Tinnitus (oorsuizen of suizende oren): symptomen en oorzaken

Hoe tinnitus of oorsuizen (suizende oren) genezen en behandelen? Tinnitus is het horen van geluid, in een oor of beide oren en/of het hoofd, dat niet kan worden toegeschreven aan een externe geluidsbron. Het kan gaan om de volgende geluiden: suizen, fluiten, bulderen, sissen, tuiten, ruisen, rinkelen, brommen, dreunen, kloppen, tikken, piepen of hoge c.q. lage tonen. Je ervaart dan een piepend geluid in het oor (vaak beschreven als 'piepende oren'), een sissend geluid in het oor, een brommend geluid in het oor, enz. De geluiden kunnen qua intensiteit variëren. De periodes van tinnitus kunnen kort maar ook permanent zijn. Bepaalde vormen van oorsuizen kunnen behandeld worden, maar veel andere zijn blijvend en niet te genezen. Wel kunnen de klachten verminderd worden door adequate behandeling.

• Wat is tinnitus of oorsuizen?
• 'Gerinkel in de oren'
• Hoe vaak komt het voor?
• Storende klacht
• Diverse oorgeluiden
• Twee soorten tinnitus
• Objectieve tinnitus
• Subjectieve tinnitus
• Oorzaken tinnitus - oorsuizen
• Een waaier aan oorzaken
• Ziekten van het binnenoor
• Overige oorzaken
• Tinnitus genezen en behandelen
• Tinnitus behandeling met medicijnen
• Tinnitus hulpmiddelen
• Medische behandelmethoden
• Neuromodulatie
• Cochleaire implantatie
• Therapievormen
• Cognitieve gedragstherapie
• Tinnitus Retraining Therapy
• Fysiotherapie
• Kinesitherapie
• Cursussen zoals 'Omgaan met Tinnitus'
• Tinnitus Adem Therapie
• Aanpassen van de leefstijl
• Zelfhulpgroepen en lotgenotencontact

Wat is tinnitus of oorsuizen?

'Gerinkel in de oren'

De term 'tinnitus' is afkomstig van het Latijnse Tinnitus Aurium, wat zoiets betekent als 'gerinkel in de oren'. Tinnitus is het horen van geluid, in één oor of in beide oren en/of het hoofd, dat niet kan worden toegeschreven aan een externe geluidsbron. De geluiden kunnen bestaan uit suizende, fluitende, bulderende, piepende, sissende, tuitende, ruisende, rinkelende, brommende, dreunende, kloppende, tikkende geluiden of hoge c.q. lage tonen. De geluiden kunnen qua intensiteit variëren en soms volgen ze het ritme van de hartslag, maar meestal zijn ze onafgebroken te horen. De periode van tinnitus kunnen kort zijn, voor anderen is het een permanente situatie.

Hoe vaak komt het voor?

Tinnitus komt bij ongeveer één miljoen Nederlanders voor, van wie 10% er veel last van heeft. Bij enkele tienduizenden mensen zijn de klachten zo ernstig, dat dit psychosociale problemen veroorzaakt. Een heel groot deel van deze groep leert van lieverlede met tinnitus omgaan en kan na verloop van tijd weer vrij goed functioneren in het maatschappelijke- en sociale leven.

Storende klacht

Tinnitus kan zeer storend zijn voor mensen die het hebben. In veel gevallen is het niet een ernstig probleem, maar eerder een hinderlijk probleem van voorbijgaande aard. Sommige mensen met tinnitus hebben het dermate ernstig, dat het leidt tot concentratieproblemen, angstaanvallen of depressiviteit. De aandoening kan zo storend zijn, dat het interfereert met de dagelijkse activiteiten en het een aanslag is op de levenskwaliteit.

Twee soorten tinnitus

Er worden twee soorten tinnitus onderscheiden:

• de objectieve vormen van tinnitus; en
• de subjectieve vormen van tinnitus.

Objectieve tinnitus

Bij de objectieve tinnitus kan de arts het geluid waarnemen in de nabijheid van het oor van de patiënt of de geluiden zijn te horen met een stethoscoop of een microfoontje dat in het oor geplaatst wordt. De waargenomen geluiden worden voortgebracht door het eigen lichaam en komen bij het oor terecht via luchttrillingen of via trillingen die via het weefsel of botten in het lichaam van de patiënt bij het oor terechtkomen. Deze geluiden kunnen afkomstig zijn van spasmen (onwillekeurig bewegende spieren) of gewrichten die geluid maken bij beweging.

Subjectieve tinnitus

De meest voorkomende vorm van tinnitus staat bekend als subjectieve tinnitus, wat betekent dat de patiënt een geluid hoort, die niet door anderen kan worden waargenomen. Deze vorm van tinnitus wordt dus niet veroorzaakt door geluidssignalen en wordt ook wel 'intrinsieke tinnitus' genoemd. In de meeste gevallen van subjectieve tinnitus is er een irreversibele verandering opgetreden in het gehoorsysteem, dat wil zeggen dat er een onomkeerbare storing in het gehoorsysteem aanwezig is.

Oorzaken tinnitus - oorsuizen

Een waaier aan oorzaken

Tinnitus is niet een ziekte op zich, maar veeleer een weerspiegeling van iets anders dat gaande is in bijvoorbeeld het hoorsysteem of de hersenen. Er zijn in totaal ongeveer 400 verschillende mogelijke oorzaken van oorsuizen bekend. Eén van de meest voorkomende oorzaken van tinnitus is schade aan het slakkenhuis, hetgeen veroorzaakt kan worden door te hard geluid, allerlei nekletsel en hoofdletsel, operaties en zelfs tandartsbezoeken.

Ziekten van het binnenoor

Sommige ziekten van het binnenoor, zoals het syndroom van Ménière, kunnen oorsuizen veroorzaken. Tinnitus kan in zeer zeldzame gevallen een symptoom zijn van ernstige problemen als een aneurysma of een hersentumor.

Overige oorzaken

Het is tevens mogelijk dat als gevolg van medicijngebruik, oorontstekingen, en bijvoorbeeld allergieën tinnitus kan ontstaan. Het kan ook voortkomen uit depressie, angsten en paniek, trauma, burn-out, langdurige stress en extreme chronische vermoeidheid. Dit genereert verhoogde spierspanning in het hoofd-halsgebied, hetgeen oorsuizen tot gevolg kan hebben.

Tinnitus kan worden verergerd door iets dat ons gehoor slechter maakt, zoals oorontsteking of overtollige oorsmeer in het oor.

In alle gevallen is het belangrijk dat de patiënt zich laat onderzoeken door een (KNO-)arts, als het oorsuizen langer duurt dan een aantal dagen.

Tinnitus genezen en behandelen

Indien de tinnitus het gevolg is van een specifieke aandoening of ziekte, moet de oorzaak van die aandoening eerst aangepakt worden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer een middenoorontsteking de oorzaak is. In veel gevallen is de oorzaak moeilijk te achterhalen en als er een oorzaak wordt gevonden, wil dit niet zeggen dat er een medische behandeling mogelijk is of dat de behandeling effectief zal zijn. Bepaalde vormen van oorsuizen kunnen behandeld worden, maar veel andere zijn blijvend en niet te genezen. Wel kunnen de klachten verminderd worden door behandeling, waardoor de aandoening hanteerbaar wordt. In Nederland zijn er een aantal audiologische centra, die patiënten die veel last ondervinden van tinnitus ondersteuning kunnen bieden. Op de website van de federatie van Nederlandse audiologische centra op http://www.fenac.nl, staan alle audiologische centra in Nederland - van Amsterdam tot Venlo - vermeld.

Enkele mogelijke behandelingen bij chronische tinnitus zijn:

• Medicijnen;
• Hulpmiddelen;
• Therapievormen;
• Aanpassen van de leefstijl; en
• zelfhulpgroepen.

Tinnitus behandeling met medicijnen

Zoals doorbloedingsbevorderende medicijnen, indien slechte doorbloeding de oorzaak is, of de neurotransmitter glutamaat, waarvan overigens de effectiviteit nog niet bewezen is. Tinnitus kan angst, somberte, depressie en slaapproblemen veroorzaken. Er zijn medicijnen om de negatieve gevoelens meer onder controle te krijgen (antidepressiva) en/of beter te kunnen slapen (slaapmiddelen). Behandeling van de depressie bij patiënten met tinnitus kan een positief effect hebben op de ondervonden hinder van de tinnitus.

Tinnitus hulpmiddelen

Bij chronische tinnitus kan gebruik gemaakt worden van verschillende hulpmiddelen. Deze hulpmiddelen hebben tot doel de aanwezige geluiden meer naar de achtergrond van het bewustzijn te verplaatsen. Men kan hierbij denken aan een hoortoestel, wanneer oorsuizen samengaat met gehoorverlies. Een hoortoestel versterkt spraak- en omgevingsgeluid, waardoor de storende tinnitus wordt teruggedrongen. Een tinnitusmaskeerder (of ruistoestel) produceert ruis en kan daarmee bepaalde soorten tinnitus draaglijker maken. Een tinnitusinstrument is een combinatie van hoortoestel en tinnitusmaskeerder, speciaal voor mensen met een zwaar tot zeer zwaar gehoorverlies. De behandeling met een ruismaskeerder wordt ook wel 'sound enrichment' genoemd: het creëren van een omgevingsgeluid, waardoor de tinnitus naar de achtergrond wordt verdrongen.

Medische behandelmethoden

Er bestaan verschillende behandelmethoden waarmee getracht wordt tinnitus te verminderen. De behandelingen zijn lang niet voor iedereen geschikt en hebben soms aanzienlijke bijwerkingen. De resultaten zijn ook niet altijd (bewezen) effectief. Voorbeelden van medische behandelingen zijn: infuustherapie om het bloed te verdunnen; Zuurstoftherapie, als tinnitus het gevolg is van zuurstofgebrek in het binnenoor. Hieronder volgen nog enkele andere medische behandelmogelijkheden.

Neuromodulatie

Neuromodulatie is het beïnvloeden van de werking van de zenuwbanen. Neuromodulatie bij oorsuizen gebeurt meestal in combinatie met andere therapieën, zoals medicatie, een operatie of kinesitherapie. Alle patiënten volgen veelal ook Tinnitus Retraining Therapy (TRT), waarbij ze technieken leren om zelf de last te verminderen. Bij neuromodulatie wordt nagegaan welke hersenzones overactief zijn en dus moeten worden behandeld. Patiënten komen doorgaans voor acht sessies, verspreid over vier weken. De zenuwbanen worden beïnvloed met behulp van elektrodes op het hoofd.

Cochleaire implantatie

Bij de meerderheid van aan beide zijden dove patiënten met tinnitus geeft een cochleair implantaat een vermindering van de tinnitus. Bij eenzijdig dove patiënten met ipsilaterale tinnitus worden gelijkwaardige resultaten gezien.¹ Een cochleair implantaat is een apparaat dat aan dove mensen de mogelijkheid biedt weer iets te horen. Dit gebeurt doordat het CI de functie van de zintuigcellen in een beschadigd binnenoor overneemt en de intact gebleven gehoorzenuw direct elektrisch stimuleert.

Therapievormen

Cognitieve gedragstherapie

Deze vorm van therapie is de meest effectieve therapie gebleken om te leren omgaan met tinnitus. In cognitieve therapie krijgt de patiënt handvatten en denkgereedschappen aangereikt hoe hij met oorsuizen kan leven.

Tinnitus Retraining Therapy

Er bestaat een training speciaal voor mensen mer oorsuizen en tinnitus: Tinnitus Retraining Therapy (TRT). Deze training is ontwikkeld door J. Hazell en P.J. Jastrebroff en is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie. In deze therapie leer je in eerste instantie te begrijpen hoe oorsuizen ontstaat en krijg je handvatten aangereikt om beter om te gaan met de emotionele en lichamelijke reacties die deze hinderlijke aandoening oproept. Er wordt geleerd dat het geluid van het oorsuizen geen reden is voor paniek en eigenlijk niet hinderlijk is. Uiteindelijk leer je om met het hinderlijke geluid om te gaan door het naar de achtergrond te drukken en door het als een normaal geluid te beschouwen waarmee gewoon te leven is.

Fysiotherapie

In circa 4% van de gevallen wordt de tinnitus veroorzaakt door nek- of schouderklachten. Een behandeling bij de fysiotherapeut kan in deze situaties mogelijk verlichting geven. Overleg dit met je huisarts.

Kinesitherapie

Oorsuizen kan verschillende oorzaken hebben waaronder gehoorschade, problemen met de bloedsomloop, maar ook nekproblemen of stoornissen van het kaakgewricht. Indien er stoornissen zijn in de nek of het kaakgewricht, kan kinesitherapie mogelijk uitkomst bieden. Spierspanningen of een slechte mobiliteit van de nekgewrichten en kaakgewrichten kunnen verantwoordelijk voor oorsuizen en deze kunnen beïnvloedt worden met verschillende technieken.

Cursussen zoals 'Omgaan met Tinnitus'

Her den der in het land worden cursussen gegeven in het omgaan met tinnitus. Zo organiseren het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en het Team GGz voor Doven en Slechthorenden Noord-Nederland een cursus om te leren omgaan met Tinnitus. In de cursus krijgt de deelnemer handige tips aangereikt en kunnen ervaringen uitgewisseld worden met andere lotgenoten. Tevens leert de deelnemer omgaan met de gevolgen van Tinnitus. Er wordt aandacht besteed aan de invloed van spanningen en de rol van de omgeving. De cursus 'Omgaan met Tinnitus' bestaat uit vier bijeenkomsten van twee uur. Eenmaal per twee weken komen maximaal zes deelnemers bij elkaar in het UMCG. Voorafgaand aan de cursus wordt een intake- en kennismakingsgesprek met de deelnemer gevoerd.

Tinnitus Adem Therapie

De Tinnitus Adem Therapie is ontwikkeld door de Duitse psychotherapeute Maria Holl in samenwerking met KNO-artsen. De therapie bestaat uit een combinatie van mindfulness, ademhalingstechnieken en zelfmassage. In 2012 is de therapie aan de universiteit van Regensburg wetenschappelijk onderzocht. Zo'n 80 procent van de deelnemers kon na afloop beter omgaan met de psychische belasting van hun tinnitus. Ook namen de klachten af bij een groot deel van de deelnemers.²

Aanpassen van de leefstijl

Vermijd stressvolle situaties en (langdurige) emotionele spanning zo veel mogelijk. Wees terughoudend met cafeïne-houdende dranken, tabak en alcohol en drugs. Zorg voor voldoende (nacht)rust en ontspanning. Zorg voor een afleidend geluid op de achtergrond. Zorg voor afleiding en activiteit.

Zelfhulpgroepen en lotgenotencontact

Contact met lotgenoten en het delen van ervaringen, kan helpen beter te leren omgaan met de klachten. Zo is er bijvoorbeeld het 'Tinnitus & Hyperacusis forum' op de website http://www.nvvs.nl.

Noot:

1. Joost van Tongeren, Rilana F.F. Cima, Joeri Buwalda, Rutger Hofman, Lucien J. Anteunis en Robert J. Stokroos. Tinnitus: pathofysiologie, diagnostiek en behandeling. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:A8397
2. Peter M Kreuzer, Monika Goetz, Maria Holl, Martin Schecklmann, Michael Landgrebe, Susanne Staudinger and Berthold Langguth. Mindfulness-and body-psychotherapy-based group treatment of chronic tinnitus: a randomized controlled pilot study. BMC Complementary and Alternative Medicine 2012, 12:235 doi:10.1186/1472-6882-12-235.

Lees verder

• Jeukende oren (met afscheiding): symptomen en oorzaken
• Ziekte van Ménière: duizeligheid, misselijkheid, oorsuizen
• Piep in oor: fluiten, suizen, piepen en brommen in oor