Nikkelallergie: Allergische reactie op nikkel

Nikkel is een hard en taai zilverachtig-wit metaal dat zeer corrosiebestendig is. Nikkel is in het dagelijks leven in overvloed aanwezig, bijvoorbeeld in kledij, geld, sieraden en zelfs voeding. Een allergie voor nikkel treedt op wanneer een patiënt symptomen ervaart door het eten van voedingsmiddelen met nikkel of contact met een object dat nikkel bevat. De patiënt ontwikkelt meestal een rode, jeukende huiduitslag op de plaats waar nikkel de huid aanraakt. Diverse medicamenteuze behandelingen verlichten de symptomen veroorzaakt door de vorm van allergische contactdermatitis. De enige manier om een allergische reactie te voorkomen, is door het contact met nikkelproducten te vermijden. Patiënten met nikkelallergie zijn tot slot levenslang allergisch voor dit zwaar metaal.

• Bronnen van nikkel
• Voorwerpen
• Voeding
• Epidemiologie
• Oorzaken en risicofactoren van nikkelallergie
• Risicogroepen voor allergische reactie op nikkel
• Risicofactoren
• Symptomen
• Huid
• Mond
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van allergische reactie op nikkel

Bronnen van nikkel

Voorwerpen

Nikkel komt vaak voor in volgende items:

• bevestigingsmiddelen op kleding, zoals ritsen, drukknopen en behabevestigingen
• brilmonturen
• e-sigaretten
• geld / munten
• gespen
• horlogebanden
• juwelen
• kookapparatuur van roestvrij staal
• krijt
• laptops of computertabletten
• lenzenvloeistof frames
• medische apparaten
• metalen gereedschappen
• paperclips
• pennen
• sieraden voor piercings
• sieraden, waaronder ringen, armbanden, kettingen en gespen
• sleutels
• telefoons

Voeding

Verder is nikkel ook aanwezig in voedingsmiddelen:

• asperges, broccoli en spruitjes
• bananen
• boekweit, volkoren en tarwekiemen
• bonen
• chocolade en cacaopoeders
• haver
• meergranenbrood en granenbrood
• peren
• sojamelk
• sommige ingeblikte, geconserveerde en bewerkte voedingsmiddelen
• sommige zaden en noten
• spinazie
• zwarte thee

Epidemiologie

Nikkelallergie is een van de meest voorkomende contactallergieën, vooral bij volwassenen. Ongeveer 10-15% van de vrouwen en 1-2% van de mannen heeft een nikkelallergie. De prevalentie is hoog in westerse landen, waar nikkel veel voorkomt in sieraden, horloges en andere accessoires. Nikkelallergie komt vaker voor bij vrouwen, vooral vanwege het gebruik van nikkelhoudende sieraden en andere persoonlijke artikelen.

Oorzaken en risicofactoren van nikkelallergie

Wanneer een patiënt met een nikkelallergie in contact komt met het metaal, gelooft het immuunsysteem ten onrechte dat dit een schadelijke stof is. Het immuunsysteem produceert in reactie daarop het hormoon histamine. Dit veroorzaakt de kenmerkende huiduitslag evenals andere symptomen. Artsen weten niet goed waarom mensen allergieën voor nikkel ontwikkelen (oktober 2020). Een toenemend aantal mensen is echter wel allergisch voor nikkel (oktober 2020). Deze allergie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De allergie verschijnt op elke mogelijke leeftijd. Vaak is een herhaalde of langdurige blootstelling aan voorwerpen die nikkel bevatten nodig om een nikkelallergie te ontwikkelen. Tot slot is een nikkelallergie mogelijk gedeeltelijk erfelijk.

Risicogroepen voor allergische reactie op nikkel

Mensen die in bepaalde sectoren werken, lopen een verhoogd risico op het krijgen van deze vorm van allergische contactdermatitis:

• kappers
• mensen die met metalen werken
• mensen die regelmatig met contant geld omgaan
• traiteurs
• verpleegkundigen

Ook mensen met een lichaams- of oorpiercing, vrouwen en mensen die een familiegeschiedenis van een nikkelallergie hebben, of overgevoelig reageren op andere metalen, zijn vaker aangetast.

Risicofactoren

Risicofactoren voor nikkelallergie omvatten langdurige of herhaalde blootstelling aan nikkel, zoals het dragen van sieraden, horloges, en andere accessoires die nikkel bevatten. Personen met een familiegeschiedenis van allergieën of eczeem hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van nikkelallergie. Beroepen die blootstelling aan nikkel met zich meebrengen, zoals in de metaalbewerking, verhogen ook het risico.

Symptomen

De reactie kan onmiddellijk na contact optreden, of ontwikkelt zich na uren tot dagen na de blootstelling.

Huid

Na contact met nikkel verschijnen huidproblemen op het aangetaste huidgebied. De huiduitslag komt vaak voor op de oorlellen of polsen, omdat veel oorbellen en horloges nikkel bevatten. Volgende symptomen komen mogelijk tot uiting:

• blaren (die pus lekken), wanneer de reactie ernstig is
• droge plekken die lijken op brandwonden
• een huiduitslag
• jeuk
• pijn (bij een ernstige reactie)
• roodheid van de huid

Zweten doet de symptomen vaak verergeren.

Mond

Bij het eten van voeding met nikkel krijgt de patiënt mogelijk te maken met een warme, gevoelige, verkleurde, droge, dikke, ruwe of schilferige huid, extreme jeuk en met vocht gevulde blaren.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van nikkelallergie omvatten ernstige jeuk, uitslag, en blaren op de huid waar het contact heeft plaatsgevonden. De huid kan ook opzwellen, rood worden en ontsteken. In geval van ernstige reacties die niet verbeteren met vermijden van nikkel of behandeling, is medische evaluatie noodzakelijk om andere oorzaken van huiduitslag uit te sluiten.

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt vragen inzake de mogelijke oorzaken van de huiduitslag. Vervolgens voert hij een patchtest (pleistertest) uit. Hierbij plaatst hij een kleine hoeveelheid nikkel op de huid. De arts diagnosticeert een nikkelallergie als de huid binnen de 48 uur reageert. Dit type test is meestal veilig en veroorzaakt alleen in uiterst zeldzame gevallen een ernstige reactie.

Behandeling

Zelfzorg

De beste manier om een allergische reactie te voorkomen, is om de uitlokkende stof te vermijden, in dit geval nikkel. Sommige huismiddeltjes kalmeren de huid:

• calamine lotion
• hydraterende body lotion
• koele, natte kompressen

Professionele medische zorg

Medicatie
Verschillende medicijnen behandelen de huiduitslag. Deze geneesmiddelen bestrijden ontstekingen en verminderen de histaminerespons van het lichaam. Veel voorkomende medicijnen zijn:

• corticosteroïde crèmes
• niet-steroïde crèmes
• orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden, zoals prednison
• orale antihistaminica, zoals fexofenadine

Is er sprake is van een infectie, dan schrijft de arts antibiotica voor. Een infectie kenmerkt zich door meer roodheid, warmte, pus in het getroffen gebied en pijn.

Fototherapie
Patiënten waarbij orale of topische (op de huid aangebrachte) corticosteroïde crèmes niet effectief zijn, krijgen soms een behandeling met fototherapie. Hierbij stelt de arts de huid bloot aan gecontroleerde hoeveelheden kunstmatig ultraviolet licht. Vaak heeft fototherapie pas na enkele maanden effect op de nikkelallergie.

Prognose

De huiduitslag als gevolg van een allergische reactie blijft meestal twee à vier weken aanwezig en verdwijnt dan. Een gebroken of natte huid geneest sneller. Een patiënt met een nikkelallergie blijft levenslang gevoelig voor het metaal. De symptomen verbeteren als een patiënt de alledaagse voorwerpen en voedingsmiddelen vermijdt die nikkel bevatten. Een patiënt die allergisch reageert op nikkel moet voorts de etiketten zorgvuldig lezen of contact opnemen met fabrikanten om zeker te zijn dat de voorwerpen geen nikkel bevatten.

Complicaties

Complicaties van nikkelallergie kunnen bestaan uit chronische eczeem of andere huidirritaties door voortdurende blootstelling aan nikkel. Herhaalde allergische reacties kunnen leiden tot huidverdikking en pigmentatieveranderingen. In zeldzame gevallen kunnen secundaire infecties optreden als gevolg van openstaande huidletsels door krabben of wrijven.

Preventie van allergische reactie op nikkel

Indien een patiënt weet dat hij allergisch is voor nikkel, vermijdt hij dit best. Dit is niet altijd eenvoudig omdat nikkel ook in alledaagse middelen aanwezig is. Testkits voor thuis zijn verkrijgbaar om zeker te weten of bepaalde items nikkel bevatten. Andere tips zijn:

• handschoenen dragen bij professioneel contact met nikkel
• hypoallergene sieraden dragen
• items aankopen die gemaakt zijn van andere materialen zoals een brilmontuur in kunststof of titanium, een ritssluiting van plastic enzovoort
• items bedekken met duct tape of ander materiaal (duidelijk barrière maken)

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Allergische contactdermatitis: Huidontsteking door allergeen
• Contactdermatitis (allergisch eczeem): Huidaandoening