Verstuikte enkel: oorzaken, behandeling, tapen en herstel

Verstuikte enkel symptomen zijn pijn, gevoeligheid van de enkel, zwelling en blauwe plekken. Een verstuikte enkel wordt soms ook gekneusde enkel genoemd. Een verstuikte enkel is een verwonding die vooral gezien wordt wanneer je op een ongelijke ondergrond stapt, bijvoorbeeld op een steen, een stoeprand of een andere verhoging. Je voet klapt bij een verstuiking plotseling naar binnen, als gevolg waarvan de enkelband uitrekt of inscheurt en dik wordt. Duur van het herstel van een verstuikte enkel, is vaak niet zo lang. Na 4 tot 5 dagen moet je toch wel weer op je voeten kunnen staan. Er zijn verschillende oefeningen die helpen bij een verstuikte enkel. Het is belangrijk om snel te proberen of het lopen weer gaat. Lopen bevordert namelijk het herstel van een verstuikte enkel. Neem contact op met je huisarts als de pijn en/of de zwelling na 4 dagen nog niet zijn verminderd, dus als de enkel dik blijft.

• Wat is een verstuikte enkel?
• Uitleg
• Bloeduitstorting en zwelling
• Symptomen van een verstuikte enkel
• Enkelverzwikking naar ernst (graad)
• Oorzaken van een verstuikte enkel
• Risicofactoren
• Deelnemen aan sport
• Oneffen oppervlakken
• Eerdere enkelblessure
• Slechte fysieke conditie
• Ongeschikte schoenen
• Verstuikte enkel behandeling (intapen)
• Rest (rust)
• Ice (ijs/koelen)
• Compression (compressie)
• Elevation (verhoging)
• Medicijnen bij een verstuikte enkel
• Wanneer de huisarts raadplegen?
• Oefeningen bij een verstuikte enkel
• Lopen en fietsen
• Enkeloefening met tenenloop
• Hoelang duurt het herstel?
• Duur
• Hoelang blijft een verstuikte enkel dik?
• Prognose enkelverstuiking
• Complicaties
• Verstuikte enkel voorkomen

Wat is een verstuikte enkel?

Uitleg

De meest voorkomende blessure is een verstuikte enkel, ook wel gekneusde enkel genoemd. Bij een verstuiking van de enkel klapt de voet plotseling naar binnen, als gevolg waarvan structuren in en rond de enkel beschadigd raken. Soms wordt er onderscheid gemaakt worden tussen een verzwikking en een verstuiking. Een verzwikking duidt dan op een lichte verstuiking, waarbij de enkelband niet is ingescheurd maar is opgerekt.

Bloeduitstorting en zwelling

Bij een verstuikte enkel komt de enkelband onder spanning te staan, waarbij deze uitrekt en/of inscheurt. Er ontstaan daardoor kleine scheurtjes in de enkelband en een aantal bloedvaatjes scheuren en raken beschadigd waardoor er een bloeduitstorting rond de enkel ontstaat. In de dagen na het incident zal de zwelling zich allengs verspreiden over de voet en door het zich verspreidende bloed kan er een verkleuring optreden van paars tot groen en geel. Je krijgt een pijnlijke en dikke enkel. Het komt slechts sporadisch voor dat de enkelband helemaal doorscheurt.

Symptomen van een verstuikte enkel

Symptomen van een verstuikte enkel variëren afhankelijk van de ernst van de verwonding. Ze kunnen bestaan uit:

• pijn in de enkel, vooral als je er gewicht op zet
• gevoeligheid wanneer je de enkel aanraakt
• zwelling
• blauwe plekken
• beperkt bewegingsbereik
• instabiliteit van de enkel
• knallend gevoel of geluid op het moment van het letsel

Wanneer je je enkel verstuikt, voel je een plotselinge scherpe pijn, vaak gelokaliseerd aan de buitenkant van de enkel. Na een aantal minuten neemt de ergste pijn enigszins af waardoor je weer voorzichtig kunt lopen, ofschoon dit nog wel pijnlijk is en moeilijk gaat. Na de verstuiking treedt er een zwelling op van de enkel en ontstaat eer en bloeduitstorting, die langzaamaan naar
de lagere delen van je voet zakt, zoals de hiel, de buitenste voetrand en de tenen. Je hebt mogelijk iets gebroken als je direct na het verstuiken van je enkel met geen mogelijkheid vier stappen kunt lopen zonder hulp. Raadpleeg in dat geval de huisarts.

Enkelverzwikking naar ernst (graad)

Bij een enkelverstuiking varieert de beschadiging van het ligament van uitgerekt of licht gescheurd tot volledig gescheurd. De arts zal een verstuikte dienovereenkomstig behandelen.

Oorzaken van een verstuikte enkel

Een verstuiking treedt op wanneer de enkel in een abnormale positie terechtkomt, wat ertoe kan leiden dat één of meer enkelbanden uitrekken, gedeeltelijk of volledig scheuren. Oorzaken van een verstuikte enkel kunnen bestaan uit:

• een val waarbij je je enkel verdraait
• onhandig landen op je voet na springen of draaien
• lopen of sporten op een oneffen oppervlak
• iemand anders die tijdens een sportactiviteit op je voet stapt of landt

Risicofactoren

Factoren die het risico op een verstuikte enkel vergroten, zijn:

Deelnemen aan sport

Enkelverstuikingen zijn een veel voorkomende sportblessure, vooral het deelnemen aan sporten waarbij rollen en draaien van de voet vereist zijn of waarbij je moet springen, zoals basketbal, tennis en voetbal.

Oneffen oppervlakken

Lopen of rennen op oneffen oppervlakken of onder slechte omstandigheden (hobbelig terrein of veel gaten in het terrein) kan het risico op een verstuikte enkel vergroten.

Eerdere enkelblessure

Zodra je je enkel hebt verstuikt of een ander type enkelblessure hebt gehad, heb je een grotere kans om het weer te verstuiken.

Slechte fysieke conditie

Een beperkte kracht of flexibiliteit in de enkels kan het risico op verstuiking bij het sporten vergroten.

Ongeschikte schoenen

Schoenen die niet goed passen of niet geschikt zijn voor een bepaalde activiteit, maar ook schoenen met hoge hakken in het algemeen, maken enkels kwetsbaarder voor letsel.

Verstuikte enkel behandeling (intapen)

Het beperken van de zwelling bespoedigt het herstel. Volg daarom na een verstuiking de zogeheten RICE-regel. De vier letters staan voor:

Rest (rust)

Het is belangrijk om wel te blijven bewegen (lopen bevordert het herstel), maar doe dit zo veel mogelijk onbelast en voorkom dat je enkel opnieuw zwikt. Zet bij het lopen je voet steeds recht naar voren en als de pijn substantieel verergert, kun je beter stoppen en het de volgende dag opnieuw proberen. Blijf wel regelmatig je voet heen en weer bewegen, ook als je zit of ligt. Op deze manier voorkom je dat het enkelgewricht stijf wordt. Fietsen kan ook helpen om je enkel los te houden. Hervat niet te snel een sport en voer de belasting geleidelijk op. Let vooral op bij sporten waarbij de kans op zwikken extra groot is, bijvoorbeeld sporten op ongelijkmatig terrein.

Ice (ijs/koelen)

Koel direct na de verstuiking de enkel gedurende ten minste 15 minuten. Gebruik hiervoor een cold-pack of ice-pack of stromend, koud water. Bij een cold-pack of ice-pac moet je wel altijd een theedoek of dunne handdoek tussen je huid en het ijs leggen om te voorkomen dat de huid bevriest. Je kunt ook ijs gebruiken welke is gewikkeld in een washandje of katoenen handdoek. Een doek gedrenkt in azijn, neemt ook de zwelling weg. Toch is koelen met ijs effectiever.

Compression (compressie)

Intapen van de verstuikte is ook mogelijk. Na het koelen kan een tapebandage of brace enige stevigheid geven, maar het versnelt de genezing niet. Het is vooral geboden wanneer de enkelband ver is ingescheurd. Het helpt om opnieuw zwikken te voorkomen en zo het herstel van je enkelband te ondersteunen. De huisarts kan een tapebandage aanbrengen. De tapebandage blijft gedurende twee tot zes weken om. Als je vindt dat de tapebandage te strak of te los zit, moet je contact opnemen met de huisarts. Een enkelbrace is een enkelsteun die met klittenband of riempjes wordt bevestigd en deze biedt compressie rond je enkelgewricht. Hierdoor wordt het stabiliteitsgevoel in het gewricht verbeterd en het biedt stevigheid.

Elevation (verhoging)

Houd je enkel zo veel mogelijk omhoog. Doe dit vooral de eerste 48 uur. Laat je enkel zo weinig mogelijk naar beneden hangen. Hiermee blijft de vochtophoping in de enkel beperkt. Normaal gesproken neemt de zwelling binnen enkele dagen af.

Medicijnen bij een verstuikte enkel

Pijn als gevolg van een verstuikte enkel kan je uit je slaap houden. Bij veel pijnklachten kun je eventueel paracetamol gebruiken en deze kun je het beste met een vaste regelmaat innemen. Neem zo nodig tot 4 maal per dag 1000 mg paracetamol voor de duur van 1 tot 2 weken. Als dit onvoldoende soelaas biedt, kun je in overleg met je huisarts overstappen op een NSAID, zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen.

Wanneer de huisarts raadplegen?

Wanneer je direct na het voorval je enkel niet kan belasten, is het verstandig meteen een arts te raadplegen om te laten bekijken of de enkel gebroken is. Ook als de klachten na een paar dagen niet duidelijk zijn afgenomen, is het raadzaam een arts te raadplegen.

Oefeningen bij een verstuikte enkel

Lopen en fietsen

Bij een verstuikte enkel is het van belang om de beweging, kracht en lenigheid van je enkel geleidelijk op te bouwen tot het oude niveau. Daarbij moet je bedenken dat lopen en fietsen de belangrijkste oefeningen zijn. Voorkom overbelasting. Bouw het langzaamaan op. Er zijn allerlei oefeningen die pezen en spieren van onderbeen en enkel versterken. Hierbij geldt altijd dat je de oefeningen niet te lang achter elkaar moet doen, het om de dag moet doen en het zes tot acht weken moet proberen vol te houden. Niet alleen de verstuikte enkel, maar ook de gezonde enkel moet bij de oefening betrokken worden.

Enkeloefening met tenenloop

Dit is de bekendste oefening bij een verzwikte enkel. Ga hierbij hoog op je tenen staan en loop tien passen vooruit. Draai je om terwijl je op je tenen blijft staan. Loop weer tien passen maar nu terwijl je tenen zo ver mogelijk naar buiten wijzen. Dit kun je bereiken door je benen naar buiten te draaien vanuit je heup. Draai je weer om terwijl je op je tenen blijft staan. Weer tien passen lopen, maar nu terwijl je tenen naar binnen wijzen. Draai hierbij je benen naar binnen vanuit je heup. Herhaal deze oefening drie keer achterelkaar en blijf steeds rechtop staan. Wanneer de oefening nog pijn doet, dan ben je er nog niet aan toe. Forceer niets. Probeer het een paar dagen later nog een keer. Richt je ondertussen op wandelen en fietsen.

Hoelang duurt het herstel?

Duur

Hoelang duurt het herstel van een verstuikte enkel? Als je een paar dagen nadat je je enkel hebt verstuikt weer gewoon op je enkel kunt staan èn in staat bent om te lopen, dan kun je er gevoeglijk vanuit gaan dat het een lichte verstuiking betreft en het herstel voorspoedig verloopt. Vaak kun je bij een verstuiking binnen één tot twee weken weer normaal lopen en je dagelijkse werkzaamheden weer oppakken (afhankelijk van het soort werk wat je doet). De meeste mensen met een verstuikte enkel zullen binnen zes tot acht weken na een enkelband-blessure weer normaal functioneren. Houd er rekening mee dat je pas na acht tot twaalf weken weer gewoon kunt sporten.

Hoelang blijft een verstuikte enkel dik?

Na enkele dagen wordt je enkel meestal weer minder dik. De zwelling kan 10 dagen of nog langer aanhouden. Maak je dus nog geen zorgen wanneer je na een lichte verstuiking wel weer kunt lopen, terwijl je nog een gezwollen enkel hebt.

Prognose enkelverstuiking

De meeste enkelverstuikingen genezen zonder complicaties of moeilijkheden. Een operatie is zelden nodig bij milde of matige gevallen van een verstuikte enkel. Het wordt soms overwogen in geval van een ernstige verstuiking bij een professionele atleet of iemand anders die in de toekomst veel spanning op het gewricht zal leggen. Je kunt vaak aanvangen met oefeningen om de flexibiliteit en kracht van de enkel te behouden, zodra de zwelling is verdwenen en je zonder pijn kunt lopen.

Complicaties

Het niet adequaat behandelen van een verstuikte enkel, te snel weer activiteiten ondernemen na het verstuiken van je enkel of het herhaaldelijk verstuiken van je enkel, kan leiden tot de volgende complicaties:

• chronische enkelpijn
• chronische instabiliteit van het enkelgewricht
• artrose in het enkelgewricht

Verstuikte enkel voorkomen

Een aantal (voorzorgs)maatregelen kunnen voorkomen dat je je enkel verstuikt:

• Draag goed passende, stevige en ondersteunende schoenen die geschikt zijn voor de activiteit die je verricht.
• Train je onderbeenspieren.
• Je kunt tape of een brace dragen bij risicovolle sporten, zoals zaal- en fysiek contactsporten en/of bij een zwakke of eerder verwonde enkel.
• Warming-up voordat je gaat sporten.
• Wees voorzichtig bij het lopen, rennen of werken op een oneffen oppervlak.
• Draag zo min mogelijk schoenen met hoge hakken.
• Speel geen sport of neem geen deel aan activiteiten waarvoor je niet getraind bent..
• Zorg voor een goede spierkracht en flexibiliteit.
• Doe aan stabiliteitstraining, inclusief balansoefeningen.

Lees verder

• Gezwollen enkels en dikke voeten: oorzaken en behandeling
• Gescheurde enkelband: symptomen, behandeling en herstel
• Pijn in de enkel: oorzaken van pijnlijke enkel of enkelpijn
• Gekneusde enkel: symptomen, oorzaken, behandeling & prognose