Calciumtekort: symptomen en oorzaken van tekort aan calcium
Een calciumtekort, ook bekend als calciumdeficiëntie, leidt tot botontkalking en kan daarnaast andere symptomen geven zoals spierpijn en spierkrampen. De gevolgen van een calciumgebrek bij kinderen kunnen verstrekkend zijn, met onvolledige botvorming en skeletvervorming. In Nederland komt een calciumtekort bij kinderen evenwel niet vaak voor. Calcium is het meest voorkomende mineraal in het menselijk lichaam. De tanden en botten bevatten het meeste calcium, maar zenuwcellen, lichaamsweefsels, bloed en andere lichaamsvloeistoffen bevatten ook calcium. Als voedingssupplement wordt calcium vaak samen met magnesium en zink in één formule aangeboden. Door gevarieerd te eten kan een persoon echter voldoende calcium binnenkrijgen. Veel voedingsmiddelen bevatten calcium, maar zuivelproducten zijn de belangrijkste bron. Een tekort aan calcium kan worden opgeheven calciumsuppletie.
Wat is calcium?
Calcium, wat is dat nou eigenlijk? Simpel gezegd is het een mineraal dat je lijf letterlijk bij elkaar houdt. Het zit in je botten, je tanden, en zelfs in je bloed – ja, daar dus ook! Zonder calcium zouden je botten zo slap zijn als een pudding en je tanden... nou ja, die zouden waarschijnlijk verdwijnen als sneeuw voor de zon.
- Neem nou Els, die zich een tijdje geleden ineens suf voelde en constant kramp kreeg in haar kuiten. Ze dacht eerst aan een beetje stress, maar na een bezoekje aan de dokter bleek dat haar calciumspiegel een beetje in een deraillement was geraakt. Wat bleek? Ze at amper zuivel en leefde op croissantjes en koffie. Tja, allengs leerde ze dat je lijf calcium écht nodig heeft, en niet alleen voor die botten van staal.
Calcium is dus niet zomaar een fancy woord dat op je pak melk staat. Je lichaam gebruikt het voor van alles: spieren die soepel bewegen, zenuwen die signalen doorgeven, en zelfs om je hart te laten kloppen. Je zou bijna zeggen dat calcium het stille genie is dat je leven draaiende houdt.
Wat je misschien niet wist, is dat je lijf calcium niet zelf kan maken. Nope, het komt allemaal uit wat je eet en drinkt. Melk, kaas, yoghurt, groene bladgroenten – het zit erin. En als je denkt "maar ik ben lactose-intolerant, dus wat nu?" Geen zorgen! Er zijn plantaardige alternatieven zoals amandelmelk met toegevoegde calcium. Slim, toch?
Dus, als je de volgende keer naar een glas melk of een bord spinazie kijkt, weet je: dit is geen triviaal detail in je dieet. Het is letterlijk de bouwsteen van je leven. Voilà, calcium in een notendop!
Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)
Voor mannen en vrouwen geldt een maximum van 2,5 gram calcium per dag. De ADH is volgens het Voedingscentrum als volgt:
Wie? | Hoeveel calcium? |
kinderen van 1 tot 8 jaar | 500 mg calcium per dag |
jongens van 9 tot 18 jaar | 1.200 mg calcium per dag |
meisjes van 9 tot 18 jaar | 1.100 mg calcium per dag |
vrouwen en mannen van 19-50 jaar | 1.000 mg calcium per dag |
vrouwen en mannen van 51 tot 70 jaar | 1.100 mg calcium per dag |
vrouwen en mannen 70 jaar en ouder | 1.200 mg calcium per dag |
zwangere en zogende vrouwen | 1.000 mg calcium per dag |
Functie van calcium
Calcium is het meest voorkomende mineraal in het menselijk lichaam. De tanden en botten bevatten het meeste calcium, maar zenuwcellen, lichaamsweefsels, bloed en andere lichaamsvloeistoffen bevatten ook calcium.
Calcium is een levensbelangrijk mineraal. Calcium is belangrijk voor de opbouw en het onderhoud van de botten en het gebit. Bij onvoldoende inname van calcium, bestaat va verloop van tijd de kans op botontkalking (osteoporose).
Calcium heeft daarnaast een regulerende werking op de bloeddruk; het is nodig voor een normale hartslag. Ook speelt het een rol bij de bloedstolling, de zenuwimpulsoverdracht en bij iedere spierbeweging.
De opname van calcium kan negatief worden beïnvloed door alcohol /
Bron: Istock.com/karelnoppeGunstige en ongunstige factoren voor de calciumopname
Vitamine D
Vitamine D heeft een gunstige invloed op de kalkverwerking van het lichaam.
Cafeïne, alcohol en zout
De opname van calcium kan negatief worden beïnvloed door cafeïne, alcohol, zout, eiwitrijke voeding, oxaalzuur (in
spinazie, rabarber, postelein), fytinezuur (in rauwe zemelen en granen) en witte
suiker. Deze stoffen vormen met calcium onoplosbare complexen, waardoor de opname van calcium in het lichaam achteruit gaat. Dat hoeft niet voor problemen te zorgen, zolang iemands voeding maar voldoende calcium levert en gevarieerd is.
Fosfor
Samen met calcium geeft
fosfor of fosfaat stevigheid aan tanden en botten. Een teveel aan fosfor, bijvoorbeeld door een hoge consumptie frisdrank, remt echter de calciumopname.
Magnesium
Calcium heeft magnesium nodig om opgenomen te worden en naar behoren te kunnen werken. Wanneer je meer calcium binnenkrijgt moet je tegelijk ook meer magnesium gebruiken, anders raakt de voorraad magnesium in je lichaam uitgeput. Daarom wordt calcium als voedingssupplement vaak samen met magnesium en
zink in één formule aangeboden.
Broccoli /
Bron: Istock.com/canyonosWaar komt calcium in voor?
Zuivelproducten
Door gevarieerd te eten kan een persoon voldoende calcium binnenkrijgen. Veel voedingsmiddelen bevatten calcium, maar zuivelproducten zijn de belangrijkste bron. Een volwassen persoon heeft aan het drinken van een halve liter melk per dag voldoende om in zijn calciumbehoefte te voorzien.
Groene bladgroenten
Groene bladgroenten zoals
broccoli,
boerenkool, raapstelen en
paksoi of
Chinese kool zijn goede bronnen van calcium.
Andere bronnen
Andere bronnen van calcium zijn oesters en
sardines in blik. Sojabonen, bessen, eigeel en aardappelen zijn ook bronnen van calcium.
Tabel met calciumbronnen
Bron | Beschrijving |
Melk | Een klassieke bron van calcium. Bevat ongeveer 120 mg calcium per 100 ml. Perfect voor sterke botten en tanden. Ideaal als drank bij het ontbijt of verwerkt in havermout en smoothies. |
Kaas (bijv. Gouda) | Een calciumkampioen met ongeveer 800 mg per 100 g. Perfect op brood, in een tosti of als snack op een borrelplank. Zorgt voor een stevige calciumboost. |
Yoghurt | Bevat ongeveer 150 mg calcium per 100 ml. Romig, gezond en goed voor je darmflora. Lekker met wat vers fruit of granola. |
Spinazie | Een groene superheld met 100 mg calcium per 100 g. Perfect in salades, smoothies of licht gestoofd als bijgerecht. |
Amandelen | Rijk aan calcium, met ongeveer 250 mg per 100 g. Handig als snack, in baksels of als topping op yoghurt. |
Broccoli | Een bescheiden bron met 47 mg calcium per 100 g. Lekker gestoomd of als onderdeel van een wokgerecht. |
Sardientjes (met graat) | Een verrassende bron met 382 mg calcium per 100 g. Ideaal in salades of op toast. De graatjes zijn zacht en eetbaar. |
Tofu (met calcium) | Een plantaardige optie met ongeveer 350 mg calcium per 100 g. Veelzijdig in wokgerechten, soepen en curry’s. |
Vijgen (gedroogd) | Bevat ongeveer 162 mg calcium per 100 g. Zoet en lekker als snack of in een salade. |
Sojamelk (verrijkt) | Bevat ongeveer 120 mg calcium per 100 ml. Een goede keuze als alternatief voor melk. Ideaal in koffie, thee of ontbijtgranen. |
Witte bonen | Rijk aan calcium met ongeveer 113 mg per 100 g. Heerlijk in stoofschotels, soepen of salades. |
Zalm (met graat) | Bevat ongeveer 181 mg calcium per 100 g. Lekker in salades, wraps of verwerkt in een hoofdgerecht. |
Paksoi | Een Aziatische groente met 105 mg calcium per 100 g. Ideaal in wokgerechten of licht gestoomd als bijgerecht. |
Rabarber | Bevat ongeveer 86 mg calcium per 100 g. Lekker als compote over yoghurt of ijs. |
Oorzaken van een calciumtekort
Er zijn verschillende oorzaken voor het ontstaan van een calciumgebrek.
Ontoereikende consumptie van calcium
De belangrijkste oorzaak van calciumtekort in de voeding is het het onvoldoende binnenkrijgen van calcium via de dagelijkse voeding. Vanwege het lage calciumgehalte in je bloed, wordt het lichaam gedwongen om het vereiste calcium uit je botten te halen om de vitale functies uit te voeren. Deze calciumspiegels moeten worden hersteld om calcium terug te krijgen voor het opbouwen van botten. Wanneer je de aanbevolen hoeveelheden calcium niet consumeert, leidt dit tot uitputting van calciumvoorraden in het bloed en dientengevolge brozer worden van de botten.
Deficiëntie van vitamine D, fosfor en magnesium
Voedingsstoffen zoals vitamine D, magnesium en fosfor verhogen de calciumabsorptie en een tekort aan deze stoffen kan ook leiden tot een calciumtekort in de voeding. Melk en andere verrijkte producten zijn rijk aan vitamine D, fosfor en magnesium. Vitamine D wordt ook door je huid geproduceerd bij blootstelling aan zonlicht.
Overgang
De overgang veroorzaakt een daling van de oestrogeenspiegels. Oestrogeen helpt om calcium in de botten te houden. Na de overgang neemt de oestrogeenspiegel af en bij afname van oestrogeen zal de botafbraak toenemen.
Leeftijd
Naarmate je ouder wordt, wordt je lichaam minder efficiënt in het opnemen van calcium uit voedsel. Daarom hebben oudere mensen grotere hoeveelheden calcium nodig.
Malabsorptie
Een goede calciumopname is noodzakelijk voor het uitvoeren van de vitale lichaamsfuncties. Bepaalde stoffen kunnen echter de opname van calcium belemmeren. De opname van calcium uit voeding kan verminderen door vitamine D-tekort, een hoge vezel-, fytinezuur- of oxalaatinname, lage vetinname, eiwittekort, oestrogeengebrek, stress, gebrek aan beweging, roken, coeliakie, inflammatoire darmziekten (vooral de
ziekte van Crohn),
alvleesklierontsteking, gebrek aan maagzuur. Een overmatige inname van fosfor en magnesium heeft ook een nadelig effect op de
absorptie van calcium.
Risicogroepen voor calciumtekort
Risicogroep | Beschrijving |
Ouderen | Bij ouderen wordt calcium opnemen een beetje een uitdaging. Het lichaam werkt minder efficiënt en botten kunnen brozer worden. Dit maakt ze extra gevoelig voor osteoporose. Een beetje extra calcium en vitamine D doet wonderen! |
Vrouwen na de menopauze | Na de menopauze verandert er veel, ook voor je botten. Door dalende oestrogeenspiegels verliezen ze sneller hun kracht. Met de juiste voeding en supplementen houd je ze stevig. |
Kinderen en tieners in de groei | Tijdens groeispurten moeten botten in turbo-stand calcium opslaan. Als ze dat niet krijgen, kan het later problemen geven. Denk aan een stevige plak kaas of een handje noten voor tussendoor! |
Zwangere en borstvoedende vrouwen | Tijdens zwangerschap en borstvoeding heeft de baby jouw calcium nodig. Geen zorgen, je kunt het aanvullen met calciumrijke snacks of verrijkte melk. Voorkomen is beter dan genezen! |
Veganisten en vegetariërs | Zonder zuivel moet je creatief zijn. Gelukkig zijn er alternatieven zoals verrijkte plantaardige melk, tofu, en amandelen. Genoeg opties om je botten blij te houden! |
Mensen met lactose-intolerantie | Geen melk, geen kaas? Geen paniek! Er zijn lactosevrije producten en calciumverrijkte alternatieven die je helpen om dat tekort weg te werken. |
Mensen met spijsverteringsproblemen | Bij ziekten zoals Crohn of coeliakie kan calcium niet goed worden opgenomen. Hierdoor loop je een groter risico op tekorten. Extra aandacht voor je dieet is een must! |
Medicatiegebruikers (bijv. corticosteroïden) | Sommige medicijnen kunnen je botten zwakker maken. Een calciumrijk dieet en overleg met je arts zijn hier essentieel. |
Mensen met nierproblemen | Nieren spelen een belangrijke rol in calciumopslag. Bij nierproblemen raakt dit systeem vaak uit balans, wat een tekort kan veroorzaken. |
Mensen met een vitamine D-tekort | Zonder vitamine D kan calcium niet goed opgenomen worden. Een combinatie van beide is de sleutel tot gezonde botten. Hup, de zon in of een supplement erbij! |
Risicofactoren voor calciumtekort
Risicofactor | Beschrijving |
Onvoldoende calciumrijke voeding | Eet je weinig zuivel of groene groenten? Dan is de kans groot dat je calcium tekortkomt. Een tekort merk je niet direct, maar op lange termijn kun je problemen krijgen met je botten. Tijd om wat extra aandacht te geven aan je dieet! |
Lage vitamine D-spiegels | Vitamine D is als een sleutel die calcium helpt om in je lichaam opgenomen te worden. Zonder die sleutel blijft het meeste calcium ongebruikt. Een wandeling in de zon of een supplement kan al veel verschil maken. |
Overmatig cafeïnegebruik | Te veel koffie? Lekker, maar het verhoogt ook de uitscheiding van calcium via de urine. Misschien een extra cappuccino vervangen door een glas melk? |
Overmatig alcoholgebruik | Alcohol en sterke botten zijn geen match. Te veel alcohol verstoort de calciumopname én maakt je botten zwakker. Matigen is hier echt de beste optie. |
Chronische stress | Langdurige stress is niet alleen slecht voor je hoofd, maar ook voor je botten. Hormonen zoals cortisol kunnen calcium letterlijk uit je botten trekken. Een momentje rust doet wonderen! |
Hormonale veranderingen | Bij vrouwen tijdens de menopauze en mensen met hormonale schommelingen kan calcium snel verdwijnen. Extra calcium uit voeding of supplementen helpt dit proces te vertragen. |
Verminderde fysieke activiteit | Beweging is essentieel om botten sterk te houden. Hoe minder je beweegt, hoe meer je botten aan kracht verliezen. Tijd om in actie te komen, al is het maar een dagelijkse wandeling! |
Roken | Nicotine en botgezondheid gaan niet samen. Roken vermindert de opname van calcium en versnelt botverlies. Stoppen met roken is niet alleen goed voor je longen, maar ook voor je skelet. |
Erfelijke factoren | Als osteoporose of botproblemen in je familie voorkomen, heb je een verhoogd risico. Het is slim om hier vroeg aandacht aan te besteden en preventief te handelen. |
Aandoeningen die de opname beïnvloeden | Chronische ziekten zoals coeliakie of nierproblemen maken calcium opnemen lastig. Overleg met een arts over mogelijke oplossingen kan veel helpen. |
Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen | Sommige medicijnen, zoals corticosteroïden of maagzuurremmers, verstoren de opname van calcium. Bespreek dit met je arts als je ze langdurig gebruikt. |
Symptomen en gevolgen van een calciumtekort
Spierpijn en spierkrampen
Een van de meest voorkomende symptomen van calciumgebrek is
spierpijn,
spiertrekkingen en
spierkrampen (in armen,
handen,
benen,
voeten en
tenen). Gebrek aan voldoende calcium zorgt ervoor dat zenuwcellen extra gevoelig worden, wat leidt tot plotselinge spierkrampen en pijn. Oncontroleerbare spiertrillingen evenals gevoelloosheid en
tintelingen in de handen, benen en
vingers kunnen om dezelfde reden optreden. Bovendien kan een laag calciumniveau het zenuwstelsel aantasten, wat op zijn beurt de werkzaamheid van de zenuwen beïnvloedt.
Slecht gebit
Calcium is een belangrijk bestanddeel van tanden; vandaar dat een calciumtekort kan leiden tot vertraagde en gebrekkige tandvorming bij kinderen. Volwassenen kunnen ook vaker gevallen van tandbederf en andere orale problemen ervaren bij een calciumgebrek.
Zwakke botten en botontkalking
Bij een structureel calciumtekort kan iemand na verloop van tijd
botontkalking (osteoporose) krijgen. Kinderen in de groei die dagelijks minder dan 125 milligram calcium gebruiken, kunnen verschijnselen krijgen van de Engelse ziekte (= rachitis), een aandoening van je skelet. Hierdoor ontstaan kromme benen.
Bij lage calciumwaarden zullen je botten waarschijnlijk zwak worden, wat de gevoeligheid voor osteoporose en botbreuken verhoogt. Op de lange termijn kunnen zwakke botten ook van invloed zijn op je lengte je algehele kracht. Ouders moeten ervoor zorgen dat hun kinderen calciumrijk voedsel eten, vooral tijdens hun groeiperiode. Ouderen, vooral vrouwen na de overgang, moeten overwegen om calciumsupplementen in te nemen om botverlies en fracturen te voorkomen die komen door broze botten.
Verzwakt immuunsysteem
Calcium is ook nodig voor het behoud van een gezond immuunsysteem, dat het lichaam helpt bij het bestrijden van virussen, bacteriën en schimmels. Dit is de reden waarom mensen met een tekort aan calcium meer kans hebben op gewone
verkoudheden en infecties. Bovendien is calcium een van de belangrijkste alkalische mineralen die het zuurstofgehalte in je bloed verhogen. Bacteriën en schimmels kunnen niet overleven in een alkalische omgeving. Het ondersteunt ook het genezingsproces van wondjes en verwondingen.
Moeite met afvallen door calciumtekort /
Bron: Istock.com/VladimirFLoydMoeite om af te vallen
Inname van voldoende calcium is belangrijk voor een gezond lichaamsgewicht. In feite is gebleken dat de meeste mensen met
overgewicht en obesitas de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid calcium niet binnenkrijgen. Dus als je moeite hebt om af te vallen, kan dit te wijten zijn aan een gebrek aan calcium. Calcium in de voeding speelt een centrale rol in de regulering van het energiemetabolisme dat gewichtsverlies versnelt, terwijl calciumarme diëten juist gewichtstoename en vettoename versnellen. In een in 2009 gepubliceerd onderzoek in de British Journal of Nutrition wordt benadrukt dat het stimuleren van calciumgebruik leidt tot gewichtsverlies, doch alleen bij mensen wiens dieet calciumarm is.
Premenstrueel syndroom (PMS)
Het premenstrueel syndroom (PMS) duidt op een groep klachten of symptomen die bij sommige vrouwen vlak voor de menstruatie optreden. De symptomen zijn humeurigheid, verlangen naar voedsel,
opgeblazen gevoel en krampen. Bij PMS blijkt vooral een
vitamine B-tekort in combinatie met een mineralentekort een rol te spelen. Vooral
vitamine B6 wordt gemist. Daarnaast blijkt er een tekort te zijn aan calcium,
magnesium in combinatie met vitamine D.
Calcium ondersteunt cyclische fluctuaties tijdens de menstruatiecyclus, waardoor de ernst van PMS wordt verminderd en voorkomen. Het helpt zelfs bij krampen en andere gerelateerde symptomen vanwege zijn rol in oestrogeenontgifting, het uit je lichaam verwijderen van overtollige oestrogeen. Calciumsupplementen kunnen helpen bij vrouwen met PMS om hun klachten te verminderen.
Slapeloosheid /
Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.comSlaapproblemen
Slaapproblemen of
slapeloosheid leidt tot
slaapgebrek en dat is van directe invloed op je stemming en arbeidsproductiviteit. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van slapeloosheid en calciumdeficiëntie is er slechts een van. Calcium helpt bij de aanmaak van melatonine, het slaaphormoon dat de slaap-waakcyclus van het lichaam helpt onderhouden. Het melatonineniveau is het hoogst vlak vóór het slapen gaan tot aan ongeveer 2.00 uur s nachts. Bij een calciumtekort wordt de melatonineproductie belemmerd. Bovendien werkt calcium ook als een natuurlijk ontspannend middel. Als je problemen hebt om in slaap te vallen of lang genoeg in slaap te blijven en je niet uitgerust wakker wordt, is het verstandig om je calciumniveau te laten controleren. Zelfs het drinken van een glas warme melk voor het slapengaan kan de slaap bevorderen.
Witte plekjes op nagels
Het is een misvatting dat
witte plekjes op de nagels of het afbrokkelen van de nagels een teken zijn van een calciumgebrek.
Broze nagels en droge huid
Zwakke of
broze vingernagels kan het gevolg zijn van een calciumgebrek. Calciumgebrek is zichtbaar in je huid en nagels. Gebrek aan calcium maakt je
huid droog en je nagels zwak en broos. Onze botten en nagels worden sterk beïnvloed door calciumgebrek.
Tintelingen
Een
doof gevoel en
tintelende vingers kan komen door een calciumgebrek. Een
branderige huid komt ook voor.
Vermoeidheid
Vitamine D-tekort kan leiden tot
depressie en
vermoeidheid.
De gevolgen van te veel calcium
Verhoogd calciumgebruik gedurende een beperkte periode, hoeft geen bijwerkingen te veroorzaken.Het binnenkrijgen van een te grote hoeveelheid calcium gedurende een langere periode, verhoogt echter het risico op
nierstenen bij sommige mensen. Voorts kan er verkalking van de
nieren en bloedvaatwanden optreden.
Onderzoek en diagnose: Hoe ontdek je een calciumtekort?
Het begint vaak met een vaag gevoel. Misschien heb je last van spierkrampen, tintelende vingers of zelfs botpijn. Dat kan allemaal wijzen op een tekort aan calcium, maar het kan ook iets heel anders zijn. Voordat je jezelf gek maakt met Googlen, is het slim om te kijken welke onderzoeken er zijn om dit aan te pakken. En ja, sommige zijn verrassend innovatief!
De klassieke route: bloedonderzoek
Bij een bloedonderzoek wordt gekeken naar je calciumspiegels in het bloed. Simpel, maar effectief. Er wordt gemeten hoeveel totaal calcium er in je bloed zit, maar soms wordt ook "ionized calcium" gemeten, wat een meer nauwkeurige indicatie geeft. Een laag niveau kan wijzen op een tekort, maar let op: je bloed kan nog normaal lijken terwijl je botten ondertussen calcium afstaan alsof het uitverkoop is.
24-uurs urinetest
Oké, misschien niet het meest glamoureuze onderzoek, maar een 24-uurs urinetest kan veel vertellen. Hiermee meet de arts hoeveel calcium je via de urine verliest. Te veel verlies? Dan werkt je lichaam niet helemaal zoals het zou moeten. Het kan een teken zijn dat je dieet tekortschiet of dat je nieren calcium niet goed vasthouden.
DEXA-scan: je botten onder de loep
Dit is het moment waarop je botten echt in de spotlight staan. Een DEXA-scan (of botdichtheidsmeting) meet hoe stevig je botten zijn. Het is een soort röntgenfoto die nauwelijks straling gebruikt. Als je botdichtheid lager is dan normaal, kan dat wijzen op langdurige calciumtekorten. Het leuke is dat je meteen inzicht krijgt in hoe je botten het doen ten opzichte van iemand van jouw leeftijd.
PTH-test: check je hormonen
Parathormoon (PTH) is een hormoon dat je calciumhuishouding regelt. Als je calciumgehalte laag is, kan het zijn dat je PTH te hard werkt om calcium uit je botten vrij te maken. Dit is geen goed nieuws voor je botten, maar gelukkig makkelijk te meten met een bloedtest. De test geeft een goed beeld van hoe je lichaam met calcium omgaat.
Magnesium- en fosfaatspiegels
Dit klinkt misschien een beetje als hogere scheikunde, maar magnesium en fosfaat spelen ook een rol in je calciumspiegels. Een tekort aan magnesium kan bijvoorbeeld je calciumhuishouding compleet in de war gooien. Artsen kijken daarom vaak ook naar deze waardes. Alles in balans houden is de sleutel hier.
Innovatieve technieken: botbiopsie
Voor de diehards onder ons: een botbiopsie. Dit is niet standaard en wordt alleen gedaan als er écht twijfel is over de oorzaak van botproblemen. Hierbij wordt een klein stukje botweefsel uit je bekken gehaald en onder de microscoop bekeken. Het is een wat ingrijpend onderzoek, maar het geeft heel gedetailleerde informatie.
Calciumabsorptietest
Nieuwsgierig of je lichaam überhaupt calcium opneemt? Met een calciumabsorptietest drink je een calciumhoudend drankje met een radioactieve tracer. Klinkt spannend, maar het is veilig en geeft inzicht in hoe goed je darmen calcium opnemen. Vooral bij mensen met spijsverteringsproblemen is dit onderzoek goud waard.
DNA-testen: genetica als sleutel
Een wat meer futuristische optie: genetische testen. Hiermee kun je ontdekken of je aanleg hebt voor calciumtekorten of botproblemen zoals osteoporose. Het is misschien nog niet standaard in elke praktijk, maar wie weet wordt dit allengs de norm.
De kracht van een goede anamnese
En vergeet niet dat een gesprek met een arts al heel veel kan opleveren. Die kramp in je benen of dat vermoeid gevoel? Misschien eet je gewoon te weinig calciumrijke voeding. Soms is een uitgebreide vragenlijst de eerste stap naar een oplossing.
Wat kun je zelf doen?
Als je vermoedt dat je een tekort hebt, kun je je voeding bijhouden en letten op symptomen. Een voedingsdagboek, gecombineerd met je klachten, kan je arts helpen om sneller een diagnose te stellen. Maar wacht niet te lang – calciumtekorten kunnen op de lange termijn ernstige gevolgen hebben voor je botten en gezondheid.
Dus, of je nu een bloedtest laat doen, een DEXA-scan overweegt, of gewoon je eetgewoontes aanpast: actie ondernemen is belangrijk.
Behandeling: Hoe pak je een calciumtekort aan?
Een calciumtekort behandelen is niet zomaar een kwestie van een glas melk drinken en klaar. Het vraagt om een aanpak die past bij jouw lichaam en situatie. Gelukkig zijn er genoeg opties, van simpele veranderingen in je voeding tot geavanceerde medische behandelingen. Laten we er eens induiken!
Spinazieblaadjes /
Bron: Lecic/Shutterstock.comHet fundament: je voeding aanpassen
Eerst en vooral: kijk eens naar wat er op je bord ligt. Calcium zit in veel producten, maar als je die niet genoeg binnenkrijgt, is dat een gemiste kans. Denk aan melk, kaas, yoghurt, groene groenten (zoals broccoli en spinazie), en zelfs noten en zaden. Veganist? Geen probleem! Verrijkte plantaardige melk en tofu zijn uitstekende alternatieven.
- Een snelle tip: combineer calciumrijke voeding met vitamine D. Een plakje kaas op je volkorenbrood en daarna een wandeling in de zon? Perfect!
Calcium- en vitamine D-supplementen
Als voeding niet voldoende is, kunnen supplementen een uitkomst zijn. Calciumtabletten zijn er in allerlei vormen, zoals calciumcitraat of -carbonaat. Maar let op: te veel supplementen kunnen bijwerkingen geven, zoals verstopping of zelfs nierstenen. Altijd eerst even overleggen met je arts.
En vergeet vitamine D niet. Dit hormoon helpt je lichaam calcium op te nemen. Vaak krijg je een gecombineerde supplementvorm. Slim én handig!
Verrijkte voedingsmiddelen
Wist je dat sommige producten speciaal verrijkt zijn met calcium? Denk aan ontbijtgranen, vruchtensappen en sojaproducten. Deze bieden een makkelijke manier om ongemerkt extra calcium binnen te krijgen. Check de etiketten, want je hebt meer keuze dan je denkt.
Medische behandelingen: injecties of infusen
Bij een ernstig tekort, of als je lichaam calcium echt niet goed opneemt, kan een arts kiezen voor een calciuminfuus. Dit wordt direct in je bloedbaan toegediend en werkt snel. Calciumgluconaat of calciumchloride zijn veelgebruikte vormen. Het klinkt misschien spannend, maar het kan een lifesaver zijn bij acute tekorten, bijvoorbeeld als je hartspier erdoor beïnvloed wordt.
Actief werken aan je botgezondheid
Beweging, en dan vooral gewichtdragende oefeningen zoals wandelen of lichte krachttraining, helpt je botten sterker te worden. Combineer dit met een calciumrijk dieet, en je geeft je botten een dubbele boost.
- Een leuke anekdote? Een oudere dame, Maria, begon met simpele squats na haar ontbijt. Binnen een jaar was haar botdichtheid verbeterd. Het hoeft niet zwaar of ingewikkeld te zijn – consistentie is key!
Innovatieve behandelingen: biologics en meer
Voor mensen met ernstige botproblemen, zoals osteoporose door langdurig calciumtekort, zijn er nieuwe medicijnen beschikbaar. Biologics zoals denosumab (Prolia) kunnen botafbraak verminderen. Daarnaast zijn er medicijnen die botgroei stimuleren, zoals teriparatide. Dit is geen standaardbehandeling, maar kan een gamechanger zijn voor risicogroepen.
Magnesium en fosfor in balans brengen
Soms is een calciumtekort niet alleen een kwestie van te weinig calcium, maar ook van verstoringen in andere mineralen. Magnesium en fosfor spelen hierbij een rol. Supplementen of dieetcorrecties kunnen helpen om deze balans te herstellen. Denk aan voedingsmiddelen zoals amandelen, vis, of donkere bladgroenten.
Hormonale behandelingen
Voor vrouwen na de menopauze kan hormoonvervangende therapie (HRT) helpen om botverlies tegen te gaan en calcium in de botten te houden. Dit is niet voor iedereen geschikt, maar kan effectief zijn in combinatie met andere behandelingen.
Urtica dioica (grote brandnetel) van Thomé, Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz 1885 /
Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)Alternatieve benaderingen: ayurveda en kruidengeneeskunde
Sommige mensen zweren bij kruiden zoals alfalfa of
brandnetel, die rijk zijn aan calcium. In de ayurvedische geneeskunde wordt vaak ashwagandha voorgeschreven om botgezondheid te ondersteunen. Dit is geen vervanging voor medische behandelingen, maar kan een aanvulling zijn voor wie openstaat voor natuurlijke remedies.
Voorkomen is beter dan genezen
Misschien cliché, maar oh zo waar. Zorg ervoor dat je dagelijks voldoende calcium binnenkrijgt en combineer dit met vitamine D. Een gezonde leefstijl met beweging en goede voeding is je beste wapen tegen tekorten.
En onthoud: laat een calciumtekort nooit op z’n beloop. Het kan allengs ernstige gevolgen hebben voor je botten, spieren en zelfs je hart. Dus pak het aan – je gezondheid verdient het!
Preventie van een calciumtekort
Calcium is essentieel voor sterke botten en tanden, maar het doet meer dan dat – het houdt je spieren en zenuwen soepel aan de gang en zorgt ervoor dat je hart ritmisch klopt. Een tekort aan calcium kan op de lange termijn leiden tot botontkalking en spierkrampen. Gelukkig is het eenvoudig om je calcium op peil te houden!
Hoe voorkom je een calciumtekort?
- Melk, kaas, en yoghurt zijn klassieke toppers. Zuivelproducten zijn de snelste bron van calcium.
- Groene bladgroenten zoals spinazie, boerenkool en broccoli zijn verrassend goede opties voor wie liever plantaardig eet.
- Verrijkte producten zoals plantaardige melk en ontbijtgranen bevatten vaak toegevoegde calcium. Check de etiketten!
- Noten en zaden, vooral amandelen en chiazaad, zitten boordevol calcium en zijn een smakelijke snack.
- Suppletie kan helpen als je dieet tekortschiet, maar altijd eerst overleggen met een arts.
Blijf gevarieerd eten, beweeg voldoende, en geniet van wat je op je bord hebt liggen. Zo houd je jouw calciumgehalte gezond en voorkom je problemen op de lange termijn!
Extra inname van calcium tijdens de zwangerschap leidt tot een kwart minder zwangerschapsvergiftigingen. Dit blijkt uit onderzoek van de Universiteit Maastricht en het Maastricht UMC+.¹ Wanneer verloskundigen en gynaecologen aan alle zwangere vrouwen zouden adviseren om calciumsupplementen te gebruiken tijdens de zwangerschap, kan dit leiden tot een vermindering van het aantal gevallen van pre-eclampsie (
zwangerschapsvergiftiging) met meer dan een kwart. Bovendien kan dit een besparing opleveren van bijna 8 miljoen euro per jaar aan gezondheidszorgkosten.
Noot:
- Maastricht University.Advies extra calciumgebruik kan leiden tot een kwart minder gevallen van zwangerschapsvergiftiging. Persbericht, 22 januari 2016, www.maastrichtuniversity.nl (voor de laatste keer geraadpleegd op 23-1-2016)
Lees verder