Opgezet, gezwollen, pafferig gezicht: gezichtsoedeem

Zwellingen kunnen overal in en aan het lichaam voorkomen. Meest opvallende en voor iedereen direct zichtbaar is een gezichtsoedeem. Door een wondje, ontsteking of andere vergroeiingen zwelt het gezicht op en ziet het er pafferig uit. Het kan bijvoorbeeld door wondroos, de bof of tumorgroei komen. Wat kunnen de redenen zijn voor een opgezet gezicht en waarom is een medische check in sommige gevallen zeker van belang?

Gezichtsoedeem: gezwollen gezicht

• Ophoping van vocht
• Wat zwelt er?
• Allergische reactie
• Tandabces
• De bof
• Wondroos
• Schildklierproblemen
• Tumorvorming
• Gezichtsoedeem: wanneer naar de huisarts?

Ophoping van vocht

In het hoofd zitten vele holten, alwaar door toedoen van ontstekingen of verstoppingen vocht kan ophopen. Indien de afvoer van vocht niet goed verloopt, kan het geleidelijk aan accumuleren. Daardoor komt gezichtsweefsel overmatig onder druk te staan. Het gezicht lijkt dikker dan normaal, waarnaast de persoon ook een beklemmend gevoel in het hoofd heeft. Wat kunnen naast een verkoudheid, hoofdletsel, opstopping of hormonale veranderingen de redenen zijn voor het ontstaan van gezichtsoedeem?

Wat zwelt er?

Het hoofd is samengesteld uit verschillende weefsels, klieren en holten. Zowel inwendig als uitwendig kunnen problemen voordoen, waardoor één en ander gaat opzwellen. Een wondje is ontstoken, waardoor bijvoorbeeld een ooglid qua formaat toeneemt. Ook inwendig kunnen er problemen ontstaan. Denk aan een opstopping in de afvoerwegen, waardoor vloeistofdruk op omringende weefsels toeneemt. De zwelling kan dus het gehele gezicht betreffen, maar het kan ook zeer lokaal voordoen.

Allergische reactie

Acute zwelling kan een reactie zijn op de binnendringing van ongewenste stoffen. De persoon heeft een allergie, waardoor het afweersysteem overmatig reageert. Denk aan de inname van pinda’s, garnalen of door toedoen van een wespensteek. Mestcellen maken dan teveel histamine aan, waardoor afvoerwegen verkrampen en de spanning om aderen wegvalt. Het kan leiden tot spontane zwelling van het gezicht door vochtaccumulatie. Het kan gepaard gaan met ernstige ademhalingsproblemen en kan shock veroorzaken.

Tandabces

Het hebben van een ontsteking aan de wortel van een tand, kan soms leiden tot een abcesvorming. Het kan plaatselijk een verdikking in de wang of kaak geven. Soms kan het echter tot een gevaarlijke ontsteking groeien. Meerdere kaakholten kunnen ontstoken raken, waardoor pus en etter in de holten ophopen. Door tandabces kan de aandoening Angina van Ludwig worden veroorzaakt. De pusophoping zorgt voor een hoge druk in de nek, waardoor de luchtpijp wordt dichtgedrukt. De zwelling kan daarbij tot de verstikkingsdood leiden.

De bof

Een inmiddels weinig voorkomende aandoening is de bof. Daarbij is de grote oorspeekselklier geïnfecteerd met een paramyxovirus. De klier zet op, waardoor het gezicht ongewoon dik en gezwollen lijkt. Normaal worden we als baby hiertegen gevaccineerd, waarnaast het BMR-vaccin (bof, mazelen en rodehond) op negenjarige leeftijd wordt herhaald. Indien men als kind wel de bof krijgt, dan heeft het vaak weinig complicaties. Soms kan het de vruchtbaarheid ernstig aantasten.

Wondroos

Het hebben van een klein wondje kan ertoe leiden dat de huid in toenemende mate ontstoken raakt. Oftewel er is een virus of mogelijk een bacterie binnengedrongen. Bij wondroos zwelt de huid en kan het rood of pijnlijk aanvoelen. Het kan gepaard gaan met koorstachtige verschijnselen en misselijkheid. Het gaat hierbij om gram positieve anaerobe bacteriën (GPAC), zoals streptokokken welke zonder zuurstof goed kunnen gedijen. Het komt ook geregeld als aandoening aan de benen voor. Door toedoen van huidatrofie, diabetes en hartaandoeningen kan wondroos eveneens worden getriggerd.

Schildklierproblemen

De schildklier is een voor de stofwisseling uitermate belangrijk orgaan. Het geeft enkele hormonen af, welke de werking van metabolieten beïnvloeden. Indien de schildklier te snel gaat, dan is men gespannen, snel koud en trillerig. Werkt het orgaan te traag, dan zal men vaak depressieve klachten hebben. Daarbij houdt men sneller vocht vast en neemt het gewicht toe. Bij de ziekte van Hashimoto worden schildkliercellen door het immuunsysteem aangetast, waardoor deze problemen ontstaan. Oftewel er is sprake van een auto-immuunziekte. Het resulteert in een opgezette hoofd en nek.

Tumorvorming

In de meeste gevallen zal een zwelling van het gezicht een relatief onschadelijke aandoening zijn, welke vaak wel moet worden behandeld. Soms kan een zwelling in het gezicht worden veroorzaakt door tumoren of kanker. Een klein knobbeltje voor het oor kan potentieel in kwaadaardige kanker veranderen. Hierbij is een tumor ontstaan aan de oorspeekselklier. Ook elders aan het gezicht kunnen huidafwijkingen en vergroeiingen ontstaan. Zeker als het gepaard gaat met huidvlekken, kleurveranderingen en een verheven stand van de huid, dan kan het potentieel om kanker gaan. Acute overmatige zwellingen aan het gezicht, dienen altijd serieus te worden genomen.

Gezichtsoedeem: wanneer naar de huisarts?

Heeft u zonder aanleiding een gezwollen gezicht of ergens een vergroeiing, laat het dan medisch controleren. Infecties of ontstekingen dienen met medicatie zoals amoxicilline te worden behandeld. Omdat acute gezwollenheid soms een tumor of kanker inhoudt, is tijdige diagnosticering noodzakelijk. Ga dus altijd snel naar de huisarts voor een beoordeling en/ of verwijzing.

Lees verder

• Myxoedeem: afvalophoping huid, bulten door schildklierziekte
• Rode huiduitslag, eczeem, acne in het gezicht: rosacea