Zere keel: keelpijn verhelpen en snel van keelpijn afkomen
Een zere keel is normaal gesproken een symptoom van een bacteriële of virale infectie, zoals verkoudheid. In ongeveer een derde van de gevallen is er geen direct aanwijsbare oorzaak voor een zere keel. Andere symptomen kunnen de keelpijn vergezellen, zoals een loopneus, hoofdpijn, spierpijn en hoesten. Een zere keel of keelpijn komt vaak voor onder zowel volwassen mannen als vrouwen als kinderen. De meeste mensen hebben elk jaar minstens twee of drie keer last van een zere keel. Een zere keel komt vaker voor bij kinderen en tieners. Dit komt omdat jonge mensen nog onvoldoende immuniteit (weerstand) hebben opgebouwd tegen veel van de virussen en bacteriën die keelpijn kunnen veroorzaken en bovendien zitten jongeren meer bij elkaar in kleinere ruimtes waardoor ze elkaar gemakkelijker kunnen besmetten.- Een zere keel
- Symptomen van een zere keel
- Oorzaken van een zere keel
- Infectieuze oorzaken
- Niet-infectieuze oorzaken
- Risicogroepen voor keelpijn
- Risicofactoren voor keelpijn
- Wanneer huisarts bezoeken?
- Keelpijn verhelpen en behandelen
- Pijnstillers
- Zelfzorg tips
- Antibiotica
- Keelamandelen verwijderen
- Snel van keelpijn afkomen
- Gorgelen met zout water
- Drink extra koude vloeistoffen
- Neem geen zure voedingsmiddelen
- Middelen tegen maagzuur
- Thee met gember, citroen en honing
- Open je neus
- Neem voldoende rust
- Lucht bevochtigen
- Geef je stem rust
- Gooi je oude tandenborstel weg
- Verlicht allergie
Een zere keel
Tom, een drukbezette student, voelde zich al dagen wat slapjes, maar negeerde de signalen. Tot hij tijdens een presentatie ineens een scherpe pijn in zijn keel kreeg en nauwelijks meer kon slikken. Hij dacht aan een verkoudheid, maar de pijn werd zo hevig dat zelfs water drinken een uitdaging werd. Bij de huisarts kreeg hij te horen dat hij een keelontsteking had, waarschijnlijk door een virus. Met een paar dagen rust, warme thee en veel soep kwam hij er weer bovenop. "Het was een harde les," grinnikte Tom later, "maar nu weet ik dat ik naar mijn lichaam moet luisteren."
Symptomen van een zere keel
Symptomen van een zere keel zijn:- gezwollen amandelen (twee kleine klieren achter in je keel, achter de tong)
- vergrote en gevoelige klieren in je nek
Een zere keel kan gepaard gaan met hoofdpijn / Bron: Andresr/Shutterstock.com
- een pijnlijk, zacht gevoel aan de achterkant van je keel
- ongemak of pijn bij het slikken
- koorts
- spierpijn of pijnlijke spieren
- hoofdpijn
- vermoeidheid
- hoesten of kuchen
- loopneus
Deze andere symptomen zullen afhangen van de onderliggende oorzaak van de keelpijn.
Oorzaken van een zere keel
Infectieuze oorzaken
De meest voorkomende soorten bacteriën en virussen die een zere keel kunnen veroorzaken, zijn onder andere het rhinovirus, het coronavirus en para-influenza-virussen, die normaliter een gewone verkoudheid veroorzaken (deze zijn verantwoordelijk voor een kwart van alle zere kelen). Verschillende soorten streptokokken bacteriën, die streptokokkeninfecties veroorzaken, veroorzaken 10% van de gevallen van keelpijn bij volwassenen en bijna een derde van keelpijn bij kinderen. types A en B van het influenzavirus, die griep veroorzaken, zijn verantwoordelijk voor ongeveer 4% van alle zere kelen. Het adenovirus, dat ook conjunctivitis (een bindvliesontsteking van het oog) kan veroorzaken, veroorzaakt ongeveer 4% van de zere keel-gevallen. Het herpes simplex-virus type 1, dat gewoonlijk koortsblaasjes veroorzaakt ongeveer 2% van de pijnlijke kelen. Het Epstein-Barr-virus (EBV), dat normaal gesproken de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt, is verantwoordelijke door minder dan 1% van de gevallen van keelpijn. Er zijn ook een aantal andere, minder vaak voorkomende bacteriën en virussen die een zere keel kunnen veroorzaken.Niet-infectieuze oorzaken
Minder vaak zal keelpijn een niet-infectieuze oorzaak hebben, zoals:- irritatie veroorzaakt door sigarettenrook of alcohol
Zere keel door overmatig alcoholgebruik / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com
- irritatie van een neussonde die kan worden gebruikt als je in het ziekenhuis bent opgenomen en geen vast voedsel kunt eten
- gastro-oesofageale reflux (GORZ), een aandoening waarbij het zuur vanuit de maag naar boven in de slokdarm lekt
- Stevens-Johnson-syndroom (een zeer ernstige allergische reactie op medicatie)
- Ziekte van Kawasaki (een zeldzame aandoening die kinderen onder de vijf jaar treft)
- hooikoorts (een allergische reactie op pollen of schimmelsporen) die in zeldzame gevallen ook een zere keel kan veroorzaken
- sommige bloedaandoeningen, zoals leukemie (kanker van het beenmerg) of aplastische anemie (wanneer het beenmerg niet voldoende bloedcellen produceert)
- orale mucositis (mondproblemen door chemotherapie of radiotherapie)
Risicogroepen voor keelpijn
Keelpijn kan iedereen treffen, maar sommige mensen hebben door hun leeftijd, gezondheidstoestand of leefstijl een groter risico. Hier zijn de belangrijkste risicogroepen voor keelpijn, met uitleg waarom zij extra vatbaar zijn:Aspect | Beschrijving |
---|---|
1. Kinderen en tieners | Jonge mensen hebben een minder ontwikkeld immuunsysteem en worden vaker blootgesteld aan virussen en bacteriën op school of in de opvang. |
2. Ouderen boven de 65 jaar | Bij ouderen is het immuunsysteem minder efficiënt, waardoor ze vatbaarder zijn voor infecties die keelpijn veroorzaken. |
3. Mensen met een zwak immuunsysteem | Immuungecompromitteerde personen door aandoeningen zoals hiv, chemotherapie of diabetes hebben een verhoogd risico op infecties en keelpijn. |
4. Mensen met allergieën | Allergieën voor pollen, stof of schimmels kunnen de keel irriteren, wat leidt tot pijn of ongemak. |
5. Mensen die in drukke ruimtes werken | Beroepen zoals leraren, zorgverleners of callcentermedewerkers verhogen de blootstelling aan ziekteverwekkers die keelpijn kunnen veroorzaken. |
6. Rokers en meerokers | Sigarettenrook irriteert het slijmvlies in de keel, wat kan leiden tot chronische keelpijn en infecties. |
7. Mensen met refluxklachten | Bij gastro-oesofageale reflux (GERD) kan maagzuur in de keel komen en deze irriteren, wat pijn veroorzaakt. |
8. Mensen met frequente luchtweginfecties | Herhaalde verkoudheden of sinusinfecties kunnen keelpijn veroorzaken door irritatie en ontsteking van de keel. |
9. Mensen in koude of droge klimaten | Droge lucht, vooral tijdens de winter, kan het slijmvlies uitdrogen en keelpijn veroorzaken. |
10. Mensen met een voorgeschiedenis van keelamandelproblemen | Chronisch ontstoken of vergrote amandelen maken iemand gevoeliger voor keelpijn door infecties of irritatie. |
Risicofactoren voor keelpijn
Naast risicogroepen zijn er specifieke factoren die de kans op keelpijn vergroten. Deze factoren kunnen te maken hebben met omgevingsinvloeden, medische aandoeningen of leefstijlkeuzes. Hier zijn de belangrijkste risicofactoren:Aspect | Beschrijving |
---|---|
1. Blootstelling aan virussen en bacteriën | Virussen zoals verkoudheids- en griepvirussen, en bacteriën zoals streptokokken, zijn de meest voorkomende oorzaken van keelpijn. |
2. Slechte handhygiëne | Onvoldoende handwassen verhoogt de kans op het verspreiden en oplopen van ziekteverwekkers die keelpijn veroorzaken. |
3. Blootstelling aan sigarettenrook | Actief of passief roken irriteert het slijmvlies en verhoogt de kans op keelpijn door chronische irritatie of infectie. |
4. Droge lucht | Luchtverwarming of koude buitenlucht kan de keel uitdrogen, wat pijn en irritatie veroorzaakt. |
5. Overmatig stemgebruik | Langdurig praten, zingen of schreeuwen kan de keelspieren belasten en keelpijn veroorzaken. |
6. Refluxziekte (GERD) | Terugvloeiend maagzuur kan de keel irriteren, wat leidt tot brandend gevoel en keelpijn, vooral ’s ochtends. |
7. Allergieën | Allergieën veroorzaken vaak postnasale drip, waarbij slijm achter in de keel druipt en irritatie en pijn veroorzaakt. |
8. Verminderde weerstand | Een verzwakt immuunsysteem door ziekte, stress of vermoeidheid verhoogt de kans op infecties die keelpijn veroorzaken. |
9. Slechte voeding en hydratatie | Tekorten aan voedingsstoffen zoals vitamine C en onvoldoende vochtinname kunnen het lichaam kwetsbaarder maken voor keelpijn. |
10. Luchtvervuiling en irriterende stoffen | Blootstelling aan chemische dampen, stof of luchtvervuiling kan de keel irriteren en keelpijn veroorzaken. |
Wanneer huisarts bezoeken?
Als je een zere keel hebt, maak dan in de volgende gevallen een afspraak met je huisarts:- als de symptomen niet verbeteren na twee weken
- als je keelpijn hebt die niet reageert op pijnstillers, zoals paracetamol, ibuprofen of aspirine
- als je last hebt van aanhoudende koorts die niet vermindert
- bij moeilijkheden met ademhalen, slikken of het openen van je mond
- gewrichtspijn, oorpijn of een knobbel in de nek
- heesheid van 2 weken of langer
- Witte plekken op je keel (kijk met een zaklamp)
- bloed in speeksel of slijm

Keelpijn verhelpen en behandelen
Er zijn meerdere manieren om heel te verhelpen en te behandelen.Pijnstillers
Voor de behandeling van keelpijn worden gewoonlijk vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol of (bij volwassenen) ibuprofen, aanbevolen. Deze kunnen ook helpen koorts te verminderen. Je mag geen aspirine of ibuprofen innemen als je maagproblemen (zoals een maagzweer) hebt of deze in het verleden gehad hebt of als je lever- of nierproblemen hebt. Paracetamol is een veiliger alternatief.Zelfzorg tips
De volgende zelfzorgmaatregelen kunnen de symptomen van een zere keel verlichten:- Vermijd voedsel of drank die te heet is, omdat dit de keel kan irriteren.
- Eet zacht voedsel en drink koude of warme vloeistoffen.
- Volwassenen en oudere kinderen kunnen zuigtabletten, harde snoepjes, ijsblokjes of ijslolly's nemen tegen de keelpijn.
- Vermijd roken en rokerige omgevingen.
- Regelmatig gorgelen met zout water om zwelling of pijn te verminderen.
- Drink voldoende vocht, vooral als er sprake is van koorts.
Antibiotica
Het gebruik van antibiotica (medicatie om bacteriële infecties te behandelen) wordt meestal niet aanbevolen voor de behandeling van keelpijn. Dit heeft de volgende redenen:- De meeste gevallen van keelpijn worden niet veroorzaakt door bacteriën.
- Zelfs als je zere keel wordt veroorzaakt door bacteriën, hebben antibiotica heel weinig effect op de ernst van de symptomen en hoe lang ze duren, en kunnen ze vervelende bijwerkingen veroorzaken.
- Overmatig gebruik van antibiotica om kleine aandoeningen te behandelen, kan ze minder effectief maken bij de behandeling van levensbedreigende aandoeningen.
Antibiotica worden meestal alleen voorgeschreven als:
- je keelpijn bijzonder ernstig is
- je een verhoogd risico op een ernstige infectie loopt, bijvoorbeeld omdat je een verzwakt immuunsysteem hebt door hiv of diabetes
- je een verzwakt immuunsysteem hebt, bijvoorbeeld omdat je een medicijn neemt dat dit kan veroorzaken, zoals carbimazol (voor de behandeling van een overactieve schildklier)
- je een voorgeschiedenis hebt van reumatische koorts (een aandoening die wijdverspreide ontstekingen in het lichaam kan veroorzaken)
- je een hartklepaandoening hebt
- je herhaalde infecties ondervindt die worden veroorzaakt door de groep A-streptokokkenbacteriën
Bijwerkingen
Antibiotica kunnen bijwerkingen veroorzaken, waaronder:
- misselijkheid (ziek voelen)
- braken
- diarree (antibiotica-geassocieerde diarree)
Keelamandelen verwijderen
Een tonsillectomie is een chirurgische ingreep om de amandelen te verwijderen. Als je kind herhaaldelijk last heeft van amandelontsteking, dan kan een tonsillectomie worden overwogen.
Snel van keelpijn afkomen
Gorgelen met zout water
Regelmatig gorgelen met zout water kan helpen tegen een zere keel. Een zoutoplossing kun je zelf maken door een afgestreken theelepel zout op te lossen in een glas warm water en gedurende een halve minuut te gorgelen. Je kunt ook kiezen voor zuiveringszout (baking soda).Drink extra koude vloeistoffen
Het drinken van ijskoude vloeistoffen, het zuigen op ijsblokjes of het likken aan een waterijsje kan je keel verdoven en de ziekteverwekkers dwarszitten.Neem geen zure voedingsmiddelen
Zure reflux is een veel voorkomende oorzaak van een zere keel. Dat betekent dat alles wat zure reflux opwekt, een zere keel kan veroorzaken of verergeren. Het is daarom verstandig om frisdrank, gefrituurd voedsel en citrusvruchten zoals sinaasappels en citroenen te vermijden. Eet ook geen voedsel in de uren voordat je gaat slapen. Eten voordat je gaat liggen, kan reflux bevorderen.Middelen tegen maagzuur
Antacida (maagzuurremmers) worden gebruikt om de hoeveelheid zoutzuur in de maag te verminderen. Als je denkt dat reflux de oorzaak is van je zere keel, kan het nemen van maagzuurremmers of andere refluxmedicijnen de klachten verlichten.