Vitamine E-tekort: symptomen, oorzaken en behandeling

De symptomen van een vitamine E-tekort zijn bloedarmoede, neurologische symptomen en spierzwakte. Een vitamine E-gebrek ontstaat bijna nooit door onvoldoende inname van vitamine E, maar het komt vaak door bepaalde aandoeningen of stoornissen. Vitamine E is een vetoplosbare vitamine die werd ontdekt in de vroege jaren '30 van de 20e eeuw. Vitamine E is een krachtige biologische antioxidant. Antioxidanten beschermen levende cellen tegen de effecten van vrije radicalen. Vrije radicalen kunnen celschade veroorzaken, hetgeen kan bijdragen aan de ontwikkeling van hart-en vaatziekten en kanker. Diverse crèmes, zalven, oliën en shampoos bevatten ook vitamine E. Het is niet bewezen dat dit bijdraagt aan een gezonde huid. Ernstige verschijnselen als gevolg van een vitamine E-tekort komen slechts sporadisch voor en zijn vrijwel altijd het gevolg van een ernstige stoornis in de opname van voedingsstoffen. Mogelijke symptomen van een vitamine E-tekort zijn bloedarmoede en hersenschade.

• Wat is vitamine E?
• Functie en werking
• Vitamine E in voeding
• Symptomen van vitamine E-tekort
• Problemen met het immuunsysteem
• Problemen met het gezichtsvermogen
• Verlies van spiermassa en spierzwakte
• Hersenen
• Bloedarmoede
• Haarverlies
• Droge huid
• Beenkrampen
• Slagaderverkalking (atherosclerose)
• Vruchtbaarheidsproblemen
• Oorzaken vitamine E-gebrek
• Premature baby's
• Zeldzame aandoeningen van vetmetabolisme
• Vetmalabsorptie
• Behandeling van een vitamine E-tekort
• Teveel vitamine E is schadelijk
• Beroerte
• Prostaatkanker
• Bloedstolling
• Andere klachten
• Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)
• Voordelen van vitamine E
• Effectief
• Mogelijk effectief

Wat is vitamine E?

Vitamine E of alfa-tocoferol is een in vetoplosbare vitamine die fungeert als een antioxidant. Een antioxidant is in staat om de zeer schadelijke vrije radicalen te neutraliseren, waarmee het een belangrijke beschermer is voor de algemene gezondheid.

Functie en werking

Vitamine E heeft een antioxidatieve werking. Het is een antioxidant die beschermt tegen weefselschade, die wordt veroorzaakt door de zogeheten vrije radicalen. Vrije radicalen kunnen cellen, weefsels en organen beschadigen en bijdragen aan de ontwikkeling van hart-en vaatziekten en kanker. Vitamine E is ook belangrijk bij de vorming van rode bloedcellen en het in stand houden van spierweefsels en andere weefsels

Diverse crèmes, zalven, oliën en shampoos bevatten ook vitamine E. Het lokaal aanvullen van deze vitamine zou de cellen van de huid en het haar versterken, zo beweert men. Ook zouden nieuwgevormde littekens kunnen verdwijnen als dagelijks vitamine E olie op het litteken wordt aangebracht. Volgens het Voedingscentrum is dit echter niet door onderzoek aangetoond.

Vitamine E in voeding

Vitamine E wordt vooral aangetroffen in plantaardige oliën zoals maïs, zonnebloemolie en in plantaardige producten zoals granen, noten, zaden, spinazie en andere groene bladgroenten en fruit.

De beste manier om genoeg essentiële vitaminen binnen te krijgen is door een uitgebalanceerd en gevarieerd dieet.

Hieronder staat de top 10 voedingsmiddelen met vitamine E en de hoeveelheid per 100 gram:

1. Tarwekiemolie: Tarwekiemolie is de rijkste bron van vitamine E.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 149 mg
2. Zonnebloempitten: Zonnebloempitten zijn een heerlijke en knapperige snack.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 35 mg
3. Amandelen: Amandelen zijn niet alleen rijk aan vitamine E, maar ook aan gezonde vetten.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 25 mg
4. Hazelnoten: Hazelnoten zijn een andere goede nootachtige bron van vitamine E.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 15 mg
  Zonnebloempitten / Bron: Istock.com/susabell
5. Spinazie: Spinazie is een van de beste groene bladgroenten voor vitamine E.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 2 mg
6. Mango: Mango's zijn een heerlijke vrucht die ook vitamine E bevat.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 1,12 mg
7. Avocado: Avocado's zijn rijk aan gezonde vetten en vitamine E.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 2,07 mg
8. Broccoli: Broccoli is een voedzame groente met enige vitamine E.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 0,78 mg
9. Kiwi: Kiwi's zijn een smakelijke bron van vitamine E.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 1,5 mg
10. Tomaten: Tomaten zijn een veelzijdige groente die ook vitamine E bevatten.
• Vitamine E per 100 gram: Ongeveer 0,54 mg

Symptomen van vitamine E-tekort

Tekorten worden bij de mens slechts zeer zelden vastgesteld. Een tekort treedt gewoonlijk alleen op als gevolg van een ernstige stoornis in de opname van voedingsstoffen. De volgende symptomen kunnen ontstaan bij een vitamine E-tekort.

Problemen met het immuunsysteem

Vitamine E speelt een sleutelrol in de goede werking van het immuunsysteem. Vitamine E-tekort vertraagt de reactie van het immuunsysteem op schadelijke ziekteverwekkers. Als zodanig kan een persoon met een vitamine E-tekort vaker ziek worden en een langere ziekteduur ervaren. Bovendien kunnen symptomen van bepaalde (infectie)ziekten verergeren bij mensen met een vitamine E-deficiëntie.

Problemen met het gezichtsvermogen

Vitamine E vertraagt leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD), ook wel 'slijtage' van het netvlies genoemd. Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek. Het blijkt dat onvoldoende vitaminen E-concentraties het gezichtsvermogen aantast. Dit komt door schade aan oogcellen veroorzaakt door vrije radicalen. Vitamine E-tekort kan soms ook wazig zicht en nachtblindheid veroorzaken. De American Optometric Association (AOA) beveelt vitamine E aan om veel oogaandoeningen te voorkomen.

Verlies van spiermassa en spierzwakte

Bodybuilder's steken al jaren de loftrompet over vitamine E. Het speelt een rol bij het in stand houden van spier- en andere weefsels. Een ernstig vitamine E-tekort kan leiden tot spierzwakte en verlies van spiermassa.

Hersenen

Door een tekort van vitamine E in het lichaam, ontstaat een verweking van de hersenen. De afbraak van het centrale zenuwstelsel resulteert in slechte of afwezige reflexen, zenuwschade aan de handen en voeten met pijn, tintelingen en een verlies van gevoel en een verminderde coördinatie en een verlies van evenwicht.

Bloedarmoede

Een ernstig vitamine E-tekort kan leiden tot bloedarmoede (anemie). Bij bloedarmoede zijn er te weinig rode bloedcellen in het bloed of de rode bloedcellen werken niet voldoende. Rode bloedcellen zijn verantwoordelijk voor het zuurstof- en koolstofdioxidetransport tussen de longen en de andere weefsels in het lichaam. Zuurstof is essentieel voor de celgroei en het functioneren van de cel. Vitamine E-deficiëntie kan hemolytische anemie veroorzaken, waarbij de rode bloedcellen sneller worden afgebroken dan het beenmerg ze maakt. Symptomen bestaan uit vermoeidheid en kortademigheid,. Bijkomend leidt de afbraak van de rode bloedcellen tot geelzucht. Ook wordt de kans verhoogt op langetermijncomplicaties zoals galstenen en pulmonale hypertensie (een zeldzame ziekte waarbij de bloeddruk in de longslagader te hoog is).

Haarverlies

Vitamine E is essentieel voor een goede bloedcirculatie. Goede circulatie voedt de hoofdhuid, haarfollikels en houdt ze gezond. Een tekort aan vitamine E kan haarverlies veroorzaken.

Droge huid

Vitamine E is een belangrijk ingrediënt in veel lotions en moisturizers. Vitamine E zorgt namelijk voor voldoende vocht in de huid. Een vitamine E-tekort kan dan ook een droge huid veroorzaken.

Beenkrampen

Beenkrampen komen door een plotselinge, pijnlijke en onwillekeurige samentrekking van de spieren. Voetkrampen, kuitkrampen en beenkrampen komen vaak voor bij mannen en vrouwen.

Slagaderverkalking (atherosclerose)

Een tekort aan vitamine E is soms gerelateerd aan hart- en vaatziekten, zoals hartritmestoornissen. Gebrek aan vitamine E kan leiden tot atherosclerose bij kinderen.

Vruchtbaarheidsproblemen

Vitamine E handhaaft de gezondheid van het voortplantingssysteem. Een vitamine E-tekort kan leiden tot abortussen, miskramen en onvruchtbaarheid. Mannen kunnen last hebben van vergrote prostaat, impotentie en onvruchtbaarheid.

Oorzaken vitamine E-gebrek

Vitamine E-tekort is zeldzaam en wordt bijna nooit veroorzaakt door een slecht dieet. In plaats daarvan zijn er drie specifieke situaties waarbij een vitamine E-tekort kan optreden:

Premature baby's

Te vroeg geboren baby's met een zeer laag geboortegewicht.

Zeldzame aandoeningen van vetmetabolisme

Er is een zeldzame genetische aandoening, aangeduid als geïsoleerde vitamine E-deficiëntie of 'ataxie', veroorzaakt door mutaties in een bepaald gen. Deze personen hebben een extreem slechte capaciteit om vitamine E te absorberen.

Vetmalabsorptie

Er is wat voedingsvet nodig voor de absorptie van vitamine E uit het maag-darmkanaal. Iedereen die is gediagnosticeerd met cystische fibrose, personen bij wie (een deel van) hun maag is verwijderd, of die een maagverkleining hebben ondergaan, en personen met malabsorptieproblemen zoals de ziekte van Crohn, een leveraandoening, of exocriene pancreasinsufficiëntie, kunnen moeite hebben om vet te absorberen. Mensen die geen vet kunnen absorberen hebben vaak vettige ontlasting (of vetdiarree) of hebben chronische diarree en opgeblazen gevoel. Abetalipoproteinemie is een zeldzame erfelijke aandoening van vetmetabolisme, wat leidt tot een slechte absorptie van voedingsvet en vitamine E. De vitamine E-deficiëntie die verband houdt met deze ziekte, veroorzaakt problemen zoals slechte overdracht van zenuwimpulsen, spierzwakte en degeneratie van het netvlies dat blindheid kan veroorzaken. Daarnaast kan het kortedarmsyndroom als gevolg van een slechte opname van voedingsstoffen, zorgen voor vitamine E-deficiëntie.

Behandeling van een vitamine E-tekort

De behandeling bestaat uit een vorm van vitamine E-suppletie.

Teveel vitamine E is schadelijk

In 2004 verklaarde de American Heart Association dat hoge hoeveelheden vitamine E schadelijk kunnen zijn. Bij hoge doseringen van meer dan 500 milligram per dag, kan dit leiden tot klachten. Vitamine E is mogelijk onveilig als je het in hoge doses. Als je een aandoening hebt, zoals een hartziekte of diabetes, neem dan geen doses van 400 IE per dag of meer. Des te hoger de dosis, des te groter is het risico op ernstige bijwerkingen.

Beroerte

Er is enige bezorgdheid dat vitamine E de kans op een ernstige beroerte, een hersenbloeding, kan verhogen. Enkele onderzoeken tonen aan dat het nemen van vitamine E in doses van 300-800 IE per dag de kans op een hersenbloeding met 22% kan verhogen. Vitamine E kan evenwel de kans op een minder ernstige beroerte, een herseninfarct, verminderen.

Prostaatkanker

Er is tegenstrijdige informatie over het effect van vitamine E op de kans op prostaatkanker. Sommige onderzoeken suggereren dat het nemen van grote hoeveelheden multivitaminen plus een apart vitamine E-supplement de kans op prostaatkanker bij sommige mannen kan verhogen.

Bloedstolling

Zo kan vitamine E bij mensen met een vitamine K-tekort en bij mensen die behandeld worden met bloedverdunners, de bloedstolling beïnvloeden.

Andere klachten

Hoge doses kunnen ook misselijkheid, diarree, maagkrampen, vermoeidheid, zwakte, hoofdpijn, wazig zicht, uitslag en kneuzingen veroorzaken.

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH)

Volgens het Voedingscentrum hebben kinderen en volwassenen dagelijks de volgende hoeveelheden milligram vitamine E nodig:

• 1-4 jaar (man): 5,7 milligram
• 1-4 jaar (vrouw): 5,5 milligram
• 4-7 jaar (man): 7,8 milligram
• 4-7 jaar (vrouw): 7,1 milligram
• 7-10 jaar (man): 9,1 milligram
• 7-10 jaar (vrouw): 8,3 milligram
• 10-13 jaar (man): 10,1 milligram
• 10-13 jaar (vrouw): 9,5 milligram
• 13-16 jaar (man): 11,8 milligram
• 13-16 jaar (Vrouw): 10,6 milligram
• 16-19-jaar (man): 13,3 milligram
• 16-19-jaar (vrouw): 11,0 milligram
• 19-22 jaar (man): 13,0 milligram
• 19-22 jaar (vrouw): 9,9 milligram
• 22-50 jaar (man): 11,8 milligram
• 22-50 jaar (vrouw): 9,3 milligram
• 50-65 jaar (man): 10,7 milligram
• 50-65 jaar (vrouw): 8,7 milligram
• > 65 jaar (man): 9,4 milligram
• > 65 jaar (vrouw): 8,3 milligram
• Zwangeren: +0,6 milligram
• Borstvoedenden: +2,7 milligram

Omrekenen: 1 IE = 0,67 mg vitamine E

Voordelen van vitamine E

Effectief

In de volgende gevallen is vitamine E bewezen effectief:

• Ataxie met vitamine E deficiëntie (AVED), een erfelijke aandoening waardoor je moeite krijgt met het coördineren van bewegingen en het evenwicht (ataxie). Geassocieerd met vitamine E-deficiëntie. Deze stoornis veroorzaakt een ernstig vitamine E-tekort. Vitamine E supplementen worden gebruikt als onderdeel van de behandeling voor ataxie. Levenslange behandeling met vitamine E kan voorkomen dat de klachten erger worden.
• Vitamine E-tekort. Het nemen van vitamine E-supplementen is effectief voor het voorkomen en behandelen van vitamine E-deficiëntie.

Mogelijk effectief

Vitamine E is mogelijke effectief in onder meer de volgende situaties:

• Ziekte van Alzheimer. Vitamine E kan de verslechtering van geheugenverlies vertragen bij mensen met een matige vorm van Alzheimer.
• Blaaskanker. Het nemen van 200 IE vitamine E per dag gedurende meer dan 10 jaar lijkt sterfte door blaaskanker te voorkomen.
• Dementie. Onderzoek suggereert dat mannen die vitamine E en vitamine C gebruiken, een verminderde kans hebben op het ontwikkelen van verschillende vormen van dementie. Het lijkt echter niet het risico op het krijgen van Alzheimer te verminderen.
• Pijnlijke menstruatie (dysmenorroe). Het nemen van vitamine E vanaf 2 dagen voor de menstruatie tot 3 dagen erna, lijkt de ernst van de pijn en de duur van de klachten te verlichten, en het menstruele bloedverlies te verminderen.
• Nierproblemen bij kinderen (glomerulosclerose). Er is bewijs dat het nemen van vitamine E de nierfunctie bij kinderen met glomerulosclerose kan verbeteren.
• Granuloma annulare. Het toepassen van vitamine E op de huid lijkt helend te werken bij de huidziekte granuloma annulare.
• De ziekte van Huntington. Natuurlijke vitamine E (RRR-alfa-tocoferol) kan symptomen verbeteren bij mensen in een vroeg stadium van de ziekte van Huntington. Het lijkt echter niet te helpen in een vergevorderd stadium.
• Onvruchtbaarheid bij mannen. Het nemen van vitamine E (oraal) verbetert de zwangerschapsgraad voor mannen met vruchtbaarheidsproblemen.
• Ziekte van Parkinson. Onderzoek suggereert dat vitamine E-inname via voeding kan worden gekoppeld aan een verminderd risico op de ziekte van Parkinson. Het nemen van all-rac-alpha-tocopherol (synthetische vitamine E) lijkt echter geen voordeel te hebben voor mensen met de ziekte van Parkinson.
• Premenstrueel syndroom (PMS). Het nemen van vitamine E door de mond lijkt vermindering van angst en depressie bij sommige vrouwen met PMS te bewerkstelligen.
• Fysieke prestaties. Onderzoek suggereert dat het verhogen van vitamine E-inname in het dieet gekoppeld is aan verbeterde lichamelijke prestaties en spierkracht bij oudere mensen.
• Reumatoïde artritis (RA). Vitamine E in combinatie met standaardbehandeling, is beter dan alleen standaardbehandeling voor het verminderen van pijn bij mensen met reuma. Deze combinatie vermindert echter geen zwelling.
• Zonnebrand. Het nemen van hoge doses vitamine E (RRR-alfa-tocoferol) via de mond samen met vitamine C beschermt tegen ontsteking van de huid na blootstelling aan UV-straling. Alleen vitamine E biedt echter niet hetzelfde voordeel bij zonnebrand.
• Uveïtis. Dit is een ontsteking van de uvea, een inwendig onderdeel van het oog. Het nemen van vitamine E met vitamine C (oraal) lijkt het gezichtsvermogen te verbeteren, maar vermindert niet zwelling, bij mensen met uveïtis.

Lees verder

• Vitamine A-tekort: symptomen, gevolgen en functie vitamine A
• Vitamine B12-tekort: symptomen, ADH en tekort aanvullen
• Vitamine B-complex: symptomen B-tekort, functie en voeding
• Vitamine D: tekort symptomen en overdosis vitamine D2, D3
• Vitamine K-tekort: symptomen en vitamine K-gebrek aanvullen