Moeheid of vermoeidheid: symptomen, oorzaak en behandeling

Moeheid of vermoeidheid komt vaak voor. Iedereen is wel eens moe. Moeheid is een gebrek aan energie. Meestal ontstaat moeheid door slaapproblemen, maar lichamelijke of psychische oorzaken zijn ook mogelijk. Bij zware moeheid slaag je er niet meer in om je dagelijkse activiteiten te verrichten, zoals huishouden, school of werk. Je voelt je futloos en daardoor gaat bewegen, praten en denken moeizamer dan normaal. Het liefst zou je in bed willen kruipen. Het blijkt dat grofweg een kwart van de Nederlandse bevolking last heeft van moeheid. Vrouwen klagen vaker over moeheid dan mannen. Jongeren, vooral tieners, zijn vaker moe dan 50-plussers. Verder zijn ouders met kleine kinderen vaker afgemat. Als je langdurig zó moe bent dat het interfereert met je dagelijkse leven, dan is moeheid een probleem waarbij het verstandig is om de huisarts in te schakelen. Moeheid, zeker chronische moeheid of extreme moeheid, kan je leven behoorlijk vergallen.

• Wat is moeheid of vermoeidheid?
• Symptomen van vermoeidheid
• Onderliggende oorzaak van moeheid of vermoeidheid
• Moeheid door leefstijlfactoren
• Vermoeidheid door ziekte en medische problemen
• Bloedarmoede
• Leveraandoeningen
• COPD
• Moeheid door geestelijke problemen
• Behandeling van moeheid door leefstijlveranderingen
• Voeding en drinken
• Bewegen
• Slaap en ontspanning
• Middelengebruik
• Zorg voor een gezond gewicht
• Problemen oplossen en eventueel steun zoeken
• Wanneer een arts raadplegen bij vermoeidheid?
• Huisarts raadplegen
• Alarmsymptomen

Wat is moeheid of vermoeidheid?

Moeheid is een term die wordt gebruikt om een algemeen gevoel van vermoeidheid en/of een gebrek aan energie te beschrijven. Andere woorden die soms worden gebruikt in plaats van vermoeidheid zijn onder meer uitputting, lusteloosheid of futloosheid. Een vermoeid gevoel is niet hetzelfde als slaperigheid. Wanneer je je vermoeid voelt, heb je geen motivatie en geen energie. Slaperigheid kan een symptoom zijn van vermoeidheid, maar het is niet hetzelfde.

Symptomen van vermoeidheid

Vermoeidheid kan een waaier aan lichamelijke, mentale en geestelijke symptomen veroorzaken, waaronder:

• concentratieproblemen
• vergeetachtigheid
• duizeligheid
• gebrek aan eetlust
• verminderde besluitvorming
• vermindert oordeelsvermogen
• verminderde immuunsysteemfunctie
• verminderde oog-handcoördinatie
• wazig zien
• hallucinaties
• hoofdpijn
• humeurigheid, zoals prikkelbaarheid / agitatie
• spierpijn
• problemen met het kortetermijngeheugen
• slaperigheid
• spierzwakte
• vertraagde reflexen en reacties
• gebrek aan motivatie (apathie)

Onderliggende oorzaak van moeheid of vermoeidheid

Moeheid is heel vaak het gevolg van slaapproblemen, maar ook psychische of lichamelijke oorzaken zijn mogelijk. Als er geen aanwijsbare oorzaak is voor je vermoeidheid, en het gaat niet weg met voldoende rust en gezonde voeding, dan is het verstandig de huisarts in te schakelen. De huisarts kan onderzoeken wat de mogelijke oorzaak is van je vermoeidheid en samen met jou een behandelplan opstellen.

Er zijn veel mogelijke oorzaken van vermoeidheid. Deze kunnen worden onderverdeeld in drie algemene categorieën: leefstijlfactoren, medische problemen en geestelijke gezondheid.

Moeheid door leefstijlfactoren

Als je last hebt van vermoeidheid, kunnen leefstijlfactoren de oorzaak zijn. In dat geval is de oorzaak van de moeheid vaak vrij eenvoudig op te sporen. Vermoeidheid kan worden veroorzaakt door de volgende leefstijlfactoren:

• lichamelijke activiteit en overmatige lichamelijke inspanning;
• gebrek aan activiteit;
• passieve activiteiten, zoals televisiekijken en computerspelletjes, kunnen heel vermoeiend zijn;
• slaaptekort;
• verveling;
• overgewicht of obesitas;
• het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals antidepressiva of benzodiazepinen (bijvoorbeeld diazepam);
• regelmatig gebruik van alcohol;
• regelmatig drugsgebruik, zoals cannabis (blowen), cocaïne, speed, etc.;
• cafeïne (in koffie, frisdrank, energiedrankjes, etc.), aangezien deze stof de productie van melatonine uitstelt en cafeïne wekt de hersenactiviteit op;
  Energiedrankjes / Bron: ZeroOne, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• ongezond eten (vet vlees, patat, mayonaise, chips, snoep en koek, weinig groente en fruit);
• te weinig eten;
• onvoldoende gezond en gevarieerd eten;
• roken, aangezien roken de doorbloeding van weefsels en organen vermindert en er giftige stoffen in het bloed terechtkomen.

Vermoeidheid door ziekte en medische problemen

Sommige medische problemen en aandoeningen kunnen aanleiding geven tot moeheid:

• bloedarmoede of anemie;
• allergie en hooikoorts;
• (chronische) pijn;
• de ziekte van Addison, een zeer zeldzame afwijking van de bijnieren;
• hypothyreoïdie (traag werkende schildklier);
• hyperthyreoïdie (overactieve schildklier);
• reumatoïde artritis (RA);
  Slapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.com
• slapeloosheid en andere slaapstoornissen;
• eetstoornissen, zoals anorexia;
• immuunziekten;
• fibromyalgie;
• congestief hartfalen;
• kanker;
• diabetes;
• nierziekte;
• leverziekte;
• infectie;
• slaapapneu;
• darmziekten (ziekte van Crohn of colitis ulcerosa);
• beroert (iemand kan na een beroerte langdurig moe blijven);
• chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS);
• chronische obstructieve longziekte (COPD);
• rusteloze benen syndroom (RBS).

Bloedarmoede

Een van de meest voorkomende symptomen van bloedarmoede (anemie) is vermoeidheid, wat een ernstige aandoening is die verder gaat dan je een beetje slaperig voelen na een slechte nacht. Er is sprake van bloedarmoede wanneer er te weinig rode bloedcellen in het bloed zitten of wanneer de rode bloedcellen niet voldoende werken. Er treedt vermoeidheid op in het lichaam wanneer organen niet krijgen wat ze nodig hebben om goed te functioneren. Meer specifiek gebeurt dit wanneer het lichaam niet genoeg rode bloedcellen heeft om zuurstof naar alle organen en weefsels in het lichaam te transporteren.

Leveraandoeningen

Een van de meest voorkomende en slopende symptomen bij mensen met een leverziekte of leveraandoening is vermoeidheid. Dit geldt voor alle soorten leveraandoeningen van primaire biliaire cirrose (PBC) tot chronische hepatitis C. Bij sommige patiënten begint vermoeidheid enkele jaren nadat de diagnose leverziekte is gesteld. Bij anderen was aanhoudende vermoeidheid juist de voornaamste reden om medische hulp te zoeken. Vermoeidheid als gevolg van een leverziekte kan op elk moment van de dag optreden, maar komt het meest voor in de ochtend, ongeveer een uur na het ontwaken. Tegen 9 uur 's morgens voel je reeds de uitputting alsof je een volledige werkdag achter de rug hebt. Je kunt ook zwakte en een gebrek aan energie ervaren gedurende de hele dag. Zelfs kleine taken zijn een grote opgave en rond vier uur 's middags moet je gewoon gaan liggen om een ​​dutje te doen.

COPD

Het is vrij gebruikelijk dat mensen met COPD zich moe en vermoeid voelen. Maar het gevoel dat je vermoeider bent dan normaal, kan ook een symptoom zijn van een luchtweginfectie, zoals griep of longontsteking.

Een van de belangrijkste redenen waarom mensen met COPD vermoeid kunnen zijn, is omdat de schade in hun longen belet dat ze genoeg zuurstof in hun bloed hebben. De longen bevatten miljoenen kleine luchtzakjes, bekend als alveoli, De wanden van die luchtzakken zijn de plaatsen waar het lichaam zuurstof absorbeert uit de lucht die je inademt, waarna het in de bloedbaan terechtkomt. Het lichaam heeft deze zuurstof nodig om energie te produceren voor al zijn functies.

Bij mensen met longemfyseem raken veel wanden van de luchtzakken na verloop van tijd beschadigd of vernietigd. Hierdoor kun je minder zuurstof absorberen en heb je niet genoeg genoeg zuurstof in je bloed. Dit is een reden dat mensen met emfyseem vaak minder energie hebben en zich vermoeider kunnen voelen dan normaal.

Mensen met chronische bronchitis hebben luchtwegen die geïrriteerd en opgezwollen zijn. Ze hebben ook te veel slijm in hun luchtwegen. Beide problemen zorgen ervoor dat de luchtwegen geblokkeerd raken. Dit betekent dat er niet genoeg lucht kan passeren naar de luchtzakken van de longen waar zuurstof wordt geabsorbeerd. Dit gebrek aan zuurstof kan ervoor zorgen dat je je moe en futloos voelt.

Mensen met COPD kunnen zich ook moe voelen omdat ze benauwdheid ervaren. Dit is een ander effect van longschade veroorzaakt door emfyseem. Een andere reden waarom mensen met COPD zich overdag misschien moe voelen, is omdat ze 's nachts niet goed slapen. Meer dan de helft van de COPD-patiënten zegt dat ze problemen hebben met slapen. Dit kan worden veroorzaakt door:

• 's nachts wakker worden door hoesten of kortademigheid
• bepaalde soorten geneesmiddelen voor COPD
• je angstig of depressief voelen
• het lichaam neemt 's nachts niet genoeg zuurstof op

Moeheid door geestelijke problemen

Degenen die worstelen met een angststoornis of een depressie kunnen vermoeidheid ervaren als een symptoom van hun psychische aandoening. Daarnaast kan aanhoudende emotionele stress (bijvoorbeeld een conflict in de familie) of aanhoudende werkstress of werkdruk voor moeheid zorgen. Ook kan verdriet, gevoelens van haat en bitterheid of een verlieservaring (verlies van een dierbare, verlies van werk, etc.) je moe maken.

Behandeling van moeheid door leefstijlveranderingen

Enkele leefstijlveranderingen die kunnen helpen om moeheid te verminderen zijn:

Voeding en drinken

Eet dagelijks gezond en gevarieerd en drink voldoende. Zorg dat je niet uitgedroogd raakt. Te weinig vocht binnenkrijgen resulteert in zowel fysieke vermoeidheid als in mentale vermoeidheid. Je kunt je ook moe voelen wanneer je bepaalde voedingsstoffen tekort komt. Door gezond en gevarieerd te eten zorg je dat je dagelijks alle benodigde vitaminen en mineralen binnenkrijgt.

Bewegen

Beweeg regelmatig (dagelijks een half uur matigintensief bewegen, zoals stevig wandelen, fietsen, intensief huishoudelijk werk, zoals ramen wassen of tuinwerkzaamheden, etc.);

Slaap en ontspanning

Slaap voldoende en ga op tijd naar bed. Ga geen tv-kijken of een spelletje op je tablet spelen vlak voordat je gaat slapen. Neem deel aan ontspannende activiteiten, zoals sport, gym, dans of club- en verenigingsactiviteiten. Voorkom een werkschema dat veeleisend is of een sociaal leven waarbij je steeds in de weer bent. Bouw voldoende rustmomenten in en vermijd stressoren.

Middelengebruik

Gebruik geen alcohol of drugs. Stop met roken. Als je al deze ongezonde middelen laat staan, krijg je er energie voor terug.

Zorg voor een gezond gewicht

Probeer om af te vallen als je te zwaar bent (door meer te bewegen, geen crashdieet) en daarna een gezond gewicht te handhaven.

Problemen oplossen en eventueel steun zoeken

Los problemen thuis of op je werk op. Blijf niet doorlopen met problemen die aan je knagen. Bij overspanning, angsten, somberheid of een depressie, kun je praten met je huisarts, de praktijkondersteuner GGZ, een maatschappelijk werker of een psycholoog. Overleg dit met je huisarts. Deze kan je eventueel doorverwijzen.

Wanneer een arts raadplegen bij vermoeidheid?

Huisarts raadplegen

In de volgend gevallen wordt geadviseerd je huisarts te raadplegen:

• als de moeheid gepaard gaat met:
• langdurig hoesten;
• eetlustverlies;
• vermagering c.q. onverklaarbaar gewichtsverlies;
• pijn;
• depressiviteit;
• sufheid; of
• verwardheid.
• bij extreme moeheid van enkele dagen of langer;
• als de moeheid 3 maanden duurt zonder dat je weet wat de oorzaak is (chronische moeheid); en
• als je regelmatig moeite hebt met inslapen of doorslapen.

Het is belangrijk om je huisarts in te schakelen als je last blijft houden van moeheid, ondanks het aanpassen van allerlei leefstijlveranderingen die hierboven worden vermeld als stoppen met roken, meer lichaamsbeweging, minder drinken, gezonder eten, meer ontspanning, etc.

Alarmsymptomen

Terwijl vermoeidheid op zichzelf geen medische noodsituatie is, moet je onverwijld medische bijstand inschakelen als vermoeidheid gepaard gaat met één van de volgende klachten:

• rectale bloeding;
• bloedbraken;
• een ernstige hoofdpijn;
• pijn op de borst
• gevoel dat je moet flauwvallen;
• een te snelle hartslag (tachycardie);
• een onregelmatige hartslag;
• gevoel van ademnood;
• ernstige pijn in de buik, rug of bekken (bekkenpijn);
• bij gedachten aan zelfmoord of zelfverwonding;
• bij gedachten om een andere persoon geweld aan te doen.

Lees verder

• Vermoeidheidsklachten: moe zijn, 10 oorzaken en tips
• Vaak moe en hoofdpijn: oorzaken vermoeidheid en hoofdpijn
• Middelen tegen moeheid: rhodiola, ginseng en spirulina
• Voorjaarsmoeheid: symptomen, oorzaken en behandeling
• Vermoeidheid bij vrouwen: oorzaken van extreme moeheid