Lusteloosheid: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose

Lusteloosheid kenmerkt zich door een tekort aan energie, zin en levenslust; je kunt tot niets meer komen, je hebt nergens zin in, er is een gebrek aan drive. Onder drive wordt het vermogen en de wil verstaan om dingen doelgericht en actief aan te pakken. Bij lusteloosheid ontbreekt het je precies aan dat vermogen en in plaats daarvan ben je sloom, passief, slap, moe en vergeetachtig. Het begint 's ochtends als je nauwelijks uit bed kunt komen en het loopt als een rode draad de hele dag door. Er is een gebrek aan motivatie, elke activiteit is een uitdaging en het beste zou zijn om gewoon niets te doen. In bijzonder uitgesproken gevallen van lusteloosheid, kan het zo ver gaan dat het verlangen en de energie voor elke kleine en alledaagse taak in feite ontbreekt. Belangrijke dingen voer je in het ergste geval niet meer uit en je kunt jezelf verwaarlozen.

• Wat is lusteloosheid?
• Symptomen
• Oorzaken
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van lusteloosheid
• Ondervoeding
• Metabole ziekten of stofwisselingsziekten
• Schizofrenie
• Depressie
• Milde vorm van lusteloosheid behandelen
• Geen behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat is lusteloosheid?

Lusteloosheid is een niet-specifiek symptoom dat bij veel verschillende ziekten voorkomt. Het kan te wijten zijn aan een psychische of lichamelijke aandoening. Er is hierbij sprake van anhormie, een gebrek aan vaart of streven ('drive'). De wil of motivatie voor een activiteit wordt sterk verminderd. Lusteloosheid beschrijft een psychofysische toestand van lethargie. Getroffen mensen vertonen nauwelijks gericht gedrag en verliezen in extreme gevallen elk initiatief. Lusteloze mensen kunnen door niets opgewonden of gemotiveerd raken. Je voelt je lusteloos, verveeld, moe of hebt een gebrek aan energie.

Alledaagse taken (persoonlijke hygiëne, voedselbereiding, etc.) overweldigen je. Het tegenovergestelde van lusteloosheid is een teveel aan drive. Dit is een symptoom dat vaak voorkomt bij manische patiënten. Lusteloosheid is geen onafhankelijke ziekte, maar een uiting van andere onderliggende ziekten als het langer aanwezig blijft. Iedereen voelt zich wel eens lusteloos, maar pas als het langer aanhoudt begint het problematisch te worden.

Symptomen

Lusteloosheid wordt vooral gekenmerkt door de volgende symptomen:

• Gebrek aan drive of initiatief. Je brengt veel tijd door in bed of op de bank zonder zin of motivatie om iets te doen, ook eenvoudige alledaagse taken.
• Mentale vermoeidheid. Bezigheden als lezen, luisteren, op de computer werken kosten veel energie.
• Lichamelijke moeheid. Je voelt je moe en futloos.
• Onverschilligheid. Het niet geven om iets. Het maakt je allemaal niets uit.

Oorzaken

Lusteloosheid kan heel verschillende oorzaken hebben. Het komt vaak voor in de context van een depressie. Het is ook een klassiek negatief symptoom van schizofrenie. Negatieve symptomen heten zo, omdat er iets ontbreekt wat er eerst wel was. Veel mensen ontwikkelen op oudere leeftijd een zeker gebrek aan drive, vooral mensen met dementie.

Lusteloosheid kan ook een teken zijn van ondervoeding, bijvoorbeeld door onvoldoende inname van ijzer, foliumzuur of vitamine B12. Dit veroorzaakt bloedarmoede, waardoor onvoldoende zuurstof door het lichaam wordt getransporteerd en de prestaties afnemen.

Naast een gebrek aan voedingsstoffen kan malabsorptie de oorzaak zijn van het gebrek aan drive. Malabsorptie wijst op de situatie waarin de opname van nutriënten uit de voeding tekortschiet. Metabole stoornissen, zoals een traag werkende schildklier, kunnen ook de oorzaak zijn van lusteloosheid Ten slotte kan een gebrek aan drive ook duiden op een tumor.

Huisarts raadplegen

Lusteloosheid wordt als een probleem ervaren bij significante lijdensdruk en/of significant disfunctioneren, als je dagelijks leven en je omgeving eronder lijden. In dat geval is het zinvol om een afspraak te maken met je huisarts. Je moet beslist advies inwinnen als het gebrek aan drive een depressie dreigt te worden. Gebrek aan drive is één van de symptomen die vaak het begin van een depressie aankondigen.

Onderzoek en diagnose

Lusteloosheid kan plotseling optreden, zoals bij een burn-out, maar het kan zich ook geleidelijk ontwikkelen gedurende weken of maanden. Uiteindelijk is er altijd een duidelijke daling van je prestaties ten opzichte van het eerdere prestatieniveau. De diagnose van lusteloosheid is voornamelijk gebaseerd op een vraaggesprek met je huisarts die tevens je medische geschiedenis in ogenschouw neemt. De arts zal onder meer vragen stellen over je voedingspatroon, je psychische en sociale situatie, drugs- en alcoholgebruik, etc. Het observeren van de patiënt levert ook waardevolle informatie op: gezichtsuitdrukkingen, gebaren en verbale expressie zijn vaak sterk verminderd. Naast de medische geschiedenis is een gedetailleerd lichamelijk onderzoek belangrijk voor de differentiële diagnose. Een palpatie van de lymfeklieren geeft informatie over infecties of kwaadaardige tumoren. De voedingstoestand kan nauwkeuriger worden onderzocht door symptomen als een droge huid en verminderde huidturgor; ingevallen gezicht en oogkassen; en bloedonderzoek.

De arts dient goed te kijken, vooral als er op oudere leeftijd geen drive is: dit kan gemakkelijk worden afgedaan als psychogeen, hoewel het vaak komt door een eenzijdig dieet met onvoldoende inname van vitamine B12 waardoor er sprake is van een vitamine B12-tekort. Als er geen somatische oorzaken kunnen worden gevonden, moet er een uitgebreid neurologisch-psychiatrisch onderzoek met gesprekken en gestandaardiseerde tests plaatsvinden.

Behandeling van lusteloosheid

Er is geen standaardbehandeling voor lusteloosheid, omdat de therapie niet gericht is tegen de lusteloosheid zelf, maar tegen de onderliggende ziekte of stoornis.

Ondervoeding

De gemakkelijkste manier om een ​​gebrek aan drive bij ondervoeding te verhelpen, is suppletie met ijzer of vitamine B12. Bovendien moet je je dieet wijzigen waardoor er niet weer een tekort aan voedingsstoffen zal ontstaan.

Metabole ziekten of stofwisselingsziekten

Bij een stofwisselingsziekte gaat er iets mis in de chemische fabriek van het lichaam. Metabole stoornissen kunnen vaak worden behandeld met hormoonpreparaten.

Schizofrenie

Antipsychotische medicijnen werken bij het overgrote deel van de mensen met schizofrenie. Een belangrijk deel van de symptomen kunnen hierdoor verlicht worden.

Depressie

Afhankelijk van de mate kan depressie vaak goed worden bestreden met antidepressiva en cognitieve gedragstherapie.

Milde vorm van lusteloosheid behandelen

Sport, beweging en/of ontspanningstechnieken kunnen helpen bij milde vormen van lusteloosheid.

Geen behandeling

Zelfs met de beste therapie verdwijnt echter niet elk gebrek aan drive. Als een patiënt geen lijdensdruk ervaart en zijn of haar levenssituatie is verenigbaar met het gebrek aan drive, dan kan behandeling onder bepaalde omstandigheden worden gestaakt. Uiteraard is het daarbij belangrijk dat alle mogelijke lichamelijke oorzaken als oorzaak van de lusteloosheid zijn uitgesloten.

Prognose

Afhankelijk van de oorzaak van het gebrek aan drive en lusteloosheid, kan het spontaan optreden of zich geleidelijk ontwikkelen gedurende weken en maanden. Je prestatieniveau is verminderd en je kan niet meer alle dagelijkse taken (naar behoren) uitvoeren. Lusteloosheid kan leiden tot een sterke prestatiedaling, waardoor zelfs eenvoudige, alledaagse taken niet meer uitgevoerd worden. Er kunnen echter ook lichte prestatieverminderingen optreden, die als minimaal kunnen worden beoordeeld in vergelijking met andere mensen. Het is daarom noodzakelijk dat er altijd rekening wordt gehouden met de individuele situatie van de patiënt. Er moeten vergelijkingen worden gemaakt met het vorige prestatieniveau om de exacte omvang te bepalen. Als de oorzaak wordt behandeld, zoals een gebrek aan bepaalde voedingsstoffen, zal de lusteloosheid ook wegtrekken en zal je allengs meer drive ervaren.

Psychogene lusteloosheid is vaak moeilijk te behandelen. Ook is de prognose moeilijk in te schatten. Het gebrek aan drive is vaak onderhevig aan schommelingen en kan daarom over een langere periode met betere en slechtere fases plaatsvinden. Een combinatie van psychotherapie en medicatie kan verbetering van de klachten geven.

Complicaties

Lusteloosheid kan zich ontwikkelen tot een serieus probleem. Het kan je dagelijks functioneren beïnvloeden. Bij ernstige gevallen kunnen complicaties ontstaan.

Als je voortdurend moe en ongeïnteresseerd bent, kan je sociale leven eronder lijden. Je relaties kunnen onder druk komen te staan door je gebrek aan betrokkenheid. Werkprestaties kunnen kelderen, wat problemen op het werk veroorzaakt.

Langdurige lusteloosheid kan ook je mentale gezondheid aantasten. Het kan bijdragen aan depressie of angststoornissen. In extreme gevallen kan zelfverwaarlozing leiden tot lichamelijke gezondheidsproblemen.

Om die reden is het belangrijk om tijdig hulp te zoeken. Vroegtijdige interventie kan helpen om deze complicaties te voorkomen. Zorg goed voor jezelf en zoek zo nodig professionele ondersteuning.

Preventie

Enerzijds kun je lusteloosheid voorkomen met een gevarieerd en gezond dieet: vooral vegetariërs, veganisten, plantaardigers en zwangere vrouwen moeten zorgen voor voldoende inname van ijzer, vitamine B12 en foliumzuur.

Jodium is belangrijk voor de vorming van schildklierhormonen. Voldoende beweging en zonlicht helpen bij het bestrijden van milde depressieve stemmingen. Vooral tijdens de wintermaanden helpt regelmatige lichaamsbeweging bij daglicht lusteloosheid te voorkomen als onderdeel van een winterdepressie.

Lees verder

• Moeheid of vermoeidheid: symptomen, oorzaak en behandeling
• Voorjaarsmoeheid: symptomen, oorzaken en behandeling
• Vitaminetekort of vitaminegebrek: symptomen en oorzaken
• Apathie: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Vermoeidheidsklachten: moe zijn, 10 oorzaken en tips