Rhodiola rosea (rozenwortel): gezondheidsvoordelen & werking

Rhodiola rosea (rozenwortel) wordt voor het eerst genoemd door de Pedanius Dioscorides (circa 40-90 na Christus), een Griekse arts, farmacoloog en botanicus. Vikingen en Siberische stammen gebruikten de winterharde planten om hun fysieke en mentale vitaliteit te vergroten. Anno 2024 wordt de rozenwortel meestal in de natuurgeneeskunde gebruikt als een gestandaardiseerd voedingssupplement. Rhodiola rosea is een stimulerend en adaptogeen kruidenmiddel dat al lang in de volksgeneeskunde wordt gebruikt. Adaptogenen zijn simpel gezegd kruiden en andere stoffen die de mentale en lichamelijke weerbaarheid verhogen bij kortdurende momenten van stress. Rozenwortel verlicht angst en ondersteunt bij het herstellen van depressie, rusteloosheid, stress en burn-out. Bijwerkingen worden zelden waargenomen.

• Rhodiola rosea of rozenwortel
• Voorkomen en teelt
• Toepassing en werking
• Voedingsstoffen
• Effecten
• Gezondheidsvoordelen van rhodiola rosea

Rhodiola rosea of rozenwortel

Rhodiola rosea of rozenwortel is een plant uit de vetplantenfamilie (Crassulaceae). De plant dankt zijn naam aan zijn naar rozen geurende wortel. De meerjarige succulente medicinale plant groeit zeer langzaam en is vorsthard. Hij koloniseert het liefst arctische, subalpiene (een overgangszone tussen de montane en alpiene zones) en alpiene gebieden (de vegetatiezone in het hooggebergte die ligt boven de boomgrens en onder de sneeuwgrens) en is meestal 60 cm hoog. Het kan echter nog groter worden onder gunstige klimatologische omstandigheden.

De rozenwortel groeit uit een penwortel en vormt een ondergronds overlevingsorgaan met horizontale en verticale takken verdikt als een bol. De stengels, bladeren en wortels van de plant zijn vlezig. In het voorjaar spruiten de vrouwelijke rozenwortelplanten gele bloemen, de mannelijke rode bloemen. Ze bevinden zich aan het einde van een lange stengel die dicht bedekt is met schubben. De rozenwortel komt meestal in het wild, maar wordt ook geteeld.

Voorkomen en teelt

Rhodiola rosea komt voor in het noordelijke deel van Europa (Scandinavië, Groot-Brittannië), Noord-Amerika, Siberië en de Himalaya-regio. Het groeit op alpiene en subalpiene hoogten en gedijt ook in het poolklimaat of arctische klimaat. De plant is te vinden op plateaus, in de bergen, in moerassen, op kliffen en zelfs in rotsscheuren. Rhodiola geeft de voorkeur aan zonnige locaties en gedijt optimaal in licht vochtige, zeer doorlatende, licht zure en kalkarme grond. Ze houdt vooral van grondmengsels met zand en grind.

Je kan de plant in de tuin of in een grote pot plaatsen. Een mix van potgrond en zandgrond is ideaal voor de winterharde medicinale plant. Het is echter belangrijk dat het overtollige water altijd goed kan weglopen. De rozenwortel die anno 2024 op de markt verkrijgbaar zijn, komen voornamelijk uit het Altajgebergte (een gebergte in Centraal-Azië), het Oeralgebergte (een gebergte dat in Rusland van noord naar zuid loopt) en de Karpaten (een hooggebergte in Midden-Europa). Om het waardevolle rozenwortelextract te verkrijgen, wordt de oude medicinale plant nu uitgebreid gekweekt in een aantal landen in Europa.

Toepassing en werking

Voedingsstoffen

Glycosiden (een groep van chemische stoffen die van nature vrijwel alleen in planten voorkomen), waaronder salidroside (rhodioloside) en rosavin, en aglycon p-tyrosol zijn primair verantwoordelijk voor de werking van de plant in medicinale zin. De plant bevat ook tal van andere ingrediënten, zoals flavonoïden, proanthocyanidinen, organische zuren en terpenoïden. De naam rozenwortel is afgeleid van de rozengeur van de geraspte wortel.

Effecten

Rhodiola rosea heeft een adaptogeen, anti-oxidatief, vitaliserend, hart- en leverbeschermend, anxiolytisch, antidepressivum, kalmerend, prestatiebevorderend, zenuwversterkend, stressverlagend en algemeen versterkend effect. Het hele wortelstelsel van de plant kan voor medicinale doeleinden worden gebruikt. In de natuurgeneeskunde wordt het anno 2024 gebruikt in de vorm van thee en extract. Er zijn gestandaardiseerde droge extracten gemaakt van alcohol-wateraftreksels verkrijgbaar in de vorm van filmomhulde tabletten en capsules.

Het rozenwortelextract is van invloed op de neurotransmitters, de hartfunctie en het centrale zenuwstelsel. De plant heeft een adaptogene werking, wat betekent dat hij het lichaam en de psyche helpt zich beter aan te passen aan veranderende levensomstandigheden. Het vermindert ook de afgifte van stresshormonen.

Gezondheidsvoordelen van rhodiola rosea

Rozenwortel heeft een breed scala aan toepassingen. De plant verhoogt je tolerantie voor stress door zijn antioxidanten die het lichaam en zenuwcellen herstellen die zijn beschadigd door psychologische of fysieke stress. Burn-out, vermoeidheid, uitputting en verslechterende prestaties worden effectief behandeld met langdurige inname van rozenwortel gedurende minimaal 4 maanden.

Rozenkruidextract lijkt mogelijk ook geschikt om de bijwerkingen van bepaalde medicijnen, zoals tricyclische antidepressiva, te verminderen en om de symptomen van de ziekte van Parkinson te verbeteren.[1/2]

Rozenwortel versterkt de zenuwen en bevordert je concentratie, cognitieve vaardigheden, geheugen en leervermogen. Het vermindert prikkelbaarheid door stress of burn-out. De kalmerende eigenschappen van de traditionele natuurlijke remedie verminderen ook angst en milde tot matige depressie.[3] Je krijgt meer vitaliteit en voelt je versterkt.

Noten:

1. Mental Health America (MHA). Rhodiola Rosea. https://www.mhanational.org/rhodiola-rosea (ingezien op 25-2-2020)
2. Reenu Jacob, M Pharm, G. Nalini, and N. Chidambaranathan. Neuroprotective effect of Rhodiola rosea Linn against MPTP induced cognitive impairment and oxidative stress. Ann Neurosci. 2013 Apr; 20(2): 47–51.
3. Darbinyan V, Aslanyan G, Amroyan E, Gabrielyan E, Malmström C, Panossian A. Clinical trial of Rhodiola rosea L. extract SHR-5 in the treatment of mild to moderate depression. Nord J Psychiatry. 2007;61(5):343-8.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Arnica: gezondheidsvoordelen, toepassingen en bijwerkingen
• Gipskruid: gezondheidsvoordelen, toepassingen & bijwerkingen
• Venkel: gezondheidsvoordelen, toepassingen en bijwerkingen
• Amarant: gezondheidsvoordelen en gezonde voedingsstoffen