Fosfortekort: symptomen en behandeling tekort aan fosfor

Fosfortekort: symptomen en behandeling tekort aan fosfor Fosfor of fosfaat is een mineraal en samen met het mineraal calcium geeft het stevigheid aan de botten en de tanden. De belangrijkste voedselbronnen zijn melk(producten), kaas, vis, vlees, peulvruchten en volkoren producten. Groenten en fruit bevatten slechts kleine hoeveelheden fosfor. Over het algemeen zal iemand niet zo snel een fosfortekort krijgen, omdat het zo ruim beschikbaar is in het dagelijkse eten. Symptomen van een fosfortekort zijn onder meer pijn in spieren, gewrichten en botten en een gebrek aan eetlust. Behandeling van een fosfortekort kan bestaan uit orale suppletie. Buitensporig hoge niveaus van fosfor in het bloed is een zeldzaam verschijnsel.

Fosfor/fosfaat

Fosfor is een mineraal dat in totaal ongeveer 1% van het lichaamsgewicht een mens uitmaakt. Het is aanwezig in elke cel van het lichaam, maar het merendeel van de fosfor in het menselijk lichaam is aanwezig in botten en tanden.

Functie van fosfor

De belangrijkste functie van fosfor is in de vorming van botten en tanden. Tevens is fosfaat betrokken bij de energiestofwisseling in het lichaam. Het mineraal is nodig voor de koolhydraat-, vet- en eiwitstofwisseling. Fosfor activeert vitamine uit het vitamine B complex. Het verhoogt het uithoudingsvermogen en gaat vermoeidheid tegen. Het helpt ook bij het samentrekken van spieren. Het is voorts nodig om de nieren goed te laten werken, voor het behoud van een regelmatige hartslag en het speelt een rol in de zenuwgeleiding. Het is al met al een veelzijdig mineraal.

Melk bevat fosfor / Bron: Stefan Kühn, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Melk bevat fosfor / Bron: Stefan Kühn, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

In welke voeding zit fosfor?

De belangrijkste voedselbronnen zijn melk(producten), kaas, vis, vlees, peulvruchten en volkoren producten. Groenten en fruit bevatten slechts kleine hoeveelheden fosfor.

Om een beeld te krijgen van de hoeveelheid fosfor in voeding:
  • 1 glas halfvolle melk (150 ml) bevat 140 mg fosfor;
  • Een plak kaas (20 gram) bevat 100 mg fosfor;
  • 100g vis bevat maar liefst 200 mg fosfor;
  • 75g vlees (75 gram) bevat 185 mg fosfor;
  • 50g peulvruchten bevat 80 mg fosfor.

Fosfortekort oorzaak

Over het algemeen zal iemand niet zo snel een fosfortekort krijgen, omdat het zo ruim beschikbaar is in het voedsel dat een mens dagelijks tot zich neemt. Volgens het Voedingscentrum komt een fosfortekort vooral voor bij overmatig gebruik van geneesmiddelen, waaronder maagzuurremmers. Ook onder alcoholisten komt het nogal eens voor.

Alcohol belemmert fosfaatabsorptie / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.comAlcohol belemmert fosfaatabsorptie / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com
Er zijn vier belangrijke mechanismen waarbij hypofosfatemie kan optreden:
  • Redistributie van fosfaat van de extracellulaire vloeistof naar de cellen;
  • Verminderde darmabsorptie van fosfaat;
  • Verhoogde urinefosfaatuitscheiding (renaal verlies);
  • Alcoholgebruik: alcohol belemmert fosfaatabsorptie (de opname van fosfaat).

Redistributie

  • Respiratoire alkalose (een te hoge basiciteit van je bloed door te snel of te diep ademen):
    • Beademde patiënten;
    • Astma;
    • Sepsis;
    • Salicylaatintoxicatie of salicylaatvergiftiging (salicylaat is de werkzame stof in aspirine);
    • Hyperthermie (een warmtebehandeling die soms wordt gebruikt bij kanker).
  • Refeeding-syndroom (welke kan ontstaan wanneer ernstig ondervoede patiënten te snel starten met volledige voeding);
  • Hungry bone-syndroom;
  • Herstel van diabetische ketoacidose (een complicatie van diabetes type 1);
  • Medicatie:
    • Insuline;
    • β2-agonisten (worden gebruikt in astmamedicijnen).

Misbruik van maagzuurremmers zorgt voor verminderde opname van fosfor / Bron: Stevepb, PixabayMisbruik van maagzuurremmers zorgt voor verminderde opname van fosfor / Bron: Stevepb, Pixabay

Verminderde darmabsorptie


Renaal verlies

  • Hyperparathyreoïdie, een aandoening waarbij door overactiviteit van de bijschildklieren te veel parathyreoïdhormoon (PTH) geproduceerd wordt;
  • Vitamine D-tekort;
  • Eerste periode na niertransplantatie;
  • Fanconisyndroom, waarbij de nierbuisjes door een gendefect zijn getroffen;
  • Alcoholisme.

Alcoholgebruik

Overmatig alcohol drinken kan leiden tot een fosfortekort.

Gevolgen en symptomen van een fosfortekort

Een tekort aan fosfor uit zich in de volgende klachten:

Wanneer huisarts raadplegen?

Als je je de laatste tijd vermoeid, zwak, en misschien zelfs een beetje verward voelt, kan er meer aan de hand zijn dan alleen een paar slechte nachten. Een fosfortekort zou wel eens de oorzaak kunnen zijn, want dit mineraal is cruciaal voor de energieproductie in je lichaam.

Fosfor is essentieel voor de productie van ATP, de energiebron van elke cel in je lichaam. De eerste tekenen van een tekort kunnen subtiel zijn: spierzwakte, botpijn, of moeite met concentreren. Het voelt alsof de batterij van je lichaam leeg is, en je gewoon niet de energie hebt die je gewend bent. Raadpleeg dan je huisarts voor onderzoek.

Onderzoek en diagnose

Bij een vermoeden van fosfortekort laat je een eenvoudige bloedtest doen. Hierin wordt het fosfaatgehalte in je bloed gemeten. Normaal gesproken ligt dit tussen de 0,8 en 1,5 mmol/L. Als jouw waarden daaronder liggen, is er reden tot zorg.

Blijkt uit de test dat je fosfaatgehalte inderdaad laag is? Dan is het tijd om de oorzaak te achterhalen. Dit kan van alles zijn, van een tekort in je voeding of problemen met je spijsvertering tot alcoholmisbruik, of zelfs een verhoogde uitscheiding via je nieren. Soms zijn aanvullende tests nodig, zoals nierfunctietests, of onderzoeken naar je spijsvertering, of een botdensitometrie als er zorgen zijn over botontkalking.

Als je bloedwaarden laag zijn en je klachten overeenkomen, is de diagnose fosfortekort waarschijnlijk. Gelukkig is de oplossing vaak eenvoudig: suppletie met fosfaat en het aanpakken van de onderliggende oorzaak kunnen ervoor zorgen dat je energie snel terugkomt.

Behandeling van een fosfortekort

Bij een mild verlaagd fosforgehalte in het bloed waarbij je veder geen klachten hebt, is een behandeling niet altijd nodig. In dat geval zal de arts een afwachtend beleid volgen. Orale of intraveneuze suppletie van fosfor wordt gedaan bij milde of ernstige hypofosfatemie, waarbij je ook duidelijk klachten ervaart.

Teveel fosfor

Buitensporig hoge niveaus van fosfor in het bloed is een zeldzaam verschijnsel. Met een normale voeding bij een normale gezondheid kan iemand nooit te veel fosfor binnenkrijgen. Een overschot komt vrijwel alleen voor bij mensen met een ernstige nierziekte, waarbij deze te weinig fosfaat uitscheiden. Op den duur kan hierdoor botontkalking ontstaan.

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)

Hieronder staan de aanbevelingen van de Nederlandse Gezondheidsraad over hoeveel fosfor iemand dagelijks ongeveer zou moeten binnenkrijgen (in milligram).

ADH fosfor Kinderen
  • 6-11 maanden: 420
  • 1-2 jaar: 470
  • 2-5 jaar: 470
  • 6-9 jaar: 540

ADH fosfor Mannen
  • 9-13 jaar: 700
  • 14-20 jaar: 700
  • 21-50 jaar: 600
  • 50-70 jaar: 600
  • > 70 jaar: 600

ADH fosfor Vrouwen
  • 9-13 jaar: 700
  • 14-20 jaar: 700
  • 21-50 jaar: 600
  • 50-70 jaar: 600
  • > 70 jaar: 600
  • Zwangere vrouwen: 700
  • Vrouwen die borstvoeding geven: 900

Lees verder

© 2011 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Betekent gebrek aan fosfor einde van de mensheid?Betekent gebrek aan fosfor einde van de mensheid?Mondiale milieuproblemen zoals het broeikaseffect, de aantasting van de ozonlaag, zure regen of de kap van het tropische…
Fosfor, het allesregulerende mineraalFosfor is een belangrijk mineraal dat 1% van ons lichaamsgewicht uitmaakt. Fosfor zit in elke lichaamscel. Fosfor speelt…
Urine door fosfor te kostbaar om zomaar weg te spoelenUrine door fosfor te kostbaar om zomaar weg te spoelenVeel mensen denken met enige huivering aan de dag dat de laatste druppel aardolie naar boven wordt gehaald. Maar misschi…
Fosfor: Het elementFosfor: Het elementFosfor is een scheikundig element met symbool P. Het is een niet-metaal dat in verschillende kleuren kan voorkomen waarv…

Verslaafd aan suikerVerslaafd aan suikerHeb jij ook iedere dag zoveel trek in zoetigheid? Denk je er steeds aan en kan je er echt niet vanaf blijven? Grote kans…
Magnesium: functie, voeding en oorzaak van magnesiumtekortMagnesium: functie, voeding en oorzaak van magnesiumtekortMagnesium is een mineraal dat allerlei belangrijke functies vervult in het menselijk lichaam. Zo speelt het een rol in d…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/daizuoxin
  • Berkow R, Beers MH et al: Merck Manual Medisch handboek; Bohn Stafleu Van Loghum, 2000.
  • Het Acute Boekje. Hypofosfatemie. https://www.hetacuteboekje.nl/hoofdstuk/acute_water-_en_elektrolytstoornissen/hypofosfatemie.html (ingezien op 11-9-2017)
  • http://www.voedingscentrum.nl
  • http://www.vitamine-info.nl
  • Martin Sulman. Mens & Gezondheid. https://mens-en-gezondheid.nl/ (ingezien op 30-8-2024)
  • UpToDate. Causes of hypophosphatemia. https://www.uptodate.com/contents/causes-of-hypophosphatemia#subscribeMessage (ingezien op 11-9-2017)
  • Afbeelding bron 1: Stefan Kühn, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Marian Weyo/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 3: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 4: Tsester, Wikimedia Commons (CC0)
Reacties

Joost, 03-07-2016
Ik heb ook tekort terwijl ik meer dan genoeg tot me neem.
Snap er niets van. Wat nu? Reactie infoteur, 12-08-2016
U kunt het beste met uw (huis)arts bespreken wat hier de oorzaak van kan zijn. Volgens het Voedingscentrum kan een persoon alleen door overmatig gebruik van geneesmiddelen, waaronder maagzuurremmers, een tekort aan fosfor oplopen.

Cobbaert Martine, 31-01-2013
Ik ben deze morgen bij de kinesiste geweest voor massage van mijn rug. Ik heb waarschijnlijk fibromyalgie. Zal deze avond de uitslag vd huisarts weten. De kinesiste zegt dat een fosfor kuur kan helpen. Klopt dit? Reactie infoteur, 02-02-2013
Over fibromyalgie en voeding / voedingssupplementen: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/70014-fibromyalgie-symptomen-oorzaak-behandeling-dieet-voeding.html

Tartuffel (2.971 artikelen)
Laatste update: 30-08-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Gezonde voeding
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.