Chronische vermoeidheid: symptomen, oorzaken en behandeling
Vermoeidheid is een normaal verschijnsel. Je slaapt een nacht goed of je neemt voldoende rust en je voelt je vaak weer opgeladen. Sommige mensen zijn echter ondanks voldoende slaap en lange rustperioden niet fit en klagen over chronische vermoeidheid of chronische uitputting. Vermoeidheid is meestal een indicatie dat je iets tekort komt, zoals slaap, zuurstof, vocht, lichaamsbeweging. Soms duidt vermoeidheid erop dat je lichaam zich actief ergens tegen verdedigt, bijvoorbeeld tegen ziekteverwekkers, en daarom in toenemende mate de afweer van het lichaam mobiliseert. Dat maakt je moe. Je kunt je ook moe voelen door dagelijkse problemen en stress. Het is een troost dat dergelijke vermoeidheidsperioden, die vaak als onaangenaam worden ervaren, kunnen worden opgelost of snel kunnen worden verholpen. Wanneer je vermoeidheid evenwel een dagelijks terugkerend probleem is, heb je misschien last van chronische vermoeidheid.- Wat is chronische vermoeidheid?
- Symptomen van aanhoudende vermoeidheid
- Complicaties
- Oorzaken van chronische moeheid
- Mogelijke oorzaken
- Beschrijving
- Risicofactoren
- Huisarts raadplegen
- Onderzoek en diagnose
- Behandeling van chronische vermoeidheid
- Behandelen van een eventuele onderliggende ziekte of aandoening
- Cognitieve gedragstherapie (CGT)
- Gestructureerd oefenprogramma met graduele oefentherapie (GET)
- Geneesmiddelen tegen pijn, misselijkheid en slaapproblemen
- Zelfzorg en leefstijlveranderingen
- Kruidengeneeskunde en supplementen
- Alternatieve therapieën
- Ondersteunende netwerken
- Vooruitzichten en prognose
- Preventie
Chronische vermoeidheid moet onderscheiden worden van een burn-out / Bron: Istock.com/dolgachovWat is chronische vermoeidheid?
Bij chronische vermoeidheid heeft het lichaam een permanente behoefte aan slaap; je voelt je doorlopend moe. Chronische vermoeidheid kan verschillende oorzaken hebben. Aanhoudende vermoeidheid heeft een negatief effect op de kwaliteit van leven. Chronische vermoeidheid wordt gekenmerkt door een constant gebrek aan mentale en fysieke energie, die echter niet kan worden verholpen door slaap of rust. Als deze toestand langer dan een half jaar aanhoudt, is de term chronische vermoeidheid geschikt. Deze aandoening staat ook wel bekend als het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS). Chronische vermoeidheid moet worden onderscheiden van een burn-out, wat een uitputtingsreactie van lichaam en geest is op een (jaren)lange periode van (werk)stress.Symptomen van aanhoudende vermoeidheid
Het belangrijkste symptoom van chronische vermoeidheid is extreme moeheid en lusteloosheid. Bovendien kunnen mensen met chronische vermoeidheid andere symptomen hebben, waaronder:- slaapproblemen
- spierpijn
- gewrichtspijn
- hoofdpijn
- een zere keel of pijnlijke klieren die niet gezwollen zijn
- problemen met denken, onthouden of concentreren
- griepachtige symptomen
- duizeligheid
- misselijkheid
- snelle of onregelmatige hartslag (hartkloppingen)
De ernst van de symptomen kan van dag tot dag variëren, of zelfs binnen een dag.
Complicaties
Chronische vermoeidheid kan tot verschillende complicaties leiden. In ernstige gevallen wordt de algemene dagelijkse routine zodanig beïnvloed dat je je dagelijkse taken niet naar behoren kan vervullen. Het algemene welzijn, het prestatieniveau en de motivatie zijn verminderd. De toegenomen behoefte aan slaap maakt het moeilijk om je werk of dagelijkse activiteiten uit te oefenen. Het gevolg is mogelijk (langdurig) ziekteverzuim.Bovendien kunnen sociale verplichtingen binnen het gezin en de directe omgeving worden aangetast. Meningsverschillen, misverstanden en conflicten zijn het gevolg. Vanwege de verminderde deelname aan dagelijkse taken en sociale activiteiten, kan er een vermindering van sociale contacten zijn. Er is een risico op psychosomatische ziekten die kunnen leiden tot een vermindering van het zelfvertrouwen en, in ernstige gevallen, depressie. Chronische vermoeidheid door een vitamine- en mineralentekort kan leiden tot andere organische problemen.
Schildklieronderzoek / Bron: Image Point Fr/Shutterstock.comOorzaken van chronische moeheid
Mogelijke oorzaken
Mogelijke oorzaken van chronische vermoeidheid zijn:- auto-immuunziekte
- bloedarmoede (door ijzertekort)
- hart- en vaatziekten
- leveraandoeningen
- te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie)
- lage bloeddruk (hypotensie)
- slaapapneu
- hormonale schommelingen (hormonale onevenwichtigheden)
- virale infecties, zoals klierkoorts (ziekte van Pfeiffer)
- bacteriële infecties, zoals bacteriële longontsteking
- geestelijke gezondheidsproblemen, zoals stress en emotioneel trauma
- je genen: CVS lijkt in sommige families vaker voor te komen
Beschrijving
De oorzaken van chronische vermoeidheid zijn zeer divers. Als chronische vermoeidheid ontstaat, kunnen micro-organismen zoals virussen, schimmels of allergenen verantwoordelijk zijn. Chronische vermoeidheid kan verschijnen in de context van verschillende psychische aandoeningen en het kan worden veroorzaakt door aanhoudende fysieke en mentale stress. Sommige (chronische of aanhoudende) lichamelijke ziekten zijn ook verantwoordelijk voor chronische vermoeidheid. Dit kunnen hormonale aandoeningen zijn, sommige auto-immuunziekten, ziekten van afzonderlijke organen zoals de longen, hart, schildklier, lever of nieren, evenals lage bloeddruk. Bloedarmoede, uitdroging als gevolg van onvoldoende vochtinname en leeftijdsgebonden lichamelijke aftakeling kunnen ook chronische vermoeidheid veroorzaken.Risicofactoren
Factoren die het risico op chronische vermoeidheid kunnen verhogen, zijn onder meer:- Leeftijd: chronische vermoeidheid treft meestal mensen in de veertig en vijftig.
- Geslacht: veel meer vrouwen dan mannen worden getroffen door chronische vermoeidheid (of zij melden zich vaker met dergelijke klachten bij hun huisarts).
- Spanning en stress: moeilijkheden bij het omgaan met stress kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van chronische vermoeidheid.
Overleg met de huisarts bij chronische vermoeidheid / Bron: Syda Productions/Shutterstock.comHuisarts raadplegen
In het geval van chronische vermoeidheid is het belangrijk om je huisarts te raadplegen, vooral als de klachten interfereren met de uitvoering van je dagelijkse taken en bezigheden. Zodra de gevolgen van vermoeidheid de werkprestaties zo ernstig beïnvloeden dat je baan gevaar loopt, moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd. Ook als de klachten van invloed zijn op je huwelijk en sociale leven, is het verstandig een arts te raadplegen. Een depressie of depressieve stemming kan ook chronische vermoeidheid veroorzaken. Raadpleeg ook in dat geval je huisarts. Een grondig onderzoek kan bepalen wat de oorzaak is van je klachten. In sommige gevallen gaat het 'slechts' om een vitamine- of ijzertekort, maar er kan ook een ziekte aan ten grondslag liggen. Voor de zekerheid is het altijd de moeite waard om met je huisarts te praten.Onderzoek en diagnose
Bij het diagnosticeren van chronische vermoeidheid is allereerst de door de patiënt verstrekte informatie van belang. Middels een vraaggesprek zal de arts vragen stellen over je klachten. Chronische vermoeidheid wordt gekenmerkt door een aanhoudend gevoel van uitputting en zwakte: je kan het dagelijkse leven nauwelijks aan, je trekt je steeds meer terug en isoleert je van (sociale) activiteiten. Chronische vermoeidheid kan zorgen voor stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en een depressieve stemming. Chronische vermoeidheid wordt vaak geassocieerd met slaapstoornissen en geheugenstoornissen, evenals pijnklachten of jeuk. De huisarts zal vragen stellen over je symptomen en medische geschiedenis. Je kunt ook bloedonderzoek en urinetests ondergaan.
Cognitieve gedragstherapie bij chronische vermoeidheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.comBehandeling van chronische vermoeidheid
Chronische vermoeidheid kan min of meer succesvol worden behandeld met (een combinatie van) verschillende behandelvormen:Behandelen van een eventuele onderliggende ziekte of aandoening
Het is essentieel om eerst te onderzoeken of er een onderliggende medische oorzaak is voor de vermoeidheid. Dit kan variëren van schildklierproblemen tot infecties of auto-immuunziekten. Een gerichte behandeling van deze aandoening kan helpen om de vermoeidheid te verminderen.Cognitieve gedragstherapie (CGT)
CGT is een bewezen effectieve therapie die zich richt op het veranderen van negatieve denkpatronen en gedragingen die vermoeidheid kunnen verergeren. Het helpt patiënten om beter om te gaan met hun vermoeidheid en om een gezonder, evenwichtiger leven te leiden.Gestructureerd oefenprogramma met graduele oefentherapie (GET)
GET richt zich op het langzaam opbouwen van fysieke activiteit. Dit helpt om de conditie te verbeteren zonder de vermoeidheid te verergeren. Het programma wordt vaak afgestemd op het individuele energieniveau van de patiënt.Geneesmiddelen tegen pijn, misselijkheid en slaapproblemen
In sommige gevallen kunnen medicijnen worden voorgeschreven om specifieke symptomen van chronische vermoeidheid te verlichten, zoals pijn, misselijkheid of slaapproblemen. Deze medicijnen moeten echter zorgvuldig worden gebruikt en onder begeleiding van een arts.Zelfzorg en leefstijlveranderingen
Zelfzorg is cruciaal bij het beheersen van chronische vermoeidheid. Dit kan onder andere inhouden:- Gezond eetpatroon: Zorg voor een evenwichtige voeding rijk aan groenten, fruit, en volle granen, die kunnen helpen om energieniveaus stabiel te houden.
- Regelmatige slaaproutine: Het ontwikkelen van een consistent slaappatroon kan helpen om de kwaliteit van de slaap te verbeteren en vermoeidheid te verminderen.
- Stressmanagement: Praktijken zoals mindfulness en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress te verminderen, wat vaak een grote bijdrage levert aan vermoeidheid.
Kruidengeneeskunde en supplementen
Bepaalde kruiden en supplementen kunnen ondersteuning bieden bij het verminderen van vermoeidheid:- Ginseng: Wordt vaak gebruikt om energie te verhogen en vermoeidheid te verminderen.
- Ashwagandha: Een adaptogeen kruid dat helpt om stress te verminderen en energie te verhogen.
- Magnesium: Een belangrijk mineraal dat kan helpen bij het verbeteren van slaap en spierfunctie.
- Co-enzym Q10: Een antioxidant die in sommige gevallen kan helpen om de energieproductie in cellen te verbeteren.
- Omega-3 vetzuren: Helpen bij het ondersteunen van de algehele gezondheid en kunnen ontstekingen verminderen.
Alternatieve therapieën
Massagetherapie helpt je bij het ontspannen van gespannen spieren en kan de slaapkwaliteit verbeteren.Ondersteunende netwerken
Het aansluiten bij een steungroep of het betrekken van familie en vrienden kan emotionele steun bieden. Het gevoel dat je niet alleen bent, kan bijdragen aan een verbeterd welzijn.Vooruitzichten en prognose
De kansen op herstel en het verloop van chronische vermoeidheid zijn afhankelijk van de oorzaak. In sommige gevallen kan het jaren duren voordat er wezenlijke een verbetering optreedt. Bij een vitaminetekort leidt suppletie vaak al snel tot een verbetering van de klachten. Als chronische vermoeidheid is gebaseerd op een psychische aandoening, moet deze worden behandeld en genezen zodat de chronische vermoeidheid afneemt. In veel gevallen zijn er schommelingen in het verloop van de ziekte of een zeer langzame verbetering. Als medicatie chronische vermoeidheid veroorzaakt, verminderen de symptomen alleen wanneer de medicatie wordt stopgezet. Dit mag echter nooit worden gedaan zonder een arts te raadplegen, omdat er een risico is op verdere gezondheidsproblemen.Bij sommige mensen kan chronische vermoeidheid te wijten zijn aan slechte slaapomstandigheden. Ademonderbrekingen (apneu) tijdens de nachtrust en onrustige of onderbroken slaap leiden tot vermoeidheid. Apneu sloopt je gezondheid en put je uit. Een verandering in de slaapomstandigheden en een behandeling voor ademhalingsmoeilijkheden veroorzaken een duidelijke verbetering van de klachten en dus een positief vooruitzicht. Chronische vermoeidheid treedt vaak op in een stressvolle levensperiode. De redenen hiervoor zijn gevarieerd en individueel bepaald. De symptomen zullen verbeteren zodra de uitdagingen zijn overwonnen en je je balans weer hebt gevonden.
Water drinken is gezond / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com
