Schommelingen bloeddruk: oorzaken bloeddrukschommelingen

Schommelingen in de bloeddruk of wisselende bloeddruk kent diverse oorzaken. Het is normaal dat de bloeddruk schommelingen vertoont in de loop van een etmaal. Je bloeddruk daalt 's avonds, is ’s nachts relatief laag en tegen de morgen stijgt de bloeddruk weer. Afhankelijk van wat je overdag doet, varieert de bloeddruk. Het is daarom belangrijk om in je achterhoofd te houden dat een bloeddrukmeting altijd een momentopname is. Een sterk wisselende of plots schommelende bloeddruk kent meerdere mogelijke oorzaken. Het is belangrijk om langdurige bloeddrukschommelingen te voorkomen, aangezien dit gevolgen kan hebben voor je gezondheid. De aanpak van schommelingen in de bloeddruk hangt uiteraard af van de oorzaak. Het is daarom belangrijk om regelmatig je bloeddruk te controleren. Je moet alert zijn op veranderingen van de bloeddruk. Wanneer je bloeddruk erg schommelt, is het raadzaam om met je huisarts te bespreken waarom deze veranderingen plaatsvinden.

• Schommelingen in de bloeddruk
• Hoe weet je dat je bloeddruk schommelt?
• Zelf je bloeddruk meten
• 24-uurs bloeddrukmeting
• Normale schommelingen in de bloeddruk
• Wanneer je huisarts raadplegen bij bloeddrukwisselingen?
• Mogelijke oorzaken van bloeddrukschommelingen
• Voeding
• Wisselende bloeddruk door stress
• Schommelingen in de bloeddruk tijdens de zwangerschap
• Bloeddrukschommelingen door cafeïne
• Medicijnen en je bloeddruk
• Bijnierinsufficiëntie
• Koorts
• Calcium- of cholesterolafzettingen in de slagaders
• Schommelingen in de bloeddruk door uitdroging
• Gevolgen van bloeddrukschommelingen
• Schommelende bloeddruk wijst op verhoogd risico op hartziekten
• Schommelingen in de bloeddruk ongunstig voor de hersenen

Schommelingen in de bloeddruk

Enige variatie in de bloeddruk tijdens de dag is normaal, maar extreme of sterk wisselende bloeddruk (in korte tijd) kan wijzen op een onderliggend probleem dat behandeling behoeft. Een bloeddruk die schommelt van hoog naar laag, gaat meestal niet gepaard met symptomen die kunnen worden geassocieerd met deze veranderingen in de bloeddruk. Hierdoor is het vaak geen sinecure om bloeddrukschommelingen op te sporen.

Hoe weet je dat je bloeddruk schommelt?

Zelf je bloeddruk meten

In de eerste plaats is het belangrijk om ervoor te zorgen dat je weet of je bloeddruk feitelijk fluctueert gedurende de dag. Met andere woorden, hoe weet je dat dit het geval is? Daarvoor is het belangrijk dat je je bloeddruk thuis zelf gaat controleren. Daarbij is het noodzakelijk dat je een goede en betrouwbare elektronische bloeddrukmeter aanschaft die een manchet (een band) heeft voor om de bovenarm. Je moet geen bloeddrukmeter aanschaffen voor de pols, want deze zijn minder betrouwbaar. Elektronische bloeddrukmeters variëren in prijs van ongeveer €70,- tot €180,-. Ze worden niet vergoed door de verzekering.

24-uurs bloeddrukmeting

Zo nodig kan de huisarts een 24-uurs bloeddrukmeting voorstellen met een ambulante 24-uurs bloeddrukmeter. Met deze meter wordt je bloeddruk gedurende 24 uur gemeten. Het geeft een nauwkeurig beeld van je bloeddruk gedurende een dag en een nacht.

Normale schommelingen in de bloeddruk

Het is belangrijk te weten dat het normaal is dat de bloeddruk gedurende de dag fluctueert. Zo is de bloeddruk over het algemeen wat lager in de ochtend en avond dan 's middags. Ook daalt 's nachts de bloeddruk. De bloeddruk stijgt tijdens bewegen (wandelen, traplopen, tuinieren, afwassen, etc.), praten of onder invloed van emoties. Derhalve is het zaak om de bloeddruk op verschillende tijdstippen en onder verschillende omstandigheden te meten. Ook kan de bloeddruk het beste gemeten worden wanneer je vlak daarvoor geen lichamelijke inspanning hebt verricht en je ontspannen in een rustige ruimte zit. Het goed meten van de bloeddruk volstaat niet met één enkele bloeddrukmeting, maar moet gebeuren aan de hand van meerdere metingen verspreid over de dag gedurende een aantal verschillende dagen over een aantal verschillende weken. Pas dan krijg je een goed beeld van je bloeddruk.

Bloedrukschommelingen overdag zijn normaal. Veel factoren hebben effect op de bloeddruk, zoals:

• 10 meter lopen kan de systolische bloeddruk reeds verhogen met 10 tot 15 punten;
• je stressniveau;
• wat je hebt gegeten voor het ontbijt; en
• hoe goed je vannacht hebt geslapen.

Ook is de bloeddruk op het spreekuur van een arts vaak hoger, omdat je in deze situatie wat gespannen kunt zijn. Dit wordt het 'wittejaseffect' genoemd.

Wanneer je huisarts raadplegen bij bloeddrukwisselingen?

Als je zeker weet dat de metingen correct zijn en de bloeddruk schommelt, zelfs als je ontspannen en goed uitgerust bent, en er geen reden is voor de schommelingen, is het verstandig een afspraak te maken met de huisarts. De kans is groot dat alles in orde is en dat de schommelingen gewoon een natuurlijk onderdeel zijn van de cyclus van je lichaam. Zelfs als de schommelingen niet helemaal normaal zijn, is de kans groot dat dit het gevolg is van milde tot matige hoge bloeddruk die nog niet is gediagnosticeerd. Dit is met de juiste behandeling goed onder controle te krijgen.

Mogelijke oorzaken van bloeddrukschommelingen

Een sterk wisselende bloeddruk kan een signaal zijn dat er iets anders aan de hand is, dat er sprake is van een onderliggende aandoening. Bloeddrukschommelingen die plaatsvinden zonder dat er sprake is van een verhoogde bloeddruk die dit kan verklaren, kan wijzen op problemen met de nieren, hart of bloedvaten. Ze kunnen ook een symptoom zijn van hormoonproblemen en bepaalde typen tumoren, zoals een feochromocytoom. Dit is een gezwel van je bijnieren. Als gevolg hiervan kun je last krijgen van de volgende klachten:

• hypertensie;
• hoofdpijnaanvallen;
• zweten;
• hartkloppingen;
• misselijkheid;
• trillen;
• bleekheid;
• druk op de borst;
• angst, depressie en andere psychische klachten.

Hieronder worden de meest voorkomende oorzaken van een schommelende bloeddruk besproken.

Voeding

Sommige mensen ervaren bloeddrukschommelingen als gevolg van gevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen. Zo kan de bloeddruk dramatisch stijgen na het eten van een zoute maaltijd. Meestal normaliseert de bloeddruk zich weer na enkele uren.

Wat te doen?
Het is verstandig om een aantal voedingsveranderingen aan te brengen, indien deze schommelingen vaak voorkomen. Volgens het Voedingscentrum zijn brood, vleesproducten en kaas de belangrijkste bronnen van zout. Voorts is er volgens het Voedingscentrum veel zout aanwezig in kant-en-klaarmaaltijden, pizza’s, soepen, sauzen en hartige snacks, evenals roomijs, koekjes en gebak.

Wisselende bloeddruk door stress

Wanneer je gestrest bent, reageert je lichaam daarop met een vlucht-of-vechtreactie, wat van invloed is op je bloedsuikerspiegel, bloeddruk, ademhaling en hartslag. In een stressvolle situatie vernauwen de perifere bloedvaten zich, waardoor het hart harder moet werken om zuurstofrijk bloed in alle weefsels en organen van het lichaam te krijgen. Af en toe stress is niet belastend voor het lichaam, maar langdurige stress kan chronische schommelingen in de bloeddruk veroorzaken die schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid.

Wat te doen?
Stress kun je op de volgende manieren aanpakken:

• Beweeg voldoende en zorg ervoor dat je niet langer dan één uur achter elkaar zit;
• Maak positieve face-to-face contacten met andere mensen en ga samen dingen ondernemen;
• Wanneer je de stressor niet kunt veranderen, leer dan om hier goed mee om te gaan of het te accepteren;
• Verminder je inname van alcohol, nicotine en cafeïne;
• Doe iedere dag iets ontspannends waar je van geniet;
• Zorg dat je voldoende slaapt, want door slaapgebrek kun je minder goed met stress omgaan.

Schommelingen in de bloeddruk tijdens de zwangerschap

Schommelingen in de bloeddruk tijdens de zwangerschap zijn normaal. Als je zwanger wordt, produceert je lichaam het hormoon progesteron. Dit ontspant de wanden van de bloedvaten. Bijgevolg ervaren veel vrouwen een geleidelijke verlaging van de bloeddruk tijdens het eerste en tweede trimester. Dit wordt dan gevolgd door een langzame terugkeer naar normale niveaus tegen het einde van de zwangerschap.

Wat te doen?
Waarschuw bij abnormale schommelingen of bij een verhoogde bloeddruk de huisarts of verloskundige.

Bloeddrukschommelingen door cafeïne

Koffie is een stimulerend middel dat een tijdelijke stijging van de bloeddruk veroorzaakt. Het drinken van drie of vier koppen koffie kan je bloeddrukwaarden met 4-13 mmHg verhogen. Als je niet regelmatig cafeïne consumeert, kun je last krijgen van aanzienlijke schommelingen. Deskundigen weten niet precies waarom cafeïne de bloeddruk verhoogt, maar men vermoedt dat het te maken heeft met vernauwing van de bloedvaten.

Wat te doen?
Beperk je cafeïnegebruik. Cafeïne zit onder meer in koffiebonen, theebladen, cacaobonen, guaranabessen (deze bes bevat zeer hoge concentraties aan cafeïne), en colanoten (een geneeskrachtige noot uit West-Afrika). De volgende artikelen bevatten cafeïne:

• koffie;
• thee;
• cola;
• ijsthee;
• chocolade en chocolademelk;
• energiedrankjes en energieshots;
• drankjes met guarana.

Medicijnen en je bloeddruk

Bepaalde medicijnen kunnen aanleiding geven tot een tijdelijke verhoging van de bloeddruk. Het gaat hierbij vooral om anti-inflammatoire medicijnen, decongestiva (middelen die helpen bij een verstopte neus) en paracetamol. Je kunt sterk wisselende bloeddruk in korte tijd ondervinden door het gebruik van illegale drugs, wat kan leiden tot levensbedreigende situaties.

Wat te doen?
Stap zo nodig over op een ander medicijn en bij medicijnen op prescriptie, is het belangrijk om te overleggen met de huisarts. Gebruik geen drugs.

Bijnierinsufficiëntie

De bijnieren maken meerdere hormonen aan, die onder meer van belang zijn bij het regelen van de bloeddruk. Als deze processen ontregeld raken, kan dat ernstige gevolgen hebben voor je cardiovasculaire gezondheid. Als je bijnieren uitgeput zijn als gevolg van een langdurige ziekte of overmatige stress, kunnen ze de bloeddruk niet goed reguleren.

Wat te doen?
Onvoldoende aanmaak van bijnierhormomen behoeft medische behandeling.

Koorts

Koorts is een teken dat je lichaam vecht tegen een infectie. Aangezien door koorts je hartslag versnelt, verhoogt het de bloeddruk. Het is heel gebruikelijk om wisselende bloeddruk te hebben als je koorts hebt.

Wat te doen?
Het is van belang om goed uit te zieken.

Calcium- of cholesterolafzettingen in de slagaders

Afzettingen in de slagaders die bestaan uit cholesterol, calcium en andere stoffen in het bloed, maken de slagaders stijf en minder elastisch. Dot wordt atherosclerose of aderverkalking genoemd. Hierbij raken de slagaders vernauwd, als gevolg waarvan de werking van het vaatstelsel achteruit gaat. Atherosclerose is een belangrijke oorzaak van:

• herseninfarcten;
• hartaanvallen; en
• een slechte bloedcirculatie in de benen (etalagebenen).

Stijve, verharde slagaderen veroorzaken hoge bloeddruk. Deze aandoening komt het meest voor bij mensen van middelbare leeftijd of ouder.

Wat te doen?
Een stap die je kunt nemen om slagaderverkalking tegen te gaan, is het aannemen van een ​​gezonde levensstijl. Deze kan bestaan ​​uit onder meer de volgende maatregelen:

• Gezonde voeding voor hart- en bloedvaten: eet veel fruit en groenten (met inbegrip van bonen en erwten), volle granen, mager vlees, gevogelte, vis en vetvrije of magere melk en zuivelproducten. Gebruik weinig natrium, toegevoegde suikers, verzadigde vetten en transvetten en geraffineerde granen.
• Beperk verzadigde vetten en suikerrijke voeding / Bron: Syda Productions/Shutterstock.com
  Lichamelijke beweging: beweeg dagelijks ten minste 30 minuten.
• Stop met roken.
• Streef een gezond gewicht na.

Als veranderingen in levensstijl niet genoeg zijn, kan je arts medicijnen voorschrijven, bijvoorbeeld cholesterolverlagende medicijnen of bloedverdunnende middelen.

Schommelingen in de bloeddruk door uitdroging

Dehydratie of uitdroging kan ook leiden tot bloeddrukschommelingen met uiteindelijk een dramatische bloeddrukdaling.

Wat te doen?
Zorg dat je voldoende drinkt. Hierdoor zal het bloedvolume en je bloeddruk weer toenemen.

Gevolgen van bloeddrukschommelingen

Bloeddrukschommelingen kunnen allerlei gevolgen hebben. De belangrijkste gevolgen zijn een verhoogd risico op hartziekten en verminderde hersenfuncties.

Schommelende bloeddruk wijst op verhoogd risico op hartziekten

Uit onderzoek blijkt dat een schommelende bloeddruk wijst op een verhoogd risico op hartziekten.¹ Deelnemers aan het onderzoek waarbij de bovendruk, met circa 15 mmHg schommelde, bleken 30% meer risico te lopen op een hartaanval of fatale hartziekte. Eveneens was de kans op een beroerte onder hen met een kleine 50% groter. Het risico op overlijden was zelfs 58% groter.

Schommelingen in de bloeddruk ongunstig voor de hersenen

Schommelingen in de bloeddruk over een periode van vijf jaar resulteerden in een snellere achteruitgang van de hersenen en de cognitieve functies bij oudere volwassenen, zo blijkt uit onderzoek.² Het binnen de perken houden van deze schommelingen, is een strategie om de cognitieve functies te behouden bij oudere volwassenen, zo stellen de onderzoekers. De bloeddrukschommelingen wijzen op instabiliteit van de bloedstroom, wat kan leiden tot de schade aan de fijnere vaten van het lichaam, wat veranderingen in de hersenstructuur en hersenfunctie teweeg kan brengen. Deze bloeddrukschommelingen kunnen wijzen op pathologische processen, zoals ontsteking en verminderde functie van het bloedvat zelf.

Noten:

1. American Heart Association. Higher fluctuations in blood pressure linked to brain function decline. http://newsroom.heart.org/news/higher-fluctuations-in-blood-pressure-linked-to-brain-function-decline
2. Muntner P, Whittle J, Lynch AI, Colantonio LD, Simpson LM, Einhorn PT, et al. Visit-to-Visit Variability of Blood Pressure and Coronary Heart Disease, Stroke, Heart Failure, and Mortality: A Cohort Study. Ann Intern Med. 2015;163:329-338. doi: 10.7326/M14-2803

Lees verder

• Handmatig of automatisch bloeddruk meten: hoe gaat dat?
• Bloeddrukwaarden: leeftijd en tabel man, vrouw en ouderen
• Bloeddrukwaarden: tabel voor bloeddruk en normale waarden
• Hoge bloeddruk: hoofdpijn, vermoeidheid, vlekjes voor ogen
• Hoge bloeddruk behandeling: medicijnen en leefstijl