Ginseng: gezondheidsvoordelen, soorten en bijwerkingen

In de traditionele Chinese geneeskunde staat ginseng al meer dan 2000 jaar bekend als geneesmiddel ter bevordering van vitaliteit en welzijn. In het verleden waren ginsengwortels buitengewoon kostbaar, nog waardevoller dan goud. In het Chinees wordt ginseng 'Jen Shen' genoemd, wat zoveel betekent als 'menselijke wortel'. De naam komt waarschijnlijk voort uit het feit dat de knollen – met een beetje fantasie – lijken op het menselijk lichaam. In Europa is ginseng bekend sinds de 17e eeuw, maar de teelt van ginseng als medicinale plant begon pas in de 20e eeuw. Ginseng is een van de oudste natuurlijke medicijnen in de menselijke geschiedenis. Vooral in Azië is de ginsengwortel een bekend middel vanwege het feit dat het de geestelijke en lichamelijke prestaties bevordert. Gewoonlijk wordt het gedroogde poeder gebruikt, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen rode en witte ginseng. Beide varianten kunnen worden gebruikt om de algehele vitaliteit te ondersteunen.

• Wat is ginseng?
• Panax ginseng
• Rode en witte ginseng
• Oorsprong en verspreiding
• Verschillende soorten ginseng
• Ingrediënten, effecten en dosering
• Ginsenosiden
• Andere ingrediënten
• Bewezen effectief
• Verse ginseng en ginsencapsules
• Indicaties van ginseng
• Gezondheidheidsvoordelen
• Rustgevende werking
• Bloeddruk en bloedsuiker verlagen
• Ter bescherming van vrije radicalen
• Hormonale veranderingen tijdens de overgang
• Verhoogde energie
• Ontstekingsremmende effecten
• Erectiestoornissen
• Bijwerkingen van ginseng

Wat is ginseng?

Panax ginseng

De Latijnse naam voor ginseng is Panax ginseng. Ginseng wordt tot 80 centimeter lang en de geelachtig witte bloemen zien er nogal onopvallend uit. De wortel ziet er cilindrisch uit en heeft talloze uitlopers. Ze is acht tot twaalf centimeter lang (en soms nog langer) en ruim twee centimeter dik. De schors heeft een lichtgele tot lichtbruine kleur en de binnenkant van de wortel is wit tot geelachtig gekleurd. Ginseng behoort tot de klimopfamilie (Araliaceae) en is daarom verwant aan klimop. De plant komt oorspronkelijk uit bergbossen van Oost-Azië, waar hij gedijt op schaduwrijke hellingen. Ginseng wordt voornamelijk geteeld in Korea, maar ook in Japan en het noordoosten van China.

Rode en witte ginseng

Er wordt een onderscheid gemaakt in rode en witte ginseng. Witte ginseng is poeder van de gedroogde wortel en rode ginseng is een paar uur gestoomd voorafgaande aan extractie en droging.

Oorsprong en verspreiding

Oorspronkelijk komt ginseng uit de Oost-Aziatische bergbossen. De belangrijkste distributiegebieden liggen in het noorden van Korea, in het noordoosten van China en in het zuidoosten van Siberië. Terwijl de wortels aanvankelijk in het wild werden verzameld, wordt ginseng nu specifiek gekweekt. Het areaal ligt naast Korea en China, ook in Japan en in de Verenigde Staten (VS). Met de verspreiding van traditionele Chinese geneeskunde wordt de plant anno 2024 steeds belangrijker in Nederland en wordt ginseng op grote schaal ook hier te lande gekweekt. Zo wordt bijvoorbeeld Holland Ginseng in Nederland geteeld door Toon van der Heijden, een Soerendonks familiebedrijf.

Ginseng wordt sinds de 17e eeuw ook in Europa gebruikt. Het waren de Nederlandse zeelieden die verantwoordelijk waren voor de verspreiding naar ons gebied. In de loop van de twintigste eeuw bepaalde de conventionele geneeskunde de bewezen effectiviteit in verschillende onderzoeken en vanaf dat moment werd ginseng erkent als medicinale plant.

Verschillende soorten ginseng

Er zijn verschillende soorten ginseng:

• Koreaanse ginseng
• Amerikaanse ginseng
• Chinese ginseng
• Japanse ginseng
• Siberische ginseng

Koreaanse ginseng heeft de meeste ginsenosiden (het voornaamste actieve component van ginseng) en heeft een positief effect op de stofwisseling, het zenuwstelsel en de hormonen. Naast Koreaanse ginseng wordt ook Japanse ginseng gebruikt voor genezingsdoeleinden. In tegenstelling tot Koreaanse ginseng heeft het echter slechts acht ginsenosiden.

Ingrediënten, effecten en dosering

Ginsenosiden

Ginseng staat bekend als medicinale plant. Dit komt door de unieke ingrediënten van de plant. Het zijn de 35 verschillende ginsenosiden in ginseng die de medicinale werking veroorzaken. Ginsenosiden zijn zeepachtige stoffen, waaraan een balancerend en harmoniserend effect op lichaam en ziel wordt toegeschreven. Deze stoffen komen alleen voor in ginseng. Deze zeepachtige stoffen bevat de plant teneinde ongedierte af te weren. Als je aan ginsengpoeder water toevoegt, zie je dat het gaat schuimen. Vooral de secundaire wortels van oudere ginseng-planten zijn rijk aan ginsenosiden en dus bijzonder waardevol voor de gezondheidsindustrie.

Andere ingrediënten

Ginseng heeft ongeveer 150 andere verschillende ingrediënten. Deze omvatten mineralen zoals magnesium, calcium, natrium, mangaan, selenium, ijzer en andere sporenelementen. Evenzo is ginseng rijk aan B-vitaminen, etherische oliën en aminozuren. Magnesium is bijvoorbeeld van vitaal belang voor het menselijk lichaam. Kalium is ook onmisbaar voor celgroei of hormoonbalans.

Bewezen effectief

Het genezende effect van ginsengwortel is in verschillende onderzoeken aangetoond.[1] Dus ginseng kan worden gebruikt om het cardiovasculaire systeem te versterken, het immuunsysteem te verbeteren, het zenuwstelsel te versterken en de algehele prestaties te verbeteren. Ginseng kan ook van invloed zijn op het verlagen van de bloedsuikerspiegel en het verhogen van de potentie.

Verse ginseng en ginsencapsules

Ginseng is geen remedie waarvan de effecten onmiddellijk optreden. Daarom worden langdurige kuren aanbevolen met ginseng-preparaten. Ginseng-poeder wordt meestal in capsulevorm aangeboden. Deze bevatten het poeder in verschillende concentraties. In de regel moet dagelijks één tot twee gram ginseng worden geconsumeerd om te profiteren van de voordelen ervan. Je kunt ook de verse wortel gebruiken, bijvoorbeeld in groente-fruitsappen of om er thee van te maken. Ook kun je op stukjes verse gember kauwen. Crèmes, shampoos, lichaamsoliën of mondreinigingsmiddelen kunnen ook ginseng bevatten.

Indicaties van ginseng

Ginseng kan bij de volgende klachten worden toegepast:

• Bloeddrukschommelingen
• Uitputting / zware vermoeidheid
• Algehele malaise
• Vermindert uithoudingsvermogen
• Erectiestoornissen
• Daling van de bloedsuikerspiegel

Ginseng wordt ook wel toegepast bij:

• Stress en nervositeit
• Concentratieproblemen
• Versterking van het immuunsysteem
• Verbetering van de mentale helderheid en cognitieve functies
• Verlichting van symptomen van de menopauze (overgang)
• Verbetering van de algemene weerstand tegen ziekten
• Ondersteuning bij de behandeling van bepaalde huidaandoeningen
• Het bevorderen van een gezonde spijsvertering

Gezondheidheidsvoordelen

Ginseng is een heel oud natuurlijk geneesmiddel. Ginseng wordt al duizenden jaren in Korea en China gebruikt en de wortel is in Azië een symbool van een lang leven en een goede gezondheid. De waarde van ginsengwortel overschreed ooit de waarde van goud en indertijd konden alleen rijke mensen zich de aanschaf van deze wortel permitteren.

Hoewel ginseng altijd medische waarde heeft gehad in Azië, werd de wortel pas rond 1650 in Europa bekend. Zeelui brachten de wortel naar Spanje en Nederland. De conventionele geneeskunde heeft in de 20e eeuw ginseng erkend als een medicinale plant vanwege de vele gezondsheidseffecten. Ga bijvoorbeeld maar eens naar de website www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed en zoek op 'ginseng' en dan zul je zien dat er ontzettende veel wetenschappelijke publicaties zijn over deze wortel.

Rustgevende werking

Ginseng heeft een rustgevende werking op het centrale zenuwstelsel. Je bent daardoor beter in staat om op meer ontspannen wijze externe prikkels tegen te gaan. Dit kan van invloed zijn op prikkels als koude of warmte, evenals stressoren die een negatieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid.

Bloeddruk en bloedsuiker verlagen

Bloeddrukschommelingen worden soepel gecompenseerd en de bloedsuikerspiegel wordt ook op een vergelijkbare manier geregeld. Ginsenosiden kunnen de insulineproductie in de alvleesklier beïnvloeden en de insulineresistentie verbeteren met behulp van andere mechanismen.

Ter bescherming van vrije radicalen

De eigenschap van de plant om het lichaam tegen vrije radicalen te beschermen en zo veroudering tegen te gaan, moet ook worden benadrukt.

Hormonale veranderingen tijdens de overgang

Ook kan ginseng helpen bij het opvangen van hormonale veranderingen tijdens de overgang.

Verhoogde energie

Ginseng kan helpen bij het stimuleren van fysieke en mentale activiteit bij mensen die zich zwak en moe voelen. Ginseng kan de denkprocessen ondersteunen en de cognitie verbeteren.

Ontstekingsremmende effecten

Ginsenosiden zijn de belangrijkste stoffen in Panax ginseng. Deze kunnen ontstekingsremmende effecten hebben. Ginseng wordt daarom vaak gebruikt om ontstekingen te verminderen.

Erectiestoornissen

Mannen kunnen ginseng nemen om erectiestoornissen te behandelen. Toch is anno 2024 meer onderzoek nodig om te bevestigen dat ginseng werkzaam is bij erectiestoornissen.

Er is anno 2024 (nog) onvoldoende bewijs dat ginseng effectief is bij het behandelen van erectiestoornissen. Sommige studies hebben aangetoond dat het gebruik van ginseng bij mannen met erectiestoornissen licht tot matig effect kan hebben, maar de resultaten zijn niet consistent en het is niet duidelijk hoe deze effecten worden veroorzaakt. Het is belangrijk om te onthouden dat er veel andere behandelingen beschikbaar zijn voor erectiestoornissen die effectiever zijn en beter onderzocht zijn, zoals medicijnen: sildenafil (Viagra) en tadalafil (Cialis). Als je problemen hebt met het krijgen van een erectie, is het raadzaam om je huisarts te raadplegen om de juiste behandeling te krijgen.

Bijwerkingen van ginseng

Panax ginseng kan bij meer dan 6 maanden oraal gebruik enkele hormoonachtige effecten hebben die schadelijk kunnen zijn bij langdurig gebruik.

De meest voorkomende bijwerking is slaapproblemen (slapeloosheid). Minder vaak ervaren mensen de volgende klachten:

• menstruatieproblemen
• pijn op de borst
• verhoogde hartslag,
• hoge bloeddruk of lage bloeddruk
• hoofdpijn
• gebrek aan eetlust
• diarree
• jeuk
• huiduitslag
• duizeligheid
• stemmingswisselingen
• vaginaal bloedverlies

Bijwerkingen die sporadisch voorkomen zijn ernstige uitslag, het syndroom van Stevens-Johnson, leverschade en ernstige allergische reacties.

Noten:

1. Zie bijvoorbeeld: Hee Jin Kim, Pitna Kim, and Chan Young Shin. A comprehensive review of the therapeutic and pharmacological effects of ginseng and ginsenosides in central nervous system. J Ginseng Res. 2013 Mar; 37(1): 8–29.

Lees verder

• Middelen tegen moeheid: rhodiola, ginseng en spirulina