Rozenwortel, de Europese ginseng

Wereldwijd, in alle culturen en door de eeuwen heen, is de mens steeds weer op zoek geweest naar het ultieme gezondheidsmiddel. Het panacée. Het adaptogeen. In vele culturen heeft men ook steeds weer planten gevonden met een grote gezondheidswaarde en een bijna mythische betekenis. Deze planten dragen namen als Ginseng, Taigawortel, Ashwaganda, Maca en in Europa ook Rozenwortel.

Rhodiola rosea botanisch

Onze Europese ginseng, Rhodiola rosea, groeit vooral in de koudere Noordelijke landen, Scandinavië en Rusland en in berggebieden boven 2000m, ook in de Italiaanse Alpen, Gran Paradiso en de Franse Vanoise..Hij is zeker niet inheems in België maar is hier wel te kweken.Zijn geliefde groeiplaatsen zijn rotsranden, morenen en gestabiliseerde puinhellingen zowel op zure als op kalkrijke vrij vochtige, zanderige grond tot 3000m hoogte.

Het is een pollenvormende vaste plant 10 tot 35 cm hoog, vette bladeren licht getand met dikwijls rose-purperen randen, de bloemen zijn donkergeel 4-tallig in dichte kluwens met lichte rozengeur, de zaden zitten in kokervormige doosjes die vanaf september fel roodoranje kleuren. Wortelstokken zijn opvallend van vorm en reuken naar rozen.

Etymologie

Zijn naam heeft hij dan ook te danken aan de geur van de wortels, die dus vreemd genoeg naar rozen ruiken. Ook de Latijnse naam Rhodiola van rhodiolus, naar rozen riekend, rooskleurig verwijst naar de geur en de kleur. Als je de wortels laat trekken in alcohol krijgt de tinctuur in het begin ook een roze kleur en de geur van rozenwater.

Geschiedenis

In Siberie word een boeket rozenwortels aan bruidsparen gegeven als symbool van de vruchtbaarheid.Volgens een legende uit de 13de eeuw zou een Ukrainische prins Danila Galitsky de Rozenwortel als afrodisiacum gebruikt hebben bij zijn Casanoviaanse avonturen. Mongoolse doctors schreven het voor bij TBC en kanker. Vikings hadden er hun lichamelijke kracht en weerstand aan te danken.Hopelijk niet hun bloeddorstigheid.

Curieus is ook dat zelfs Linnaeus de medicinale kwaliteiten van de Rozenwortel als adstringentium en voor de behandeling van hernia en witte vloed, hysterie en hoofdpijn in zijn Materia medica.Liber I. De Plantis (1749), beschreef.
In 1961 identificeerde de botanist Krylov in de Altai mountains de 'golden root' als Rhodiola rosea.

Rozenwortel rationeel: onderzoek

Asthenie of algemene zwakte, gaat gepaard met krachteloosheid van de spieren, concentratiestoornissen en kortademigheid, soms ook met hartkloppingen, stress en angsten. In een onderzoek met mensen tussen 20 en 55 jaar met asthenie, meldde 64% van de deelnemers een gedeeltelijke of gehele verdwijning van de klinische symptomen, en een toename van de arbeidsproductiviteit na het gebruik van Rhodiola. Testpersonen herstelden sneller na een zware lichamelijke inspanning, dat was ook fysiologisch aantoonbaar door controle van de polsslag, bloeddruk en spiersterkte. Een ander onderzoek liet een sneller normaliseren van het urinezuur en melkzuurgehalte in de spieren zien na lichamelijke inspanning.

Onderzoeken over de hele wereld met allerlei sportmensen hebben de waarde van Rhodiola als adaptogeen aangetoond, het verbetert het uithoudingsvermogen en versnelt het lichamelijk herstel. Een toename van het lichaamsgewicht, een verbetering van de spier/vet verhouding, een stijging van het hemoglobinegehalte en een verhoging van het eiwitgehalte zijn ook aangetoond.
Hypoxie is een toestand waarbij er sprake is van een verlaagde hoeveelheid zuurstof in het bloed. Deze toestand komt voor bij sporters, maar ook bij mensen die op grote hoogte wonen of werken. Onderzoek door Zhang et al (1989) heeft aangetoond dat Rhodiola schade door gebrek aan zuurstof voorkomt en de hart- en longfuncties, bij mensen die op grote hoogte leven kan verbeteren.

Rozenwortel emotioneel: een persoonlijke impressie

Om 7.00 word ik wakker met rondom mij bergen tot 3000 meter. Droom ik of is dit werkelijkheid? Het moet vandaag voor mij een mythische dag worden. Het zoeken van de Rozenwortel, het bergpad, de inspanning. het ritueel. Om 7.25 ben ik al op pad, alleen in de bergen, temperatuur nauwelijks 14 graden, ik wandel door de wolken naar de zon, temperatuur 23 graden. Na 4 uur wandelen ontdek ik de eerste Rhodiola's op 2560 meter hoogte tussen een chaos van rotsblokken (éboulis), zijn geliefde groeiplaats.
Alleen op de wereld met mijn Rozenwortels, vraag ik of ik iets van hen mag meenemen. Ik kniel tussen de rotsen, scheur een stuk wortel van de plant, en voel dan zowel de sponzige, sappige als tanige delen. Ik herken het etherische rozenaroma maar ook de aardse wortelgeur. Ik ben weer thuis in de bergen bij mijn Rozenwortels.
De rest van de dag wandel ik op het ritme van de Rhodiola, over cols, langs gletsjers op eenzame, heilige hoogte om pas 's avonds weer af te dalen naar de vallei van de mensen.
Daar is een andere oogst aan de gang, het hooien van de kruidige graslanden. De kruidenthee voor de koe, het schaap en de geit met Zwartmoeskervel, Bergvenkel,Vrouwenmantel, Veldsalie en Wilde tijm.
Ik wandel de boeren voorbij met mijn eigen oogst en op het ritme van Rho-di-o-la, Ro-zen-wor-tel bereik ik de vreemde wereld van de grote mensen. Mijn opdracht is volbracht! Ik kan weer even bijna helemaal gelukkig zijn.