Paardenbloem: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde

De paardenbloem heeft een speciale waarde voor de dierenwereld: wanneer de zon schijnt, ontmoeten vele bijen en hommels elkaar voor een uitgebreid ontbijt. Zweefvliegen (Syrphidae), vlinders en kevers waarderen ook het voedselaanbod van de paardenbloem. Veel rupsen eten ook op de bladeren van de paardenbloem. En dan zijn er onze gevederde vrienden zoals de goudvink, distelvink of kneu, die graag de kleine, geribbelde zaden of zaadknoppen eten. De paardenbloem groeit op paden, in weiden en velden, op braakliggend land en in tuinen. Hij houdt van voedzame, verse klei en leemgrond en is een zonliefhebber. Dit plantje komt in het grootste deel van het noordelijk halfrond voor. Met zijn vruchtpluis, dat zich zelfs met het minste briesje verspreidt in de wijde omgeving, is paardenbloem een van de ongewenste onkruiden in siertuinen en parken. Velen zien ze als een lastig en hardnekkig onkruid. Het zit evenwel vol met gezonde ingrediënten en is een smakelijke lentegroente.

• Paardenbloem
• Paardenbloem in vogelvlucht
• Voorkomen en teelt
• Weiden, grasland, bermen en gazons
• Teelt voor rubber
• Toepassing en effect
• Paardenbloemkoffie en paardenbloemthee
• Paardenbloemsalade
• Paardenbloemgelei
• Paardenbloemverf
• Effect
• Voedingswaarde van de paardenbloem
• Voedingsstoffen
• Calorieën
• Waar kun je paardenbloem voor gebruiken?
• Gezondheidsvoordelen van paardenbloem
• Recept voor gebakken paardenbloemblaadjes

Paardenbloem

De zeer lange penwortel laat de paardenbloem diep doordringen in de grond. Dat maakt het zo moeilijk om de plant met de volledige wortel uit te graven. De stengels zijn hol en er komt een melkachtig sap uit wanneer je ze snijdt. In het vroege voorjaar zijn paardenbloemen voor honingbijen en andere insecten een belangrijke bron van voedsel. Het is daarom van belang om zorgvuldig met paardenbloemen om te gaan, zo laat de Nederlandse bijenhoudersvereniging op haar website weten. Daarom moet je geen chemische middelen gebruiken om het te beheersen. Deze insecten sterven daardoor en de honing wordt besmet met overblijfselen van de herbiciden. Paardenbloemen hebben ook in grasland voordelen; dit plantje wordt door koeien, schapen en geiten als medicijn gebruikt. Het is dus meer dan een onkruid!

Voorkomen en teelt

Weiden, grasland, bermen en gazons

Paardenbloemen komen vooral voor in weiden en grasland. De kleine zaden vestigen zich ook graag in scheurtjes van muren en paden. Paardenbloemen groeien niet alleen in vochtige tot natte voedselrijke graslanden, maar ook in bermen en gazons. Omdat het de zon nodig heeft om te groeien en te bloeien, is het nauwelijks te zien in het bos. Paardenbloemen verspreiden zich zeer snel via de bekende pluizenbol die overblijft als de paardenbloem is uitgebloeid. Deze bestaat uit kleine pluisjes die door de wind door de hele tuin geblazen kunnen worden. Vooral kinderen zijn er dol op om de vruchtpluis weg te blazen. Daarna dwalen ze door de lucht als kleine parachutes. De tweede manier waarop paardenbloemen zich kunnen vermenigvuldigen is uit de wortel die zeer diep in de grond kan zitten en tijdens de winter overleeft en waaruit in het vroege voorjaar nieuwe scheuten tevoorschijn komen. Grote grazende dieren houden erg van paardenbloemen. Geiten, schapen en koeien gebruiken de paardenbloem als medicijn.

Teelt voor rubber

Uit de wortels kan natuurrubber worden gewonnen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er de eerste pogingen om paardenbloemen te gebruiken als vervanging voor rubber. In Europa (ook in Nederland) en Noord-Amerika worden anno 2023 testen uitgevoerd of de plant kan worden gebruikt als basismateriaal voor natuurlijk rubber. Zo berichtte het blad 'Boerderij' over de proefboerderij Rusthoeve in Zeeland, waar men ruim 2,5 hectare paardenbloemen teelt.

Toepassing en effect

Het feit dat elk deel van de plant in de keuken wordt gebruikt, maakt de paardenbloem zo uniek. Van de wortels, de bladeren en stengels tot de bloem, kunnen heerlijke gerechten en drankjes worden bereid.

Paardenbloemkoffie en paardenbloemthee

Gedroogde paardenbloemwortels waren een smakelijke koffiesurrogaat in de Tweede Wereldoorlog, en het gebruik van paardenbloemwortels om koffie van te maken (zogeheten 'paardenbloemwortelkoffie') neemt anno 2023 weer toe. Tegenwoordig wordt er ook thee van gemaakt. Na het uitgraven en reinigen worden de wortels vers of gedroogd verwerkt.

Paardenbloemsalade

Salade kan worden bereid uit de bladeren. De bittere smaak wordt niet iedereen gewaardeerd en vaak worden slechts enkele bladeren gebruikt als aanvulling op andere groene salades. De jonge bladeren zijn het lekkerst en je kunt ze minder bitter maken door ze eerst 15 minuten in zout water te weken.

Paardenbloemgelei

De bloemen smaken zoet en doen het goed in gelei. Van paardenbloemen kun je heerlijke paardenbloemgelei maken.

Paardenbloemverf

Als je bijvoorbeeld een stof met natuurlijke grondstoffen wilt verven, haal dan het stuifmeel van de bloemen.

Effect

De effecten van paardenbloemen op het lichaam zijn gevarieerd. De bittere stoffen ondersteunen de spijsverteringsorganen in hun werk. Daarom wordt de plant ook gebruikt als basis voor de voorjaarszuivering. Het is voldoende om de bladeren of stengels van de plant elke dag te kauwen. Afhankelijk van de locatie moeten ze voor consumptie worden afgewassen. Mensen die een lage bloeddruk hebben of lijden aan hartfalen moeten voorzichtig zijn wanneer ze rauw eten. Het diuretische effect van paardenbloemen kan anders leiden tot massale klachten.

Voedingswaarde van de paardenbloem

Voedingsstoffen

De paardenbloem bevat de volgende stoffen:

• bitterstoffen
• inuline
• sesquiterpeenlactonen
• triterpenen
• stereol
  Botanische tekening / Bron: Walther Otto Müller, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• flavonoïden (quercetine, luteoline, apigenine, isorhamnetine)
• polysaccharides
• coumarinen (cichoriine en aesculine)
• vitamine C, D, E en verschillende B vitaminen
• choline
• carotenen
• kalium
• natrium
• magnesium
• ijzer
• koper
• zink
• calcium

Calorieën

Per 100 gram rauw blad bevat de paardenbloem 45 kcal.

Waar kun je paardenbloem voor gebruiken?

Paardenbloemen worden binnen de natuurgeneeskunde toegepast bij de volgende klachten:

• galklachten
• voorjaarsmoeheid en algemene vermoeidheid
• nierziekten
• nierstenen
• urineweginfecties
• diabetes
• reumatische aandoeningen

Gezondheidsvoordelen van paardenbloem

De paardenbloem is geneeskrachtig. Paardenbloemproducten worden in veel variaties aangeboden. Als het gaat om gezondheid, is allereerst het hoge gehalte aan kaliumzouten van belang. Galklachten kunnen worden verlicht en de lever wordt ook ondersteund in zijn ontgiftingswerk. Als je klachten ervaart op het gebied van de nieren en urethra (urinebuis) in verband met steenvorming, dan kan paardenbloemthee helpen.

Mensen die last hebben van voorjaarsmoeheid of vermoeidheid in het algemeen nemen regelmatig een paardenbloemkuur. Je voelt je frisser en productiever. Dit komt waarschijnlijk omdat de ingrediënten de daling van glucose in het bloed vertragen. Dit heeft tot gevolg dat de prestatievermindering afneemt. Om deze reden heeft paardenbloemthee ook een positief effect op het metabolisme van diabetici. Voor patiënten met reuma en artrose biedt paardenbloem een ​​vermindering van pijn. Paardenbloem kan ook voorkomen dat de aangetaste gewrichten ontstoken raken.

Als je last hebt van winderigheid en/of een vol gevoel, moet je voor de maaltijd een kopje paardenbloemthee drinken. Deze preventieve maatregel wordt vooral aanbevolen vóór een vetrijke maaltijd. Omdat de plant het lichaam ontgift en de gifstoffen uit het bloed worden verwijderd, is paardenbloem een ​​beproefde remedie voor acne.

De melkachtige vloeistof uit de stengels is al tientallen jaren een wapen tegen wratten en likdoorns. Als je last hebt van jeukende huiduitslag of pijnlijke insectenbeten, dep dan het sap uit de stengels op de getroffen gebieden. De irritante jeuk neemt snel af en de zwelling wordt minder.

Recept voor gebakken paardenbloemblaadjes

Ingrediënten:

• 1 kopje vers geplukte paardenbloemblaadjes
• 2 eetlepels bloem
• 1 eetlepel zonnebloemolie
• Zout en peper naar smaak

Bereidingswijze:

• Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius.
• Was de paardenbloemblaadjes grondig en dep ze droog met keukenpapier.
• Meng in een kom de bloem, olie, zout en peper tot een beslag.
• Dip de paardenbloemblaadjes in het beslag, zodat ze goed bedekt zijn.
• Leg de gebakken paardenbloemblaadjes op een bakplaat bekleed met bakpapier.
• Bak in de oven gedurende ongeveer 10-15 minuten, of totdat ze goudbruin zijn.
• Daarna direct opdienen.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Goudsbloem (calendula): gezondsheidsvoordelen & toepassingen
• Kamille: gezondheidsvoordelen en toepassingen van kamille
• Dille: gezondheidsvoordelen, voedingsstoffen en bijwerkingen
• Echte marjolein: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde