Aangezichtspijn: symptomen & behandeling trigeminusneuralgie

Aangezichtspijn symptomen bestaan uit aanvallen van heftige pijnscheuten in het gezicht. De pijn bij aangezichtspijn is stekend van aard of voelt aan als elektrische schokjes. De pijn is vaak gelokaliseerd aan één kant van je voorhoofd, neus of onderkaak. Aangezichtspijn duidt op een aandoening waarbij je last hebt van typische kortdurende en heftige pijnscheuten in het aangezicht. De pijn wordt veroorzaakt doordat een zenuw in het gezicht wordt geprikkeld, wat vaak komt doordat er een bloedvaatje tegen de zenuw aandrukt. Behandeling van aangezichtspijn kan met medicijnen of een operatie. Behandeling van aangezichtspijn kan met medicijnen of een operatie.

• Wat is aangezichtspijn?
• Wie krijgen er last van?
• Symptomen van aangezichtspijn
• Pijnscheuten
• Verschijnselen
• Bijkomende klachten
• Beloop
• Alarmsymptomen
• Oorzaak van aangezichtspijn
• Onderzoek en diagnose
• Klinisch beeld
• Aanvullende diagnostiek
• Aangezichtspijn behandeling
• Medicatie
• Operatieve ingreep
• Prognose

Wat is aangezichtspijn?

De medische benaming van aangezichtspijn is trigeminusneuralgie. Bij aangezichtspijn treedt de pijn op in het gebied van één of meer van de drie takken van de nervus trigeminus. De nervus trigeminus, ook 'drielingzenuw' genoemd, is de vijfde hersenzenuw en verzorgt het gevoel van het aangezicht. De nervus trigeminus bestaat uit drie takken:

1. nervus ophthalmicus), verzorgt het gevoel van het voorhoofd en ogen;
2. nervus maxillaris, verzorgt het middenstuk van het gelaat;
3. nervus mandibularis, verzorgt het gevoel in de onderkaak, het ondergebit, de tong en de kin.

Wie krijgen er last van?

Aangezichtspijn komt meestal voor bij mensen boven de vijftig jaar. Het kan evenwel optreden bij mensen van elke leeftijd. Aangezichtspijnen, uitgaande van de vijfde hersenzenuw, komen bij mensen met multiple sclerose (MS) vaker voor dan bij mensen zonder MS. De mogelijkheid dat het wordt veroorzaakt door MS neemt toe wanneer het bij jongvolwassenen optreedt.

De aandoening heeft anno 2024 in Nederland een incidentie van 12,6 per 100.000 inwoners. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Mogelijk is er ook een verband met hoge bloeddruk.

Symptomen van aangezichtspijn

Pijnscheuten

Aangezichtspijn duidt op aanvallen van heftige pijnscheuten in het gezicht, vaak gelokaliseerd aan één kant van het gezicht, bijvoorbeeld in het voorhoofd, in de neus en bovenkaak of in de lip, tong of onderkaak. De pijnscheuten kunnen enkele seconden tot minuten duren en tussen de pijnaanvallen door heb je normaal gesproken geen pijn. De pijnscheuten kunnen een paar keer per dag optreden en in extreme gevallen zelfs tientallen keren per dag, wat zeer belastend kan zijn.

Verschijnselen

Bij aangezichtspijn heb je last van pijnaanvallen in het aangezicht die kort duren: van enkele seconden tot minuten. De pijnscheuten zijn zeer heftig. De pijnaanvallen kunnen uitgelokt worden door prikkels die normaal gesproken geen klachten geven, zoals:

• aanraking van de neus;
• scheren;
• bewegingen van het gezicht, zoals bij praten, lachen, eten, slikken en kauwen;
• door contact met koude lucht;
• tanden poetsen;
• het aanbrengen van make-up;
• het aanraken van het gezicht;
• wassen van het gezicht.

Bijkomende klachten

Bijkomende klachten kunnen zijn:

• loopneus of verstopte neus
• afhangend of gezwollen ooglid
• zwetend voorhoofd
• rood doorlopen oog
• tranend oog

Beloop

Normaal gesproken is de pijn slechts aanwezig aan één kant van het gezicht, maar een aantal mensen ervaren pijn in beide gezichtshelften. De pijn is stekend van aard of voelt aan als elektrische schokjes. De zenuwpijn treedt op zonder gevoelsstoornis. De pijnscheuten treden meerderde malen per dag of per week op, gevolgd door pijnloze periodes (remissie). Tussen de aanvallen heb je vaak geen last van pijn. Wel verergert de pijn vaak na verloop van tijd, en treden de pijnscheuten vaker op.

Alarmsymptomen

Wanneer aangezichtspijn gepaard gaat met één of meer van de volgende symptomen, is het verstandig om direct een arts te raadplegen:

• systemische ontregeling
• toenemende pijn
• angst en verwardheid
• neurologische, focale verschijnselen, zoals schitteringen, gekleurde of donkere vlekken, soms zelfs gezichtsuitval, of tintelingen in één hand of rond de mond (tintelingen in het gezicht)
• gewichtsverlies
• opzwellen van het gelaat of huiduitslag op het gezicht
• problemen met het gezichtsvermogen, bijvoorbeeld wazig zien
• gehoorverlies / tinnitus (oorsuizen) / duizeligheid
• eenzijdige neusobstructie / afscheiding

Oorzaak van aangezichtspijn

Het is anno 2024 niet duidelijk wat de oorzaak is van aangezichtspijn, maar men vermoedt dat de vijfde hersenzenuw van structuur verandert door het kloppen van de (slag)ader die naast de zenuw ligt. Er kan bijvoorbeeld een bloedvat tegen de zenuw drukken, wat de zenuw verhoogd gevoelig maakt voor normale prikkels en dan een extreme reactie, de pijnscheuten, geven. Aangezichtspijn kan ook voorkomen bij patiënten met multiple sclerosis (MS) als gevolg van beschadigingen aan de basis van de zenuw. Een enkele keer geeft een kaakholteontsteking of een gebitsaandoening aangezichtspijn.

Onderzoek en diagnose

Klinisch beeld

Op grond van de klachten kan de huisarts of neuroloog vaak al de diagnose stellen. Het gaat bij aangezichtspijn om de volgende klachten:

• Soort pijn: pijn bij aangezichtspijn is plotseling, schokachtig en kort.
• Locatie van de pijn: de delen van je gezicht die door pijn worden aangetast, geven je arts informatie of de nervus trigeminus betrokken is.
• Uitlokkende factoren: aangezichtspijn wordt meestal veroorzaakt door een lichte stimulatie van je wangen, bijvoorbeeld door eten, praten of zelfs een koel briesje.(Bron: Mayo Clinic)

Aanvullende diagnostiek

Soms is aanvullende diagnostiek nodig om andere oorzaken die soortgelijke klachten geven, zoals aandoeningen van het gebit en de neusbijholten, uit te sluiten. Aanvullend onderzoek kan bestaan een röntgenfoto van het hoofd, een CT scan of een MRI.

Aangezichtspijn behandeling

Medicatie

Aangezichtspijn kan worden behandeld worden met medicijnen. Carbamazepine is de gebruikelijke behandeling. carbamazepine is een anti-epilepticum en het wordt normaliter gebruikt ter behandeling van epilepsie. Carbamazepine remt zenuwimpulsen en bij lichte aangezichtspijn kan dit middel de symptomen soms al binnen 1 à 2 dagen verminderen. Veelal wordt geadviseerd om carbamazepine te nemen tot een maand nadat de pijnen zijn verdwenen. De dosis wordt dan langzaam afgebouwd. De pijn blijft na deze behandeling vaak een periode weg of is minder heftig. Desalniettemin steken de pijnen meestal vroeg of laat weer de kop op. In dat geval kan de behandeling worden herstart. Soms zal carbamazepine de eerste keer goed werken, maar ervaar je dat het effect door de jaren heen minder wordt.

Operatieve ingreep

Als medicijnen onvoldoende soelaas bieden, kan een operatieve ingreep door een neurochirurg een mogelijkheid zijn. Bij aangezichtspijn is dat 'microvasculaire decompressieoperatie' (MVD) volgens Jannetta (een Amerikaanse neurochirurg), wat erop gericht is om het directe contact van de (slag)ader met de zenuw op te heffen. De (slag)ader die tegen de zenuw aanligt wordt losgemaakt, waarna er een stukje kunststof tussen wordt gelegd. Indien een operatie niet mogelijk is, bijvoorbeeld doordat je leeftijd of je algehele gezondheidstoestand dat niet toelaat, kan de aangezichtszenuw worden uitgeschakeld door:

• de zenuwtak door te snijden (hetgeen alleen wordt gedaan bij de eerst aftakking); of
• door de zenuw te beschadigen.

Deze behandeling kan tot gevolg hebben dat het gevoel in een deel van je gezicht minder wordt. Soms komen de pijnscheuten terug na een paar maanden tot twee jaar. In dat geval kan de behandeling worden herhaald.

Prognose

Tussen de aanvallen door heb je geen pijn. Wel verergert de pijn vaak na verloop van tijd, en treden de pijnscheuten frequenter op.

Lees verder

• Hoofdpijn voorhoofd, achterhoofd, achter de ogen, vanuit nek
• Hoofdpijn aan voorhoofd: oorzaken van pijn aan voorhoofd
• Hoofdpijn achter ogen: oorzaken van pijn achter de ogen
• Hoofdpijn bij de slaap: oorzaken van arteriitis temporalis
• Wat te doen bij 'gewone' hoofdpijn of spanningshoofdpijn?