Kalium: kaliumtekort symptomen + te hoog en kalium voeding
Kalium is een onmisbaar mineraal voor mensen. Kalium is essentieel voor de goede werking van alle cellen, weefsels en organen in het menselijk lichaam. Kalium is betrokken bij de stofwisseling en diverse andere lichaamsfuncties. Veel voedingsmiddelen bevatten kalium. Daarom levert een gezond en gevarieerd dieet voldoende kalium op. Aanhoudende diarree of braken kan leiden tot een kaliumtekort. Symptomen die kunnen optreden bij een kaliumtekort zijn onder meer een verminderde eetlust, lusteloosheid (moeheid) en spierpijn, spierzwakte, spierkrampen (bijvoorbeeld kramp in benen). Eén van de meest kwetsbare organen bij een kaliumtekort is de hartspier. Bij een kaliumtekort kunnen (in ernstige gevallen) hartritmestoornissen ontstaan, soms zelfs met dodelijke afloop. De nieren houden de hoeveelheid kalium in het lichaam constant. De kalium normaalwaarde ligt tussen 3,5 - 5,0 mmol/l.
Brood bevat kalium / Bron: Istock.com/Lyashik- Kalium
- Functie van kalium
- Kalium in voeding
- Kaliumtekort
- Symptomen van een tekort aan kalium
- Oorzaken van een kaliumtekort
- Teveel kalium
- Kalium normaalwaarde
- Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)
- Kalium in het kort
Kalium
Kalium is een mineraal dat zich vooral binnen de lichaamscellen bevindt. Het mineraal is onmisbaar voor het menselijk lichaam. Het is essentieel voor de goede werking van alle cellen, weefsels en organen.
Vers fruit / Bron: Istock.com/karelnoppeFunctie van kalium
Kalium is betrokken bij de stofwisseling en diverse andere lichaamsfuncties. Kalium is nodig bij de samentrekking van spiervezels en een goede geleiding van zenuwprikkels. Samen met het mineraal natrium (uit keukenzout) speelt het een rol bij het regelen van de bloeddruk. Kalium heeft een beschermend effect tegen hoge bloeddruk; voldoende kaliuminname is ook verbonden met een verlaagd risico op overlijden als gevolg van hart- en vaatziekten. Daarnaast is kalium samen met natrium belangrijk voor een goede vochthuishouding. Het helpt voorts bij de verwijdering van afvalstoffen uit het lichaam.Kalium in voeding
Veel voedingsmiddelen bevatten kalium. Daarom levert een gezond en gevarieerd dieet voldoende kalium op. Kalium komt vooral voor in groente en fruit (citrusvruchten, meloen, bananen, kiwi's, pruimen, en abrikozen), aardappelen, vlees en vis. Zalm, kabeljauw, bot, en sardines zijn goede bronnen van kalium. Het mineraal komt ook in brood, melk en noten voor. Sojaproducten en vegetarische hamburgers zijn ook goede bronnen van kalium.
De opname van kalium wordt negatief beïnvloed door o.a. koffie / Bron: Istock.com/PuwanaiSomwanKaliumtekort
Symptomen van een tekort aan kalium
Normaal gesproken is het menselijk lichaam zelf in staat om te zorgen voor de juiste hoeveelheid kalium. De nieren regelen dit. Wanneer er te veel kalium in het lichaam is, dan voeren de nieren het af via de urine en plas je het uit. Wanneer er te weinig kalium in het lichaam is, dan houdt je lichaam het juist vast. Circa 90 procent verlaat het lichaam via de urine en het overige deel via de ontlasting. Slecht een miniem deel wordt uitgezweet. Bij een verminderde kaliuminname zal het lichaam zo min mogelijk kalium uitscheiden.Oorzaken van een kaliumtekort
Een kaliumtekort ontstaat ten gevolge van een verstoord evenwicht tussen opname en uitscheiding. Zelden ontstaat dit door onvoldoende inname via de voeding, aangezien kalium in zoveel voedingsmiddelen voorkomt. Een tekort ontstaat dan ook vaak ten gevolge van een verhoogd verlies aan kalium. Oorzaken die hieraan ten grondslag kunnen liggen zijn aanhoudende diarree en/of braken. Een kaliumtekort kan tevens ontstaan door het gebruik van laxeermiddelen of diuretica, een middel dat de uitscheiding van water door de nieren bevordert, ook wel 'plaspillen' genoemd. Voorts kunnen verschillende zeldzame nier- en bijnieraandoeningen leiden tot lage kaliumspiegels. Ten slotte moet opgemerkt worden dat de opname van kalium negatief wordt beïnvloed door koffie, alcohol, bewerkte suiker, een koolhydraat-arm dieet en een te hoog zoutgebruik.De verschijnselen en klachten van een kaliumtekort zijn:
- verminderde eetlust;
Kalium zit o.a. in citrusvruchten / Bron: Istock.com/SVETLANA KOLPAKOVA - spierzwakte of spierkrampen;
- misselijkheid;
- lusteloosheid, vermoeidheid;
- prikkelbaarheid;
- (soms, in ernstige gevallen) onregelmatige hartslag of hartritmestoornissen.
Een verlaagde kaliumspiegel van het bloed wordt ook wel hypokaliëmie genoemd.
Teveel kalium
Kalium wordt bij overmaat via de nieren uitgescheiden. Bij een gebrekkige nierfunctie kan er een kaliumoverschot ontstaan. Ook kunnen bij bepaalde medicijnen voor de bloeddruk (bepaalde plaspillen en/of ACE-remmers) het kaliumgehalte in het bloed te hoog worden. Een teveel aan kalium kan hartritmestoornissen veroorzaken. Een te hoog kaliumspiegel van het bloed wordt ook wel hyperkaliëmie genoemd. Pas op met het nemen van kaliumsupplementen. Een overdosis kan leiden tot misselijkheid, diarree en ernstige hartritmestoornissen, in het ernstigste geval resulterend in plotseling overlijden.Kalium normaalwaarde
Een kaliumtest wordt door een (huis)arts meestal samen met andere elektrolyten zoals natrium en chloride aangevraagd, teneinde een algemene indruk te krijgen van de gezondheid van de patiënt. De (huis)arts kan de test ook aanvragen bij klachten die wijzen op een te hoog (hyperkaliëmie) of een te laag kalium (hypokaliëmie) in het bloed. Ten behoeve van de test wordt een buisje bloed afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. De meeste laboratoria hanteren voor de kaliumbepaling referentiewaarden van 3,5 - 5,0 mmol/l; dat is dan de kalium normaalwaarde. Bij een verhoogde kaliumconcentratie (hoger dan 5,0 mmol/l spreekt men van hyperkaliëmie en bij een verlaagde kaliumconcentratie (lager dan 3,5 mmol/l) spreekt men van hypokaliëmie.Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)
De Gezondheidsraad in Nederland heeft geen aanbevelingen opgesteld voor kalium. In Europa zijn er wel aanbevelingen gedaan van ongeveer 3,1 tot 3,5 gram kalium per dag voor volwassenen.Kalium in het kort
Kalium is een mineraal dat voorkomt in groente en fruit. Je lichaam heeft kalium nodig voor een goede werking van de spieren en het zenuwstelsel. Ook speelt kalium een rol in de samentrekking van spieren en de geleiding van zenuwprikkels. Voorts is kalium gunstig voor de bloeddruk. Als je bloeddrukverlagers of plastabletten gebruikt, kan je lichaam behoefte hebben aan extra mineralen, waaronder kalium. Vraag je huisarts om advies.Lees verder
Gerelateerde artikelen
Kalium: tekort of teveelKalium is een mineraal dat het lichaam nodig heeft om de vochtbalans op peil te houden. Een tekort, maar ook een teveel…
Fosfortekort: symptomen en behandeling tekort aan fosforFosfor of fosfaat is een mineraal en samen met het mineraal calcium geeft het stevigheid aan de botten en de tanden. De…
Magnesium: functie, voeding en oorzaak van magnesiumtekortMagnesium is een mineraal dat allerlei belangrijke functies vervult in het menselijk lichaam. Zo speelt het een rol in d…Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: istock.com/Tatiana Volgutova
- F. Hunter. Voeding die baat, voeding die schaadt. Complete gids over de invloed van voedsel op onze gezondheid. The reader's Digest BV, Amsterdam, Brussel, 2011.
- Ulrich Rückert: Vitaal met vitaminen - Hoe natuurlijke vitaminen en mineralen uw gezondheid verbeteren en u volop energie geven; UGN te Elburg, 1993.
- https://mens-en-gezondheid.nl/kalium-in-voeding-werking-en-tabel/
- www.uwbloedserieus.nl
- www.voedingscentrum.nl
- www.vitamine-info.nl
- Afbeelding bron 1: Istock.com/Lyashik
- Afbeelding bron 2: Istock.com/karelnoppe
- Afbeelding bron 3: Istock.com/PuwanaiSomwan
- Afbeelding bron 4: Istock.com/SVETLANA KOLPAKOVA
Reacties
Anna, 09-11-2016
Hallo,
Ik heb een laag kaliumgehalte van nu 2.8 maar dit schommelt nog wel eens door mijn darmkwaal😕 nu gebruik ik kaliumdrank omdat ik de Slow k niet goed verstaan. Maar hiermee krijgen we het niet voldoende op pijl. Zijn er andere dingen die ik er aan kan doen?
Reactie infoteur, 09-11-2016
Een gezonde voeding, rijk aan kalium, helpt mee een tekort aan kalium te verminderen. In deze folder wordt nader op dit onderwerp ingegaan: https://goo.gl/Qf7fUH.
G. Beulen, 06-11-2016
Ik heb een kaliumtekort door plastabletten. Kaliumtabletten veroorzaken onaangename bijwerkingen. Hoe op een gezonde (niet calorierijke manier) kalium verhogen?
Dank u.
Reactie infoteur, 09-11-2016
De belangrijkste bronnen van kalium worden in deze folder benoemd: https://goo.gl/Qf7fUH.
Thea, 25-09-2016
Ik ben 86 en ieder jaar wordt mijn bloed gecontroleerd. De assistente van de dokter twijfelde bij het kaliumgehalte. Ze vroeg of ik veel tomaten at. Ik zei nee, maar begrijp de associatie niet. Ze zei niet of het te laag of te hoog is. Omdat mijn bloeddruk goed is, maar mijn polsslag ca. 140 vraag ik mij af of dit aan een te hoog kaliumgehalte ligt.
Reactie infoteur, 15-10-2016
Een normale polsslag ligt tussen de 50 en 100 slagen per minuut. Het is verstandig de huisarts te raadplegen bij een polsslag sneller dan 120 per minuut. De mineralen natrium en kalium moeten in het lichaam in balans zijn. Een flink overschot aan kalium in het bloed kan bijvoorbeeld een versnelde hartslag veroorzaken. Onder meer tomaten bevatten veel kalium. In het vervolg kunt u het beste (door)vragen als de doktersassistente dingen opmerkt die u niet begrijpt.
Vulker, 17-05-2016
Wat te doen bij een te hoog kaliumgehalte, bijvoorbeeld minder fruit en koffie? Zijn er ook andere zaken welke je kunt doen om het kaliumgehalte omlaag te krijgen?
Reactie infoteur, 03-06-2016
De acute behandeling van de hyperkaliëmie berust op het direct verlagen van het K+ en het verminderen van de toxische (giftige) effecten, waarna definitieve therapie volgt welke is gericht op de oorzaak en eventuele verdere verwijdering van een overmaat aan kalium (bijvoorbeeld via het bevorderen van de urineflow, het stoppen van de medicatie verantwoordelijk voor het ontstaan van de hyperkaliëmie). De uiteindelijke aanpak verschilt per patiënt en zal ook afhankelijk zijn van de oorzaak. Lees hier verder: http://goo.gl/P6KYrf.
Esther, 05-02-2016
Weet iemand tot hoelang je kalium tabletten mag gebruiken? Ik gebruik deze nu al meer dan drie maanden en voel me er goed bij. Maar zit er een limiet aan? Bijvoorbeeld dat het ook te hoog kan worden het kalium gehalte? Moet je hier ook tussendoor mee stoppen?
Reactie infoteur, 06-02-2016
Voor kalium heeft de Gezondheidsraad geen aanbevelingen opgesteld. De behoefte hangt volgens het Voedingscentrum samen met de vochtbalans van het lichaam, en is daardoor niet alleen afhankelijk van hoeveel iemand binnenkrijgt via eten en drinken. Voor een goede bloeddruk is het belangrijk veel kalium binnen te krijgen in combinatie met weinig natrium of zout. In Scandinavië zijn in 2012 wel aanbevolen hoeveelheden afgeleid. Deze zijn voor volwassen mannen 3.500 milligram per dag en voor vrouwen 3.100 milligram per dag. (http://goo.gl/FALU19)
Lizzy, 19-06-2015
Ik moet vijf dagen natriumchloride tabletten(12x 500mg) slikken voor een onderzoek. Slik naast amlodipine en metoprolol ook triamtereen/epitizide. Mijn kalium was kortgeleden 4, dus goed. Nu krijg ik 5 dagen Slow-K, 2x 600 mg erbij. Loop ik dan een groot risico dat mijn kalium te hoog wordt?
Reactie infoteur, 19-06-2015
Het gaat om een goede balans tussen natrium en kalium. Kalium reguleert samen met chloor en natrium de vochtbalans en bloeddruk in het lichaam. Het mineraal gaat het bloeddrukverhogende effect van natrium tegen. Een verkeerde natrium/kaliumverhouding veroorzaakt een scheve balans. Hierdoor kan hypokaliëmie of juist hyperkaliëmie ontstaan.
Louwers Harry, 08-04-2013
Ben 84 jaar en heb bijna elke nacht vreselijke spierpijn (ondraaglijke pijn) in mijn benen.
Hangt dat samen met het kaliumniveau (te hoog of te laag) Gebruik plaspillen. Eet zeer gevarieerd met veel groente, fruit etc.
Reactie infoteur, 08-04-2013
Het vervelende van plastabletten is dat er ook extra kalium wordt afgescheiden. Kalium is nodig voor een goede prikkelgeleiding in de spieren. Eventuele bijwerkingen van plastabletten komen vaak door een kaliumtekort. Klachten die men dan kan krijgen, zijn onder meer:
- spierpijn of spierzwakte in de bovenbenen en armen
- ernstige vermoeidheid
- hartkloppingen
- flinke buikklachten
Als u last heeft van (één van) deze klachten, ga dan naar uw arts.
Sara, 25-02-2012
Hallo,
Ik heb al jaren kalium tekort. Bij ieder bloedonderzoek komt dat weer naar voren.
Ik geef niet veel over en heb ook geen last van diarree.
Ben ook nog aan medicijnen.
Wel ben ik vaak ontzettend moe, of ik nou lang of kort slaap, veel gedaan heb of niks gedaan heb, maakt geen verschil uit.
De dokter kwam laatst tot de conclussie dat dit 'blijkbaar bij mij hoort', kan dit kloppen?
Reactie infoteur, 27-02-2012
Er zijn mensen met een chronisch overmatig kaliumverlies, zie bijvoorbeeld: http://www.niernieuws.nl/?artid=4456&cat=5&all=yes&maand=2012-02#. Vraag uw huisarts wat hij/zij precies bedoeld met zijn/haar opmerking, maar ook wat er eventueel aan gedaan zou kunnen worden. Een tekort aan kalium kan soms ook een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen. Een voorbeeld is 'Hydrochloorthiazide', welke behoort tot de thiazide-plasmiddelen. Het voert overtollig vocht af en verlaagt de bloeddruk. Het wordt voorgeschrreven bij een hoge bloeddruk, hartfalen, oedeem, diabetes insipidus en nierstenen.
G. van der Linden, 05-08-2011
Ik heb kaliumtekort kan dat met medicijnen te maken hebben?
Ik slik 2 renitec tabletten en amlodipine.ik heb momenteel slow K 600 mg om het tekort aan te vullen.
Reactie infoteur, 07-08-2011
Een kaliumtekort kan ontstaan na hevig braken, ernstige diarree en door het gebruik van plaspillen (deze worden gebruikt bij hoge bloeddruk). Vraag uw huisarts om advies.
Elzejanneke, 01-06-2011
Mijn specialist meldde me dat mijn kalium gehalte wat te laag is, nu was ik jaren onder behandeling vanwege chronische hoge bloeddruk. Ik slik naast de medicatie voor de bloeddruk ook plaspillen. Ik was wat overdonderd door het telefoontje, omdat dit tevens de laatste keer is, ik hoef niet meer terug na jaren onder controle te zijn geweest. Mijn bloeddruk was de laatste keer goed, echter een 2 maanden daarvoor bij een andere arts veel te hoog. Ik ben ontzettend moe, voor een uur of 12 ben ik echt ziek van vermoeidheid, ook heb ik dan het gevoel of mijn lijf uit uitgereikte elastiekjes bestaat waardoor ik nauwelijks mezelf op de been kan krijgen. Eigenlijk vind ik het vreemd dat dit dan nu gelijk de afsluiting van jaren begeleiding is. De diëtiste vond dat ik te weinig jodium naar binnen kreeg, al met al maak ik me nu toch wel druk daarover. Temeer daar ik vroeger zwangerschaps vergiftiging en zwangerschaps suiker gehad heb bij 3 zwangerschappen.
Wat is het risico en welke raad zou u mij geven?
Reactie infoteur, 02-06-2011
Ik raad u aan dit met uw huisarts te bespreken. Hij kent uw medische situatie, hij kan u (verder laten) onderzoeken en u op basis daarvan adviseren.
Laatste update: 20-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Gezonde voeding
Bronnen en referenties: 11
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.