Gezwollen voeten: oorzaken en symptomen van dikke voeten

Gezwollen voeten kunnen worden veroorzaakt door factoren zoals overbelasting, warmte of zwangerschap. Er kan sprake zijn van één gezwollen voet (de linkervoet of de rechtervoet) of twee gezwollen voeten. Gezwollen of dikke voeten kunnen gepaard gaan met gezwollen enkels en andere klachten. Normaal gesproken zijn gezwollen voeten een tijdelijk probleem en niet direct een reden tot bezorgdheid. Omdat het echter ongemakkelijk en hinderlijk kan zijn, nemen veel mensen maatregelen om zwelling te verminderen en hun voeten te ontzwellen. Door gezwollen voeten te behandelen met zelfzorgmaatregelen, kun je de zwelling en pijn die je ervaart verminderen en je dagelijkse activiteiten hervatten. Als je voeten gezwollen blijven of gepaard gaan met andere symptomen, kan dit het teken zijn van een onderliggende aandoening die behandeling behoeft. Raadpleeg in dat geval je huisarts.

• Gezwollen voeten door lang staan of zitten
• Verminderde doorbloeding
• Wat te doen?
• Dikke voeten door eten en drinken
• Te veel zout
• Alcohol
• Gezwollen voeten door warm weer
• Aderen zwellen door natuurlijk koelproces
• Behandeling
• Gezwollen voeten tijdens de zwangerschap
• Meestal vanaf het tweede trimester
• Wat te doen?
• Overgewicht en zwelling van je voeten
• Verstoorde bloedsomloop
• Wat te doen?
• Enkel- of voetblessure
• Hormoonschommelingen
• Hormonale oorzaken
• Wat te doen?
• Gezwollen voeten door medicatie
• Lever en nieren
• Nierziekten
• Leverziekten
• Infectie
• Zwelling door infecties
• Wat te doen?
• Lymfoedeem
• Verstoring in het lymfesysteem
• Wat te doen?
• Je hart pompt niet genoeg bloed (hartfalen)
• Bloedstolsel
• Vaak eenzijdige zwelling
• Behandeling
• Huisarts inschakelen
• Gezwollen voeten ontzwellen

Gezwollen voeten door lang staan of zitten

Verminderde doorbloeding

Mensen met beroepen waarbij ze lang stil moet zitten of staan in dezelfde houding zijn gevoeliger voor het krijgen van dikke voeten en enkels. Verkooppersoneel, artsen, verpleegkundigen en anderen die de hele dag op hun voeten staan, eindigen vaak de dag met het gevoel hebben dat hun schoenen te krap zijn. Wanneer je niet veel beweegt tijdens het staan, hebben de spieren in je benen, enkels, je voeten geen kans samen te trekken, waardoor de bloedstroom van en naar je voeten vertraagt. Hetzelfde gebeurt met mensen die lange tijd zitten. Verminderde doorbloeding veroorzaakt zwelling, waardoor schoenen strak gaan zitten. En in kleermakerszit kun je sneller last krijgen van beknelde bloedvaten en zwelling. Hoewel dit vervelend is, is dit soort zwelling aan het einde van de dag meestal geen indicatie voor een groter probleem en moet verdwijnt het als je eenmaal hebt rondgelopen of je benen hebt losgemaakt. Het is verstandig om elk uur even vijf minuten te gaan zitten, of je benen omhoog te leggen.

Wat te doen?

Als de zwelling aanhoudt of als je geen rustpauzes neemt, probeer dan compressiekousen. Deze kunnen de circulatie in de kuit- en onderbeenspieren verhogen.

Dikke voeten door eten en drinken

Te veel zout

Het natrium in zout is de grootste voedselschuldige als het gaat om het vasthouden van water in het algemeen. Dus het is dan ook begrijpelijk dat het kan leiden tot zwelling van de voet. Voor volwassenen geldt het advies om niet meer 6 gram zout per dag binnen te krijgen (bron: Voedingscentrum). Maar de meeste natriumconsumptie komt niet van het zoutvaatje, maar van bewerkt voedsel en restaurantvoedsel, waar het niet alleen als smaakmaker maar ook als conserveermiddel wordt gebruikt. Belangrijke bronnen zijn vleeswaren, bewerkte snacks, diepvriesmaaltijden, soepen in blik, brood en sladressing.

Wat te doen?
Maak het jezelf gemakkelijk en concentreer je op natriumvrije artikelen zoals fruit, groenten, noten, zaden en volle granen, terwijl je bewerkte voedingsmiddelen vermijdt.

Alcohol

Het drinken van alcohol kan leiden tot gezwollen voeten omdat je lichaam meer water vasthoudt na het drinken. Meestal zal het binnen een paar dagen verdwijnen. Als de zwelling in deze tijd niet afneemt, is het verstandig je huisarts te raadplegen. Als je vaak last krijgt van gezwollen voeten na het drinken van alcohol, dan kan dit een teken zijn van een probleem met je lever, hart of nieren. Dit kan ook een teken zijn dat je teveel alcohol drinkt. Het advies is om geen alcohol te drinken, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag, aldus het Voedingscentrum. Dit advies is hetzelfde voor mannen en vrouwen.

Wat te doen?
Om opgezwollen voeten te behandelen als gevolg van alcoholgebruik:

• meer water drinken
• verminder je zoutinname
• voeten omhoog te leggen en rust geven
• voetbad in koud water

Gezwollen voeten door warm weer

Aderen zwellen door natuurlijk koelproces

Gezwollen voeten komen vaak voor tijdens warm weer, omdat je aderen zwellen als onderdeel van het natuurlijke koelproces van je lichaam. Dat je aderen verwijden bij warm weer, is een normaal verschijnsel. Naarmate het weer kouder wordt neemt de omvang van de aders weer af. Soms zijn je aderen echter niet in staat om bloed terug naar het hart terug te voeren. Dit resulteert in vochtophoping in de enkels en voeten. Mensen met problemen met de bloedsomloop zijn hier bijzonder gevoelig voor.

Behandeling

Hier zijn enkele natuurlijke remedies om zwelling van de voeten te verminderen bij warm weer:

• voetbad in koud water
• drink veel water
• draag schoenen die ervoor zorgen dat je voeten vrij kunnen ademen en bewegen
• loop blootsvoets
• voeten omhoog te leggen en rust geven
• draag steunkousen.
• ga een paar minuten wandelen en doe eenvoudige beenoefeningen

Gezwollen voeten tijdens de zwangerschap

Meestal vanaf het tweede trimester

Voor veel vrouwen zijn gezwollen voeten een onvermijdelijk onderdeel van de zwangerschap. Het begint meestal in het tweede trimester. Naarmate de baby in de buik groeit, drukt het op de bekkenaders en krijg je een enigszins gecompromitteerde bloedsomloop. Hormonale veranderingen krijgen ook een deel van de schuld. Tijdens de zwangerschap produceert je lichaam het hormoon relaxine, waardoor bekken- en voetgewrichten en ligamenten zich ontspannen en vergroten.

Gezwollen voeten wordt vaak erger naarmate de zwangerschap vordert, vooral aan het einde van de dag en wanneer de temperatuur buiten hoog is. Meestal is de zwelling niets om je zorgen over te maken. Maar als het snel gebeurt, vooral in je handen (gezwollen handen) en gezicht (gezwollen gezicht), bel dan de dokter. Dit kan een teken zijn van een mogelijk levensbedreigende aandoening, pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging genaamd, die leidt tot een snel optredende hoge bloeddruk die gevaarlijk kan zijn voor moeder en kind. Naast hoge bloeddruk, krijg je last van het vasthouden van vocht en de aanwezigheid van eiwit in de urine als gevolg van nierproblemen.

Wat te doen?

Om gezwollen voeten te verlichten die een normaal onderdeel van de zwangerschap zijn, is het raadzaam om niet langdurig te staan ​​leg je voeten regelmatig omhoog. Compressiekousen of zwangerschapspanty's kunnen ook helpen, evenals bepaalde oefeningen, koude kompressen op de voeten leggen en op je zij slapen. Als je een dikke buik hebt tijdens de zwangerschap, zorgt het liggen op je rug ervoor dat de bloedvaten samendrukken. Dat maakt het moeilijker voor de bloedsomloop om bloed terug te laten keren naar het hart.

Overgewicht en zwelling van je voeten

Verstoorde bloedsomloop

Gezwollen voeten komt vaker voor bij overgewicht of obesitas. Een van de meest voorkomende redenen waarom mensen problemen hebben met gezwollen voeten is simpelweg dat ze te zwaar zijn. Het vet is gedeeltelijk opgeslagen rond de buik en het vet verstoort de bloedsomloop in de benen. Het is alsof je een tuinslang knijpt.

Wat te doen?

Voor gewichtsgerelateerde zwelling is het allereerst belangrijk om andere oorzaken uit te sluiten en overweeg vervolgens om je eet- en bewegingsgewoonten aan te passen, zodat je wat gewicht verliest.

Enkel- of voetblessure

Misschien heb je je enkel verstuikt tijdens een sportschooltraining, of heb je jezelf overbelast tijdens het hardlopen of spelen met je kinderen en eindigde je met een stressfractuur van het been of de tenen. Verwondingen zoals deze zullen zwelling in en rond je voeten veroorzaken. De reactie van het lichaam op een acute verwonding is een ontsteking en dit gaat gepaard met zwelling.

Een operatieve ingreep aan je been, enkel of voet veroorzaakt ook zwelling. De arts zal waarschijnlijk aanraden dat je na de ingreep de zwelling vermindert door je voeten hoger te leggen en koude toe te passen.

Hormoonschommelingen

Hormonale oorzaken

Je kunt veel vocht vasthouden vlak voordat je menstruatie begint? Dit geeft je dat opgeblazen gevoel, vooral in je onderbuik. Ook je borsten, voeten, vingers en enkels kunnen flink opzwellen. Dit is het gevolg van hormoonfluctuaties na de eisprong. Het premenstrueel syndroom (PMS) kan ook verantwoordelijk zijn voor gezwollen voeten. Hormonale veranderingen veroorzaakt door hormonale anticonceptie of hormoonvervangende therapie kunnen ook bijdragen aan zwelling in verschillende delen van het lichaam, inclusief je voeten.

Wat te doen?

Zorg dat je veel drinkt, beperk je zoutinname en zorg voor voldoende beweging, wat kan helpen bij de bloedsomloop.

Gezwollen voeten door medicatie

Er zijn bepaalde medicijnen die zwelling veroorzaken. Hormonale anticonceptie en hormoonvervangende therapie zijn niet de enige medicijnen die gezwollen voeten kunnen veroorzaken. Dat kunnen ook veel andere medicijnen zijn, en meestal om verschillende redenen. Pillen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden bij mensen die diabetes hebben, zoals rosiglitazon of pioglitazon, maken het moeilijker om natrium uit het lichaam te krijgen, wat tot zwelling leidt.

De hartmedicijnen die bekend staan ​​als directe vaatverwijders kunnen dit ook veroorzaken. Deze medicijnen werken direct in op de gladde spiercel van de vaatwand. Vasodilatatie betekent dat de medicijnen de bloedvaten helpen openen om de bloedstroom vrijer te maken. Calciumantagonisten vergroten de bloedvaten door de spieren in de vaatwanden te ontspannen. Dit kan ook gezwollen voeten veroorzaken, net als angiotensinereceptorblokkers (ARB's) die voorkomen dat natrium uit je lichaam wordt gespoeld.

Ook sommige vrij verkrijgbare geneesmiddelen zijn verantwoordelijk voor zwelling. Niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen zoals ibuprofen kunnen zwelling verergeren bij mensen die al hartfalen of leverfalen hebben omdat ze ervoor zorgen dat het lichaam natrium vasthoudt.

Andere medicijnen kunnen ervoor zorgen dat je voeten opzwellen zonder duidelijke verklaring. Deze omvatten middelen tegen epilepsie zoals gabapentine, chemotherapie zoals docetaxel en cisplatine, en medicijnen voor de behandeling van de ziekte van Parkinson zoals pramipexol en ropinirol.

Lever en nieren

Nierziekten

Als je een nieraandoening hebt of als je nieren niet goed werken, kun je te veel zout in je bloed hebben. Dit zorgt ervoor dat je water vasthoudt, wat kan leiden tot gezwollen voeten en enkels. Daarnaast kunnen de volgende symptomen aanwezig zijn:

• moeite met concentreren
• weinig trek
• moe en zwak voelen
  Plaats van de nieren in het lichaam / Bron: Madhero88, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• minder energie hebben
• moeite met slapen (en daardoor slaapgebrek)
• spiertrekkingen en spierkrampen
• gezwollen ogen
• droge, jeukende huid
• vaak plassen
• misselijkheid en braken
• pijn op de borst
• kortademigheid
• hoge bloeddruk

Behandeling
Behandelingsopties zijn onder meer:

• medicijnen tegen hoge bloeddruk
• diuretica of plaspillen
• cholesterolverlagende medicijnen
• bloedarmoede medicijnen
• eiwitarm dieet
• calcium- en vitamine D-supplementen
• fosfaatbinders

Uiteindelijk kan nierfalen worden behandeld met een niertransplantatie of dialyse.

Leverziekten

Leverziekte kan gezwollen voeten veroorzaken doordat de lever niet goed functioneert. Dit leidt tot overtollig vocht in je benen en voeten, waardoor zwelling ontstaat. Het kan worden veroorzaakt door genetische factoren. Virussen, alcohol en obesitas zijn ook gekoppeld aan leverschade.

Andere symptomen zijn onder meer:

• gele huid en ogen (geelzucht)
• pijnlijke en gezwollen buik (ascites)
• jeukende huid
  Geelzucht / Bron: Dr. Thomas F. Sellers, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• donkere urine
• bleke, bloederige of teerkleurige ontlasting
• vermoeidheid
• misselijkheid of braken
• weinig trek
• gemakkelijk blauwe plekken krijgen

Behandeling
Behandelingsopties zijn onder meer:

• gewichtsverlies
• zich onthouden van alcohol
• medicijnen
• chirurgie

Infectie

Zwelling door infecties

Een zwelling van de voet die pijn doet, kan worden veroorzaakt door een huidinfectie. Cellulitis kan de oorzaak zijn. Dit is een ontsteking van de dieper gelegen delen van het onderhuidse bindweefsel. De zwelling gaat in dat geval meestal gepaard met een rode, hete, pijnlijke huid.

Mensen met diabetes en perifere vasculaire aandoeningen (PVD, ziekten van de bloedvaten buiten het hart en de hersenen) hebben een hoger risico op infectie en de infecties die ze krijgen, kunnen snel escaleren vanwege de verminderde bloedtoevoer naar de ledematen van het lichaam, inclusief de voeten. Als je diabetische neuropathie hebt, een veelvoorkomende complicatie van diabetes die de zenuwfunctie beïnvloedt, kan een infectie moeilijk op te merken zijn daarom snel verergeren.

Infecties kunnen ook optreden door een wondje in de huid, waardoor er een opening voor bacteriën is ontstaan waarlangs ze binnen kunnen komen, of zelfs door zoiets als ingegroeide teennagels. Bepaalde ziekten, waaronder lupus en reumatoïde artritis, verhogen ook het risico op een voetinfectie.

Wat te doen?

Eenvoudige maatregelen zoals goede voetverzorging, kan infecties helpen voorkomen. Antibiotica kunnen door de arts worden voorgeschreven in geval van een bacteriële infectie. Schimmelinfecties kunnen worden behandeld met antischimmelmiddelen.

Lymfoedeem

Verstoring in het lymfesysteem

Lymfoedeem is een aandoening die optreedt als er iets misgaat met het lymfesysteem, dat deel uitmaakt van je immuunsysteem. Lymfvocht bevat witte bloedcellen die infecties bestrijden in verschillende delen van het lichaam. Clusters van lymfeklieren in heel het lichaam regelen het transport van deze vloeistof. Maar als de lymfeklieren zijn beschadigd of verwijderd, bijvoorbeeld tijdens een operatie voor kanker, zal de vloeistof niet goed wegvloeien en dat veroorzaakt zwelling.

Over het algemeen treedt zwelling in de voeten op wanneer de lymfeklieren in het bekken, die de lymfebeweging in de benen en voeten regelen, verwond raken of verwijderd worden. De lymfevaten zijn erg dun en buigzaam, dus bij een operatie in de liesstreek, zelfs met nauwgezette chirurgische zorg, kunnen ze beschadigd raken en een obstakel vormen dat de terugkeer van de lymfatische vloeistof blokkeert.

Wat te doen?

Lymfoedeem kan soms erfelijk zijn, maar vaak wordt het veroorzaakt door obesitas, kanker of een infectie. Als je vermoedt dat je opgezwollen voeten worden veroorzaakt door een van deze aandoeningen, neem dan direct contact op met je huisarts. Probeer in de tussentijd compressiekousen te dragen en beweeg zoveel mogelijk. De spieren pompen vloeistof uit de lymfekanalen, dus beweging kan de klachten verminderen.

Je hart pompt niet genoeg bloed (hartfalen)

Gezwollen voeten zijn een niet ongebruikelijk teken van congestief hartfalen. Hartfalen betekent niet dat je hart stopt met werken, alleen dat je hart niet genoeg bloed kan rondpompen. Dit leidt tot vochtophoping. De locatie van de zwelling kan je helpen om hartfalen uit te sluiten: meestal zwelt het in de voeten bij rechtszijdige hartfalen. En als je hartfalen hebt, is zwelling in de voeten meestal meer uitgesproken dan de zwelling die optreedt nadat je de hele dag op je benen hebt gestaan. Als het lang genoeg duurt, kun je ook putjes krijgen: de vochtophoping is zacht en dus kun je er putjes in drukken. Als dit optreedt in combinatie met kortademigheid en je komt aan gewicht, dan is dit zorgwekkend en is het verstandig direct je huisarts te raadplegen.

Bloedstolsel

Vaak eenzijdige zwelling

Bloedstolsels zijn vaste klontjes bloed. Bloedcellen kunnen zich daaraan vasthechten en een bloedstolsel vormen. Ze kunnen zich vormen in de aderen van je benen. Dit belemmert het terugstromen van bloed naar je hart en leidt tot gezwollen enkels en voeten. Vaak gebeurt het aan één kant van je lichaam. Deze zwelling kan gepaard gaan met:

• pijn
• gevoeligheid
  Een gezonde leefstijl is meer dan alleen gezonde voeding / Bron: Anna Shepulova/Shutterstock.com
• een warme sensatie
• roodheid of een verandering in kleur in het getroffen gebied
• koorts

Behandeling

Behandelingsopties en preventieve maatregelen bestaan uit:

• bloedverdunners nemen
• lange perioden van zitten vermijden
• regelmatig bewegen
• meer drinken: water drinken is prima, en ook met dranken als koffie, thee, zuivel en sojadrink kun je volgens het Voedingscentrum goed je vocht aanvullen
• een gezonde leefstijl

Huisarts inschakelen

Raadpleeg meteen je huisarts als je gezwollen voeten hebt, wat gepaard gaat met een of meerdere van de volgende symptomen:

• in de huid blijft een kuiltje zichtbaar nadat je erop hebt gedrukt
• een huidwond(je) in het getroffen gebied
• pijn (pijnlijke voet) en zwelling die niet beter wordt
• zweren of blaren
• pijn op de borst, druk of benauwdheid
• kortademigheid
• zwelling aan slechts één kant

Gezwollen voeten ontzwellen

Een aantal zelfzorgmaatregelen om gezwollen voeten te ontzwellen:

• Leg je voeten omhoog. Gebruik kussens om je voeten boven het niveau van je hart te krijgen. Hiermee bevorder je de bloedcirculatie en vermimnder je vochtophoping.
• Probeer je voeten zoveel mogelijk te ontlasten en rust te nemen. Vermijd langdurig staan of zitten. Door langdurig staan kunnen je voeten wat opzwellen.
• Het dragen van compressiekousen kan zwelling in de voeten en enkels tegengaan. Compressiekousen oefenen druk uit op je benen, waardoor de bloedcirculatie wordt verbeterd.
• Het lijkt tegenstrijdig, maar voldoende water drinken (vooral op warme dagen) kan helpen bij het verminderen van vochtophoping in je lichaam, wat op zijn beurt kan helpen om gezwollen voeten te verminderen. Voldoende water drinken op warme dagen zorgt er namelijk voor dat je minder snel vocht vast houdt. Wanneer je te weinig drinkt en er dus een tekort aan vocht dreigt te ontstaan, gaat je lichaam vocht vasthouden.
• Beperk de hoeveelheid zout die je eet, omdat overmatige zoutinname vochtretentie kan veroorzaken. Zout staat erom bekend vocht vast te houden. Hoe meer zout je binnenkrijgt, hoe meer vocht je lichaam vasthoudt.
• Probeer regelmatig je voeten en enkels te bewegen om de bloedcirculatie te stimuleren. Dit kan helpen bij het verminderen van zwelling.
• Afhankelijk van de oorzaak van de zwelling kun je warmte of ijs toepassen om verlichting te bieden. Bij ontstekingen kan ijs helpen, terwijl warmte ontspanning kan bieden bij spierspanning.
• Soms kan een arts medicijnen voorschrijven om de zwelling te verminderen, zoals diuretica (zogeheten 'plaspillen') om overtollig vocht uit je lichaam te verwijderen.

Lees verder

• Gezwollen enkels en dikke voeten: oorzaken en behandeling
• Gezwollen enkels en benen: oorzaken vocht in enkels en benen
• Gezwollen teen of tenen: oorzaken en symptomen dikke teen
• Gezwollen benen: oorzaken en behandeling van vocht in been