Keelpijn (bij slikken): oorzaken en behandeling zere keel

Keelpijn kan zich uiten in symptomen als een branderig gevoel tot pijnlijk gevoel in de keel. Keelpijn kan ook gepaard gaan met pijn bij het slikken, slijm in de keel en opgezette klieren in de hals. Keelpijn of een zere keel kan op elk moment opkomen en het wordt veroorzaakt door een aantal redenen. Keelpijn kan te wijten zijn aan een bacteriële infectie of keelontsteking en soms is er sprake van een virale infectie. Hoe dan ook, als keelontsteking is ontstaan door een virus of bacterie dan is deze besmettelijk. Het is belangrijk om het probleem snel aan te pakken zodra de symptomen van keelpijn zich ontwikkelen. Er zijn een aantal natuurlijke middelen of remedies tegen keelpijn, die je zelf thuis kunt gebruiken om keelpijn te verzachten en het herstel te bevorderen. Je kunt keelpijn verzachten met (rauwe) honing, vitamine C en zoethout. Zuigtabletjes met chloorhexidine doden oppervlaktekiemen en kunnen helpen in de behandeling van beginnende keelpijn. Ook werken ze licht verdovend.

• Symptomen van keelpijn
• Oorzaken van keelpijn
• Virale infecties
• Bacteriële infecties
• Allergieën
• Roken en meeroken
• Droge lucht
• Overbelasting van de stem
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)
• Risicofactoren
• Jonge leeftijd (kinderen en tieners)
• Blootstelling aan tabaksrook
• Allergieën
• Blootstelling aan chemische irriterende stoffen
• Chronische bijholteontsteking
• Gesloten ruimtes
• Verzwakte immuniteit
• Huisarts inschakelen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van keelpijn met medicijnen
• Pijnstillers (paracetamol)
• Antibiotica
• Andere behandelingen
• Keelpijn verzachten
• Honing
• Bottenbouillon
• Knoflook
• Water drinken
• Echinacea purpurea (rode zonnehoed)
• Zoethout
• Vitamine C
• Zink
• Probiotica
• Voldoende slapen
• Citroen etherische olie (citrus lemon)
• Eucalyptus etherische olie
• Preventie

Symptomen van keelpijn

Keelpijn duidt op elk soort ontstekingsproces van de keel en amandelen dat pijn veroorzaakt bij het slikken. Ongeveer 10% tot 30% van de mensen (mannen, vrouwen en kinderen) heeft ten minste één keer per jaar over last van een een zere keel of keelpijn. De symptomen van keelpijn variëren en zijn afhankelijk van de oorzaak. Enkele veel voorkomende symptomen van keelpijn zijn:

• pijn die verergert bij het slikken of praten
• moeite met slikken
• slijm in de keel
• een branderig gevoel in de keel
• pijnlijke, gezwollen klieren in de hals of kaak
• gezwollen, rode amandelen
• witte vlekken op de amandelen
• heesheid

Als een keelontsteking de keelpijn veroorzaakt, dan kan dit gepaard gaan met koorts, hoofdpijn, pijn in het lichaam, hoest, loopneus en misselijkheid.

Oorzaken van keelpijn

De meest voorkomende oorzaken van keelpijn kunnen grofweg worden onderverdeeld in infectieus en niet-infectieus. Bij infectieuze oorzaken van keelpijn moet gedacht worden aan besmettelijke oorzaken, wat betekent dat het gemakkelijk van persoon op persoon overgedragen kan worden. Dat kan een virus zijn zoals verkoudheid of een bacteriële infectie zoals keelontsteking. Bij niet-infectieuze keelpijn leiden andere factoren tot ontsteking, irritatie of schade aan de keel, zoals allergieën, roken of gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ).

Infectieuze en niet-infectieuze oorzaken kunnen allemaal leiden tot faryngitis, de medische term voor keelpijn. Dit verwijst naar een ontsteking achter in de keel, die het meest voorkomt. Er zijn ook andere weefsels in de keel waar een ontsteking kan optreden, zoals de amandelen of stembanden, en die ontstekingsreacties worden respectievelijk tonsillitis (keelamandelontsteking) en laryngitis (strottenhoofdontsteking) genoemd.

Virale infecties

Een aantal virale infecties, vooral bovenste luchtweginfecties, kunnen leiden tot keelpijn. In het bijzonder verkoudheid en griep kunnen keelpijn veroorzaken. Andere virale boosdoeners zijn:

• bof
• coxsackievirus (verantwoordelijk voor hand-voet-mondziekte)
• herpangina (een goedaardige infectie van de keel die veroorzaakt wordt door het coxsackievirus)
• herpes simplex-virus
• hiv
• klierkoorts of ziekte van Pfeiffer
• laryngitis (een ontsteking van het strottenhoofd en de stembanden)
• mazelen
• respiratoir syncytieel virus (RSV)

Deze virussen hebben de neiging zich te hechten aan cellen in de keel en dit veroorzaakt plaatselijke schade of ontsteking, die beide pijnlijk kunnen zijn.

Bacteriële infecties

Bacteriële infecties komen minder vaak voor dan virale infecties. Net als virale infecties, veroorzaken bacteriële infecties een immuunreactie, zoals een ontsteking, die keelpijn veroorzaakt. In tegenstelling tot virale infecties kunnen bacteriële infecties zo nodig worden behandeld met antibiotica. Voorbeelden van bacteriële infecties zijn onder meer:

• streptokokkenfaryngitis (keelontsteking)
• stafylokokkeninfectie
• soa's zoals gonorroe en chlamydia

Allergieën

Er zijn een groot aantal verschillende soorten allergieën: van hooikoorts tot huisstofmijtallergie. Allergieën zijn over het algemeen niet pijnlijk, maar er zijn een aantal redenen waarom een allergie keelpijn kan veroorzaken. Een allergie kan irritatie in de keel veroorzaken, wat kan leiden tot keelpijn.

Roken en meeroken

Hoesten veroorzaakt door roken of meeroken kan leiden tot een zere keel.

Droge lucht

Net als roken kan droge lucht leiden tot een vervelende hoest, wat kan leiden tot keelpijn.

Overbelasting van de stem

Overbelasting en verkeerd gebruik van de stem door bijvoorbeeld te schreeuwen bij een sportevenement; luid praten; of praten gedurende lange periodes zonder rust, kunnen leiden tot keelpijn.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ)

In tegenstelling tot de bovengenoemde niet-infectieuze oorzaken van keelpijn, kan GORZ leiden tot een directe ontsteking van het weefsel en de bekleding van de keel, wat voor keelpijn zorgt.

Risicofactoren

Hoewel iedereen keelpijn kan krijgen, zijn er enkele risicofactoren te onderscheiden:

Jonge leeftijd (kinderen en tieners)

Kinderen en tieners hebben de meeste kans op keelpijn. Vooral peuters en kleuters kunnen last hebben van keelontsteking, de meest voorkomende bacteriële infectie die wordt geassocieerd met keelpijn.

Blootstelling aan tabaksrook

Roken en meeroken kunnen de keel irriteren. Roken verhoogt bovendien het risico op mondkanker, keelkanker en strottenhoofdkanker.

Allergieën

Seizoensallergieën of aanhoudende allergische reacties op stof, schimmels of huidschilfers van huisdieren vergrote de kans op het ontwikkelen van keelpijn en bijkomende keelklachten.

Blootstelling aan chemische irriterende stoffen

Deeltjes in de lucht als gevolg van verbranding van fossiele brandstoffen (kolen en olie) en gewone huishoudelijke chemicaliën kunnen keelklachten en een geïrriteerde keel veroorzaken.

Chronische bijholteontsteking

Chronische of frequente infecties van de bijholten ofwel bijholteontsteking (chronische bijholteontsteking), kunnen de keel irriteren en voor klachten zorgen.

Gesloten ruimtes

In elke gesloten ruimte waarin veel mensen langere tijd verblijven, is een verhoogd risico voor besmetting met een verkoudheid of griepvirus, of het nu in kinderopvangcentra, klaslokalen, kantoren of vliegtuigen is.

Verzwakte immuniteit

Een verzwakt afweersysteem kan niet efficiënt genoeg optreden tegen ziekteverwekkers als virussen en bacteriën. Een verzwakte immuniteit kan onder meer ontstaan als gevolg van aanhoudende stress, roken, (overmatig) alcoholgebruik, hoge leeftijd, verkeerde eetgewoonten, milieuvervuiling, hiv diabetes, behandeling met steroïden of chemotherapie en vermoeidheid.

Huisarts inschakelen

Keelpijn die wordt veroorzaakt door een virale infectie gaat meestal binnen twee tot zeven dagen vanzelf over en behoeft geen medische behandeling. In sommige gevallen is het verstandig de huisarts te raadplegen:

• ernstige keelpijn
• problemen met slikken
• problemen met ademhalen of pijn tijdens het ademen
• moeite met het openen van je mond
• pijnlijke gewrichten of gewrichtspijn
• hoge koorts
• pijnlijke of stijve nek
• oorpijn
• bloed in je speeksel of slijm
• een zere keel die langer dan een week aanhoudt

Onderzoek en diagnose

De huisarts zal vragen stellen over je keelpijn en bijkomende klachten en daarna lichamelijk onderzoek doen. Met een verlicht instrument zal hij naar je keel kijken, en waarschijnlijk ook de oren en neusgangen inspecteren. Hij zal voelen in de hals om te controleren op gezwollen klieren en naar de ademhaling luisteren een stethoscoop. Ook kan de huisarts met een steriel wattenstaafje over de achterkant van de keel wrijven om wat afscheiding te verzamelen. Het monster zal in een laboratorium worden gecontroleerd op streptokokkenbacteriën, de oorzaak van keelontsteking.

Behandeling van keelpijn met medicijnen

Keelpijn die wordt veroorzaakt door een virale infectie duurt meestal vijf tot zeven dagen en vereist normaal gesproken geen medische behandeling.

Pijnstillers (paracetamol)

Om pijn en koorts te verzachten, kun je paracetamol slikken. Als paracetamol onvoldoende soelaas biedt, kun je een NSAID (naproxen, ibuprofen of diclofenac) proberen. Lees eerst de bijsluiter voor gebruik.

Antibiotica

Antibiotica hebben bij keelpijn meestal geen zin, ook niet als de keelpijn door een bacterie wordt veroorzaakt.

Andere behandelingen

Als een zere keel een symptoom is van een aandoening anders dan een (virale of bacteriële) infectie, zullen waarschijnlijk andere behandelingen worden overwogen, afhankelijk van de oorzaak. De huisarts zal een behandeling voorstellen en eventueel leefstijladviezen geven, zoals stoppen met roken of minder drinken.

Keelpijn verzachten

Er zijn meerdere manieren om keelpijn te verachten met natuurlijke middelen.

Honing

Honing heeft ontstekingsremmende en antimicrobiële eigenschappen die kunnen helpen om aandoeningen van de luchtwegen zoals keelpijn te behandelen. Honing kalmeert de keel kalmeren en verlicht de zwelling. Ook kan honing slijmafscheiding en hoest verminderen. Voeg honing toe aan warm water of thee, of meng het met essentiële citroenolie.

Bottenbouillon

Bottenbouillon houdt je gehydrateerd en is voedzaam, licht verteerbaar, rijk van smaak en bevordert de genezing. Bottenbouillon bevat essentiële mineralen in vormen die je lichaam gemakkelijk kan opnemen, waaronder calcium, magnesium en fosfor.

Knoflook

Allicine, een van de actieve bestanddelen van verse knoflook, heeft antimicrobiële eigenschappen. Allicine in zijn zuivere vorm vertoont antibacteriële activiteit tegen een breed scala aan bacteriën, waaronder multiresistente stammen van E coli. Het heeft tevens antivirale, antischimmel- en antiparasitaire eigenschappen. Voeg rauwe knoflook toe aan je eten en/of neem dagelijks een supplement met knoflook.

Water drinken

Voldoende drinken helpt bij het wegspoelen van de virussen of bacteriën en het gehydrateerd houden van je keel. Je kunt koud water drinken, maar ook warm water in de vorm van thee, met citroen, gember of honing.

Echinacea purpurea (rode zonnehoed)

Echinacea purpurea, ook bekend als rode zonnehoed, bevat krachtige immuunsysteem-versterkende stofjes. Het innemen van echinacea verkleint de kans op verkoudheid met 58 procent en verkort de duur van een gewone verkoudheid met 1,4 dagen. Echinacea beschikt over antivirale eigenschappen en ondersteunt je lichaam om infecties te bestrijden die tot keelpijn leiden.

Zoethout

Zoethoutwortel helpt bij keelpijn of hoest omdat het een krachtig slijmoplossend middel is, dat slijm helpt los te maken en uit de keel te verdrijven. Het kalmeert de keel, vermindert irritatie en helpt de ontsteking van de amandelen tegen te gaan, waardoor zoethout een probaat middel tegen keelpijn is. Zoethout beschikt ook over krachtige antivirale en antimicrobiële eigenschappen.

Vitamine C

Vitamine C ondersteunt het immuunsysteem en stimuleert de witte bloedcellen. Bovendien verkort vitamine C de duur van luchtwegklachten. Bij de eerste klachten van keelpijn, neem je dagelijks 1000 milligram vitamine C en daarnaast consumeer je vitamine C-rijke voedingsmiddelen zoals grapefruit, kiwi, aardbeien, sinaasappelen, boerenkool en guave. Als het pijnlijk is om vast voedsel te eten, kun je een smoothie maken.

Zink

Zink komt het immuunsysteem ten goede en heeft antivirale effecten. Zinkt helpt vooral om verkoudheid tegen te gaan (zink bij verkoudheid). Wanneer zink gedurende ten minste vijf maanden wordt gebruikt, kan dit het risico verminderen dat je een verkoudheid oploopt, wat gepaard gaat met keelpijn.

Probiotica

Het gebruik van probiotica leidt tot een reductie van bovenste luchtweginfecties.

Voldoende slapen

Voldoende slapen is van vitaal belang bij het overwinnen van keelpijn en aanverwante klachten. Je slaapkwaliteit is een belangrijke voorspeller van je immuniteit en vatbaarheid voor verkoudheid en andere ziekten.

Citroen etherische olie (citrus lemon)

Citroen etherische olie wordt erkend voor zijn krachtige antioxidatieve werking en heeft de kracht om gifstoffen uit elk deel van het lichaam te verdrijven. Door zijn antibacteriële en ontstekingsremmende werking is het een nuttig middel tegen keelpijn. Het bevat ook veel vitamine C, dat de immuunfunctie verhoogt en de speekselvloed verhoogt, waardoor de keel vochtig blijft. Voeg 1-2 druppels citroenolie toe aan warm water of thee. Je kunt citroenolie ook rechtstreeks uit de fles inademen, of thuis 5-10 druppels in een diffuser doen.

Eucalyptus etherische olie

Eucalyptusolie heeft een slijmoplossende en slijmafvoerende werking en is een van de meest probate middelen tegen keelpijn vanwege zijn vermogen om de immuniteit te stimuleren, bescherming biedt tegen oxidatie te bieden en de circulatie van de luchtwegen verbetert. Gebruik een diffuser om keelpijn met eucalyptusolie te verlichten. Of gebruik door 1-3 druppels op je keel en borst toe te passen (dus op de huid). Je kunt ook gorgelen met eucalyptusolie en water. Als je een gevoelige huid hebt, gebruik dan kokosolie om eucalyptus te verdunnen voordat je het op je huid aanbrengt.

Preventie

De beste manier om keelpijn te voorkomen, is om ervoor te zorgen dat je niet besmet raakt met de ziektekiemen die keelpijn kunnen veroorzaken door goede hygiëne te betrachten. Neem daarom de volgende maatregelen in acht:

• Was je handen grondig en regelmatig, vooral na gebruik van het toilet, vóór het eten en na niezen of hoesten.
• Deel geen tandenborstels, drinkglazen of gebruiksvoorwerpen.
• Hoest of nies in een tissue en gooi het weg. Of nies in de plooi van je elleboog.
• Gebruik handontsmettingsmiddelen op basis van alcohol als alternatief voor het wassen van de handen wanneer zeep en water niet beschikbaar zijn.
• Vermijd het aanraken van toetsenborden waar andere mensen aan werken of deurklinken van openbare toiletten, etc.
• Reinig regelmatig telefoons, tv-afstandsbedieningen en computer-toetsenborden met een schoonmaakmiddel.
• Reinig telefoons en afstandsbedieningen in je hotelkamer wanneer je er verblijft.
• Vermijd nauw contact met mensen die ziek zijn.

Lees verder

• Keelklachten: oorzaken van pijnlijke of kriebelende keel
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Zere keel en moeite met slikken, wat te doen?
• Keelpijn aan één kant: oorzaken van eenzijdige keelpijn
• Keelontsteking behandeling: antibiotica, medicatie & kruiden