Contactdermatitis (allergisch eczeem): Huidaandoening

Allergisch eczeem (contactdermatitis, contacteczeem) is een huidaandoening waarbij de huid van een patiënt in contact komt met en allergeen (uitlokkende stof van een allergische reactie). Hierdoor ontwikkelt de patiënt een rode, irriterende, jeukende en soms pijnlijke huiduitslag die meteen of met vertraging optreedt. De patiënt moet indien mogelijk het allergeen vermijden. Verder bestaan medicijnen voor het verlichten van de klachten. Bij een ernstige reactie is advies van een arts nodig. Onbehandeld leidt allergisch eczeem tot slot mogelijk tot een infectie.

• Oorzaken en soorten van contactdermatitis
• Allergisch eczeem
• Atopische dermatitis
• Dyshidrotisch eczeem
• Nummulair eczeem
• Seborreïsche dermatitis
• Stasis dermatitis (veneus eczeem)
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huiduitslag
• Prognose van allergisch eczeem
• Complicaties van huidaandoening

Oorzaken en soorten van contactdermatitis

Allergisch eczeem is een vorm van eczeem die optreedt als reactie op contact met een allergeen. Een allergeen is een uitlokkende stof waarvoor een patiënt mogelijk allergisch is. Waarom deze aandoening sommige patiënten treft en andere niet, is anno oktober 2020 een raadsel voor wetenschappers. Omgevingsfactoren en genetische factoren spelen wellicht een rol.

Eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) bestaat in vele soorten.

Allergisch eczeem

Allergisch eczeem bestaat in drie soorten

Allergische contactdermatitis
Allergische contactdermatitis verschijnt wanneer de huid in contact komt met een allergeen. De reactie ontstaat vaak pas 48-96 uur na de blootstelling. Volgende allergenen veroorzaken vaak allergische contactdermatitis:

• Enkele van de meest voorkomende oorzaken van contactdermatitis zijn:
• antibacteriële zalven, waaronder neomycine en bacitracine
• antischimmel- of antibacteriële producten, zoals methylisothiazolinon
• balsam van Peru: zit in veel producten zoals parfums, cosmetica, mondspoelingen en smaakstoffen
• cocamidopropyl-betaine, een detergens dat fabrikanten gebruiken om shampoos, lotions en zepen te verdikken
• formaldehyde: in conserveringsmiddelen, ontsmettingsmiddelen en kleding
• in de lucht zwevende stoffen: ambrosiapollen en spuitinsecticiden
• medicijnen: antibioticumcrèmes en orale antihistaminica (geneesmiddelen tegen allergische reacties)
• metalen, zoals chroom, kobalt en nikkel
• nikkel: sieraden, gespen en vele andere voorwerpen
• parafenyleendiamine (PPD), een chemische stof die veel voorkomt in haarverf
• planten: poison ivy (gifsumak) en mango
• producten die een reactie veroorzaken bij blootstelling aan zonlicht (fotoallergische contactdermatitis), zoals sommige zonnebrandmiddelen en orale medicatie

Contacturticaria
Contacturticaria veroorzaakt een aanzienlijke zwelling en roodheid vrijwel onmiddellijk na contact met een allergeen. Een patiënt met contacturticaria ervaart soms zelfs een anafylactische shock (ernstige allergische reactie), wat gepaard gaat met ademhalingsproblemen.

Irriterende contactdermatitis
Irriterende contactdermatitis veroorzaakt een huidontsteking wanneer de huid in contact komt met een irriterend middel:

• bleekmiddelen
• detergenten
• hitte
• in de lucht zwevende stoffen, zoals zaagsel of wolstof
• meststoffen
• oplosmiddelen
• pesticiden
• planten
• shampoos
• wrijving
• zepen

Een patiënt met een wonde of atopische dermatitis heeft meer kans op het ontwikkelen van irriterende contactdermatitis.

Atopische dermatitis

Atopische dermatitis is een chronische huidaandoening die vaak in de kindertijd begint. De aandoening veroorzaakt een droge huid, roodheid, jeuk en scheurtjes. Patiënten met een familiegeschiedenis van astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen) of hooikoorts (allergische rhinitis) hebben meer kans op het ontwikkelen van atopische dermatitis.

Dyshidrotisch eczeem

Dit type eczeem veroorzaakt kleine blaren, meestal op de vingers, tenen en handpalmen en op de voetzolen. Vrouwen hebben meer kans om deze aandoening te ervaren dan mannen. Dyshidrotisch eczeem is soms te wijten aan stress, vocht of langdurige blootstelling aan bepaalde metalen of chroomzouten.

Nummulair eczeem

Nummulair eczeem leidt tot muntvormige, rode, jeukende, schilferige vlekken op de huid. Soms ontwikkelt de patiënt huidzweren op de getroffen gebieden. De aandoening komt meestal voor na een insectenbeet.

Seborreïsche dermatitis

Dit type eczeem komt meestal voor op de hoofdhuid. Roos, een droge, schilferende hoofdhuid, is een veel voorkomende vorm van seborreïsche dermatitis. Patiënten ervaren soms ook symptomen op het gezicht (gezichtseczeem), de rug of de bovenborst.

Stasis dermatitis (veneus eczeem)

Stasis dermatitis treedt op bij een slechte bloedsomloop naar de onderbenen. Hierdoor lekt er overtollig vocht uit de aderen, wat resulteert in zwelling, jeuk, schilfering en pijn.

Symptomen

Meestal ervaart de patiënt enkel tekenen op het huidgebied dat in contact komt met het allergeen. De handen zijn vaak het meest getroffen, omdat patiënten hiermee voorwerpen aanraken. Wanneer echter ernstige reacties optreden, zijn de symptomen soms ook elders aanwezig. De meest voorkomende symptomen van allergisch eczeem zijn blaarvorming, een brandend of warm gevoel, een huiduitslag, jeuk, roodheid, rode bultjes met pusvorming of korstvorming, een ontsteking en een zwelling. De huid voelt voorts droog, dik, schilferig of ruw aan.

Diagnose en onderzoeken

De arts praat eerst met de patiënt over de symptomen en de mogelijke oorzaak hiervan. Vervolgens onderzoekt hij de huid en bekijkt hij het patroon en de intensiteit van de huiduitslag. Een huidpleistertest (huidplaktest) is aanbevolen om allergieën op te sporen. Deze test is nuttig wanneer de huiduitslag en medische geschiedenis geen duidelijke informatie bieden over de oorzaak of wanneer de huiduitslag vaak terugkeert. De arts plakt enkele plakkers op de huid die kleine hoeveelheden potentiële allergenen bevatten. Deze moeten twee à drie dagen op de huid blijven. De patiënt mag de rug niet nat maken tijdens deze periode. Vervolgens kijkt de arts of er eventuele huidreacties zijn opgetreden.

Behandeling van huiduitslag

De patiënt probeert in de mate van het mogelijke de irriterende stoffen te vermijden. Niet altijd is dit mogelijk, bijvoorbeeld omdat de patiënt beroepshalve in contact komt met het allergeen.

Andere behandelingen voor allergisch eczeem omvatten:

• antihistaminica nemen (medicijnen voor de behandeling van een allergische reactie)
• beschermende kleding en handschoenen dragen wanneer deze in contact komen met een bekend allergeen
• de huid minstens tweemaal per dag bevochtigen met een geurloos vochtinbrengend middel
• havermoutbaden nemen
• hydrocortison crème aanbrengen om de jeuk te verminderen

Als een patiënt een ernstige allergische eczeemreactie heeft, die extreme zwelling met pus en korstvorming veroorzaakt, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Een arts schrijft dan een oraal (via de mond ingenomen) of lokaal (op de huid aangebracht) antibioticum voor om een infectie te voorkomen.

Een andere veel voorkomende behandeling voor allergisch eczeem is een behandeling via licht (fototherapie). Blootstelling aan speciale soorten licht vermindert bij sommige patiënten de eczeemklachten.

Prognose van allergisch eczeem

Als de behandeling correct is uitgevoerd, verdwijnen de symptomen meestal binnen vijftien à twintig dagen. De aandoening komt echter mogelijk terug wanneer de patiënt weer in contact komt met het allergeen. De identificatie van het allergeen is bijgevolg belangrijk om dit te kunnen vermijden.

Complicaties van huidaandoening

Contactdermatitis leidt mogelijk tot een infectie als de patiënt herhaaldelijk krabt op het aangetaste gebied, waardoor vocht uit de wonde sijpelt. Bacteriën en schimmels gedijen goed in deze gebieden waardoor een infectie ontstaat.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Polyesterallergie: Huidreactie na contact met stof polyester
• Nikkelallergie: Allergische reactie op nikkel
• Latexallergie: Allergie voor producten met latex
• Allergische contactdermatitis: Huidontsteking door allergeen