Hoofdpijn bij de slaap: oorzaken van arteriitis temporalis

Pijn rond een slaap of beide slapen, wat kan het zijn? Bij de aandoening arteriitis temporalis treedt er hoofdpijn ter hoogte van de slaap (of beide slapen zowel links als rechts) op. De hoofdpijn kan zich manifesteren als heftig en bonzend. Arteriitis temporalis is een ontsteking van een slagader aan de zijkant van het hoofd. De huid boven het ontstoken bloedvat wordt soms rood en kan steken of branden. Het bloedvat kan opzwellen en knobbelig aanvoelen. Je kunt pijn bij het kauwen ervaren. Soms heb je koorts. Je hebt ook minder zin in eten en daardoor kun je gewicht verliezen. Het is bij arteriitis temporalis geboden om snel een behandeling in te zetten, want dit voorkomt ernstige complicaties. Meestal krijg je krachtige orale corticosteroïden voorgeschreven zoals prednison.

Hoofdpijn bij de slaap door arteriitis temporalis

• Wat is arteriitis temporalis?
• Hoe vaak komt het voor?
• Orzaak van arteriitis temporalis
• Symptomen: hoofdpijn bij de slaap, links/rechts
• Verschijnselen
• Polymyalgia rheumatica
• Complicaties van arteritis temporalis
• Onderzoek en diagnose
• Onderzoek door internist of reumatoloog
• Differentiële diagnose
• Arteriitis temporalis behandeling
• Prognose
• Preventie

Wat is arteriitis temporalis?

Arteriitis temporalis is een ontsteking van de arteria temporalis, een slagader aan de zijkant van het hoofd, waardoor deze vernauwd raakt en er als gevolg daarvan minder bloed doorheen stroomt. Een enkele keer kunnen ook andere slagaders dan die van het hoofd en de hals worden aangedaan, maar vaak is alleen de slagader aan één kant van het hoofd ontstoken Beide kanten kan ook. Arteriitis temporalis is een vorm van reuscelarteriitis (RCA). Dit is een aandoening waarbij ontstekingen in (middel)grote slagaders in het lichaam ontstaan. De aandoening komt vooral voor bij mensen boven de 50 jaar, vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Hoe vaak komt het voor?

Arteriitis temporalis is één van de meest voorkomende vormen van ontsteking van de (slag)aders, vooral onder mensen van boven de 50 jaar. De aandoening komt het meest voor bij mensen van Noord-Europese afkomst, vooral onder Scandinaviërs. De jaarlijkse incidentie van Noord-Europese landen bedraagt iets meer dan twintig gevallen per 100.000 mensen. Vrouwen krijgen vier keer vaker dan mannen arteriitis temporalis. Mensen met een blanke huidskleur hebben zeven keer vaker deze aandoening dan mensen met een zwarte huidskleur.

Orzaak van arteriitis temporalis

De oorzaak van deze aandoening is anno 2023 nog niet bekend. Wel gaan er vaak infecties (in de luchtwegen) aan de ziekte vooraf. Erfelijke factoren spelen mogelijk een rol. Bij mensen met aanleg voor deze aandoening, zouden deze infecties ertoe kunnen leiden dat de ziekte zich openbaart.

Symptomen: hoofdpijn bij de slaap, links/rechts

Verschijnselen

De symptomen van arteriitis temporalis kunnen de volgende zijn:

• Hoofdpijn ter hoogte van de slaap (of hoofdpijn aan beide slapen, rechterkant en linkerkant). Deze hoofdpijn kan heftig en bonzend zijn.
• Gevoelige hoofdhuid (bijvoorbeeld bij het borstelen van de haren): de huid boven het ontstoken bloedvat wordt soms rood en kan een stekend of brandend gevoel geven.
• Opgezette, gevoelige slaapslagaders die knobbelig kunnen aanvoelen.
• (Spier)pijn en stijfheid in achterhoofd, schedeldak en nek. Soms ook in schouders en bovenarmen.
• Pijn in de arm na het gebruik van de arm.
• Kaakpijn en kauwen doet soms pijn.
• Soms koorts.
• Gewrichtsstijfheid.
• Gehoorverlies.
• Minder zin in eten en daardoor gewichtsverlies.
  Wazig zien / Bron: Gene Hunt, Flickr (CC BY-2.0)
• Plotseling slechter zien, dubbel zien of helemaal niet meer zien doordat een bloedvat in het oog ontstoken is. Dit fenomeen kan tijdelijk of blijvend zijn.
• Moeheid, misselijkheid, lusteloosheid en zelfs depressie.
• Nachtzweten.
• Carpaal tunnel syndroom (met symptomen als tintelingen en/of zwakte in de hand).
• Hoesten en keelpijn.
• Plotselinge problemen met het gezichtsvermogen zoals visuele hallucinaties (dingen zien die er niet zijn), wazig zien, dubbelzien, een verminderd zicht (blindheid in één of beide ogen), ptosis (hangend of slap ooglid), nystagmus (trilogen of wiebelogen), pupilafwijkingen.
• Pijn in de tong of tongpijn.

Polymyalgia rheumatica

Arteriitis temporalis gaat soms samen met polymyalgia rheumatica (PMR), een vorm van reuma, waarbij de spieren rond de nek, schouders en/of heupen stijf en pijnlijk zijn.

Complicaties van arteritis temporalis

Mogelijke complicaties van arteritis temporalis zijn: Blindheid aan een of beide ogen doordat de bloedtoevoer via de aangedane slagader geblokkeerd raakt, problemen gerelateerd aan andere ontstoken slagaders, zoals een hartaanval, een aneurisma aortae (een uitpuiling of zwelling in het deel van de aorta dat door de buik loopt) of schade aan de zenuwen. Soms kan een beroerte of doofheid ontstaan als gevolg van een afgesloten slagader in de hersenen.

Onderzoek en diagnose

Onderzoek door internist of reumatoloog

Arteriitis temporalis wordt vastgesteld, onderzocht en behandeld door een internist of reumatoloog. Deze kan de diagnose stellen aan de hand van de gepresenteerde symptomen, bloedonderzoek (op tekenen van ontsteking) en het nemen van een biopt uit de slagader van de slaap. Dit stukje weefsel wordt onder de microscoop bekeken. De arts kan eveneens een oogonderzoek uitvoeren. Tevens kunnen beeldvormende onderzoeken geïndiceerd zijn, zoals een duplex echografie, een MRI-scan of een PET-scan.

Differentiële diagnose

De symptomen van arteriitis temporalis kunnen sterke gelijkenis vertonen met de symptomen van onder meer de volgende aandoeningen:

• aanhoudende idiopathische gezichtspijn;
• acuut glaucoom;
• granulomatose met polyangiitis (GPA), ook bekend als de ziekte van Wegener of granulomatose van Wegener;
• iritis (irisontsteking) en uveïtis (een ontsteking van het vaatvlies in het oog);
• migraine;
• postherpetische neuralgie (een zenuwpijn die achterblijft nadat een infectie door gordelroos is genezen);
• retinale veneuze occlusie of oogtrombose;
• reumatoïde artritis;
• spierreuma;
• TIA (Transient Ischaemic Attack).

Arteriitis temporalis behandeling

Arteriitis temporalis wordt behandeld met een hoge dosering prednison (een bijnierschorshormoon), welke de ontsteking remt. Veelal wordt 40 tot 60 mg prednison per dag voorgeschreven. De klachten nemen vaak binnen 1 tot 2 weken duidelijk af. Afhankelijk van de klachten wordt in overleg met de behandelende arts de dosis geleidelijk afgebouwd. Prednison is een paardenmiddel dat vervelende bijwerkingen kent, zoals gewichtstoename, maag-darmklachten, een vergrote kans op diabetes, verhoging van de bloeddruk en botontkalking. Om deze bijwerkingen tegen te gaan, krijg je er meestal nog een aantal medicijnen en voedingssupplementen bij. Hierbij kun je denken aan een maagbeschermer, een middel om botontkalking tegen te gaan en eventueel calcium en vitamine D. Bij duidelijke pijn en roodheid op de slaap, kun je eventueel een coldpack tegen de zere plek houden.

Prognose

Je vooruitzichten hangen af van hoe snel de diagnose is gesteld; een snelle behandeling vermindert de kans op complicaties. Onbehandelde arteriitis temporalis kan ernstige schade aan de bloedvaten in je lichaam veroorzaken. Neem contact op met je (huis)arts als je nieuwe symptomen opmerkt.

Preventie

Helaas is er geen specifieke manier om arteriitis temporalis te voorkomen, omdat de precieze oorzaak van de aandoening anno 2023 nog niet bekend is. Er zijn ook geen bekende risicofactoren of triggers.

Er zijn mogelijke enkele maatregelen die je kan nemen om het risico op arteriitis temporalis te verminderen:

• Behandel infecties snel: Als je een infectie hebt, is het van belang om deze zo snel mogelijk te behandelen om verdere complicaties te voorkomen.
• Een gezonde leefstijl aanhouden: Het volgen van een gezonde levensstijl, zoals het eten van een gezonde voeding en regelmatig bewegen, kan helpen om het risico op hart- en vaatziekten te verminderen.
• Rook niet: Roken is schadelijk voor je bloedvaten.

Lees verder

• Stekende hoofdpijn: oorzaak van steken in het hoofd
• Hoofdpijn aan voorhoofd: oorzaken van pijn aan voorhoofd
• Migraine: symptomen, oorzaken, behandeling en complicaties
• Hoofdpijn: soorten, symptomen, oorzaak en behandeling
• Hoofdpijn tijdens zwangerschap: oorzaken en voorkómen