Pijn bij het slikken: oorzaken pijnlijk slikken en slikpijn

Pijn bij het slikken kan voortkomen uit de mond, keel of slokdarm. Soms kan pijn bij het slikken ook verband houden met pathologie in het strottenhoofd. Slikken is een complex mechanisme waarbij veel spieren zijn betrokken, onder meer van de lippen, de tong, de kaak, de wangen en de keel. Hoewel pijn bij het slikken kan worden gevoeld in de mond of keel, kunnen oorzaken die verband houden met de slokdarm zich presenteren als borstpijn. Meestal komt keelpijn en pijn bij slikken door een verkoudheidsvirus. Door de juiste zelfzorgmaatregelen kan je dit ongemak verhelpen. Schakel bij aanhoudende of verergerende klachten je huisarts in. Deze kan onderzoeken wat de oorzaak is van pijn bij het slikken en een behandeling instellen.

• Pijn bij het slikken: een complex probleem
• Epidemiologie
• Pijn bij het slikken door infecties
• Amandelontsteking
• Epiglottitis
• Keelontsteking
• Candidose van het mondslijmvlies
• Ziekte van Pfeiffer
• Herpes simplex virus (HSV)
• Infectieuze oorzaken van acute of chronische keelpijn
• Lichaamsvreemde voorwerpen
• Overige oorzaken van pijn bij slikken
• Strottenhoofdontsteking of strottenhoofdkanker
• Slokdarmzweren (zweren in de slokdarm)
• Orale gonorroe
• Keelkanker en slokdarmkanker
• Allergieën
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)
• Barrett-slokdarm
• Candida oesofagitis
• Droge mond (xerostomie)
• Slokdarmspasmen
• Ziekte van Sjögren
• Achalasie
• Chemische brandwonden
• Stralingsschade: een bijwerking van kankerbehandelingen
• Sclerodermie: verharding van de slokdarm
• Zenker-divertikel: een onverwachte uitstulping
• Risicogroepen en -factoren
• Bijkomende symptomen
• Wanneer een arts inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van pijnlijk slikken
• Pijn bij het slikken door een verkoudheidsvirus
• Allergieën
• Schimmelinfectie
• Pijn bij het slikken door gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)
• Pijn bij het slikken door slokdarmzweren
• Pijn bij het slikken door slokdarmspasmen
• Ziekte van Sjögren behandelen
• Pijn bij het slikken door kanker van het strottenhoofd of de slokdarm
• Neurologische aandoeningen behandelen
• Aanpakken van achalasie
• Zelfzorg bij pijn bij het slikken
• Prognose van slikpijn

Pijn bij het slikken: een complex probleem

Stel je voor: je zit aan tafel, een dampende kop thee voor je, en terwijl je de eerste slok neemt, voel je het. Een scherpe, stekende pijn diep in je keel. Wat normaal een eenvoudige, automatische handeling is, verandert opeens in iets ongemakkelijks, of zelfs angstaanjagend. Elke slok, elk stukje voedsel dat je doorslikt, lijkt wel een uitdaging. Hoe kan zoiets vanzelfsprekends zo pijnlijk worden?

Pijn bij het slikken, ook wel odynofagie genoemd, is een veelvoorkomend symptoom dat kan variëren van mild ongemak tot ernstige, stekende pijn. Hoewel het vaak wordt geassocieerd met een simpele keelpijn, kan de oorzaak veel gevarieerder en soms complexer zijn. Van virale infecties zoals een verkoudheid of de griep, tot ernstigere aandoeningen zoals slokdarmzweren of zelfs kanker – de oorzaken zijn divers.

Slikken is een complex proces waarbij je mond, keel en slokdarm in harmonie samenwerken om voedsel en vloeistoffen naar je maag te verplaatsen. Als een van deze gebieden wordt aangetast, kan slikken pijn veroorzaken. Het is dus belangrijk om pijn bij het slikken serieus te nemen, vooral als het langer aanhoudt of gepaard gaat met andere symptomen zoals gewichtsverlies, moeite met ademen of een verandering in je stem.

In dit artikel gaan we dieper in op de oorzaken van pijn bij het slikken, van de meest voorkomende infecties tot zeldzamere, maar potentieel ernstige aandoeningen.

Epidemiologie

Pijn bij het slikken, een ogenschijnlijk simpele klacht, blijkt bij nader inzien veel complexer te zijn. Het komt voor bij mannen, vrouwen, kinderen én volwassenen, maar de frequentie en onderliggende oorzaken verschillen afhankelijk van de bevolkingsgroep. Wat je misschien nog niet wist, is dat deze pijnklacht miljoenen mensen wereldwijd treft, en dat de variatie per regio verrassend groot is. Laten we eens een kijkje nemen in de cijfers, verschillen en opvallende weetjes, zowel wereldwijd als in Nederland en België.

Mannen vs. vrouwen: wie slikt er vaker met pijn?
Hoewel pijn bij het slikken in principe iedereen kan treffen, lijken vrouwen hier vaker last van te hebben dan mannen. In veel gevallen wordt dit verschil toegeschreven aan hormonale factoren en de grotere gevoeligheid voor infecties in het bovenste deel van de luchtwegen. Vooral tijdens zwangerschap en in de overgang kunnen vrouwen kwetsbaarder zijn voor keelpijn, amandelontstekingen en andere oorzaken van slikpijn. Mannen, daarentegen, lopen vaker risico op slikproblemen door aandoeningen zoals gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ) en slokdarmspasmen, vaak gerelateerd aan levensstijlkeuzes zoals roken en alcoholgebruik.

Kinderen vs. volwassenen: verschillende oorzaken en cijfers
Bij kinderen is pijn bij het slikken vaak het gevolg van infecties zoals amandelontsteking, keelinfecties en de ziekte van Pfeiffer (klierkoorts). Keelpijn is een van de meest voorkomende redenen waarom ouders met hun kinderen naar de huisarts gaan. Vooral in de wintermaanden lopen kinderen een verhoogd risico, aangezien virale en bacteriële infecties in deze periode welig tieren.

Bij volwassenen is de onderliggende oorzaak vaak complexer. Terwijl infecties ook hier een rol spelen, komen chronische aandoeningen zoals GORZ, slokdarmzweren en zelfs kanker vaker voor. Met het stijgen van de leeftijd neemt het risico op ernstige onderliggende oorzaken, zoals kanker van de slokdarm of het strottenhoofd, toe. Deze aandoeningen zijn vaker bij mannen te vinden, terwijl vrouwen op latere leeftijd juist meer risico lopen door hormonale veranderingen en de afname van speekselproductie.

Vóórkomen wereldwijd: een divers plaatje
Wereldwijd zijn de cijfers van pijn bij het slikken moeilijk exact te achterhalen, omdat het vaak een symptoom is dat niet altijd als apart probleem wordt geregistreerd. Toch weten we dat slikproblemen, vooral door GORZ en infecties, jaarlijks miljoenen mensen treffen. Infectieuze oorzaken komen het meest voor in ontwikkelingslanden, waar toegang tot adequate gezondheidszorg beperkt is en virussen en bacteriën gemakkelijker verspreiden.

In ontwikkelde landen, zoals Nederland en België, zien we een verschuiving. Hier komen slikklachten vaker door levensstijlfactoren zoals overgewicht, roken en alcoholgebruik. Ook neemt in deze regio’s het aantal gevallen van slokdarm- en strottenhoofdkanker toe, vooral bij oudere mannen die roken of veel drinken.

• Nederland vs. België: kleine verschillen in slikklachten

Ofschoon Nederland en België dicht bij elkaar liggen, zijn er interessante verschillen te zien in de statistieken. In Nederland zijn klachten door GORZ de meest voorkomende oorzaak van slikpijn, vooral bij volwassenen. In België daarentegen worden meer infectieuze oorzaken gemeld, waarschijnlijk door een hogere prevalentie van virale infecties, vooral in de wintermaanden.

In beide landen zien we een opvallende toename van het aantal mensen dat last heeft van slikproblemen door overgewicht, roken en andere levensstijlfactoren. Beide landen kampen ook met een toename van slikklachten bij ouderen, vooral door slokdarmkanker en aandoeningen zoals sclerodermie.

Cijfers en weetjes

• In Nederland meldt 1 op de 5 volwassenen jaarlijks slikklachten, met een duidelijke piek in de wintermaanden.
• België heeft iets hogere cijfers voor slikpijn door infecties, met name bij kinderen, waar het aantal consulten voor keelpijn tijdens de wintermaanden 15% hoger ligt dan in Nederland.
• Wereldwijd heeft ongeveer 10% van de bevolking op enig moment in het jaar last van pijn bij het slikken, waarbij het percentage in ontwikkelingslanden significant hoger ligt door het ontbreken van goede gezondheidszorg.
• GORZ is de meest voorkomende oorzaak van chronische slikproblemen in westerse landen, terwijl infecties zoals amandelontsteking en de ziekte van Pfeiffer vaker bij kinderen en jongeren voorkomen.

Ofschoon slikpijn in de meeste gevallen geen ernstige oorzaak heeft, kan het – vooral bij volwassenen en ouderen – wijzen op ernstigere onderliggende aandoeningen. Wereldwijd worden specialisten steeds meer geconfronteerd met patiënten die last hebben van slikklachten door levensstijlfactoren en veroudering, wat dit gezondheidsprobleem relevanter maakt dan ooit.

Zo zie je maar, achter elke slik schuilt een wereld van cijfers, verschillen en soms onverwachte oorzaken.

Pijn bij het slikken door infecties

Pijn bij het slikken kan veroorzaakt worden door stomatitis (beschadiging van het mondslijmvlies), tonsillitis (amandelontsteking), epiglottitis (een ontsteking van het strotklepje) en oesofagitis (slokdarmontsteking). Het is meer uitgesproken bij ernstige infecties en in sommige gevallen kan dysfagie (moeilijk slikken) aanwezig zijn. Enkele infectieuze oorzaken van pijn bij het slikken zijn de volgende.

Amandelontsteking

Tonsillitis of amandelontsteking is een ontsteking van de amandelen. De amandelen zitten in de mond, de neus en de keel. Tonsillitis is een veelvoorkomende oorzaak van pijnlijk slikken. Tonsillitis is een besmettelijke aandoening. Virussen of bacteriële infecties, inclusief keelontsteking, kunnen tonsillitis veroorzaken. Als de pijn bij het slikken te wijten is aan een amandelontsteking, kun je ook last krijgen van de volgende symptomen:

• opgezwollen amandelen
• witte of gele vlekken op de amandelen
• slechte adem
• gevoelige kaak of nek
• koorts

Epiglottitis

Epiglottitis is een ontsteking van het strotklepje of epiglottis, een dun, dekselachtig kraakbeenklepje, bedekt met een slijmvlies, dat zich aan de basis van de tong bevindt. Naast pijn bij het slikken zijn typische symptomen van epiglottitis onder meer:

• moeite met slikken
• keelpijn
• hoge koorts
• kwijlen

Keelontsteking

Keelinfecties zijn een van de meest voorkomende oorzaken van pijn bij het slikken. Hierbij kan het gaan om keelontsteking met bijvoorbeeld Streptokokkenbacteriën. Symptomen zijn onder meer:

• gezwollen, gevoelige lymfeklieren aan een of beide zijden van de nek
• pijn aan het zachte gehemelte
• rode vlekken op het zachte gehemelte
• koorts
• witte vlekken op de amandelen

Candidose van het mondslijmvlies

De gist Candida albicans komt van nature voor in en op het menselijk lichaam en voelt zich het meest senang in een warme en vochtige omgeving. Candida kan voorkomen op de huid, in huidplooien en op de slijmvliezen (van mond, slokdarm, vagina en darmen). Bij gezonde mensen veroorzaakt dit geen klachten, maar de gist kan zich gaan uitbreiden als de omstandigheden daar gunstig voor zijn en dan wel voor klachten zorgen. Als de schimmel groeit en slijmvliesafwijkingen veroorzaakt, spreekt men over 'candidose' (van het mondslijmvlies). Dit is niet besmettelijk, maar wel heel vervelend. Er zijn plaatselijke en algemene factoren die de (over)groei van de schimmel bevorderen. Lokale factoren bestaan uit:

• langdurige irritatie als gevolg van bijvoorbeeld een slecht passende gebitsprothese;
• slechte mondhygiëne;
• roken;
• lokaal gebruik van corticosteroïden (gebruik van inhalatiecorticoïden bij astma;
• droge mond;
• bestraling van het mondholtegebied.

Algemene factoren zijn:

• afweerstoornissen;
• hormonale stoornissen zoals diabetes;
• gebruik van geneesmiddelen, zoals antibiotica en corticosteroïden;
• een ernstig tekort aan vitamine B of ijzertekort.

Candidose is te herkennen aan witte of rode en soms alleen als gladde slijmvliesveranderingen in de mond, die soms met een pijnlijk, branderig gevoel gepaard gaan. Sommige mensen ervaren ook pijn bij het slikken, wat vaak een teken is dat de infectie zich heeft uitgebreid naar je slokdarm.

Ziekte van Pfeiffer

De ziekte van Pfeiffer is een besmttelijke ziekte die vooral bij adolescenten aangetroffen wordt. De ziekte wordt veroorzaakt door het Epstein Barr-virus en begint vaak met een keelontsteking en forse zwelling van de lymfeklieren in hals en nek (gezwollen lymfeklieren). Vaak duurt het herstel van Pfeiffer langer dan bij een gewone keelontsteking. Er bestaat geen geneesmiddel tegen Pfeiffer. Wel kun je de klachten verzachten met een gorgeldrankje, wat zuigtabletten en eventueel een paracetamol tegen de pijn.

Herpes simplex virus (HSV)

Infectie van het mondslijmvlies kan door het herpes simplex virus type 1 worden veroorzaakt. Bij mensen met een verminderde afweer kunnen terugkerende uitbraken van orale herpes leiden tot progressieve, geleidelijk groter wordende zweren. De infectie kan zich naar de slokdarm verplaatsen en zweren in de slokdarm kunnen pijn bij het slikken geven.

Lichaamsvreemde voorwerpen

Lichaamsvreemde voorwerpen kunnen soms worden ingeslikt door kinderen en zelfs door volwassenen. Kleine onverteerbare voorwerpen (bijvoorbeeld een muntje) gaan vaak door het spijsverteringsstelsel, totdat ze met de ontlasting worden uitgescheiden. In dat geval is er niets aan de hand. Grotere of juist scherpe voorwerpen, zoals visgraten, kunnen wel voor klachten zorgen als ze bijvoorbeeld blijven steken in de slokdarm, maag of elders in het spijsverteringskanaal. Een klein scherp voorwerp dat in slokdarm vast komt te zitten, kan pijn veroorzaken (bij het slikken). Een arts kan sommige voorwerpen die in de slokdarm vastzitten deskundig verwijderen.

Soms kunnen geneesmiddelen (bijvoorbeeld NSAID's) die met onvoldoende water zijn doorgeslikt, blijven steken in de slokdarm en 's nachts inwerken op de slokdarmwand. Dit kan veel schade, zoals perforatie of verzwering, tot gevolg hebben. Dit probleem komt vaker voor dan menigeen denkt. Het advies geneesmiddelen met veel water door te spoelen, is dan ook niet overbodig.

Overige oorzaken van pijn bij slikken

Er zijn een aantal niet-infectieuze oorzaken van ontsteking, verzwering en andere klachten in het spijsverteringskanaal, die kunnen resulteren in pijn bij het slikken.

Strottenhoofdontsteking of strottenhoofdkanker

Strottenhoofdontsteking (laryngitis) of strottenhoofdkanker kan pijn bij het slikken veroorzaken. Vooral supraglottische tumoren (dat zijn tumoren in het bovenste gedeelte van het strottenhoofd, boven de stembanden) kunnen aanleiding geven tot pijn bij het slikken of een droge of rauwe keel. Je kunt het gevoel hebben alsof er een brok in de keel zit en ook kun je je veelvuldig verslikken.

Slokdarmzweren (zweren in de slokdarm)

Gastro-oesofageale reflux (GORZ) is een aandoening die optreedt wanneer maagzuur terugstroomt in de slokdarm. GORZ is de meest voorkomende oorzaak van slokdarmzweren, wat zich onder meer uit in pijn bij het slikken of problemen met slikken.

Orale gonorroe

Gonorroe is een venerische ziekte, veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae. Gonorroe is heel besmettelijk. Als de keel geïnfecteerd is met de bacterie, dan hoeft dit geen klachten te veroorzaken. Maar het kan ook leiden tot keelpijn. Orale gonorroe kan naast een zere keel, klachten geven als pijn bij het slikken en koorts.

Keelkanker en slokdarmkanker

Slokdarmkanker komt in Nederland jaarlijks bij ongeveer 1.900 mensen voor. Slokdarmkanker komt vooral bij ouderen voor en factoren als roken, alcohol en veel vlees eten verhogen de kans op slokdarmkanker. Je kunt last krijgen van allerlei klachten, zoals onder dat het eten blijft steken in de slokdarm, maar ook pijn in de bovenbuik die lang blijft en uiteindelijk niet verdwijnt met medicijnen. Daarnaast kun je last krijgen van blijvende pijn achter het borstbeen, soms vooral bij slikken.

Keelkanker kan een scala aan klachten veroorzaken, zoals hoesten, onophoudelijke keelpijn, pijn of moeite met slikken, oorpijn, veranderingen in de stem, zoals heesheid en gewichtsverlies.

Allergieën

Allergieën voor huidschilfers van huisdieren, schimmels, stof en pollen kunnen leiden tot pijn bij het slikken, een zere keel en een waaier aan andere klachten.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)

GORZ, ook wel bekend als chronisch brandend maagzuur, kan meer veroorzaken dan alleen dat brandende gevoel achter het borstbeen. Wanneer maagzuur terugvloeit in de slokdarm, irriteert het het delicate slijmvlies, wat kan leiden tot pijn bij het slikken. In ernstige gevallen kan deze aanhoudende irritatie leiden tot zweren in de slokdarm, waardoor elke slok water aanvoelt als een uitdaging.

Barrett-slokdarm

GORZ die onbehandeld blijft, kan zich ontwikkelen tot Barrett-slokdarm, een aandoening waarbij de bekleding van de slokdarm verandert door aanhoudende blootstelling aan maagzuur. Deze verandering kan pijn bij het slikken veroorzaken en verhoogt bovendien het risico op slokdarmkanker. Hoewel de naam misschien exotisch klinkt, is de behandeling ervan vaak hetzelfde als bij GORZ: zuurremmers, leefstijlveranderingen en regelmatig medisch toezicht.

Candida oesofagitis

We kennen allemaal candida-infecties die de mond en keel kunnen teisteren, maar wist je dat deze schimmel ook je slokdarm kan bereiken? Candida oesofagitis komt vaak voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met HIV of die chemotherapie ondergaan. Het slikken van voedsel of zelfs water kan pijnlijk zijn, en vaak gaat dit gepaard met een witte aanslag in de mond. Gelukkig is het te behandelen met antischimmelmedicatie.

Droge mond (xerostomie)

Het klinkt misschien onschuldig, maar een droge mond kan een enorm obstakel vormen als je probeert te slikken. Speeksel werkt als een natuurlijk glijmiddel en zonder voldoende productie kan elke slikbeweging pijnlijk aanvoelen. Medicatie, ouderdom of zelfs een onderliggende ziekte kunnen xerostomie veroorzaken. Behandeling omvat vaak eenvoudige oplossingen zoals speekselvervangers of het stimuleren van speekselproductie met suikervrije kauwgom of snoepjes.

Slokdarmspasmen

Soms wil je slokdarm gewoon niet meewerken. Spasmen in dit buisvormige orgaan kunnen leiden tot intense pijn bij het slikken, vergelijkbaar met krampen die mensen ervaren in hun benen of rug. Deze onregelmatige spiersamentrekkingen kunnen zelfs verwarrend zijn, omdat ze soms lijken op een hartaanval. Medicijnen die de spieren van de slokdarm ontspannen, kunnen verlichting bieden.

Ziekte van Sjögren

Bij de ziekte van Sjögren valt het immuunsysteem de klieren aan die normaal gesproken vocht produceren, zoals speeksel en tranen. Het resultaat? Een uitzonderlijk droge mond en ogen. Zonder voldoende speeksel wordt slikken een moeizame, pijnlijke aangelegenheid. Sjögren vraagt om een zorgvuldige aanpak, waarbij speekselvervangers, voldoende hydratatie en medicatie soms verlichting kunnen bieden.

Achalasie

Achalasie is een zeldzame aandoening waarbij de spieren in de onderste slokdarm zich niet goed ontspannen, waardoor voedsel en vloeistoffen moeilijk kunnen passeren. Dit veroorzaakt niet alleen slikpijn, maar kan ook leiden tot het gevoel dat voedsel blijft steken in de borst. Behandelingen variëren van medicatie tot meer ingrijpende procedures zoals een ballonendilatatie om de doorgang te vergroten.

Chemische brandwonden

Het per ongeluk inslikken van chemicaliën of irriterende stoffen kan ernstige brandwonden aan de slokdarm veroorzaken. Of het nu gaat om huishoudelijke schoonmaakmiddelen of een te sterk bijtende vloeistof, de schade aan het weefsel kan hevige pijn bij het slikken veroorzaken. In ernstige gevallen is ziekenhuisopname nodig om verdere schade te voorkomen.

Stralingsschade: een bijwerking van kankerbehandelingen

Bij patiënten die bestraling ondergaan voor hoofd- en halskanker kan de slokdarm onbedoeld worden geraakt. Dit kan leiden tot ontsteking en pijn bij het slikken, een complicatie die soms langdurig is. Behandeling omvat vaak pijnstilling en zachte, vloeibare voeding om de irritatie te verminderen.

Sclerodermie: verharding van de slokdarm

Deze auto-immuunziekte veroorzaakt verharding en littekenvorming van het bindweefsel, inclusief dat in de slokdarm. Het resultaat? Moeite met slikken en pijn, omdat de slokdarm niet langer soepel kan functioneren. Hoewel sclerodermie niet te genezen is, kunnen medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken en ontstekingen verminderen helpen bij de symptomen.

Zenker-divertikel: een onverwachte uitstulping

Een Zenker-divertikel is een uitstulping van de slokdarmwand die zich vaak vlak boven het middenrif bevindt. Deze aandoening zorgt ervoor dat voedsel vast kan komen te zitten, wat niet alleen leidt tot slikproblemen, maar ook tot slechte adem en mogelijk verstikking. Chirurgische verwijdering van het divertikel kan noodzakelijk zijn.

Risicogroepen en -factoren

Pijn bij het slikken kan door een breed scala aan oorzaken worden veroorzaakt, en er zijn verschillende groepen mensen die een verhoogd risico lopen om deze klachten te ontwikkelen. Laten we een uitgebreide lijst van risicogroepen en -factoren doorlopen om inzicht te krijgen in wie gevoeliger is voor slikproblemen en waarom.

Leeftijd

• Kinderen: Kinderen lopen vaak een hoger risico op pijn bij het slikken, voornamelijk door infecties zoals amandelontsteking, keelontstekingen en de ziekte van Pfeiffer. Hun immuunsysteem is nog in ontwikkeling, waardoor ze gevoeliger zijn voor virale en bacteriële infecties, vooral in de koudere maanden.
• Ouderen: Naarmate men ouder wordt, neemt het risico op slikklachten toe, mede door slijtage van de spieren in de slokdarm, een afname van speekselproductie, en een hogere prevalentie van chronische ziekten zoals kanker, slokdarmzweren, en sclerodermie.

Geslacht

• Vrouwen: Vrouwen, vooral tijdens de zwangerschap en de menopauze, zijn vatbaarder voor slikproblemen door hormonale schommelingen en veranderingen in het immuunsysteem. Ze hebben ook een hoger risico op auto-immuunziekten zoals de ziekte van Sjögren, wat kan leiden tot een droge mond en slikproblemen.
• Mannen: Mannen hebben meer kans op slikproblemen door gastro-oesofageale refluxziekte (GERD), roken, en alcoholgebruik, wat het risico op slokdarm- en strottenhoofdkanker verhoogt.

Roken en alcoholgebruik

• Rokers: Sigarettenrook irriteert de slijmvliezen in de mond, keel en slokdarm, wat het risico verhoogt op chronische ontstekingen, GORZ, en kanker van de slokdarm of het strottenhoofd. Roken vermindert bovendien de speekselproductie, wat het slikken bemoeilijkt.
• Alcoholgebruikers: Overmatig alcoholgebruik beschadigt het slijmvlies van de slokdarm en verergert de symptomen van GORZ. Het verhoogt ook het risico op kanker in het hoofd-halsgebied, wat kan leiden tot pijn bij het slikken.

Chronische aandoeningen

• Mensen met GORZ (gastro-oesofageale refluxziekte): Deze aandoening veroorzaakt chronische terugvloei van maagzuur in de slokdarm, wat leidt tot ontsteking en slijmvliesbeschadiging, en uiteindelijk pijn bij het slikken.
• Mensen met diabetes: Diabetes verhoogt het risico op schimmelinfecties zoals candida oesofagitis, wat pijn bij het slikken kan veroorzaken. Ook hebben diabetici vaker last van een vertraagde maaglediging (gastroparese), wat kan leiden tot refluxklachten.
• Mensen met sclerodermie: Deze auto-immuunziekte veroorzaakt verharding van het bindweefsel, inclusief de slokdarm, waardoor slikproblemen ontstaan.
• Mensen met de ziekte van Sjögren: Deze aandoening vermindert de productie van speeksel, wat slikken moeilijker en pijnlijker maakt.

Immunodeficiëntie

• Mensen met een verzwakt immuunsysteem: Mensen met aandoeningen zoals HIV/AIDS of die chemotherapie ondergaan, lopen een groter risico op candida oesofagitis en virale infecties zoals herpes en cytomegalovirus, die allemaal pijn bij het slikken kunnen veroorzaken.
• Patiënten na orgaantransplantaties: Door het gebruik van immuunsuppressiva na een transplantatie lopen deze patiënten een verhoogd risico op infecties in de keel en slokdarm.

Mensen met slechte mondhygiëne
Een slechte mondhygiëne kan leiden tot orale infecties, waaronder gingivitis en parodontitis, die kunnen uitstralen naar de keel en slikproblemen veroorzaken.

Mensen met eetstoornissen

• Bulimie-patiënten: Frequent braken beschadigt de slokdarm en leidt tot ontstekingen en zweren, wat kan resulteren in slikpijn.
• Anorexia-patiënten: Gebrek aan voedingsstoffen kan het immuunsysteem verzwakken en de kans op infecties en slikproblemen vergroten.

Mensen met overgewicht
Overgewicht verhoogt het risico op GORZ en daarmee samenhangende complicaties zoals Barrett-slokdarm en slokdarmzweren, die pijn bij het slikken kunnen veroorzaken.

Mensen met voedselallergieën
Mensen met allergieën voor bepaalde voedingsmiddelen kunnen slikproblemen ervaren door een allergische reactie die zwelling en ontsteking van de keel veroorzaakt.

Mensen die chemotherapie of bestraling ondergaan
Chemotherapie en bestraling, vooral bij behandelingen gericht op de keel, borst of hoofd-halsgebied, kunnen leiden tot irritatie en beschadiging van de slokdarm, wat slikklachten veroorzaakt.

Mensen met neurologische aandoeningen

• Parkinson-patiënten en patiënten met multiple sclerose (MS): Neurologische aandoeningen kunnen de spiercoördinatie en slikreflex aantasten, wat slikproblemen en pijn kan veroorzaken.
• Patiënten na een beroerte: Na een beroerte kunnen de slikspieren verzwakken of beschadigd raken, wat leidt tot pijn of moeite bij het slikken.

Mensen met psychische aandoeningen

• Stress en angst: Langdurige stress en angst kunnen leiden tot een gespannen keel en slikklachten, zelfs zonder een fysieke oorzaak.
• Depressie: Bij depressieve patiënten komen slikproblemen vaker voor, mogelijk als gevolg van een verstoorde eetlust of veranderingen in het autonome zenuwstelsel.

Mensen die medicijnen gebruiken
Bepaalde medicijnen, zoals antibiotica, NSAID’s (niet-steroïde ontstekingsremmers), antidepressiva en antihistaminica, kunnen droge mond en slokdarmirritatie veroorzaken, wat leidt tot slikproblemen.

Mensen met een verleden van chirurgische ingrepen in het hoofd-halsgebied
Patiënten die een operatie hebben ondergaan in het hoofd-halsgebied, zoals het verwijderen van amandelen of tumoren, lopen een hoger risico op slikproblemen als gevolg van littekenvorming en veranderingen in de anatomie van de keel.

Mensen met blootstelling aan irriterende stoffen
Blootstelling aan chemicaliën, giftige dampen of vervuilde lucht kan het slijmvlies van de keel en slokdarm irriteren, wat leidt tot pijn bij het slikken.

Beroepsgroepen met stem- en keelbelasting
Zangers, leraren en mensen die veel spreken of zingen, lopen een groter risico op keelirritaties, ontstekingen en strottenhoofdproblemen, die slikpijn kunnen veroorzaken.

Mensen met een geschiedenis van huiselijk geweld of trauma aan het hoofd-halsgebied
Trauma aan de keel door huiselijk geweld of ongelukken kan leiden tot fysieke beschadiging van het slikapparaat, wat pijn veroorzaakt bij het slikken.

Mensen met een genetische aanleg
Sommige mensen hebben een genetische aanleg voor slokdarmaandoeningen zoals achalasie, een zeldzame aandoening die ervoor zorgt dat de spieren van de slokdarm niet goed functioneren, wat leidt tot slikproblemen en pijn.

Bijkomende symptomen

Afhankelijk van de oorzaak, kan pijn bij het slikken gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• een metaalsmaak in de mond
• een bittere smaak in de mond
• een slechte smaak in de mond
• gezwollen lymfeklieren in de nek of hals
• heesheid
• brokgevoel in de keel
• hoesten
  Hoofdpijn / Bron: Andresr/Shutterstock.com
• hoofdpijn
• keelpijn
• koorts
• koude rillingen
• kortademigheid
• benauwdheid
• moeite met slikken
• stijve nek
• oorpijn
• pijn in de mondholte die verergert bij slikken
• pijn op de borst
• rode, ontstoken amandelen
• spierpijn (in de bovenrug of ledematen)
• pijn in de tong
• wheezing (piepend geluid bij uitademen)

Wanneer een arts inschakelen?

Pijn bij het slikken verdwijnt vaak na een paar dagen, vooral als het door een verkoudheid komt. In sommige gevallen is medische hulp vereist om de oorzaak te achterhalen en een adequate behandeling te krijgen. Het is het beste om een arts te raadplegen als de volgende omstandigheden van toepassing zijn:

• de oorzaak van pijn bij het slikken is onbekend
• de pijn duurt langer dan een week of wordt erger
• er zitten witte vlekken aan de achterkant van de keel

Het is ook belangrijk om te herkennen wanneer pijnlijk slikken een teken kan zijn van een medisch noodgeval. Schakel onmiddellijk medische hulp in als naast slijkpijn één of meer van de volgende klachten zich voordoen

• zwelling van de keel
• moeite met ademhalen
• problemen bij het openen van de mond
• ongewoon kwijlen

Onderzoek en diagnose

Een nauwkeurige diagnose is essentieel voor de behandeling van pijn bij het slikken. Je huisarts kan verschillende onderzoeken aanbevelen om een ​​diagnose te stellen. Na het doornemen van je medische geschiedenis, zal de huisarts allerlei vragen stellen over je klachten en daarna lichamelijk onderzoek verrichten. Aanvullend onderzoek kan bestaan uit:

• Keeluitstrijkje. Tijdens een keelkweek verwijdert de arts een monster slijm uit de keel met een wattenstaafje. Bij een keelkweek wordt onderzoek gedaan naar de groei van bacteriën in de keel.
• Bloedonderzoek. Om te bepalen of er een infectie aanwezig is.
• Bariumsliktest. Een bariumsliktest is een speciaal type röntgenfoto van de slokdarm. Voordat de röntgenfoto wordt gemaakt, drink je een ​​bariumbevattende vloeistof. De barium onthult de weg die het voedsel van de mond naar de maag neemt.
• CT-scan. Artsen gebruiken CT-scans om beelden van de keel te maken. Deze helpen de arts om eventuele abnormaliteiten en afwijkingen, zoals tumoren die pijn bij het slikken kunnen veroorzaken, te identificeren.

Behandeling van pijnlijk slikken

De behandeling van pijnlijk slikken hangt af van het type slikprobleem dat je hebt. Soms lost een slikprobleem spontaan op zonder behandeling. In veel andere gevallen kunnen slikproblemen gemakkelijk worden behandeld. Een aantal oorzaken oorzaken vereisen medische behandeling door je huisarts of een specialist.

Pijn bij het slikken door een verkoudheidsvirus

Keelpijn met moeilijk kunnen slikken of praten als gevolg van een verkoudheidsvirus, kun je te lijf met zelfzorgmaatregelen:

• Regelmatig iets drinken, zoals koud water, kan de keelpijn verzachten.
• Op een dropje of keelpastille zuigen kan de pijn verzachten.
• Neem bij hevige pijn genoeg paracetamol op vaste tijden.
• Gorgelen met een mengsel van warm water en ½ tot 1 theelepel zout.
• Drink warme vloeistoffen die kalm aanvoelen in de keel, zoals hete thee met honing en gember, bouillon of warm water met citroen. Kruidenthee is vooral rustgevend voor een zere keel.
• Koel je keel door een koude lekkernij te eten zoals een waterijsje.
• Zet een koele luchtbevochtiger aan om vocht aan de lucht toe te voegen.
• Laat je stem rusten totdat je keel beter aanvoelt.

Allergieën

Je kunt allergiesymptomen behandelen met vrij verkrijgbare medicijnen en medicijnen op recept. Veranderingen in levensstijl zoals het gebruik van luchtreinigers en het vermijden van triggers zijn ook belangrijk.

Schimmelinfectie

Een schimmelinfectie in de mond is gemakkelijk te behandelen bij gezonde kinderen en volwassenen. Maar de symptomen kunnen slechter en moeilijker te behandelen zijn bij mensen met een zwak immuunsysteem. De arts zal waarschijnlijk antischimmelmiddelen voorschrijven die je zo'n 10 tot 14 dagen moet innemen. Deze zijn verkrijgbaar in tabletten, zuigtabletten of vloeistoffen en zijn over het algemeen gemakkelijk in te nemen. Omdat de infectie een symptoom kan zijn van andere medische problemen, wil je arts mogelijk ook andere onderzoeken uitvoeren om deze uit te sluiten.

Pijn bij het slikken door gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)

GORZ, een aandoening waarbij maagzuur terugvloeit in de slokdarm, kan leiden tot irritatie en pijn bij het slikken. Dit wordt vaak behandeld met een combinatie van leefstijlaanpassingen en medicijnen:

• Leefstijlaanpassingen: Vermijd grote maaltijden, vet voedsel, alcohol en cafeïne. Zorg dat je niet vlak na het eten gaat liggen en vermijd strakke kleding rond de buik.
• Medicijnen: Artsen kunnen maagzuurremmers (zoals protonpompremmers of H2-blokkers) voorschrijven om de hoeveelheid zuur die door de maag wordt geproduceerd te verminderen. Deze medicijnen helpen de irritatie van de slokdarm te verminderen.
• Chirurgische opties: In ernstige gevallen van GERD kan een operatie nodig zijn om het probleem op te lossen.

Pijn bij het slikken door slokdarmzweren

Slokdarmzweren kunnen ontstaan door infecties, langdurige blootstelling aan maagzuur of medicatie zoals NSAID's (niet-steroïde ontstekingsremmers). Behandeling omvat vaak:

• Maagzuurremmers: Deze medicijnen worden voorgeschreven om de hoeveelheid maagzuur te verminderen en het herstel van de zweren te bevorderen.
• Antibiotica: Als de zweren veroorzaakt worden door een bacteriële infectie, zoals Helicobacter pylori, kan de arts antibiotica voorschrijven.
• Vermijding van irriterende stoffen: Het vermijden van alcohol, roken en NSAID’s is essentieel om het herstel te bevorderen en nieuwe zweren te voorkomen.

Pijn bij het slikken door slokdarmspasmen

Slokdarmspasmen, waarbij de spieren in de slokdarm onwillekeurig samentrekken, kunnen het slikken pijnlijk en moeilijk maken. Behandeling kan bestaan uit:

• Medicijnen: Nitraten of calciumkanaalblokkers kunnen helpen de spieren van de slokdarm te ontspannen en de pijn te verminderen.
• Botox-injecties: In sommige gevallen kan botulinetoxine (Botox) in de slokdarm worden geïnjecteerd om de spieren te ontspannen.
• Chirurgie: Als medicijnen niet effectief zijn, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om het probleem aan te pakken.

Ziekte van Sjögren behandelen

De ziekte van Sjögren, een auto-immuunziekte die de speekselklieren aantast en leidt tot een droge mond, kan het slikken moeilijk en pijnlijk maken. Behandelopties zijn:

• Kunstmatig speeksel: Speekselvervangers en speekselstimulanten, zoals suikervrije kauwgom of medicijnen zoals pilocarpine, kunnen helpen de mond vochtig te houden.
• Hydratatie: Veel water drinken en het vermijden van cafeïne en alcohol kunnen helpen de mond vochtig te houden.
• Behandeling van onderliggende ontstekingen: Immunosuppressieve medicijnen kunnen nodig zijn om de auto-immuunreactie te onderdrukken.

Pijn bij het slikken door kanker van het strottenhoofd of de slokdarm

Slokdarm- of strottenhoofdkanker kan slikpijn veroorzaken doordat de tumor de doorgang belemmert of de omliggende weefsels beschadigt. Behandeling is afhankelijk van het stadium en de locatie van de kanker en kan bestaan uit:

• Chirurgie: Het verwijderen van de tumor kan nodig zijn om de pijn te verlichten en de slikfunctie te verbeteren.
• Straling en chemotherapie: Deze behandelingen kunnen helpen de tumor te verkleinen en verdere schade aan de slokdarm of het strottenhoofd te voorkomen.
• Voeding via een sonde: In ernstige gevallen, waar slikken niet mogelijk is, kan voeding via een sonde tijdelijk of permanent nodig zijn.

Neurologische aandoeningen behandelen

Ziekten zoals Parkinson, multiple sclerose (MS), en na een beroerte kunnen de spiercoördinatie en het slikproces verstoren. Behandelingen richten zich op het verbeteren van de slikfunctie en het voorkomen van complicaties zoals verslikken of longontsteking:

• Logopedie: Een logopedist kan oefeningen aanbieden om de spieren te versterken en de slikreflex te verbeteren.
• Aanpassingen in dieet: Zachtere, gemakkelijk door te slikken voedingsmiddelen kunnen worden aanbevolen om pijn en verstikking te voorkomen.
• Medicatie: In sommige gevallen kunnen medicijnen worden voorgeschreven om spierkrampen te verminderen of om de speekselproductie te bevorderen.

Aanpakken van achalasie

Achalasie, een aandoening waarbij de spieren in de onderste slokdarm niet goed ontspannen, kan slikproblemen en pijn veroorzaken. Behandelingen zijn gericht op het ontspannen van de slokdarmspier:

• Ballonendilatatie: Een ballon wordt in de slokdarm opgeblazen om de doorgang te vergroten.
• Chirurgie: In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de spieren van de slokdarm te ontspannen.

Zelfzorg bij pijn bij het slikken

Naast medische behandelingen zijn er ook zelfzorgmaatregelen die pijn bij het slikken kunnen verzachten:

• Vermijd irriterende stoffen: Alcohol, tabak en gekruid voedsel kunnen de slijmvliezen irriteren en de slikpijn verergeren.
• Goede mondhygiëne: Regelmatig tandenpoetsen en flossen kunnen infecties in de mond voorkomen.
• Zorg voor een gezonde luchtvochtigheid: Het gebruik van een luchtbevochtiger kan helpen om de keel minder droog aan te laten voelen.
• Warme of koude compressen: Een warme of koude doek op de keel kan verlichting bieden bij keelpijn.

Prognose van slikpijn

De prognose van pijn bij het slikken hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen, zoals bij virale infecties of milde irritaties van de keel, is de prognose gunstig. De meeste mensen herstellen volledig met eenvoudige zelfzorgmaatregelen en/of medicatie binnen enkele dagen tot weken.

Bij chronische aandoeningen zoals gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) of auto-immuunziekten (bijv. de ziekte van Sjögren) kan de prognose variëren. Deze aandoeningen vereisen vaak langdurige behandeling en leefstijlaanpassingen om symptomen te beheersen, maar met de juiste zorg kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren.

In ernstigere gevallen, zoals slokdarmkanker of neurologische aandoeningen, hangt de prognose af van de vroege opsporing en effectiviteit van de behandeling. Vroege detectie van kanker kan de prognose aanzienlijk verbeteren, terwijl neurologische slikproblemen vaak levenslange aanpassingen vereisen.

Kortom, de vooruitzichten zijn vaak positief voor de meeste infectieuze of acute oorzaken van slikpijn, terwijl chronische en ernstige oorzaken afhankelijk zijn van tijdige diagnose en gepaste zorg.

Lees verder

• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Natuurlijke middelen tegen keelpijn: kruiden en huismiddelen
• Keelontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling & preventie
• Pijn bij het slikken of slikpijn: oorzaken en behandeling
• Beginnende keelpijn: wat te doen bij opkomende pijn in keel?