Venkel: gezondheidsvoordelen, toepassingen en bijwerkingen

Venkel is een gezonde groente. De knollen kan je eten. De zaden van venkel zijn geneeskrachtig en bevatten ingrediënten die kunnen helpen bij dyspepsie (een verstoring in het spijsverteringsysteem met maagklachten), maag- en darmkrampen, winderigheid en een opgeblazen gevoel. Bovendien kan venkel zowel inwendig als uitwendig worden gebruikt voor ademhalingsproblemen en hoest bij verkoudheid. De venkelzaden bevatten een medicinale etherische olie (aetheroleum foeniculi). Het bevat onder andere de zoetsmakende trans-anethool en de bittersmakende fenchon. Andere ingrediënten van venkelzaad zijn estragol, anisaldehyde, vetolie en flavonoïden. Deze ingrediënten hebben een krampstillend effect en bevorderen de peristaltische bewegingen van het maag-darmkanaal. Anethol en fenchoon zijn slijmoplossend, waardoor het ook kan worden gebruikt bij luchtwegontstekingen en hoest. Venkelzaad kan ook helpen bij menstruatiestoornissen. Kauwen op venkelzaad onderdrukt het hongergevoel.

• Venkel
• Oorsprong
• Variëteiten
• Anijsgeur
• Gezondheidsvoordelen van de venkelknol
• Weinig calorieën
• Gezonde groente
• Venkelzaad kan de eetlust onderdrukken
• Venkel kan de gezondheid van het hart ten goede komen
• Antibacteriële eigenschappen
• Ontstekingsremmende eigenschappen
• Psychisch welzijn
• Verlichten van overgangsklachten
• Toepassingen van venkelzaad
• Medicinale toepassingen
• Venkelthee
• Bijwerkingen
• Waar je op moet letten bij het gebruik van venkel

Venkel

Oorsprong

Venkel is een van de oudste geneeskrachtige en aromatische planten. Reeds in 3000 voor Christus werd deze plant uit de schermbloemenfamilie gebruikt in Mesopotamië. In de oudheid werd het gebruik ervan bij vrouwen die borstvoeding geven aanbevolen, sinds de middeleeuwen wordt het gebruikt voor maag-darmklachten. De plant heeft een kale stengel, wordt tot twee meter hoog en is versierd met gele bloemen. De venkel komt oorspronkelijk uit het Middellandse-Zeegebied.

Variëteiten

Tegenwoordig wordt de plant gekweekt in de gematigde zones van Zuid-Amerika, Afrika, Azië en Europa. Het oogstseizoen is van juli tot oktober. De plant kan worden onderverdeeld in ten minste twee variëteiten. Er is de zoete knolvenkel met een bovengrondse bol-achtige structuur, de venkelknol, die als groente wordt gebruikt. Bij bladvenkel of tuinvenkel ontbreekt de knol. De zoete venkel wordt gebruikt in gerechten en de meer bittere variant wordt gebruikt om zijn zaadjes, die een lichte anijssmaak hebben. Niet alleen de venkelknol kun je eten, maar ook de venkelzaadjes en het groen. Het zaad wordt vaak gebruikt voor het bereiden van venkelthee.

Anijsgeur

Kenmerkend is de sterke anijsgeur van de plant. De etherische oliën van de plant zijn verantwoordelijk voor zowel de zoete als de bittere smaak. Venkel kan gekookt of rauw genoten worden. Hoe hoger de bereidingstemperatuur, hoe hoger het verlies aan voedingsstoffen.

Gezondheidsvoordelen van de venkelknol

Weinig calorieën

Relevant voor menselijke consumptie zijn de knollen van venkel. Een knol weegt ongeveer 250 tot 400 gram. De knol is een belangrijk ingrediënt van onder meer salades. De venkel bevat weinig calorieën met 19 kilocalorieën per 100 gram. Dit komt door het hoge watergehalte van maximaal 80 procent. Het vezelgehalte is ongeveer 4,2 gram. Bovendien bevat het een grote hoeveelheid etherische oliën.

Gezonde groente

Venkel is een enorm gezonde groente. Venkel wordt al sinds de oudheid als een medicijn beschouwd. Hiervoor zijn vooral trans-anethool en de fenchon belangrijk. Een ander ingrediënt van venkel zijn de zogenaamde flavanoïden. Flavanoïden zijn fytochemicaliën. Deze hebben een antioxiderende werking. Ze vangen vrije radicalen in het organisme en hebben dus positieve effecten op het menselijk lichaam. Venkel is rijk aan kalium, calcium, ijzer en bètacaroteen (pro-vitamine A).

Met 395 milligram per 100 gram levert de venkelknol een vijfde deel van je dagelijkse kaliumbehoefte. Vooral bij een plantaardig dieet is het calciumgehalte waardevol. 100 gram venkel bevat dezelfde hoeveelheid van dit mineraal als een glas melk. Het is ook voordelig dat mineralen beter bruikbaar zijn voor het lichaam en gemakkelijker te verteren zijn uit plantaardige voedingsbronnen dan uit dierlijke producten.

Bovendien bedraagt het ijzergehalte van 100 gram venkel al een kwart van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor volwassenen. Uit bètacaroteen produceert het lichaam vitamine A. De hoeveelheid die in venkel zit, is zo hoog dat bijna de volledige dagelijkse behoefte aan vitamine A kan worden gedekt. Venkel is een waardevolle leverancier van B-vitaminen. En 100 gram venkel is goed voor 7% van de ADH vitamine C.

Venkel bevat ook jodium, een spoorelement dat belangrijk is voor de productie van schildklierhormonen en aldus zorgt voor een gezonde stofwisseling, een goede groei en de ontwikkeling van het zenuwstelsel.

Venkelzaad kan de eetlust onderdrukken

Venkelzaad voegt niet alleen diepte en smaak toe aan je recepten, maar het helpt ook de eetlust te beteugelen. Anethol, een belangrijk bestanddeel van etherische olie van venkel, zit mogelijk achter de eetlustonderdrukkende eigenschappen van de plant.

Venkel kan de gezondheid van het hart ten goede komen

Het eten van venkel en zijn zaden kan op een aantal manieren de gezondheid van het hart ten goede komen, omdat ze boordevol vezels zitten, een voedingsstof waarvan is aangetoond dat het bepaalde risicofactoren voor hartziekten vermindert, zoals een hoog cholesterolgehalte. Voeding met veel vezels is in verband gebracht met een verminderd risico op hartaandoeningen. Venkel en de zaden bevatten ook voedingsstoffen zoals magnesium, kalium en calcium, die een belangrijke rol spelen bij het gezond houden van je hart. Het opnemen van rijke bronnen van kalium in je dieet kan bijvoorbeeld helpen bij het verlagen van hoge bloeddruk.

Antibacteriële eigenschappen

Venkel heeft antibacteriële eigenschappen. Studies tonen aan dat venkel-extract de groei van potentieel schadelijke bacteriën, zoals Escherichia coli, Staphylococcus aureus en Candida albicans effectief remt.

Ontstekingsremmende eigenschappen

Venkel kan ontsteking verminderen. De krachtige antioxidanten in venkel, zoals vitamine C en quercetine, kunnen helpen ontstekingen en niveaus van ontstekingsmarkers te verminderen.

Psychisch welzijn

Venkel kan je geestelijke gezondheid ten goede komen. Dierstudies hebben aangetoond dat venkel-extract verouderingsgerelateerde geheugenverlies kan verminderen.

Verlichten van overgangsklachten

Venkel kan de symptomen van de overgang verlichten. Een overzicht van 10 onderzoeken wees uit dat venkel opvliegers, vaginale jeuk, droogheid, problemen tijdens seks en slaapstoornissen kan verlichten bij vrouwen in de overgang.[1]

Toepassingen van venkelzaad

Medicinale toepassingen

Voor medicinaal gebruik worden vooral de zaden van de bittere en zoete venkel gebruikt en de etherische olie van bittere venkel. Het effect van deze etherische olie is sterker dan die van het zaad. Het wordt toegepast bij:

• verkoudheid
• hoesten
• opgeblazen gevoel
• maagkrampen / darmkrampen
• winderigheid
• dyspepsie
• buikpijn

Venkelthee

Om venkelthee te bereiden, meng je een volle theelepel venkelzaad met 250 milliliter heet water; zorg ervoor dat het geen kokend water is. Laat het een kwartier trekken en giet het dan af. Je kunt meerdere keren per dag een kopje warme venkelthee drinken. Door het zaad vlak voor gebruik enigszins te pletten, kan de etherische olie goed in de thee trekken waardoor je optimaal kunt profiteren van de heilzame werking ervan.

Je kunt de venkel ook mengen met andere geneeskrachtige planten en kruiden bij het bereiden van thee. Je kunt venkelzaad bijvoorbeeld combineren met anijs, karwij, kamille of pepermunt in geval van spijsverteringsproblemen of maag-darmklachten. Voor luchtwegaandoeningen zoals verkoudheid en een vervelende hoest, kan je venkel desgewenst combineren met anijs, heemst, zoethout of tijm.

Bijwerkingen

Venkel veroorzaakt een enkele keer allergische reacties van de huid en de luchtwegen.

Waar je op moet letten bij het gebruik van venkel

Gebruik geen venkel als je allergisch bent voor planten uit de schermbloemenfamilie (zoals selderij, kamille, dille, karwij, anijs), of voor de geurstof anethol.

Venkelolie (een etherische olie uit venkelzaad) moet maximaal twee weken worden gebruikt vanwege het gehalte aan trans-anethol en estragol. Het mag niet worden gebruikt tijdens zwangerschap en borstvoeding en bij kinderen en tieners jonger dan 18 jaar. Om veiligheidsredenen mogen kinderen jonger dan vier jaar geen venkelzaad eten.

Diabetici moeten letten op het suikergehalte in venkelsiroop en honing. Kinderen en alcoholisten die droog staan mogen nooit alcoholische venkelpreparaten krijgen. Bij hoge doses kan venkelolie het effect van de anticonceptiepil beïnvloeden. Bewaar de etherische olie op een donkere plek.

Noten:

1. Talat Khadivzadeh, Mona Najaf Najafi, Leila Kargarfard, Masumeh Ghazanfarpour, Fatemeh Rajab Dizavandi, and Imaneh Khorsand. Effect of Fennel on the Health Status of Menopausal Women: A Systematic and Meta-analysis. J Menopausal Med. 2018 Apr; 24(1): 67–74. Published online 2018 Apr 30. doi: 10.6118/jmm.2018.24.1.67

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen