtsgezondheid.

Bepaalde beroepen
Mensen die in beroepen werken die veel fysieke belasting van de kaak vereisen, zoals muzikanten die blaasinstrumenten bespelen (bijvoorbeeld trompet), of mensen die veel praten voor hun werk (bijv. leraren), hebben een verhoogd risico op kaakpijn door overbelasting van de kauwspieren en het kaakgewricht.

Genetische aanleg
Er is bewijs dat sommige mensen genetisch vatbaarder zijn voor kaakpijn. Een familiegeschiedenis van TMD, reumatoïde artritis of andere gewrichtsaandoeningen kan het risico vergroten.

Symptomen van kaakgewrichtsklachten

Verschijnselen

De meest voorkomende klachten zijn kaakpijn, te weten (zeurende) pijn aan (onder)kaak of in (beide) kaken zowel in rust als bij bewegen, moe van het kauwen, aanhoudende pijn in en om het kaakgewricht, die kan lijken op oorpijn. De pijn kan uitstralen naar het hoofd, de hals, de nek en de schouders en je kunt last hebben van beperkte bewegingsmogelijkheid van de kaak, vooral bij het openen van de mond. Een stijf of dik gevoel rond het kaakgewricht kan ook voorkomen en sommige mensen hebben last van geluiden in het kaakgewricht bij bewegen, zoals kraken, knoepen en knappend geluid bij het openen en sluiten van de mond.

Voormelde klachten kunnen te maken hebben met je gebit, je kaakgewricht of je kauwspieren en kunnen gevolgen hebben voor activiteiten als spreken, eten, bijten, kauwen, geeuwen en zoenen. Het kan ook interfereren met algemene activiteiten, zoals je werk, sport en hobby of je nachtrust.

Bijkomende klachten

Afhankelijk van de oorzaak, kan kaakpijn (een zeurende, doffe, scherpe of stekende pijn) gepaard gaan met andere klachten, zoals:

• duizeligheid
• een beperkt bewegingsbereik
• een gezwollen gezicht
• gewrichtspijn
• aangezichtspijn die verergert wanneer je de kaak gebruikt
• hoofdpijn met of zonder oorpijn en druk achter de ogen
• kaak zit op slot
• knakkende kaken (klikkende of knallende geluiden bij het openen of sluiten van de kaak)
• kiespijn / tandpijn
• koorts
• oorpijn
• oorsuizen
• spanningshoofdpijn
• spierpijn
• zenuwpijn, zoals brandende of tintelende gevoelens

Onderzoek en diagnose

Om de oorzaak van kaakpijn te achterhalen, zal de arts een vraaggesprek met je voeren over je klachten (anamnese), je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen en lichamelijk onderzoek doen. De volgende tests en onderzoeken kunnen ingezet worden om meer te weten te komen over de oorzaak van kaakpijn:

• Bepaalde laboratoriumonderzoeken, zoals bloedonderzoek;
• Beeldvormend onderzoek, zoals röntgenfoto of MRI;
• Psychologische en/of psychiatrische screening.

Andere tests kunnen nodig zijn als een arts vermoedt dat de kaakpijn door een bepaalde ziekte wordt veroorzaakt. De arts bespreekt met jou welke onderzoeksmethoden zinvol worden geacht om de oorzaak van de kaakpijn te diagnosticeren.

Behandeling van pijn aan de kaak

De behandeling van kaakklachten hangt af van de oorzaak van de klacht. Afhankelijk van de oorzaak kan bekeken worden welke disciplines bij de behandeling betrokken moeten zijn. Er kunnen meerdere disciplines worden ingeschakeld bij de behandeling, zoals:

• kaakchirurg;
• tandarts;
• tandarts-gnatholoog, welke gespecialiseerd is in de behandeling van klachten van het kaakgewricht;
• fysiotherapeut;
• psycholoog.

Behandeling door kaakchirurg

De kaakchirurg wordt alleen bij de behandeling van kaakpijn betrokkene als er schade aan het gewricht is ontstaan, wat gecorrigeerd of hersteld moet worden. Bijvoorbeeld een operatie om beschadigd bot te verwijderen of een aangetaste zenuw te behandelen. Soms is het nodig dat je behandeld wordt in een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT).

Afleren van een gewoonte

Vaak zijn de klachten ontstaan als gevolg van een verkeerde gewoonte. Het afleren van een gewoonte is geen sinecure. Het afleren van parafuncties kan door middel van het aanmeten van een splint, een doorzichtig beetplaatje dat je aanbrengt over je tanden. Er ontstaat hierdoor ruimte tussen de tanden en kiezen van je boven- en onderkaak en het kaakgewricht wordt hierdoor ontlast. Fysiotherapeutische behandeling kan ook helpen bij het afleren van de gewoonte om de kaken op elkaar te houden gedurende de gehele dag. Dit kan worden gecombineerd met gesprekken met een psycholoog.

Tandarts

De tandarts kan maatregelen treffen voor het beter bij elkaar laten passen van de tanden en kiezen van boven- en onderkaak. Hij kan daartoe een doorzichtig plastic plaatje over de boventanden aanmeten en/of je tanden en kiezen beslijpen. Ook kan een wortelkanaalbehandeling nodig zijn bij hevige kiespijn. Bij deze ingreep wordt de pulpa van het wortelkanaal van een tand of kies verwijderd wordt en de ontstane ruimte wordt opgevuld.

Fysiotherapie

Behandeling kan voorts bestaan uit (fysiotherapeutische) oefeningen voor het kaakgewricht ten behoeve van de verbetering van de spier- en de gewrichtsfunctie, specifieke adviezen over eten en kauwen en adviezen over het vermijden van te zware belasting van het kauwstelsel. Als de kaakpijn wordt veroorzaakt door de gewrichten in de nek, kan behandeling bij een manueel therapeut een oplossing zijn door toepassing van bijvoorbeeld dry needles.

Medicijnen

Medicijnen die kunnen worden voorgeschreven zijn onder meer:

• antibiotica als de kaakpijn wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie;
• spierverslappers of kalmerende middelen (benzodiazepinen) om de betreffende spieren te helpen ontspannen;
• antidepressiva, die soms helpen bij het behandelen van pijnlijke aandoeningen;
• capsaïcine crème, dat nuttig is bij het behandelen van sommige zenuwgerelateerde aandoeningen;
• steroïde-injecties om ontsteking of zwelling te verminderen;
• antivirale medicijnen om virale infecties te behandelen, zoals herpes zoster;
• pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen of sterkere pijnstillers;
• zuurstoftherapie en voorgeschreven medicijnen ter behandeling van clusterhoofdpijn;
• bepaalde bloeddrukmedicijnen voor het behandelen van migraine;
• calcium- en magnesiumtabletten bij voedings- en vitaminetekorten;
• injecties met lokale anesthetica.

Er zijn daarnaast nog andere behandelingen beschikbaar om kaakpijn te behandelen.

Leefstijl en zelfzorgmiddelen

Bewustwording van bepaalde gewoonten die een pijnlijke kaak of kaakpijn kunnen veroorzaken, zal je helpen de frequentie van de klachten te verminderen. De volgende tips kunnen je helpen om pijnlijke kaken te verminderen:

• Vermijd overmatig gebruik van kaakspieren. Eet zacht voedsel. Snijd voedsel in kleine stukjes. Blijf uit de buurt van kleverig of taai voedsel. Vermijd kauwgom.
• Stretching en massage. Je arts, tandarts of fysiotherapeut kan je informeren hoe je oefeningen kunt doen die om je kaakspieren te strekken en te versterken en hoe je deze spieren zelf kunt masseren.
• Warmte of kou. Het aanbrengen van warme, vochtige warmte of ijs (in een washandje, nooit direct op de huid aanbrengen) aan de zijkant van je gezicht kan de pijn helpen verlichten.

Complicaties van pijnlijke kaken

Complicaties van pijn aan de kaak of kaakpijn variëren op basis van de oorzaak en andere factoren die verband houden met de pijn, inclusief de behandelingen die worden ingezet. Complicaties kunnen bestaan uit onder meer:

• Tandcomplicaties;
• Chirurgische complicaties;
• Infectie;
• Chronische pijn;
• Emotionele nood; en
• Veranderingen in eetgewoonten.

Preventie en voorkomen van kaakpijn

Het achterhalen van de triggers of uitlokkende factoren van kaakpijn of pijnlijke kaken is belangrijk om maatregelen te kunnen nemen, waarmee je kunt voorkomen dat de pijn terugkomt. Enkele basale preventieve maatregelen kunnen nuttig zijn, zoals:

• Vermijd kauwen op kauwgom, nagels bijten of andere harde voorwerpen, zoals harde broodjes;
• Vermijd tandenknarsen;
• Zacht of vloeibaar voedsel eten, zoals soep of pasta;
• Kleinere hapjes eten;
• Cafeïne vermijden;
• Massage, ontspanningsoefeningen en aërobe oefeningen (oefeningen waarbij de grote spiergroepen worden aangesproken, zoals hardlopen, zwemmen en fietsen) zijn goed;
• Slik indien nodig calcium- en magnesiumsupplementen;
• Goede gebitsverzorging, vermijd gaatjes;
• Slaap op je rug of zij, niet op je buik slapen;
• Vermijd het te lang dragen van een tas en dergelijke op de schouder, en wissel regelmatig van schouder;
• Bij bureauwerkzaamheden de juiste houding in acht nemen;
• Ga ieder half jaar op controle bij de tandarts.

Lees verder

• Pijn bij het slikken: oorzaken pijnlijk slikken en slikpijn
• Tongkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Hoofdpijn aan voorhoofd: oorzaken van pijn aan voorhoofd
• Ontstoken amandelen bij kinderen: symptomen en behandeling
• Kaakpijn: symptomen en oorzaken van pijn tussen kaak en oor