Nierfunctieonderzoek: onderzoek naar functioneren van nieren

Door nierfunctieonderzoek komt de arts meer te weten over de oorzaak van bepaalde klachten en het functioneren van de nieren. Gezonde nieren verwijderen afval en overtollig vocht uit het bloed. Bloedonderzoek toont aan of de nieren al dan niet goed in staat zijn om afvalstoffen te verwijderen. Urinetests kunnen aantonen hoe snel afvalstoffen uit het lichaam worden verwijderd en of de nieren ook abnormale hoeveelheden eiwit lekken. Creatinine is een afvalproduct; de creatininespiegels in het bloed kunnen variëren en elk laboratorium heeft zijn eigen normaalwaarden. In veel laboratoria ligt de normaalwaarde ergens tussen 0,6 tot 1,2 mg/dl. Hogere niveaus kunnen een teken zijn dat de nieren niet goed werken. Naarmate de nieraandoening vordert, neemt het creatininegehalte in het bloed toe. Bloedureumstikstof (BUN) wordt geproduceerd door de afbraak van voedseleiwitten. Een normaal BUN-niveau ligt tussen 7 en 20 mg/dl. Naarmate de nierfunctie afneemt, neemt het BUN-niveau toe.

• Nieren: functie en ligging
• Ligging van de nieren
• Functie van de nieren
• Nierfunctietest
• Symptomen van nierproblemen
• Nierfunctieonderzoek
• Urineonderzoek
• Serum creatinine waarde
• Bloedureumstikstof
• Geschatte glomerulaire filtratiesnelheid
• Onderzoek naar het functioneren van de nieren
• Urineonderzoek van 24 uur
• Bloedstalen
• Behandeling een nierziekte in en vroeg stadium

Nieren: functie en ligging

Ligging van de nieren

Je hebt twee boonvormige nieren aan weerszijden van je wervelkolom, die elk ongeveer zo groot zijn als een menselijke vuist. Ze bevinden zich achter je buik en onder je ribbenkast.

Functie van de nieren

Je nieren spelen verschillende vitale functies bij het behouden van je gezondheid. Een van de belangrijkste taken van de nieren is om afvalstoffen uit het bloed te filteren. De afvalstoffen verdwijnen via de urine weer uit het lichaam. Nieren zijn in feite de belangrijkste filters in je lichaam. De nieren zorgen ook voor een goede balans tussen het water in het lichaam en de overige lichaamsvloeistoffen. Je nieren zorgen ervoor dat overtollig vocht uit het bloed wordt gehaald. Bovendien zijn de nieren van cruciaal belang voor de productie van vitamine D (inactief vitamine D wordt door de nieren omgezet in actief vitamine D), rode bloedcellen en hormonen die de bloeddruk regelen.

Nierfunctietest

Als de arts denkt dat je nieren mogelijk niet goed werken, dan heb je mogelijk nierfunctietesten nodig. Dit zijn eenvoudige bloed- en urinetesten die problemen met je nieren kunnen vaststellen. Mogelijk moet je ook nierfunctietests uitvoeren als je andere aandoeningen hebt die schadelijk kunnen zijn voor de nieren, zoals diabetes of hoge bloeddruk. Ze kunnen ook nuttig zijn om deze aandoeningen op te volgen.

Symptomen van nierproblemen

Symptomen die kunnen wijzen op een probleem met je nieren zijn onder meer:

• hoge bloeddruk;
• bloed in de urine;
• frequente aandrang om te plassen (vaak plassen);
• moeite om te beginnen met plassen;
• pijnlijk urineren;
• zwelling van de handen en voeten door een opeenhoping van vocht in het lichaam (oedeem).

Een enkel symptoom hoeft niet iets ernstigs te betekenen. Wanneer meerdere symptomen zich tegelijk voordoen, kan dat betekenen dat je nieren niet goed werken. Nierfunctietests kunnen helpen bij het vaststellen van de oorzaak.

Nierfunctieonderzoek

Om de nierfunctie te testen, zal de arts een reeks onderzoeken laten verrichten ter bepaling van de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR). De GFR geeft aan hoe snel de nieren afvalstoffen uit het lichaam verwijderen.

Urineonderzoek

Een urineonderzoek screent de aanwezigheid van eiwit en bloed in de urine. Proteïnurie is een toestand die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van meer dan normale hoeveelheden eiwit in de urine. Er zijn veel mogelijke redenen voor eiwitten in de urine, die niet allemaal verband houden met ziekten. Infectie verhoogt het urineproteïne, maar dat geldt ook voor een zware fysieke training (intensief sporten). De arts kan deze test na enkele weken herhalen om te zien of de resultaten hetzelfde zijn. De arts kan je ook vragen om 24-uurs urine te verzamelen voor aanvullend onderzoek. Aan de hand hiervan kan worden gezien hoe snel een afvalproduct, creatinine genaamd, uit je lichaam wordt verwijderd. Creatinine is een afbraakproduct van onder andere spierweefsel.

Serum creatinine waarde

De nierfunctie (ofwel GFR) wordt geschat met behulp van de serum creatinine waarde. Deze bloedtest onderzoekt of creatinine zich in je bloed opbouwt. De nieren filteren creatinine meestal volledig uit het bloed. Een hoog creatininegehalte duidt op een nierprobleem. Volgens de National Kidney Foundation is een creatinineniveau hoger dan 1,2 voor vrouwen en 1,4 voor mannen een teken van een nierprobleem.

Bloedureumstikstof

Bloedureumstikstof (BUN) controleert ook op afvalproducten in je bloed. BUN is het meten van de niveaus van bloedureumstikstof. Ureumstikstof is een afbraakproduct van eiwitten. Niet alle verhoogde BUN-waarden zijn echter het gevolg van nierbeschadiging. Veel voorkomende medicijnen, waaronder grote doses aspirine en sommige soorten antibiotica, kunnen ook het BUN-niveau verhogen. Het is belangrijk om je arts te vertellen welke medicijnen of supplementen je regelmatig gebruikt. Het kan nodig zijn om om een paar dagen voor de tetst te staken met bepaalde medicijnen. Doe dit alleen in overleg met je arts. Een normaal BUN-niveau ligt tussen de 7 en 20. Een hogere waarde kan wijzen op verschillende gezondheidsproblemen.

Geschatte glomerulaire filtratiesnelheid

De geschatte glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) in een indicatie van hoe goed de nieren afvalstoffen filteren. De test bepaalt de snelheid door naar factoren te kijken, zoals:

• testresultaten, specifiek creatinineniveaus;
• leeftijd;
• geslacht;
• raciale achtergrond;
• lengte;
• gewicht.

Elk resultaat lager dan 60 kan duiden op een nieraandoening.

Onderzoek naar het functioneren van de nieren

Nierfunctietests vereisen meestal een 24-uurs urineonderzoek en een bloedtest.

Urineonderzoek van 24 uur

De arts kan aan je vragen om gedurende 24-uur urine te verzamelen voor onderzoek in het laboratorium. Hierbij verzamel je gedurende 24 uur je urine in één of meerdere bokalen. Het geeft de arts een idee van hoeveel creatinine je lichaam in één dag uitdrijft.

Bloedstalen

Bloedstalen zijn kleine hoeveelheden bloed die van je worden afgenomen ten behoeve van laboratoriumonderzoek. BUN- en serumcreatininetesten vereisen bloedmonsters die zijn afgenomen in een dokterspraktijk, een polikliniek of ziekenhuis. De zorgverlener bindt daartoe een elastische band rond je bovenarm. Dit maakt de aderen beter zichtbaar. De zorgverlener zal het gebied rond de ader reinigen. Vervolgens wordt een holle naald door je huid in de ader ingebracht. Het bloed stroomt terug in een buisje die voor analyse naar een laboratorium wordt verzonden.

Behandeling een nierziekte in en vroeg stadium

De arts zal zich concentreren op het behandelen van de onderliggende aandoening als de testen wijzen op een nierziekte. De arts zal medicijnen voorschrijven om de bloeddruk onder controle te brengen als de tests duiden op hoge bloeddruk of hypertensie. In dat geval zijn ook leefstijl- en dieetaanpassingen nodig. Een gezonde leefstijl is te allen tijde belangrijk.

Als je diabetes hebt, zal de arts je mogelijk verwijzen naar een endocrinoloog. Dit type arts is gespecialiseerd in stofwisselingsziekten en kan ervoor zorgen dat je de best mogelijke bloedglucoseregulatie krijgt.

Als er andere oorzaken zijn van je abnormale nierfunctietests, zoals nierstenen of overmatig gebruik van pijnstillers, zal je arts de juiste maatregelen nemen om deze aandoeningen te behandelen.

Afwijkende testresultaten betekenen dat je waarschijnlijk de komende maanden regelmatig nierfunctietests zult moeten uitvoeren. Aan de hand hiervan kan de arts controleren of de ingezette behandeling aanslaat.

Lees verder

• Nieren: functie, ligging, anatomie en werking van de nieren
• Nierpijn: oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn
• Nierschade: symptomen chronische slecht werkende nieren
• Eiwit in de urine: oorzaken en symptomen van proteïnurie
• Nierfalen: symptomen en oorzaken van nierinsufficiëntie