Gifsumak: Symptomen van blootstelling aan urushiol van plant

Gifsumak (Engels: poison ivy) is een plant van het plantengeslacht Toxicodendron die voornamelijk aanwezig is in Canada en de Verenigde Staten. De plant is echter ook in Nederland te vinden, meer bepaald in Friesland. In de bladeren van de plant bevindt zich urushiol, een olieachtig sap. Wanneer de een patiënt wordt blootgesteld aan urushiol, ontstaat vaak een allergische reactie die bekend staat als Toxicodendron dermatitis. Dit leidt tot roodheid van de huid, een jeukende huid en een gezwollen huid. Bij een milde reactie helpen vrij verkrijgbare middelen, maar een ernstige reactie vereist voorgeschreven medicatie. Af en toe komen complicaties tot stand door de allergische reactie op urushiol.

• Oorzaken van allergische reactie
• Symptomen: Huiduitslag met jeuk en roodheid van huid
• Locatie
• Tekenen
• Behandeling van vorm van contactdermatitis
• Prognose
• Complicaties van blootstelling aan gifsumak-plant
• Preventie van blootstelling aan chemische stof urushiol

Oorzaken van allergische reactie

Gifsumak is een plant die mogelijk een tijdelijke, irriterende huiduitslag veroorzaakt wanneer:

• de plant rechtstreeks in contact komt met de huid
• huisdieren, tuingereedschap, sportartikelen of andere objecten aangeraakt worden die direct contact hebben gehad met de plant
• urushioldeeltjes in de lucht vrijkomen door verbranding van de plant (deze deeltjes komen dan mogelijk op de huid, in de ogen, in de neus, in de keel of in de luchtwegen terecht)

Deze huiduitslag, die bekend staat als ‘Toxicodendron dermatitis’ is een vorm van allergische contactdermatitis. Dermatitis is de medische term voor een irritatie / ontsteking van de huid. Allergische contactdermatitis staat voor een uitslag die resulteert uit contact met een stof waarvoor een patiënt allergisch is.

Symptomen: Huiduitslag met jeuk en roodheid van huid

De meeste patiënten (circa 85%) zijn allergisch voor de chemische stof urushiol die door de plant gifsumak wordt geproduceerd. De plant veroorzaakt bij allergische patiënten namelijk een vervelende huiduitslag.

Locatie

Wanneer een patiënt contact komt met urushiol, zal deze stof zich binnen dertig minuten aan de huid binden. Binnen deze periode van dertig minuten kan de stof zich nog wel verspreiden en daarom is het mogelijk om de chemische stof op het been of elders te krijgen. De uitslag komt met andere woorden tot stand op andere lichaamsdelen die binnen dertig minuten na blootstelling in contact zijn geweest met urushiol. Na de periode van dertig minuten kan de stof niet meer worden verspreid (niet besmettelijk) en kan deze ook niet meer worden weggewassen.

Tekenen

Urushiol dringt snel door de huid en laat vaak rode strepen of vlekken achter die laten zien waar de blootstelling aan deze chemische stof heeft plaatsgevonden. De symptomen verschijnen 24 tot 72 uur na blootstelling dus de meeste patiënten realiseren zich niet meteen dat ze gifsumak hebben aangeraakt. Patiënten ervaren een jeukende huid, blaarvorming (al dan niet met lekkend vocht), een brandend gevoel, roodheid van de huid en een gezwollen huid. Voorts ontstaan bij inademing van gifsumak ademhalingsproblemen. De overgevoeligheid voor gifsumak varieert echter van een milde tot ernstige reactie en veroorzaakt mogelijk geen enkele reactie de eerste keer dat de patiënt wordt blootgesteld.

Behandeling van vorm van contactdermatitis

Patiënten moeten zo snel mogelijk het gebied afspoelen met lauw water en milde zeep. Ook alle besmette voorwerpen, huisdieren, schoenen enzovoort moet de patiënt wassen. Patiënten met milde symptomen van de blootstelling aan gifsumak mogen voorts een havermoutbad nemen en/of vrij verkrijgbare crèmes of calaminelotion gebruiken. Koele kompressen toepassen en koude douches nemen verlichten de brandende gevoelens. Als de uitslag extreem jeukt of zich naar grote of veel delen van het lichaam heeft verspreid, zijn mogelijk sterkere crèmes (zoals corticosteroïden) of zelfs via de mond ingenomen (orale) medicijnen nodig. Deze speciale crèmes of medicijnen zijn enkel op voorschrift verkrijgbaar.

Prognose

Sommige volwassenen die reageerden op gifsumak als kinderen, reageren na verloop van tijd minder gevoelig. Sommigen patiënten reageren na verloop van tijd helemaal niet meer allergisch op de blootstelling aan gifsumak.

Complicaties van blootstelling aan gifsumak-plant

Sommige patiënten krabben aan de geïrriteerde huid. Dit leidt tot een tragere genezing van de huid. Bovendien ontstaat hierdoor sneller een huidinfectie. Dit leidt dan tot een erg rode, gezwollen huid die veel pijn doet. Verder reageren patiënten met een allergie voor gifsumak ook sneller op andere plantenharsen, zoals de olie van Japanse lakbomen (gebruikt op meubels), mangoschillen en cashewnoten.

Preventie van blootstelling aan chemische stof urushiol

Tijdens het wandelen, kamperen of werken in bossen en rond struiken, bedekken mensen best hun huid volledig. Voorts zijn er huidproducten verkrijgbaar die een barrière vormen die de huid helpen beschermen tegen urushiol.

Lees verder

• Huidziekten: Huidaandoeningen door trauma of ziekte (special)
• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Allergische contactdermatitis: Huidontsteking door allergeen
• Fytofotodermatitis: Huidziekte door contact met plant