Voorjaarsmoeheid: symptomen, oorzaken en behandeling

Veel mensen zijn bekend met voorjaarsmoeheid. De eerste warme dagen van het jaar leiden bij veel mensen tot vermoeidheid, lusteloosheid, prikkelbaarheid en stemmingswisselingen. Wanneer de temperaturen stijgen, voelt ongeveer één op de twee personen in Nederland zich geïrriteerd en uitgeput, moe en futloos. Het kost het lichaam ongeveer vier weken om te wennen aan de lentetemperaturen. Voorjaarsmoeheid hangt waarschijnlijk samen met hormonen. Naarmate de dagen langer worden, worden in je lichaam automatisch de hormoonspiegels aanpast. In de winter maak je meer van het slaaphormoon melatonine aan. Maar wanneer de lente komt, reageert je lichaam op het feit dat het langer licht is door meer serotonine af te geven, het activiteitshormoon. Deze verandering kan een zware belasting voor het lichaam zijn, waardoor je je een paar weken moe kunt voelen totdat je lichaam zich aan deze situatie heeft aangepast. Meestal duurt voorjaarsmoeheid ongeveer 2-3 weken, in de maanden maart en april.

• Wat is voorjaarsmoeheid?
• Oorzaken van voorjaarsmoeheid
• Hormoonbalans
• Bloeddrukschommelingen
• Symptomen
• Wie worden erdoor getroffen?
• Behandeling van voorjaarsmoeheid
• Zelfzorg
• Natuurgeneeskunde
• Voorjaarsmoeheid tegengaan met voeding
• Vitamine D
• Magnesium
• Vitamine C
• Voldoende drinken
• Gezond en gevarieerd eten
• Vooruitzichten en prognose
• Preventie
• Voorjaarsmoeheid in de literatuur

Wat is voorjaarsmoeheid?

Voorjaarsmoeheid is een fenomeen waarbij mensen zich vermoeid en lusteloos voelen als gevolg van de overgang van de winter naar de lente. De symptomen van voorjaarsmoeheid verschijnen meestal op het noordelijk halfrond van half maart tot half april en kunnen meer of minder uitgesproken zijn, afhankelijk van je algehele toestand. Voorjaarsmoeheid wordt gekenmerkt door vermoeidheid ondanks voldoende slaap, gevoeligheid voor weersveranderingen, duizeligheid, prikkelbaarheid, hoofdpijn, spierpijn, pijnlijke gewrichten en een zeker gebrek aan drive. Omdat mensen met een lage bloeddruk bijzonder gevoelig zijn voor voorjaarsmoeheid, hebben vrouwen meer last van de lente dan mannen en ouderen meer dan jongeren.

Oorzaken van voorjaarsmoeheid

Hoe ontstaat voorjaarsmoeheid? De exacte oorzaken van voorjaarsmoeheid of lentemoeheid zijn anno 2024 nog niet volledig opgehelderd. Wat zeker is, is dat de hormoonbalans een belangrijke rol speelt. Het is evenwel ook moeilijk voor het lichaam om zich aan te passen aan de nieuwe licht- en temperatuuromstandigheden na de winter.

Hormoonbalans

Wanneer de dagen langer worden in het voorjaar, verandert het lichaam zijn hormoonbalans, en wordt er meer serotonine vrijgegeven terwijl de productie van melatonine wordt verminderd. Deze veranderingen belasten het lichaam zwaar en het reageert met een algeheel gevoel van vermoeidheid.

Serotonine is verantwoordelijk voor de activering van het lichaam en voor een goed humeur. Ook heeft het invloed op het geheugen, stemming, zelfvertrouwen, slaap, emotie, seksuele activiteit en eetlust. Het hormoon wordt geproduceerd onder invloed van licht. De lichte stimuli komen de hypothalamus binnen, een hormonale klier in de hersenen die de productie van serotonine regelt. Hoe meer en hoe langer je lichaam wordt blootgesteld aan natuurlijk licht, hoe meer serotonine het kan produceren. De verhoogde zonnestraling in het voorjaar verhoogt dus je productie van serotonine.

Met de toename van serotonine wordt tegelijkertijd de productie van melatonine verminderd. Het zogenaamde slaaphormoon zorgt ervoor dat je 's nachts een goede nachtrust kunt hebben. De vorming van beide hormonen in het lichaam wordt dus grotendeels gereguleerd door de hoeveelheid licht: in de winter, wanneer het buiten vroeg donker wordt, wordt de boodschap aan het lichaam eerder 'winterslaap' genoemd, terwijl het langere licht en zonlicht in het voorjaar je weer in de 'wakkere stand' zet.

Bloeddrukschommelingen

Bovendien schommelen de temperaturen sterk in het voorjaar. Bij stijgende temperaturen daalt de bloeddruk door de verwijding van de bloedvaten bij warm weer. Deze bloeddrukschommelingen kunnen ook vermoeiend zijn.

Symptomen

De symptomen van voorjaarsmoeheid verschijnen meestal van half maart tot half april en verschillen bij mensen. De meest voorkomende symptomen zijn vermoeidheid (ondanks voldoende slaap), gevoeligheid voor het weer, duizeligheid, slechte bloedsomloop, prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, hoofdpijn, soms lichaamspijnen (spierpijn) en lusteloosheid.

Wie worden erdoor getroffen?

Niet iedereen heeft last van voorjaarsmoeheid. Vooral weersgevoelige mensen worden erdoor getroffen. Bovendien wordt het fenomeen van voorjaarsmoeheid vooral gevoeld door mensen die al een lage bloeddruk hebben. Meer vrouwen dan mannen hebben er last van. Oudere mensen klagen ook vaker over voorjaarsmoeheid. Hoe fitter je bent, hoe beter je normaal gesproken tegen de seizoensverandering kunt.

Behandeling van voorjaarsmoeheid

Zelfzorg

De volgende maatregelen helpen om voorjaarsmoeheid tegen te gaan:

• Veel lichaamsbeweging en het maken van wandelingen in zonlicht verbeteren je hormonale balans.
• Wisseldouches hebben indirect een positief effect op je immuunsysteem, je stofwisseling en je bloedsomloop en ook geestelijk krijg je er een boost van. Ze maken je klaar voor het begin van de lente.
• Eet gezond en gevarieerd. Veel groenten, fruit, mager vlees, volle granen en peulvruchten geven je energie.
• Vitamines (vooral vitamine C en D), mineralen en sporenelementen kunnen helpen bij vermoeidheid en concentratieproblemen.

Natuurgeneeskunde

De volgende kruiden kunnen helpen tegen voorjaarsmoeheid:

• paardenbloem
• echt lepelblad
• bieslook
• daslook

Andere middelen tegen moeheid zijn rhodiola, ginseng en spirulina.

Voorjaarsmoeheid tegengaan met voeding

Ofschoon er geen specifieke voedingsmiddelen zijn die direct voorjaarsmoeheid kunnen genezen, zijn er wel enkele voedingsmiddelen die kunnen helpen om vermoeidheid te verminderen en je energieniveau te verbeteren. Hieronder staan enkele voedingstips om voorjaarsmoeheid te verhelpen:

Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan ijzer, zoals groene bladgroenten, noten, zaden en peulvruchten. IJzer speelt een belangrijke rol bij het transport van zuurstof in het lichaam, wat kan helpen om vermoeidheid te verminderen.

Vitamine D

Zorg ervoor dat je voldoende vitamine D binnenkrijgt. Dit kan door voldoende blootstelling aan de zon, maar ook door het eten van voedingsmiddelen zoals vette vis, eieren en paddenstoelen. Vitamine D speelt een belangrijke rol bij het reguleren van je stemming en kan somberheid en depressieve gevoelens verminderen.

Magnesium

Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan magnesium, zoals donkere chocolade, noten, zaden en bladgroenten. Magnesium heb je nodig ten behoeve van het reguleren van de energieproductie in het lichaam en kan derhalve vermoeidheid tegengaan

Vitamine C

Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan Vitamine C, zoals citrusvruchten, kiwi's en bessen. Vitamine C ondersteunt je immuunsysteem en kan helpen om ziekteverwekkers af te weren die vermoeidheid kunnen veroorzaken.

Voldoende drinken

Drink voldoende water om gehydrateerd te blijven. Uitdroging kan leiden tot vermoeidheid en lusteloosheid. Het is daarom van belang om voldoende water te drinken om gehydrateerd te blijven en je energieniveau op peil te houden.

Gezond en gevarieerd eten

Aangeraden wordt om een gezond en gevarieerd dieet te volgen zodat je je goed en energiek voelt. Een voedingspatroon dat rijk is aan fruit, groenten, volle granen, magere eiwitten en gezonde vetten kan je algehele gezondheid verbeteren en vermoeidheid tegengaan

Vooruitzichten en prognose

Voorjaarsmoeheid is een veel voorkomende klacht die meestal binnen enkele weken weer is verdwenen. De behandeling van voorjaarsmoeheid kan vaak met zelfzorgmaatregelen worden verholpen. Vooral bij rokers kunnen de symptomen intenser lijken en een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven van de betrokken persoon. Evenzo kan gezonde voeding en een algemene gezonde leefstijl een zeer positief effect hebben op voorjaarsmoeheid en deze aanzienlijk verminderen. In de regel treft voorjaarsmoeheid vooral ouderen of vrouwen in de overgang.

Preventie

Een goede gezondheid en een gezonde leefstijl zorgen voor de energiebalans van het lichaam en vormen een goede basis om vermoeidheid in de lente te voorkomen. Een uitgebalanceerd dieet bestaat uit vers fruit en groenten, complexe koolhydraten, magere zuivelproducten en gematigde hoeveelheden mager vlees, gevogelte en vis. Het consumeren van vetrijke voedingsmiddelen en snoep of andere suikerrijke producten, evenals voortdurende of chronisch stress en moet zoveel mogelijk worden vermeden. Elke vorm van fysieke activiteit zoals wandelen, fietsen of zwemmen is ook een goede manier om voorjaarsmoeheid te voorkomen.

Voorjaarsmoeheid in de literatuur

De openingsregels van het klassieke gedicht van T.S. Eliot (26 september 1888 – 4 januari 1965) drukken enkele van de complexe emotionele associaties uit die bekend zijn voor degenen die in het voorjaar getroffen worden door een donkere stemming:

April is the cruellest month, breeding
Lilacs out of the dead land, mixing
Memory and desire, stirring
Dull roots with spring rain.

— T. S. Eliot, The Waste Land

Lees verder

• Moeheid of vermoeidheid: symptomen, oorzaak en behandeling
• Chronische vermoeidheid: symptomen, oorzaken en behandeling
• Middelen tegen moeheid: rhodiola, ginseng en spirulina
• Vermoeidheid bij man: symptomen, oorzaken en behandeling
• Vermoeidheid bij vrouwen: oorzaken van extreme moeheid