Gifsumak: Symptomen van blootstelling aan urushiol van plant

Gifsumak (Engels: poison ivy) is een plant uit het geslacht Toxicodendron, die voornamelijk in Canada en de Verenigde Staten voorkomt. Deze plant is echter ook in Nederland te vinden, met name in Friesland. In de bladeren van de plant bevindt zich urushiol, een olieachtig sap dat allergische reacties kan veroorzaken bij blootstelling. De aandoening die door urushiol wordt veroorzaakt staat bekend als Toxicodendron dermatitis. Dit kan leiden tot symptomen zoals roodheid, jeuk en zwelling van de huid. Terwijl milde reacties vaak met vrij verkrijgbare middelen te behandelen zijn, kan een ernstige reactie een voorgeschreven behandeling vereisen. In sommige gevallen kunnen complicaties optreden door de allergische reactie op urushiol.

• Oorzaken van allergische reactie
• Symptomen: Huiduitslag met jeuk en roodheid
• Locatie
• Tekenen
• Behandeling van contactdermatitis
• Prognose
• Complicaties van blootstelling aan gifsumak
• Preventie van blootstelling aan urushiol

Oorzaken van allergische reactie

Gifsumak kan een tijdelijke, irriterende huiduitslag veroorzaken wanneer:

• De plant rechtstreeks contact maakt met de huid.
• Huisdieren, tuingereedschap, sportartikelen of andere objecten die direct contact hebben gehad met de plant, worden aangeraakt.
• Urushioldeeltjes in de lucht vrijkomen door verbranding van de plant (deze deeltjes kunnen op de huid, in de ogen, in de neus, in de keel of in de luchtwegen terechtkomen).

Deze huiduitslag, bekend als ‘Toxicodendron dermatitis’, is een vorm van allergische contactdermatitis. Dermatitis is de medische term voor huidirritatie of -ontsteking. Allergische contactdermatitis is een uitslag die ontstaat door contact met een stof waar een persoon allergisch voor is.

Symptomen: Huiduitslag met jeuk en roodheid

Ongeveer 85% van de mensen is allergisch voor urushiol, de chemische stof die door de plant gifsumak wordt geproduceerd. Deze allergische reactie veroorzaakt vaak een onaangename huiduitslag bij de getroffen personen.

Locatie

Wanneer urushiol in contact komt met de huid, bindt de stof zich binnen dertig minuten. Gedurende deze tijd kan de stof zich verspreiden naar andere lichaamsdelen die binnen deze periode in contact zijn gekomen met urushiol. Na dertig minuten kan de stof niet meer worden verspreid (niet besmettelijk) en kan deze niet meer worden weggespoeld.

Tekenen

Urushiol dringt snel door de huid en laat vaak rode strepen of vlekken achter op de plekken waar blootstelling heeft plaatsgevonden. Symptomen verschijnen doorgaans 24 tot 72 uur na blootstelling, waardoor patiënten zich vaak niet meteen bewust zijn van hun contact met gifsumak. De symptomen omvatten een jeukende huid, blaarvorming (al dan niet met lekkend vocht), een brandend gevoel, roodheid van de huid, en zwelling. Bij inademing van urushiol kunnen ook ademhalingsproblemen optreden. De mate van overgevoeligheid kan variëren van milde tot ernstige reacties en kan bij eerste blootstelling soms geen reactie veroorzaken.

Behandeling van contactdermatitis

Patiënten moeten het aangetaste gebied zo snel mogelijk afspoelen met lauw water en milde zeep. Ook alle besmette voorwerpen, huisdieren en schoenen moeten grondig worden gewassen. Bij milde symptomen kan een havermoutbad en/of het gebruik van vrij verkrijgbare crèmes of calaminelotion nuttig zijn. Koele kompressen en koude douches kunnen helpen bij het verlichten van de branderigheid. Bij ernstige jeuk of uitgebreide uitslag kunnen sterkere crèmes, zoals corticosteroïden, of zelfs orale medicijnen nodig zijn. Deze medicijnen zijn alleen op voorschrift verkrijgbaar.

Prognose

Sommige volwassenen die als kind allergisch reageerden op gifsumak kunnen na verloop van tijd minder gevoelig worden. In sommige gevallen kunnen mensen zelfs volledig immuun worden voor de effecten van gifsumak bij latere blootstelling.

Complicaties van blootstelling aan gifsumak

Sommige patiënten kunnen krabben aan de geïrriteerde huid, wat de genezing vertraagt en het risico op huidinfecties vergroot. Dit kan resulteren in een extreem rode, gezwollen huid die pijnlijk is. Daarnaast kunnen mensen met een allergie voor gifsumak ook gevoeliger reageren op andere plantenharsen, zoals die van Japanse lakbomen (gebruikt op meubels), mangoschillen en cashewnoten.

Preventie van blootstelling aan urushiol

Tijdens wandelen, kamperen of werken in bossen en rond struiken, is het belangrijk om de huid volledig te bedekken. Er zijn ook huidproducten beschikbaar die een barrière vormen om de huid te beschermen tegen urushiol.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Allergische contactdermatitis: Huidontsteking door allergeen
• Fytofotodermatitis: Huidziekte door contact met plant