Angina pectoris: symptomen, oorzaken, behandeling & prognose

Angina pectoris symptomen bestaan uit druk op de borst, pijn op de borst of borstpijn. Angina pectoris betekent letterlijk: 'pijn op de borst' en wordt ook wel 'hartkramp' genoemd. Angina pectoris betreft druk op de borst of pijn op de borst, een beklemmende, drukkende of benauwende pijn midden in de borst, welke wordt veroorzaakt door een tijdelijk tekort in de bloedtoevoer van het hart. De pijn gaat direct over als je rust neemt. Sommige patiënten ervaren de pijn vooral elders dan op de borst, bijvoorbeeld in polsen, kaken of rug. Desalniettemin spreekt men ook in deze gevallen van angina pectoris. De term 'angina pectoris' is voorbehouden voor pijn welke wordt veroorzaakt door een vernauwing in één van de kransslagaders. Angina pectoris ontstaat meestal bij lichamelijke inspanning of bij hevige emoties, stress of nervositeit, bij koude en opgelopen bloeddruk. De klachten verdwijnen als je stopt met lichamelijke activiteit of als je in rust komt.

• Wat is angina pectoris?
• Oorzaak van angina pectoris
• Risicofactoren
• Soorten
• Stabiele angina
• Instabiele angina
• Prinzmetal angina pectoris
• Angina pectoris symptomen
• Pijn op de borst bij inspanning
• Andere signalen
• Atypische angina pectoris
• Klassenindeling van angina pectoris
• Diagnose angina pectoris
• Lichamelijk onderzoek en hartfilmpje
• Multi slice CT-csan
• Hartkatheterisatie
• Differentiaal diagnose
• Behandeling angina pectoris
• Medische behandelingsopties
• Plantaardig dieet
• Prognose
• Complicaties

Wat is angina pectoris?

Angina pectoris is de Latijnse benaming voor 'pijn op de borst'. Het betreft druk op de borst of pijn op de borst (borstpijn), die wordt veroorzaakt door een tijdelijk tekort in de bloedtoevoer van het hart. Angina pectoris is een teken of signaal dat je hart op dat moment te weinig zuurstof krijgt. Het wordt namelijk veroorzaakt door een vernauwing in één van de kransslagaders, waardoor een deel van de hartspier van te weinig zuurstof wordt voorzien. Als een kransslagader enigszins vernauwd is, stroomt er meestal nog genoeg bloed voor de basisvoorziening, maar schiet het tekort bij extra behoefte, zoals bij inspanning of bij hevige emoties of nervositeit, bij koude en opgelopen bloeddruk. De pijn gaat direct over als je rust neemt of tot rust komt. Angina pectoris kan meestal geen kwaad wanneer de pijn bij rust meteen weggaat.

Oorzaak van angina pectoris

Angina pectoris wordt veroorzaakt door vernauwing van een of meer kransslagaderen, de bloedvaatjes die aan de buitenkant van de hartspier lopen en de hartspier zelf van bloed voorzien. Dat wordt atherosclerose of aderverkalking genoemd. Wanneer de kransslagaders nauwer zijn, kan er minder zuurstofrijk bloed in het hart komen. Op het moment dat de bloedstroom niet in overeenstemming is met de behoefte, bijvoorbeeld als gevolg van inspanning, ontstaat er lokaal een zuurstoftekort, ook wel 'ischemie' genoemd. Hierdoor ontstaat een beklemmende, drukkende of benauwende pijn midden in de borst.

Risicofactoren

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn onder meer familiegeschiedenis, roken, diabetes mellitus, metabool syndroom, hyperlipidemie (bloed met een verhoogd gehalte aan cholesterol en/of triglyceriden), hypertensie (hoge bloeddruk), obesitas en gebrek aan lichaamsbeweging. Ook vormen hartafwijkingen een risicofactor, in het bijzonder obstructie zoals aortastenose (een vernauwing van de aortaklep) of hypertrofische obstructieve cardiomyopathie (afgekort als HOCM, een aandoening waarbij de hartspier asymmetrisch verdikt is).

Soorten

Stabiele angina

Dit type komt het meest voor en wordt veroorzaakt door vernauwde kransslagaders die bij inspanning niet aan de toenemende zuurstofbehoefte van de hartspier kunnen voldoen. De pijn verdwijnt allengs na het staken van de inspanning.

Instabiele angina

Bij instabiele angina pectoris zijn de symptomen minder voorspelbaar dan bij stabiele angina. Ook kan instabiele angina pectoris al optreden in rust of wanneer je slaapt.

Prinzmetal angina pectoris

Bij Prinzmetal angina pectoris is de kransslagader van het hart tijdelijke afgesloten door een vaatspasme: een samentrekking (of spasme) van de vaatwand, waardoor de doorbloeding vermindert.

Angina pectoris symptomen

Symptomen van angina pectoris bestaan uit:

• pijn op de borst of ongemak, mogelijk beschreven als drukkend, knijpend of brandend gevoel of volheid
• pijn in de armen, nek, kaak, schouder of rug bij pijn op de borst
• misselijkheid
• vermoeidheid
• kortademigheid
• zweten
• duizeligheid

Pijn op de borst bij inspanning

De belangrijkste klacht is een drukkende pijn midden of links op de borst, welke wordt opgewekt door wat zwaardere inspanning, emoties of koude en in aanvallen optreedt gedurende 5 tot 30 minuten. De pijn kan uitstralen naar de kaken en armen of polsen. Soms ook naar de rug of tussen de schouderbladen. Zweten en misselijkheid kunnen ook optreden. De pijnaanval gaat over met rusten. Bovenbuikpijn die bij inspanning verergert, kan ook wijzen op angina pectoris.

Andere signalen

De signalen kunnen ook minder duidelijk zijn en bestaan uit abnormale moeheid, kortademigheid, duizeligheid en slecht slapen. Deze atypische signalen worden vaker gezien bij vrouwen, ouderen en mensen met diabetes.

Atypische angina pectoris

Naast typische angina pectoris, bestaat er ook matig typische of atypische angina pectoris. Bij deze twee varianten kan tijdens ischemie van het hart de pijn elders worden ervaren, bijvoorbeeld alléén in de kaken of de rug. Ook kunnen de uitlokkende momenten anders zijn of zijn de aanvallen minder scherp af te grenzen in de tijd. Atypische angina pectoris is soms moeilijk te onderscheiden van andere oorzaken van borstpijn, zoals slokdarm-, spier- en longaandoeningen. Er bestaan overigens ook patiënten met coronaire ischemie die in het geheel geen klachten hebben. Dit wordt stille 'ischemie' genoemd. Het is niet duidelijk waarom ischemie soms geen pijn veroorzaakt.

Klassenindeling van angina pectoris

Er worden vier klassen van angina pectoris onderscheiden, afhankelijk van de ernst van de klachten:


Er is sprake van onstabiele angina pectoris of van een dreigend hartinfarct, wanneer:

• de klachten in korte tijd toenemen;
• de aanvallen in rust optreden;
• of medicijnen niet meer helpen.

Diagnose angina pectoris

Lichamelijk onderzoek en hartfilmpje

Om te onderzoeken of je angina pectoris hebt, vindt er lichamelijk onderzoek plaats en wordt een hartfilmpje (ECG) gemaakt. Op het moment dat de klachten zich voordoen kunnen er duidelijk afwijkingen op het hartfilmpje zichtbaar zijn, terwijl het in rust vaak normaal is. Mogelijk is ook aanvullend onderzoek nodig in de vorm van een inspanningstest (ergometrie), waarbij wordt vastgelegd hoe het ECG verandert bij fietsen op een hometrainer of flink doorstappen op een loopband. Bij patiënten met angina pectoris wekt zware inspanning vaak ECG-veranderingen op, ofschoon er ook foute uitslagen voorkomen.

Multi slice CT-csan

De laatste tijd wordt bij de diagnostiek van angina pectoris vaak ook gebruik gemaakt van de multi slice CT-csan (ms-CT), waarbij binnen een tijdsbestek van luttele seconden een goede anatomische afbeelding van het hart kan worden verkregen. Wanneer er onzekerheid blijft bestaan omtrent de diagnose, kan gebruik worden gemaakt van isotopenonderzoek (myocardscintigrafie). Bij dit onderzoek wordt de doorbloeding van de hartspier in beeld gebracht, zowel in rust als na een inspanningstest. Vooraf wordt een kleine hoeveelheid radioactieve stof via een infuus in de arm ingespoten. Deze radioactieve stof zendt straling uit en met een gammacamera kan deze worden waargenomen en vastgelegd. Doorat een ischemisch gedeelte van het hart minder isotoop opneemt, zendt deze ook minder straling uit wat zichtbaar is op beeld. Er kan ook een echocardiogram worden gemaakt, waarbij het hart in beeld wordt gebracht met geluidsgolven.

Hartkatheterisatie

Wanneer de sterke overtuiging bestaat dat de patiënt aan angina pectoris lijdt en de aanvallen onvoldoende kunnen worden onderdrukt met medicijnen of als er ernstige afwijkingen aan het licht komen bij de ergometrie of het isotopenonderzoek, kan men overgaan tot hartkatheterisatie. Hierbij worden de kransslagaderen kortdurende gevuld met contrastvloeistof, waarna via doorlichting met een röntgentoestel op een beeldscherm gekeken wordt naar de werking van het hart. Via dit onderzoek kunnen vernauwingen van je kransslagaders worden opgespoord. Dit onderzoek kán leiden tot een medische ingreep als dotterbehandeling (PTCA) of een omleidingsoperatie (CABG).

Differentiaal diagnose

Andere aandoeningen kunnen lijken op angina pectoris en zullen uitgesloten moeten worden als oorzaak van de klachten:

• Acuut myocardinfarct (hartinfarct), waarbij de pijn langer duurt dan vijf minuten en niet wordt verlicht door rust.
• Prinzmetal angina pectoris, een tijdelijke afsluiting van een of meer kransslagaders van het hart door een krampachtige samentrekking (vaatspasme). Treedt op in rust en vertoont een circadiaan patroon (een patroon dat dagelijks herhaald wordt), waarbij de meeste episodes zich voordoen in de vroege uren van de ochtend.
• Acute pericarditis, een ontsteking van het pericard of hartzakje, die plotseling optreedt en vaak pijnlijk is.
• Musculoskeletale pijnklachten.
• Gastro-oesofageale reflux: geeft vaak een brandende pijn achter het borstbeen, vaak na de maaltijd of als je gaat liggen.
• Pleuritische pijn op de borst: de pijn is scherp bij diepe ademhaling. Duurt meestal slechts een paar seconden. Deze pijn kan optreden bij infectie, in het bijzonder pneumonie (longontsteking), of infarct na een longembolie. Er is misschien wel purulent sputum (geel/groen of groen longslijm) of hemoptyse (ophoesten van bloed, afkomstig uit de longen of luchtwegen).
• Aortadissectie: een scheur in de binnenwand van de aorta veroorzaakt een meer constante pijn.
• Galstenen kunnen acute cholecystitis of galblaasontsteking veroorzaken, wat vaak hevige, aanhoudende pijn in de rechter bovenbuik geeft. De pijn neemt vaak toe bij diep ademhalen en kan uitstralen naar het rechter schouderblad.

Behandeling angina pectoris

De behandeling van angina pectoris is gericht op:

• het bestrijden van pijnaanvallen; en
• om aangroei van vernauwingen en het optreden van een hartinfarct (hartaanval) op termijn te voorkomen.

Medische behandelingsopties

De behandeling van angina pectoris kan bestaan uit:

• Medicamenteuze behandeling.
• Een dotterbehandeling (PTCA), waarbij de vernauwde plek in de kransslagader met een ballonnetje wordt verwijd. Als gevolg hiervan verbetert de doorbloeding van de hartspier.
• Een omleidingsoperatie (CABG), ook wel 'bypassoperatie' genoemd. Hierbij wordt een ander bloedvat uit het lichaam gebruikt om het bloed langs de vernauwing te leiden. Het effect hiervan is dat de doorbloeding van de hartspier verbetert.

Plantaardig dieet

Een 'whole foods plant based' (WFPB) dieet (oftewel een plantaardig dieet) is succesvol gebleken bij de behandeling van hart- en vaatziekten, waaronder angina pectoris.

Prognose

Volgens schattingen overlijden jaarlijks 1,2 tot 2,4% van de mensen met angina pectoris, met een jaarlijkse incidentie van hartdood tussen 0,6 en 1,4%. Risicofactoren voor de ontwikkeling van coronaire hartziekten (hoge bloeddruk, een te hoog cholesterolgehalte, diabetes, sedentaire levensstijl, overgewicht, roken en een familiegeschiedenis van coronaire hartziekten) hebben ook een negatieve invloed op de prognose bij mensen met angina pectoris.

Complicaties

Complicaties van angina pectoris kunnen bestaan uit:

• Cardiovasculaire complicaties - bijvoorbeeld instabiele angina pectoris en hartinfarct;
• Angst en depressie;
• Verminderde algemene gezondheid en kwaliteit van leven.

Lees verder

• Hartaanval of hartinfarct: symptomen, oorzaak en behandeling
• Hartklachten, hartaandoeningen en hartziekten: symptomen
• Hoge bloeddruk: symptomen, oorzaken, gevolgen en behandeling
• Pijn op de borst: rechts, links, na eten en bij inademen
• Hoge bloeddruk: hoofdpijn, vermoeidheid, vlekjes voor ogen