Gezwollen buik (harde buik): oorzaken harde, opgezette buik

Last van een gezwollen buik of een harde, opgezette en stijve buik? Je buik kan om een aantal verschillende redenen opzwellen. Deze variëren van te veel eten tot aan zwangerschap. Alleen je huisarts zal de exacte oorzaak van je gezwollen buik kunnen bepalen. Enkele van de meest voorkomende oorzaken van een opgeblazen buik zijn te veel eten en gasvorming. Het inslikken van lucht als gevolg van angst of een nerveuze gewoonte of het eten van gasvormende voedingsmiddelen, kan leiden tot winderigheid. Als je je windjes inhoudt, kan dit leiden tot een gezwollen, pijnlijke buik. Vijf veel voorkomende oorzaken van een gezwollen buik zijn het prikkelbare darm syndroom (PDS), winderigheid, coeliakie en hormonale schommelingen. Wat zijn de symptomen en wat kan je eraan doen? Zijn er tips en adviezen om ermee om te gaan?

• Gezwollen buik door prikkelbare darm syndroom
• Wat is PDS?
• Behandeling
• Opgezette buik door gasvorming
• Oorzaken
• Voedsel die overmatige gasvorming veroorzaakt
• Overmatig darmgas door een onderliggende aandoening
• Tips
• Moeheid en buikpijn door coeliakie
• Wat is coeliakie?
• Behandeling van glutenintolerantie
• Harde opgezette buik door hormonale schommelingen
• Stijve buik door hormonen
• Behandeling
• Gezwollen buik door operatie
• Laparoscopie
• Wat te doen?
• Algemene maatregelen bij een gezwollen buik

Gezwollen buik door prikkelbare darm syndroom

Wat is PDS?

Het prikkelbare darm syndroom, afgekort als PDS, kan zorgen voor een steeds terugkerende gezwollen buik. PDS is een vrij vaak voorkomende aandoening die van invloed is op de dikke darm en het veroorzaakt vaak darmkrampen, buikpijn, opgeblazen gevoel, gasvorming, winderigheid, diarree en obstipatie. Een gezwollen buik is een van de meest storende bijwerkingen van PDS. Sommige vrouwen gaan een paar kledingmaten groter en hebben zelfs verschillende maten kleding nodig, afhankelijk van of ze een opgeblazen buik hebben of niet. PDS is een chronische aandoening. Hoewel de symptomen erg ongemakkelijk zijn, veroorzaakt PDS in tegenstelling tot de inflammatoire darmziekten colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn, geen veranderingen in het darmweefsel en het verhoogt ook niet het risico op darmkanker.

Behandeling

Slechts een klein aantal mensen met het prikkelbare darm syndroom hebben ernstige symptomen. De meeste mensen met PDS hebben milde klachten met soms perioden dat de ziekte opvlamt. Sommige mensen kunnen de klachten onder controle houden door aanpassingen in hun dieet, levensstijl (meer bewegen) en door stress te verminderen. Anderen hebben medicijnen en counseling nodig.

Opgezette buik door gasvorming

Gasvorming of lucht in het spijsverteringskanaal wordt meestal niet opgemerkt totdat we het opboeren of een scheet laten (winderigheid). Het hele spijsverteringskanaal, van de maag tot het rectum, bevat darmgas als het natuurlijke gevolg van slikken en spijsvertering. In feite worden bepaalde voedingsmiddelen, zoals bonen, niet volledig afgebroken totdat ze de dikke darm (colon) bereiken, waar bacteriën hun werk doen. Overmatig darmgas geeft soms een spijsverteringsstoornis aan, maar bij iedereen passeert meerdere malen per dag gas, en af en toe een boertje laten is normaal.

Oorzaken

Overmatige gasvorming in het bovenste deel van het spijsverteringsstelsel kan het gevolg zijn van een ophoping van gas in de maagstreek doordat je, meestal onbewust, zelf lucht inslikt (aërofagie), te veel eet, rookt of of veel op kauwgom kauwt. Overmatig lager darmgas kan worden veroorzaakt door te veel van bepaalde voedingsmiddelen te eten, door het onvermogen om bepaalde voedingsmiddelen volledig te verteren of door een verstoring van de bacteriën die normaal gesproken in de dikke darm worden aangetroffen.

Voedsel die overmatige gasvorming veroorzaakt

Voedsel dat bij de ene persoon gasvorming veroorzaakt, hoeft dat bij een ander niet te veroorzaken. Algemene gasvormende voedingsmiddelen en stoffen zijn:

• Bonen en linzen;
• Groenten zoals kool, broccoli, bloemkool, paksoi en spruitjes;
• Zemelen;
• Melkproducten die lactose bevatten;
• Fructose, die in sommige vruchten wordt aangetroffen en gebruikt wordt als zoetstof in frisdranken en andere producten;
• Sorbitol, een suikersubstituut die je kan vinden in sommige suikervrije snoepjes en kunstmatige zoetstoffen;
• Koolzuurhoudende dranken, zoals frisdrank of bier.

Overmatig darmgas door een onderliggende aandoening

Overmatige vorming van darmgas kan ook veroorzaakt worden door een onderliggende ziekte:

• Auto-immuun pancreatitis;
• Coeliakie (glutenintolerantie);
• Ziekte van Crohn;
• Diabetes;
• Dumping syndroom (een te snelle maagontlediging);
• Eetstoornissen;
• GERD (gastro-oesofageale refluxziekte);
• Gastroparese (vertraagde maaglediging);
• Colitis ulcerosa;
• Darmobstructie;
• Duodenitis (ontsteking van het slijmvlies van de dunne darm);
• Lactose-intolerantie;
• Maagzweer.

Tips

Bij overmatige gasvorming en winderigheid is het verstandig om regelmatig te eten en geen maaltijden over te slaan.
Probeer producten te vermijden die extra gasvorming geven, gebruik geen kauwgom en stop met roken. Tracht obstipatie te voorkomen door een gezonde, gevarieerde en vezelrijke voeding te gebruiken. Het is daarbij aanbevolen om het aantal extra vezels langzaamaan uit te breiden, aangezien gasvorming ook tijdelijk weer kan toenemen door het gebruik van vezels. Drink dagelijks ten minste twee liter per dag en neem de tijd om te eten: rustig en goed kauwen. Indien de winderigheid het gevolg is van een onderliggende aandoening, dan zal deze ziekte behandeld moeten worden.

Moeheid en buikpijn door coeliakie

Wat is coeliakie?

Bij mensen met coeliakie reageert het immuunsysteem abnormaal op gluten (een eiwit in tarwe, rogge, gerst en haver). Het staat daarom ook bekend als 'glutenintolerantie'. Wanneer iemand met coeliakie gluten eet, veroorzaakt het een reactie waardoor het slijmvlies van de darm beschadigd raakt. wat leidt klachten als diarree, buikpijn, vermoeidheid en gewichtsverlies.

Behandeling van glutenintolerantie

Coeliakie kan niet worden genezen en er bestaan geen medicijnen voor de behandeling van deze aandoening. De behandeling bestaat uit het levenslang volgen van een glutenvrij dieet met onder meer aardappelen, (zilvervlies)rijst, peulvruchten, maïs, quinoa, gierst, boekweit, soja, groenten, fruit, vlees, gevogelte, vis, ei, melk(producten), kaas, olie en roomboter. Vaak nemen de klachten al na een paar weken tot maanden af, alhoewel vermoeidheid en sommige andere klachten nog lange tijd kunnen aanhouden.

Harde opgezette buik door hormonale schommelingen

Stijve buik door hormonen

Hormonale veranderingen of hormonale schommelingen kunnen de oorzaak zijn van een opgezwollen buik. Je bent bijvoorbeeld in een vroeg stadium van de zwangerschap of je hebt last van het premenstrueel syndroom (PMS), waarbij je last hebt van psychische en lichamelijke klachten. De klachten kunnen bestaan uit hoofdpijn, buikpijn, pijnlijke borsten, maar ook prikkelbaarheid, angst en agressie komen steeds terug in dezelfde fase van je menstruatiecyclus.

Behandeling

Veelal lukt het om met de nodige leefstijlaanpassingen de klachten van PMS te verminderen: zorg voor voldoende ontspanning (bijvoorbeeld door een ontspannen bad te nemen of ontspanningsoefeningen te doen), probeer je klachten bespreekbaar te maken zowel thuis als op het werk, vermijd extra belasting of stress als je in een kwetsbare periode zit en leef gezond.

Gezwollen buik door operatie

Laparoscopie

Tijdens een laparoscopie (kijkoperatie in de buik) wordt de buik opgeblazen met gas. Het opblazen van de buik is nodig om de chirurg een goed zicht te geven op de organen en weefsels in het lichaam. Na de ingreep zal je buik tijdelijk pijn doen en nog wat opgezwollen zijn. Een zekere mate van opgezette buik (zwelling) is normaal na een dergelijke operatie. Dit komt door uitzetting van de darmen en verdwijnt na verloop van tijd. Manipulatie van de darmen tijdens laparoscopische chirurgie kan de darmen wat aangedaan achterlaten. Algemene anesthesie kan de darmwerking vertragen, waardoor de doorgang van gas en ontlasting wordt vertraagd.

Wat te doen?

Lopen stimuleert de peristaltische beweging van de darmen, waardoor gasvorming en obstipatie worden verlicht. Een kruik kan ook verlichting bieden. Als je mag drinken, is warme pepermuntthee een geweldige remedie om de gastro-intestinale motoriek ene handje te helpen en de pijn te verlichten.

Algemene maatregelen bij een gezwollen buik

Er is geen one-size-fits-all-aanpak om een gezwollen buik te behandelen, omdat alles afhankelijk is van de onderliggende oorzaak. Het is sowieso raadzaam om bij aanhoudende klachten je huisarts te raadplegen. Dat gezegd hebbende, zijn er verschillende maatregelen die je kunt nemen om een gezwollen buik tegen te gaan:

• Let op wat je hebt gegeten als je last krijgt van een gezwollen buik. Op deze manier kan je erachter komen of een bepaald type voedsel (zuivel, graan, enz.) de klachten veroorzaakt.
• Eet langzaam en kauw je eten goed.
  Water drinken is gezond / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com
• Vermijd pittig en gekruid voedsel.
• Verminder de hoeveelheid zout in je voedsel.
• Eet geen vette maaltijden. Eet geen fastfood of gefrituurd voedsel.
• Neem probiotica en verhoog langzaamaan de inname van vezels.
• Vermijd voedingsmiddelen die erom bekend staan dat ze gas produceren.
• Vermijd kauwgom, roken of drinken met een rietje Al deze activiteiten kunnen leiden tot ingeslikte lucht.
• Drink meer water. Dit advies is alleen van toepassing als je normaal gesproken niet veel water drinkt.

Lees verder

• Opgeblazen buik, pijn, oprispingen en winderigheid: oorzaken
• Opgeblazen buik: wat veroorzaakt een opgeblazen gevoel?
• Opgezwollen buik na het eten en diarree/verstopping: PDS
• Buikpijn links of rechts en zeurende of stekende buikpijn
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw