Gezwollen gezicht (pafferig gezicht): oorzaken & behandeling

Gezwollen gezicht (pafferig gezicht): oorzaken & behandeling Een gezwollen gezicht duidt op zwelling van het gezicht. Je kunt af en toe na het slapen wakker worden met een gezwollen gezicht of pafferig gezicht. Dit kan gebeuren als gevolg van druk op je gezicht tijdens het slapen. Een gezwollen gezicht kan echter ook ontstaan ​​door een gezichtsblessure of een onderliggende medische aandoening. Een gezwollen gezicht hoeft niet alleen beperkt te blijven tot het gezicht, maar kan ook de nek of keel omvatten. Als er geen verwondingen aan het gezicht zijn, kan zwelling in het gezicht wijzen op een medische noodsituatie. Behandeling van een gezwollen gezicht hangt af van de oorzaak. Bij een trage schildklier krijg je schildkliermedicijnen en bij overgewicht is het belangrijk om af te vallen. Tijdens de zwangerschap kan een vrouw last krijgen van een gezwollen gezicht. Dat is een normaal verschijnsel. Maar het kan ook wijzen op pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging en in dat geval is behandeling (in een ziekenhuis) zeker nodig.

Gezwollen gezicht: als je spiegelbeeld ineens verandert

Toen Sanne ’s ochtends in de spiegel keek, schrok ze zich rot. Haar gezicht leek wel twee maten groter. Haar wangen waren opgezet, haar ogen leken kleiner, en haar kaaklijn was nauwelijks meer te zien. “Ik lijk wel een hamster die wintervoorraad heeft ingeslagen,” grapte ze tegen haar partner, maar diep van binnen voelde ze onrust. Ze had geen idee wat er aan de hand was. Allergie? Slecht geslapen? Of toch iets ernstigers? Het enige wat duidelijk was: dit was niet normaal.

Een gezwollen gezicht door problemen met de schildklier / Bron: Arnavaz, Wikimedia Commons (Publiek domein)Een gezwollen gezicht door problemen met de schildklier / Bron: Arnavaz, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Een gezwollen of pafferig gezicht is iets wat veel mensen op een gegeven moment meemaken, en het kan allerlei oorzaken hebben. Soms is het onschuldig, zoals een reactie op te veel zout eten of een slechte nacht. Maar het kan ook wijzen op een onderliggend probleem, zoals een allergische reactie, een hormonale stoornis, of een infectie. Het gezicht is immers een van de meest gevoelige gebieden van het lichaam, en zwelling kan snel opvallen – en voor ongemak zorgen.

De oorzaken kunnen variëren van iets simpels, zoals hooikoorts of een insectenbeet, tot meer complexe aandoeningen, zoals nierproblemen, schildklierafwijkingen of zelfs bepaalde medicijnen. Soms is de zwelling tijdelijk en trekt het vanzelf weg, maar in andere gevallen blijft het aanhouden of keert het telkens terug. Een pafferig gezicht kan ook gepaard gaan met andere symptomen, zoals roodheid, pijn, jeuk of een drukkend gevoel, wat meer inzicht kan geven in de mogelijke oorzaak.

Wat kun je doen als je met zo’n gezwollen gezicht wakker wordt? Allereerst: blijf kalm. Vaak helpt het al om triggers uit te sluiten, zoals voeding, medicatie of een nieuwe crème. Maar als de zwelling niet verdwijnt, erger wordt, of gepaard gaat met klachten zoals ademhalingsproblemen of koorts, is het verstandig om medische hulp te zoeken. Voor Sanne bleek het uiteindelijk een combinatie van hooikoorts en te weinig water drinken te zijn, maar het was een wake-up call. Haar gezwollen gezicht vertelde haar dat haar lichaam iets duidelijk wilde maken – en gelukkig luisterde ze op tijd.

FAQ: alles wat je wilt weten over een gezwollen of pafferig gezicht

Je kent het wel: je wordt wakker, kijkt in de spiegel en denkt wat is hier vannacht gebeurd? Je gezicht lijkt voller, je oogleden zijn opgezwollen en je kaaklijn is spontaan verdwenen. Of misschien heb je na een lange werkdag ineens een ‘moonface’ waar je ’s ochtends nog nergens last van had. Waar komt dat vandaan? En nog belangrijker: hoe kom je er vanaf?

Er zijn tientallen redenen waarom je gezicht er opgeblazen uit kan zien. Soms is het iets onschuldigs zoals een zoute maaltijd of een korte nacht. Maar het kan ook te maken hebben met hormonen, allergieën of zelfs een onderliggende gezondheidskwaal. En hoe zit het met alcohol, koolhydraten en stress – zijn die echt de boosdoeners? Tijd om de feiten boven water te krijgen!

In deze FAQ duiken we in de meest gestelde vragen over een puffy face. Waarom gebeurt het? Wanneer moet je je zorgen maken? Wat kun je zelf doen om het te verminderen? En welke fabels mogen we meteen naar de prullenbak verwijzen? Van slaapgebrek tot gezichtsrollers en van voedingsgewoonten tot schildklierproblemen, alles komt aan bod.

Dus, ben je klaar om die mysterieuze zwellingen te ontrafelen? Scroll door deze lijst en ontdek wat jouw puffy face veroorzaakt en – nog belangrijker – hoe je dat snel kunt fixen!

VraagAntwoord
Waarom is mijn gezicht ’s ochtends altijd dikker dan normaal?Dat heeft alles te maken met vocht. Terwijl je slaapt, werkt je lymfesysteem langzamer en kan vocht zich ophopen, vooral rond je ogen en wangen. Een beetje zwaartekracht doet de rest. Even opstaan, bewegen en wat water drinken, en je ziet er al snel frisser uit!
Kan te veel zout echt mijn gezicht laten opzwellen?Ja, absoluut! Zout trekt water aan, en als je een zoute maaltijd achter de kiezen hebt, houdt je lichaam dat vocht vast. Het resultaat? Een ‘opgeblazen’ gezicht. Drink veel water en eet wat kaliumrijke voeding (banaan, avocado) om de boel weer in balans te krijgen.
Heeft slecht slapen invloed op mijn gezicht?Zeker weten. Een slechte nachtrust verstoort je vochtbalans en vertraagt de afvoer van afvalstoffen. Daardoor krijg je dat ‘net uit bed’-gezicht met gezwollen oogleden en een doffere huid. Goed slapen is dus niet alleen voor je energielevel belangrijk, maar ook voor je looks!
Kan alcohol een pafferig gezicht veroorzaken?Ja, en hoe! Alcohol droogt je uit, waardoor je lichaam vocht gaat vasthouden als een spons. Vooral na een avondje doorzakken kun je wakker worden met een opgeblazen hoofd. Water drinken (voor én na het drinken van alcohol) helpt om dat effect te verminderen.
Waarom lijkt mijn gezicht dikker als ik veel koolhydraten eet?Koolhydraten trekken water aan. Voor elke gram koolhydraten die je binnenkrijgt, slaat je lichaam ongeveer drie gram water op. Als je ineens veel meer brood, pasta of snoep eet dan normaal, kan dat zich uiten in een wat voller gezicht. Dit is tijdelijk, geen paniek!
Kan stress zorgen voor een opgezwollen gezicht?Ja! Stress zorgt voor een verhoogde aanmaak van het hormoon cortisol, wat op zijn beurt vochtretentie kan veroorzaken. Daarnaast beïnvloedt stress je slaappatroon, eetgewoonten en hormoonbalans – allemaal factoren die een rol spelen bij een puffy face.
Helpt een ijskoude lepel tegen een opgezwollen gezicht?Ja, kou vernauwt de bloedvaten en vermindert zwelling. Een gekoelde lepel, ijsklontje in een doek of een koude kompres op je gezicht kan wonderen doen. Vooral onder je ogen zie je vaak snel resultaat!
Waarom is mijn gezicht opgeblazen als ik mijn menstruatie heb?Hormonen! Tijdens je cyclus schommelt je oestrogeenniveau, wat invloed heeft op je vochtbalans. Vooral vlak voor je menstruatie kun je merken dat je gezicht iets voller lijkt. Dit verdwijnt vanzelf zodra je lichaam die extra vloeistof weer afvoert.
Kan voedselallergie mijn gezicht doen opzwellen?Ja, en soms zelfs behoorlijk heftig. Een lichte intolerantie kan zorgen voor subtiele zwelling, vooral rond de ogen en wangen. Maar bij een echte allergische reactie kan je gezicht extreem opzwellen, soms zelfs gevaarlijk. In dat geval: meteen medische hulp inschakelen!
Waarom zwelt mijn gezicht op na het sporten?Dit gebeurt bij sommige mensen als gevolg van verhoogde bloedcirculatie en vochtverplaatsing. Ook kun je door intens zweten tijdelijk wat zout verliezen, wat je vochtbalans even kan verstoren. Geen reden tot paniek, het trekt vanzelf weer weg.
Is een gezwollen gezicht altijd een teken van een onderliggende ziekte?Nee, meestal niet. In de meeste gevallen is het tijdelijk en onschuldig, bijvoorbeeld door voeding, slaapgebrek of hormonen. Maar als je gezicht plotseling extreem opzwelt of de zwelling aanhoudt zonder duidelijke oorzaak, is het slim om een arts te raadplegen.
Kan een trage schildklier een puffy gezicht veroorzaken?Ja! Een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan leiden tot vochtretentie, waardoor je gezicht er voller uitziet. Andere symptomen zijn vermoeidheid, gewichtstoename en een droge huid. Twijfel je? Laat je schildklier eens checken bij de huisarts.
Helpt een gezichtsmassage tegen zwelling?Jazeker! Door zachte, opwaartse bewegingen stimuleer je de lymfedrainage, waardoor je lichaam sneller vocht afvoert. Gebruik je vingers of een jade roller, en masseer vooral rond je kaaklijn en wangen voor het beste effect.
Waarom krijg ik een gezwollen gezicht na een lange vlucht?Vliegtuigcabines hebben een lage luchtvochtigheid en kunnen vochtretentie veroorzaken. Daarnaast zit je vaak lang stil, wat de lymfestroom vertraagt. Drink veel water, beweeg tussendoor en vermijd te veel zout of alcohol voor je vlucht!
Kan te veel water drinken mijn gezicht opzwellen?Nee, eigenlijk juist andersom. Als je te weinig drinkt, houdt je lichaam juist meer vocht vast om uitdroging te voorkomen. Maar als je echt extreem veel water in korte tijd drinkt, kan je elektrolytenbalans verstoord raken, wat wél kan leiden tot zwelling.
Is een gezwollen gezicht een teken van een kater?Ja, een klassieke morning-after look! Alcohol onttrekt vocht aan je lichaam, wat leidt tot uitdroging en een verstoring van je vochtbalans. Als reactie daarop houdt je lichaam vocht vast, met als resultaat: een puffy gezicht. Goed hydrateren helpt om dat effect te verminderen.
Waarom lijkt mijn gezicht slanker na een paar dagen gezond eten?Omdat je minder zout, suiker en koolhydraten binnenkrijgt, waardoor je lichaam minder vocht vasthoudt. Combineer dat met voldoende water en beweging, en je zult merken dat je gezicht vanzelf minder opgeblazen lijkt.
Kan warmte een gezwollen gezicht veroorzaken?Ja, bij warm weer zetten je bloedvaten uit en kan je lichaam wat meer vocht vasthouden. Dit merk je niet alleen aan je gezicht, maar soms ook aan je handen en voeten. Koelen met een nat washandje kan helpen!
Mijn gezicht zwelt op na een cosmeticabehandeling, is dat normaal?Ja, na Botox, fillers of bepaalde huidbehandelingen kan zwelling optreden. Dit is meestal tijdelijk en verdwijnt binnen een paar dagen. Als het langer aanhoudt of er sprake is van pijn, raadpleeg dan je behandelaar.
Kan een gezwollen gezicht een teken zijn van een nierprobleem?In zeldzame gevallen wel. Nieren reguleren je vochtbalans, en als ze niet goed werken, kan je gezicht (vooral rond de ogen) dikker lijken. Maar meestal zijn er dan ook andere symptomen, zoals opgezwollen benen of vermoeidheid.
Helpt groene thee tegen een puffy gezicht?Ja! Groene thee bevat antioxidanten en heeft een licht vochtafdrijvend effect. Drink een kopje of gebruik een gekoeld theezakje op je ogen – dubbel effect!

Oorzaken van een gezwollen gezicht

Verschillende aandoeningen kunnen een gezwollen gezicht veroorzaken. Gezichtszwelling kan worden veroorzaakt door zowel lichte als ernstige medische aandoeningen. Veel oorzaken zijn gemakkelijk te behandelen. Sommige zijn echter ernstig en vereisen onmiddellijke medische aandacht. Veel voorkomende oorzaken van zwelling in het gezicht zijn:
  • zwangerschap
  • overgewicht of obesitas
  • allergische reactie
  • oogontsteking, zoals allergische conjunctivitis
  • chirurgie
  • bijwerking van medicatie
  • cellulitis, een bacteriële infectie van de huid
  • sinusitis of bijholteontsteking
  • hormonale disbalans, zoals schildklieraandoeningen
  • strontje (hordeolum)
  • abces
  • pre-eclampsie of hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap
  • vochtretentie
  • angio-oedeem of ernstige zwelling van de huid
  • actinomycose, een zeldzame infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Actinomyces israelii
  • gebroken neus
  • trage schildklier

Pafferig gezicht tijdens de zwangerschap / Bron: Zerocool, PixabayPafferig gezicht tijdens de zwangerschap / Bron: Zerocool, Pixabay

Gezwollen gezicht tijdens zwangerschap

Normale zwangerschap

Tijdens de zwangerschap produceert het lichaam ongeveer 50% meer bloed en lichaamsvloeistoffen om aan de behoeften van de zich ontwikkelende baby te voldoen. Zwelling is een normaal onderdeel van de zwangerschap dat wordt veroorzaakt door dit extra bloed en vocht.

Normale zwelling, die ook wel oedeem wordt genoemd, kan zich voordoen in de handen (gezwollen handen), het gezicht (gezwollen gezicht), de benen (gezwollen benen), de enkels (gezwollen enkels) en de voeten (gezwollen voeten). Deze extra vochtretentie is nodig om het lichaam zachter te maken, waardoor het kan uitzetten naarmate de baby zich ontwikkelt. Extra vloeistof helpt ook om de bekkengewrichten en weefsels klaar te maken voor de bevalling. De extra vloeistoffen vormen ongeveer 25% van het gewicht dat vrouwen tijdens de zwangerschap krijgen.

Wanneer treedt zwelling op tijdens de zwangerschap?

Zwelling kan op elk moment tijdens de zwangerschap worden ervaren, maar je merkt het meestal rond de vijfde maand op en het kan toenemen terwijl in het derde trimester. De volgende factoren kunnen ook van invloed zijn op zwelling tijdens de zwangerschap:
  • zomerwarmte
  • gedurende langere tijd staan
  • lange dagen van activiteit
  • dieet met weinig kalium
  • hoog cafeïnegebruik
  • hoge inname van natrium

Een ongeboren kind in de baarmoeder met de placenta / Bron: Magnus Manske / Amada44, Wikimedia Commons (Publiek domein)Een ongeboren kind in de baarmoeder met de placenta / Bron: Magnus Manske / Amada44, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Lichte zwelling is een normaal verschijnsel tijdens de zwangerschap, maar als er sprake is van een plotselinge zwelling in je handen en je gezicht, kan dit een teken van pre-eclampsie zijn. Het is belangrijk om contact op te nemen met je huisarts of verloskundige in geval van een gezwollen gezicht of pafferig gezicht tijdens de zwangerschap, dat plotseling opkomt.

Pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging)

Pre-eclampsie is een combinatie van te hoge bloeddruk en eiwitverlies via de urine. Pre-eclampsie staat ook wel bekend als zwangerschapsvergiftiging. Deze toestand wordt beschouwd als een medisch noodgeval. Dringende zorg kan nodig zijn.

Pre-eclampsie komt voor wanneer een zwangere vrouw na 20 weken zwangerschap een hoge bloeddruk en eiwit in haar urine heeft.
Het kan tot ernstige complicaties leiden, zoals gevaarlijk hoge bloeddruk, toevallen, nierschade, leverschade, bloedstollingsproblemen, hoofdpijn, misselijkheid, vlekjes zien, wazig zien, tintelingen in je vingers, opzwellen van vingers, enkels en andere delen van het lichaam (bijvoorbeeld een gezwollen gezicht) door het vasthouden van vocht, groeiachterstand bij je baby doordat de placenta minder goed werkt en minder leven voelen in de buik. Pre-eclampsie kan leiden tot complicaties en daarom word je opgenomen in het ziekenhuis.

Obesitas kan leiden tot een pafferig gezicht / Bron: Taniadimas, PixabayObesitas kan leiden tot een pafferig gezicht / Bron: Taniadimas, Pixabay

Overgewicht of obesitas

Fors overgewicht kan leiden tot een pafferig gezicht of gezwollen gezicht. Als je BMI (body mass index) 30 of hoger is, is er sprake van ernstig overgewicht (obesitas). Hierbij wordt het lichaamsgewicht gedeeld door het kwadraat van de lichaamslengte. Obesitas kan een indicatie zijn van veel onderliggende aandoeningen of (chronische) klachten, maar de meest voorkomende oorzaak is te veel voedsel en te weinig lichaamsbeweging, of een slechte levensstijl.

Gezwollen gezicht na laserbehandeling

Lasertherapie is een cosmetische behandeling om de huid gladder te maken, bijvoorbeeld bij kraaienpootjes naast de ogen, plooivorming of rimpels rond de mond of groeven in het voorhoofd. Het behandelde gebied kan een aantal dagen flink gezwollen of gevoelig zijn.

Gezwollen gezicht door zon

Je kan last krijgen van een gezwollen gezicht bij ernstige zonnebrand. De zwelling en de roodheid zijn het gevolg van ontsteking van de huid. De symptomen van zonnebrand verschijnen enkele uren na de blootstelling aan de zon.

Menstruatie

Hormoonspiegels fluctueren tijdens de menstruatiecyclus. De dagen vóór de menstruatie zijn de niveaus van progesteron lager, en dit kan vochtretentie veroorzaken.

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot een opgeblazen gezicht / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.comOvermatig alcoholgebruik kan leiden tot een opgeblazen gezicht / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com

Alcohol

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot diepe rimpels, een opgeblazen gezicht, donkere kringen onder je gezwollen ogen, extra kilo's en rode wangen.

Opgezette wang door bof

Bof is een besmettelijke virale infectie gekenmerkt door gezwollen klieren in de nek. Het presenteert zich vaak met koorts en een opgezette wang door een ontstoken speekselklier. Vermoeidheid en verlies van eetlust treden ook op samen met de zwelling.

Pafferig gezicht door hormonale aandoeningen

Syndroom van Cushing

Het syndroom van Cushing is een aandoening waarbij het lichaam abnormaal hoge niveaus van het stresshormoon cortisol aanmaakt. Het treft meestal vrouwen van jonge tot middelbare leeftijd. Het syndroom van Cushing kan worden veroorzaakt door langdurig gebruik van corticosteroïde geneesmiddelen die ontstekingsziekten behandelen, zoals reumatoïde artritis. Het kan ook worden veroorzaakt door een bijniertumor of een hypofysetumor, een gezwel in de hypofyse, het hormoonproducerend orgaan in de hersenen. De symptomen kunnen van persoon tot persoon verschillen, maar bij mensen met het syndroom van Cushing treden vaak de volgende symptomen op:

Striae of striemen op de buik / Bron: NamtipStudio/Shutterstock.comStriae of striemen op de buik / Bron: NamtipStudio/Shutterstock.com
Veelvoorkomende tekenen en symptomen zijn progressieve obesitas en huidveranderingen, zoals:
  • gewichtstoename en vetweefselafzettingen, met name rond de buik en bovenrug, in het gezicht (vollemaansgezicht, een rond opgeblazen gelaat) en tussen de schouders (buffalo hump, een bobbel in de nek)
  • roze of paars-rode strepen (striae) op de huid van de buik, dijen, borsten en armen
  • dunnere, breekbare huid die gemakkelijk kneust
  • langzame genezing van snijwonden, insectenbeten en infecties
  • acne

Vrouwen met het syndroom van Cushing kunnen last hebben van:
  • dikkere of meer zichtbare lichaams- en gezichtsbeharing (hirsutisme)
  • onregelmatige of afwezige menstruatie

Mannen met het syndroom van Cushing kunnen last hebben van:
  • vermindert libido
  • verminderde vruchtbaarheid
  • erectiestoornissen

Andere symptomen zijn onder meer:
  • ernstige vermoeidheid
  • spierzwakte
  • depressie, angst en prikkelbaarheid (agitatie)
  • verlies van emotionele controle
  • cognitieve problemen
  • nieuwe of verergerde hoge bloeddruk
  • hoofdpijn
  • botverlies, wat na verloop van tijd kan leiden tot botbreuken
  • bij kinderen een verminderde groei

Trage schildklier

Hypothyreoïdie (trage schildklier) is een aandoening waarbij je schildklier niet genoeg van bepaalde belangrijke hormonen produceert. Vrouwen, vooral diegenen ouder dan 60 jaar, hebben meer kans op hypothyreoïdie. Hypothyreoïdie verstoort de normale balans van chemische reacties in je lichaam. Het veroorzaakt zelden symptomen in de vroege stadia, maar na verloop van tijd kan onbehandelde hypothyreoïdie een aantal gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals obesitas, gewrichtspijn, onvruchtbaarheid en hartziekten. Het goede nieuws is dat nauwkeurige schildklierfunctietests beschikbaar zijn om hypothyreoïdie te diagnosticeren, en de behandeling van hypothyreoïdie met synthetisch schildklierhormoon is meestal eenvoudig, veilig en effectief.

Gewichtstoename door een traag werkende schildklier / Bron: Istock.com/VladimirFLoydGewichtstoename door een traag werkende schildklier / Bron: Istock.com/VladimirFLoyd
De tekenen en symptomen van hypothyreoïdie variëren, afhankelijk van de ernst van de hormoondeficiëntie. Maar over het algemeen hebben alle problemen die je ondervindt de neiging om zich langzaam te ontwikkelen, vaak gedurende een aantal jaren. In het begin kun je de symptomen van hypothyreoïdie, zoals vermoeidheid en gewichtstoename, nauwelijks opmerken, of je kunt ze eenvoudigweg toeschrijven aan het ouder worden. Maar omdat je metabolisme blijft vertragen, zul je allengs meer duidelijke tekenen en symptomen ontwikkelen, zoals:

Wanneer hypothyreoïdie niet wordt behandeld, kunnen de klachten geleidelijk ernstiger worden. Constante stimulatie van de schildklier om meer hormonen aan te maken, kan leiden tot een vergrote schildklier (struma). Bovendien kun je vergeetachtiger worden, je denkprocessen kunnen trager worden of je kunt last krijgen van depressie en somberheid.

Op een gegeven ogenblik kan myxoedeem optreden; een slijmerige vochtophoping in de huid en na indrukken met een vinger blijft nog enige tijd een afdruk zichtbaar. Myxoedeem is een complicatie van een onbehandelde te traag werkende schildklier.

Cellulitis

Cellulitis (niet verwarren met cellulite of sinaasappelhuid) is een ontsteking van de dieper gelegen delen van het onderhuidse bindweefsel en wordt veroorzaakt door bacteriën of schimmels die door een wondje in de huid komen. Symptomen zijn:
  • rode, pijnlijke, gezwollen huid (in het gezicht kan dit leiden tot een gezwollen gezicht)
  • warm en gevoelig om aan te raken
  • koorts, rillingen en rode strepen van de uitslag kunnen een teken zijn van een ernstige infectie die medische aandacht vereist

Gezwollen gezicht door allergie

Gezwollen gezicht door allergie voor medicatie / Bron: Stevepb, PixabayGezwollen gezicht door allergie voor medicatie / Bron: Stevepb, Pixabay

Allergie voor medicatie

Een milde, jeukende, rode uitslag kan optreden enkele dagen tot weken na het innemen van een medicijn. Ernstige geneesmiddelenallergieën kunnen levensbedreigend zijn en symptomen zijn onder andere netelroos, hartritmestoornissen, zwelling, jeuk en ademhalingsmoeilijkheden. Andere symptomen zijn koorts, maagklachten en kleine paarse of rode stippen op de huid (puntbloedingen).

Allergische conjunctivitis

Allergische conjunctivitis wordt veroorzaakt door een allergische reactie op stoffen als huidschilfers van huisdieren, stof, pollen of schimmelsporen. Rode, jeukende, waterige of tranende, gezwollen en brandende ogen zijn kenmerkende symptomen. Deze oogklachten kunnen optreden in combinatie met niezen, loopneus en jeukende neus.

Angio oedeem gezicht: zwelling van de oogleden / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Angio oedeem gezicht: zwelling van de oogleden / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Angio-oedeem

Een gezwollen gezicht kun je ook krijgen door angio-oedeem. Angio-oedeem is een vorm van ernstige zwelling onder het huidoppervlak. Het kan gepaard gaan met netelroos en jeuk. Het wordt veroorzaakt door een allergische reactie op een allergeen zoals voedsel of medicijnen. Bijkomende symptomen kunnen maagkrampen en verkleurde plekken zijn of uitslag op de handen, armen en voeten.

Anafylaxie

Anafylaxie duidt op een snelle systemische allergische reactie, waarbij de klachten levensbedreigend kunnen worden door de long- en/of hartklachten. Het gaat hierbij om een levensbedreigende reactie op blootstelling aan allergenen. Binnen enkele minuten treden de symptomen op na blootstelling aan een allergeen. Deze omvatten wijdverspreide netelroos, jeuk, zwelling, lage bloeddruk, moeite met ademhalen, flauwvallen, snelle hartslag. Misselijkheid, braken, diarree, buikpijn zijn aanvullende symptomen.

Actinomycose

Actinomycose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Actinomyces israelii. Deze langdurige bacteriële infectie veroorzaakt zweren, of abcessen, in de zachte weefsels van het lichaam. Hierbij treedt zwelling en ettering op van de hals en het gezicht, de longen, de darmen en het bekken.

Sommige sporten vergroten de kans op een gebroken neus / Bron: KeithJJ, PixabaySommige sporten vergroten de kans op een gebroken neus / Bron: KeithJJ, Pixabay

Gebroken neus

Een gebroken neus wordt meestal veroorzaakt door een ongeval, slag of stoot. Symptomen zijn onder meer pijn in of rond de neus, een gebogen of kromme neus, zwelling rond de neus, bloedneus en een wrijvend of trekkend geluid of gevoel wanneer de neus wordt bewogen. Kneuzingen kunnen optreden rond de neus en ogen die een paar dagen na verwonding verdwijnen.

Strontje op het ooglid

Een strontje duidt op een acute ontsteking van een zweet- of talgkliertje aan de binnen of buitenzijde van het ooglid, meestal door een bacterie-infectie, vaak stafylokokken, bacteriesoorten die veel gezonde mensen op de huid hebben. Deze rode of huidkleurige bult of zwelling komen meestal voor langs de rand van het ooglid. Rode, tranende ogen, een gruizig, zanderig gevoel in het oog en gevoeligheid voor licht zijn andere mogelijke symptomen. De medische benaming van een strontje is hordeolum.

Bijholteontsteking

Een bijholteontsteking of sinusitis is een aandoening die wordt veroorzaakt door een ontsteking of infectie van de bijholten of sinussen. Het kan te wijten zijn aan virussen, bacteriën of een allergie. De ernst en duur van de symptomen hangen af ​​van de oorzaak van de infectie. Symptomen zijn onder meer verminderde reukzin, koorts, verstopte neus, hoofdpijn (van sinusdruk of spanning), vermoeidheid, keelpijn, loopneus of hoest.

Symptomen van een gezwollen gezicht

Verschijnselen

Een gezwollen gezicht kan gepaard gaan met de volgende symptomen:
  • ademhalingsproblemen
  • braken
    Braken / Bron: Istock.com/CentralITAllianceBraken / Bron: Istock.com/CentralITAlliance
  • gezichtspijn
  • koorts
  • nekpijn
  • rillingen
  • roodheid van het gezicht
  • wheezing (piepend geluid bij uitademing)
  • netelroos of huiduitslag
  • jeuk
  • verstopte neus
  • waterige of tranende ogen
  • duizeligheid
  • diarree
  • pijn op de borst
  • maagklachten of maagpijn
  • zwakheid
  • zwelling van de omliggende gebieden

Alarmsymptomen

Een gezwollen gezicht als gevolg van een acute allergische reactie kan gepaard gaan met andere symptomen. Dit zijn de symptomen van anafylaxie, een ernstige allergische reactie. Een goede medische behandeling moet onmiddellijk worden toegediend om te voorkomen dat de reactie in een anafylactische shock verandert. Anafylactische shock kan dodelijk zijn.

Symptomen van anafylaxie en anafylactische shock zijn onder meer:
  • gezwollen mond en keel
  • moeite met ademhalen of slikken
  • netelroos of uitslag
  • zwelling van het gezicht of de ledematen
  • angst of verwardheid
  • hoesten of hijgen
  • duizeligheid
  • verstopte neus
  • hartkloppingen en onregelmatige hartslag
  • onduidelijke spraak

Symptomen van shock kunnen snel optreden. Deze symptomen omvatten:

In ernstige gevallen kan je stoppen met ademhalen en kan er een hartstilstand optreden.

Veel voorkomende oorzaken van een allergische reactie zijn allergenen zoals:

Behandeling van een gezwollen gezicht

Wat te doen bij een gezwollen gezicht?

Zwelling veroorzaakt door een bijensteek

Als een giftige bijensteek de zwelling veroorzaakte, verwijder dan onmiddellijk de angel. Gebruik geen pincet om de angel te verwijderen. Pincetten kunnen de angel samendrukken, waardoor hij meer gif vrijgeeft. Gebruik in plaats daarvan een speelkaart:
  1. druk op de huid voor de angel
  2. beweeg de kaart voorzichtig in de richting van de angel.
  3. schep de angel uit de huid.

Zwelling veroorzaakt door infectie

Als de zwelling wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie in de ogen, neus of mond, krijg je waarschijnlijk antibiotica voorgeschreven door de arts. Als er een abces aanwezig is, kan de arts het abces opensnijden en draineren (abcesdrainage).

Uitslag behandelen

Een uitslag kan zo nodig worden verzacht met hydrocortison crème of zalf. Het gebruik van een koel kompres kan ook de jeuk kalmeren.

Zwelling tijdens de zwangerschap

Wat kun je doen om zwelling tijdens de zwangerschap, waaronder een gezwollen gezicht, te behandelen? Zwelling kan worden verminderd door voedingsmiddelen te eten met een hoog kaliumgehalte, zoals bananen, en door cafeïne te vermijden. Hier volgen enkele andere handige tips om de zwelling tijdens de zwangerschap te verminderen:
  • Voorkom langdurig staan.
    Water drinken is gezond / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.comWater drinken is gezond / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com
  • Beperk de tijd die buiten doorbrengt als het heel warm is.
  • Leg kussens onder je voeten en enkels om ze omhoog te leggen.
  • Draag comfortabele schoenen en vermijd zo mogelijk hoge hakken.
  • Draag ondersteunende panty's of kousen.
  • Vermijd kleding die strak om je polsen of enkels zit.
  • Ga dagelijks zwemmen.
  • Gebruik koude kompressen op gezwollen gebieden.
  • Drink water, dat helpt het lichaam te spoelen en vermindert het vasthouden van vocht.
  • Minimaliseer de inname van natrium (zout) en vermijd het toevoegen van extra zout aan de maaltijden.

Behandeling traag werkende schildklier

Standaardbehandeling voor hypothyreoïdie is het dagelijks gebruik van het synthetische schildklierhormoon levothyroxine. Dit orale medicijn herstelt adequate hormoonspiegels, waardoor de tekenen en symptomen van hypothyreoïdie verdwijnen. Eén tot twee weken na het starten van de behandeling zul je merken dat je je minder vermoeid voelt. Het medicijn verlaagt ook geleidelijk de cholesterolspiegels die door de ziekte zijn verhoogd en kan gewichtstoename ongedaan maken. Behandeling met levothyroxine is meestal levenslang, maar omdat de dosering die je nodig heeft kan veranderen, zal de arts je TSH-waarden waarschijnlijk elk jaar controleren.

Praktische tips en zelfzorg bij een gezwollen gezicht

Een gezwollen gezicht kan alles zijn behalve fijn. Of je nu wakker wordt met opgezwollen ogen of merkt dat je gezicht de hele dag wat 'plomp' aanvoelt, het is goed om te weten hoe je hiermee kunt omgaan. Check hier handige zelfzorgmaatregelen in duidelijke categorieën. En onthoud: een arts raadplegen is altijd slim als je twijfelt!

Directe verlichting

Koel kompres
Pak een koud washandje, een gekoeld gelpack of zelfs een zak bevroren erwten (met een doek ertussen!). Hou het 10-15 minuten tegen het gezwollen gebied om de doorbloeding te verbeteren en ontsteking te verminderen.Tip: Ideaal voor allergieën, insectenbeten of een nachtje doorhalen.

Hoofd omhoog
Lig je in bed en voelt je gezicht zwaar? Gebruik een extra kussen of til de hoofdeinde van je bed een beetje op. Dit helpt vocht afvoeren en voorkomt verdere zwelling.

Probeer een lymfedrainage-massage
Met lichte, cirkelvormige bewegingen kun je de lymfeklieren stimuleren om overtollig vocht af te voeren. Richt je vooral op de kaaklijn en hals.

Dagelijkse gewoontes

Hydrateer als een pro
Ja, water is je beste vriend. Genoeg drinken helpt je lichaam afvalstoffen af te voeren en ondersteunt je huid. Let op: te weinig drinken kan zwelling verergeren!

Let op wat je eet
Zout eten, zoals chips of kant-en-klaarmaaltijden, houdt vocht vast en kan zwelling versterken. Kies voor waterige groentes (denk aan komkommer) en frisse snacks om dit tegen te gaan.

Mondhygiëne op orde
Gezwollen wangen? Misschien is een tand of kies boos. Poets je tanden goed, gebruik tandfloss en spoel met een mondspoeling. Een gezond gebit voorkomt ellende.

Start je dag met een koude gezichtsspray
Een mist van koud water (eventueel met aloë vera of kamille) helpt niet alleen om je gezicht op te frissen, maar kan ook zwelling verminderen.

Lifestyle tweaks

Vermijd warmte
Zon, sauna of een warme douche kunnen zwelling verergeren. Geef je gezicht liever wat koelte om rust te brengen.

Pas op met irriterende stoffen
Heb je een vermoeden dat bepaalde make-up, crèmes of pollen de boosdoeners zijn? Test producten voorzichtig en hou een allergievrije omgeving.

Gebruik een jade roller of gua sha
Deze tools helpen niet alleen bij ontspanning, maar bevorderen ook de doorbloeding en lymfedrainage, wat zwelling kan verminderen.

Medicatie en medische hulp

Check je medicijnkastje
Sommige medicijnen, zoals ACE-remmers of corticosteroïden, kunnen zwelling veroorzaken. Overleg met je arts of er alternatieven zijn als je dit merkt.

Alarmbellen bij infectie
Warmte, roodheid, pijn of pus? Dit zijn signalen van een infectie. Stel een bezoek aan de dokter niet uit; een antibioticakuur kan nodig zijn.

Spoedhulp bij ernstige reacties
Moeite met ademhalen, een snel opkomende zwelling of koorts kunnen wijzen op iets ernstigs, zoals anafylaxie. Bel direct een arts of de spoedpost.

Preventieve zorg

Allergieën de baas blijven
Heb je al eens gezwollen ogen gekregen na contact met pollen, huisdieren of bepaalde voeding? Houd antihistaminica in huis en vermijd triggers zo goed mogelijk.

Onderliggende oorzaken aanpakken
Terugkerende zwellingen kunnen duiden op iets als sinusproblemen, hormonale schommelingen of een auto-immuunziekte. Bespreek dit met een arts voor verder onderzoek.

Preventie van zwelling in het gezicht

Voorkom zwelling van het gezicht of een opgezwollen gezicht door bekende allergenen te vermijden. Als je weet dat je een allergie hebt die anafylaxie kan veroorzaken, draag dan altijd epinefrine-medicatie zoals een EpiPen heeft bij je. Dit medicijn wordt gebruikt om een ​​ernstige allergische reactie tegen te gaan en kan zwelling van het gezicht voorkomen. Als je een allergische reactie op medicatie had, vermijd dan het gebruik van dat medicijn. Breng je arts en apotheker op de hoogte van eventuele reacties na het nemen van medicijnen of het eten van bepaald voedsel.

Feit of mythe: waarom ziet je gezicht er soms zo opgeblazen uit?

Ooit in de spiegel gekeken en gedacht: “Wat is er met mijn gezicht gebeurd?!” Een gezwollen, pafferig gezicht kan je er vermoeid, ongezond of gewoonweg anders uit laten zien dan je gewend bent. Soms is het een kwestie van een slechte nacht, een beetje te veel zout bij het avondeten of een glaasje wijn te veel. Maar andere keren lijkt het alsof je gezicht plotseling een eigen leven is gaan leiden, zonder duidelijke oorzaak. Hoe zit dat eigenlijk?

Er gaan een hoop verhalen rond over de oorzaken van een opgeblazen gezicht. Sommige mensen zweren dat het allemaal komt door te veel water drinken, terwijl anderen beweren dat het juist een teken is van uitdroging. En hoe zit het met alcohol, hormonen of voedselallergieën? Is een opgeblazen gezicht een teken dat je ziek bent, of gewoon een tijdelijk schoonheidsprobleempje dat vanzelf weer verdwijnt? Tijd om wat feiten van fabels te scheiden!

In deze uitgebreide lijst nemen we de meest gehoorde verklaringen onder de loep. Is het waar dat slecht slapen je gezicht puffy maakt? Kan je door te veel koolhydraten ineens een voller gezicht krijgen? En helpt een ijsklontje echt om die zwelling weg te werken? We duiken diep in de oorzaken, geven je praktische tips en prikken meteen een paar hardnekkige mythes door.

Klaar om te ontdekken wat waar is en wat totale onzin? Lees verder en check of jouw puffy face door iets onschuldigs komt, of dat er toch meer aan de hand is. En geen paniek—de meeste oorzaken zijn tijdelijk en met een paar slimme trucjes ben je zo weer van dat opgeblazen hoofd af!

VraagAntwoord
Een opgeblazen gezicht komt altijd door te veel zout etenZout vasthouden kan inderdaad zorgen voor een wat voller gezicht, maar het is zeker niet de enige boosdoener. Hormonale schommelingen, slaaptekort en zelfs bepaalde allergieën kunnen je gezicht een 'kussenlook' geven.
Een kater zorgt ervoor dat je gezicht opzweltDat klopt! Alcohol droogt je uit, en als reactie daarop houdt je lichaam vocht vast – met als resultaat een pafferig hoofd de ochtend erna. Hydrateren helpt, maar soms moet je gewoon even wachten tot je nieren hun werk hebben gedaan.
Een gezwollen gezicht betekent dat je te veel water hebt gedronkenNee, juist het tegenovergestelde! Als je te weinig water drinkt, gaat je lichaam juist vocht vasthouden. Het is een soort overlevingsstrategie van je lijf om uitdroging te voorkomen.
Hormonale schommelingen kunnen je gezicht dikker makenZeker weten! Denk aan menstruatie, zwangerschap of zelfs stress: allemaal momenten waarop je hormonen rare sprongen maken en je gezicht er wat voller uit kan zien.
Je gezicht zwelt op als je slecht slaaptJa, slaapgebrek zorgt voor een slechtere vochtbalans en een tragere lymfedrainage. Oogleden worden puffy, wangen kunnen wat opzetten en je krijgt die typische ‘net-wakker-geworden’-look, maar dan de hele dag door.
Te veel koolhydraten eten maakt je gezicht dikkerKlopt deels! Koolhydraten trekken water aan, vooral als je er ineens veel meer van eet dan normaal. Het effect is tijdelijk, maar kan zeker zorgen voor een boller gezicht.
Een gezwollen gezicht betekent altijd dat je ziek bentNee hoor, er zijn talloze onschuldige oorzaken, zoals voeding, slaap en hormonen. Maar als je gezicht plotseling extreem opzwelt, of je hebt andere rare klachten, dan is het wel slim om even een arts te checken.
Een allergische reactie kan je gezicht laten opzwellenJazeker! Vooral voedselallergieën, insectenbeten of bepaalde medicatie kunnen een heftige zwelling veroorzaken. Soms blijft het bij wat opgezwollen oogleden, maar in ernstige gevallen kan zelfs je keel opzwellen. In dat laatste geval: meteen hulp zoeken!
Sporten helpt tegen een puffy gezichtYes, beweging stimuleert de bloedsomloop en de lymfestroom, waardoor je lijf sneller overtollig vocht afvoert. Zweten helpt ook een handje om opgehoopte afvalstoffen kwijt te raken.
Koude kompressen verminderen gezwollenheid in het gezichtAbsoluut! Een koud washandje, een ijsklontje gewikkeld in een doek of gekoelde theezakjes op je ogen kunnen wonderen doen. Kou vernauwt de bloedvaten en helpt je gezicht er minder ‘blown up’ uit te zien.
Gezichtsmassages helpen tegen een opgeblazen gezichtJa! Een goede lymfedrainage-massage kan vochtophoping verminderen. Denk aan zachte, opwaartse bewegingen met je vingers of een jade roller – even jezelf verwennen en meteen effect zien!
Een pafferig gezicht kan door een onderliggende schildklierprobleem komenZeker. Een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan ervoor zorgen dat je gezicht er opgezet uitziet door vochtretentie. Andere klachten zijn vermoeidheid, gewichtstoename en een droge huid. Twijfel je? Laat je schildklierwaarden eens checken!
Het eten van bewerkte voeding maakt je gezicht opgezwollenYes, en dat komt door het hoge zout- en suikergehalte. Bewerkt eten zorgt voor een flinke vochtophoping, vooral als je er veel van eet. Een dagje ‘clean eating’ en voldoende water drinken helpt vaak al om weer ‘back to normal’ te gaan.
Plastische chirurgie kan een pafferig gezicht oplossenSoms, maar het hangt er helemaal vanaf wat de oorzaak is. Als het vocht is, helpt een operatie weinig. Als het om vetopslag gaat, kunnen ingrepen zoals buccal fat removal (buccale vetkussentjesextractie of buccale vetverwijdering) of liposuctie van de kaaklijn wél verschil maken.
Een opgeblazen gezicht betekent dat je aangekomen bentNiet per se! Je kan slank zijn en tóch een puffy gezicht hebben door vochtretentie, hormonen of voeding. Natuurlijk, als je flink wat kilo’s aankomt, sla je ook vet op in je gezicht, maar dat is wat anders dan een tijdelijk ‘opgezwollen’ look.
Als je ’s ochtends wakker wordt met een dik gezicht, betekent dat dat je lichaam toxines vasthoudtMwah, dat klinkt dramatischer dan het is. Je lymfesysteem werkt ’s nachts wat trager, en als je plat ligt, kan vocht zich ophopen in je gezicht. Gewoon even rechtop zitten, een glas water drinken en je gezicht masseren, en je ziet er al snel frisser uit!
Zonverbranding kan je gezicht laten opzwellenJa, absoluut! Een flinke dosis UV-straling kan je huid beschadigen en zorgen voor een ontstekingsreactie, waardoor je gezicht puffy wordt. Dus smeren, smeren, smeren!
Je gezicht zwelt op na een cosmeticabehandelingDat kan! Vooral na Botox, fillers of huidbehandelingen zoals microneedling kan je even wat zwelling krijgen. Meestal trekt het binnen een paar dagen weg, maar als het langer aanhoudt, even overleggen met je behandelaar.
Je gezicht masseren met een ijsklontje helpt tegen een opgeblazen gezichtJa! Kou vernauwt de bloedvaten, waardoor zwelling en roodheid afnemen. Ook een lepeltje uit de koelkast op je ogen leggen werkt als een mini-spa-behandeling thuis!
Een puffy gezicht is een teken van slechte gezondheidNiet altijd! Soms is het gewoon een tijdelijk effect van voeding, slaap of een glaasje te veel de avond ervoor. Maar als je gezicht regelmatig opgezwollen is zonder duidelijke reden, is het slim om even met een arts te praten.

Lees verder

© 2018 - 2025 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Vollemaansgezicht: rol van cortisone bij gezichtsverdikkingVollemaansgezicht: rol van cortisone bij gezichtsverdikkingSoms valt het je wel eens op dat mensen opeens een dikker gezicht hebben gekregen, zonder dat hun lichaamsgewicht gesteg…
Opgezet, gezwollen, pafferig gezicht: gezichtsoedeemOpgezet, gezwollen, pafferig gezicht: gezichtsoedeemZwellingen kunnen overal in en aan het lichaam voorkomen. Meest opvallende en voor iedereen direct zichtbaar is een gezi…
Beauty: Een symmetrisch gezichtBeauty: Een symmetrisch gezichtWat is een symmetrisch gezicht? Wat wil dat zeggen en wat is de betekenis in de praktijk. Een beknopte uitleg die inzich…
Vijf recepten voor het maken van een gezichtsmasker!Elke week een gezichtsmasker is goed voor een mooie egale huid. Er zijn veel verschillende masker te koop in de winkel,…

Krentenbaard: Besmetting, symptomen en mogelijke behandelingKrentenbaard: Besmetting, symptomen en mogelijke behandelingEen krentenbaard is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door bacteriën. Ook al komt deze aandoening aanzienlijk vak…
Nikkelvergiftiging: Overmatige blootstelling aan nikkelNikkelvergiftiging: Overmatige blootstelling aan nikkelNikkel is een zilverwit, toxisch metaal dat van nature voorkomt in de aardkorst. Het is prevalent aanwezig in verschille…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Klaus D. Peter, Wiehl, Germany, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)
  • http://www.thehealthsite.com/diseases-conditions/10-causes-of-facial-swelling/
  • https://www.simpto.nl/symptomen/opgezwollen-gezicht/
  • https://www.healthline.com/health/facial-swelling
  • http://americanpregnancy.org/pregnancy-health/swelling-during-pregnancy/
  • https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/symptoms-causes/syc-20350284
  • https://encyclopedie.medicinfo.nl/pre-eclampsie-zwangerschap/6994b2b3c31c43ab863e490a078fdaaa
  • https://www.catharinaziekenhuis.nl/files/Patient/Patientenfolders/_ScreensPages/Behandelingen/PLA-015-Lasertherapie.pdf
  • https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cushing-syndrome/symptoms-causes/syc-20351310
  • Martin Sulman. Mens & Gezondheid. https://mens-en-gezondheid.nl/ (ingezien op 7-1-2025)
  • Afbeelding bron 1: Arnavaz, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: Zerocool, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Magnus Manske / Amada44, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 4: Taniadimas, Pixabay
  • Afbeelding bron 5: Marian Weyo/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 6: NamtipStudio/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 7: Istock.com/VladimirFLoyd
  • Afbeelding bron 8: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 9: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 10: KeithJJ, Pixabay
  • Afbeelding bron 11: Istock.com/CentralITAlliance
  • Afbeelding bron 12: Mimagephotography/Shutterstock.com
Tartuffel (2.971 artikelen)
Laatste update: 12-02-2025
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 22
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.