Spongiotische dermatitis: Huidontsteking met jeuk en blaren

Spongiotische dermatitis is een huidaandoening waarbij een ontsteking van de huid ontstaat die resulteert in vochtophopingen in de opperhuid. De patiënt krijgt hierdoor te maken met een gezwollen, droge, rode, jeukende en gebarsten huid. De precieze oorzaak van deze niet-besmettelijke huidontsteking is niet bekend, maar zowel genetische factoren als omgevingsfactoren spelen een rol. Daarnaast verschijnt de ziekte vaker wanneer de patiënt ook lijdt aan een aantal aandoeningen. Een specifieke behandeling voor spongiotische dermatitis bestaat niet, maar opflakkeringen zijn te behandelen met medicijnen, huidverzorging, en veranderingen in de levensstijl. De prognose is variabel.

• Oorzaken van spongiotische dermatitis
• Risicofactoren van huidontsteking
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Huiduitslag met jeuk, rode vlekjes en blaren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Huidverzorging
• Levensstijl
• Medicijnen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van huidaandoening

Oorzaken van spongiotische dermatitis

Bij spongiotische dermatitis ontstaat een huidontsteking die vochtophopingen in de opperhuid veroorzaakt. Hierdoor ontstaat een zwelling tussen de cellen in de huid. De exacte oorzaak van spongiotische dermatitis is onbekend, maar wellicht spelen een combinatie van genetische factoren en omgevingsfactoren een rol. Mogelijk hebben patiënten namelijk een mutatie (wijziging) van het gen dat verantwoordelijk is voor het maken het eiwit filaggrine. Dit eiwit is nodig om een beschermende barrière te handhaven op de bovenste huidlaag. Zonder voldoende filaggrine is de huidbarrière verzwakt, waardoor vocht ontsnapt en meer allergenen (uitlokkende stoffen) en bacteriën in staat zijn om in de huid binnen te dringen.

Risicofactoren van huidontsteking

Aandoeningen

Spongiotische dermatitis is vaak geassocieerd met atopische dermatitis. Atopische dermatitis verschijnt vaker bij kinderen dan bij volwassenen. Een persoon die vatbaar is voor allergieën (hooikoorts, medicijnen, voedsel, planten, kleurstoffen), krijgt vaker te maken met spongiotische dermatitis. Patiënten met een schimmelinfectie, congestief hartfalen, hiv / aids, insectenbeten of de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen) zijn eveneens vaker aangetast. Overmatig zweten vormt een andere risicofactor; dit verergert bovendien de jeuk. Stress verzwakt het immuunsysteem en veroorzaakt puistjes; hierdoor ontstaat sneller de huidziekte. Tot slot zijn veranderingen in de hormoonspiegels in verband gebracht met spongiotische dermatitis.

Omgevingsfactoren

Patiënten met een jongere leeftijd zijn vaker getroffen. Verder activeert een langdurig contact met irriterende stoffen, zoals latex, zepen, cosmetica, detergenten, chemicaliën, bepaalde ingrediënten in cosmetica, of bepaalde metalen in sieraden mogelijk de huidaandoening. Bij een familiegeschiedenis van atopische dermatitis (huidziekte met jeuk) komt spongiotische dermatitis ook sneller tot stand. Veranderingen in de temperatuur of weersomstandigheden verhogen ook de kans op de huidaandoening. Tot slot lijden patiënten met een gevoelige huid vaker aan de huidziekte.

Symptomen: Huiduitslag met jeuk, rode vlekjes en blaren

De symptomen van spongiotische dermatitis ontstaan vooral op de borst, de buik en de billen. Veel voorkomende symptomen zijn onder andere:

• blaren als gevolg van de huiduitslag (in extreme gevallen sijpelt hieruit vocht)
• een droge, geschubde of schilferige huid
• een huiduitslag, vooral op de handen, de binnenkant van de ellebogen en achter de knieën die bestaat tot rode tot bruingrijze vlekjes (muntvormig)
• een rode, ontstoken huid door constant te krabben
• ernstige jeuk (vooral tijdens de nacht)

Diagnose en onderzoeken

Een arts diagnosticeert spongiotische dermatitis door de huid van de patiënt te onderzoeken. De patiënt krijgt bovendien vragen inzake specifieke symptomen, de familiegeschiedenis, de voeding en de levensstijl. Soms besluit de arts om een biopsie uit te voeren. Hierbij neemt hij een klein stukje huidweefsel weg en laat hij dit in een laboratorium microscopisch verder onderzoeken. Soms voert de arts ook een huidplaktest uit waarbij hij pleisters met allergenen op de rug van de patiënt kleeft en dan kijkt of deze pleisters een allergische reactie veroorzaken.

Behandeling

Huidverzorging

Dagelijks de huid bevochtigen en wassen met een mild vochtinbrengend middel in plaats van zeep is aanbevolen. Verder draagt de patiënt een verband of pleister bovenop crèmes om te voorkomen dat hij de zalf weg wrijft en om krasletsels te voorkomen; natte verbanden zijn niet aanbevolen voor baby’s en kinderen. De huid koelen met een koud kompres vermindert tot slot de jeuk en roodheid.

Levensstijl

De patiënt gebruikt vitamine A of visolie nemen om de symptomen verlichten. Zeep, douchegel en reinigingsmiddelen vermijdt de patiënt. Deze veroorzaken namelijk mogelijk verdere huidirritatie. Voorts laten sommige patiënten zich behandelen met ultraviolet licht (fototherapie). Deze therapie is meestal niet aanbevolen voor kinderen. Natuurlijk zonlicht verlicht sommige huidaandoeningen omdat hierdoor minder ontstekingen ontstaan.

Medicijnen

In sommige gevallen is medische hulp nodig omdat de patiënt lijdt aan slaapproblemen, pijn of een huidinfectie. Ook is het mogelijk dat de patiënt reeds diverse zelfhulpmiddeltjes geprobeerd heeft maar deze niet effectief zijn. De arts schrijft dan mogelijk medicatie voor.

Actuele calcineurineremmers
Door het toepassen van tacrolimuszalven en pimecrolimuscrèmes is het mogelijk om ontstekingen tijdens opflakkeringen te beheersen. Deze medicijnen blokkeren een chemische stof die een huidontsteking met roodheid en jeuk veroorzaakt.

Antihistaminica
Antihistaminica verlichten de symptomen van allergieën. Nieuwere, niet-slaperige antihistaminica veroorzaken minder snel vermoeidheid.

Steroïden
Orale (via de mond ingenomen) steroïden, zoals prednisolon zijn ook inzetbaar. Deze medicijnen – die door de arts zijn voorgeschreven – verlichten de symptomen tijdens ernstige of wijdverbreide opflakkeringen. Topische (op de huid aangebrachte) steroïde crèmes verminderen roodheid en jeuk. De arts schrijft de juiste medicatie voor want te sterke crème verdunt de huid.

Prognose

De symptomen verdwijnen soms snel maar bij andere patiënten blijft de aandoening levenslang aanwezig. De niet-besmettelijke aandoening is moeilijk te behandelen, maar het is wel mogelijk om de symptomen te beheersen dankzij medicatie, huidverzorging en veranderingen in de levensstijl.

Complicaties

Tijdens ernstige opflakkeringen ontstaan mogelijk krassen op een jeukende uitslag, waardoor de huid barst (gebarsten huid) of blaren openbreken. Deze factoren veroorzaken sneller huidinfecties waarvoor de arts antibiotica moet voorschrijven. Herhaald krabben resulteert ook tot een verdikking van de huid, een proces dat in medische termen bekend staat als ‘lichenificatie’. De verdikte huid gaat mogelijk voortdurend jeuken.

Preventie van huidaandoening

Het is mogelijk om de klachten en toekomstige opflakkeringen te verminderen door volgende adviezen na te lezen:
de huid dagelijks verzorgen (regelmatig bevochtigen met een vochtinbrengend middel en voorgeschreven medicijnen of behandelingen gebruiken)

• de huid koel houden; oververhitting en zweten verergeren de jeuk
• hypoallergene of milde producten gebruiken
• kleding wassen met niet-biologisch waspoeder; een dubbele spoelcyclus gebruiken om afwasmiddelresten te verwijderen
• niet krabben op de aangetaste huid, daar dit leidt tot verdere schade of een infectie.
• niet-rubberen handschoenen dragen bij het uitvoeren van handmatige taken, zoals huishoudelijk werk (bescherming van de handen)
• symptomen behandelen zodra ze verschijnen; ernstigere opflakkeringen zijn moeilijker te controleren
• uitlokkende factoren vermijden (bepaalde voedingsmiddelen, cosmetica, wasmiddelen of bepaalde dieren)
• zachte, ademende materialen dragen, zoals katoen en geen jeukende stoffen zoals wol dragen

Lees verder

• Dermatitis (ontsteking van de huid): Soorten huidontsteking