Blaren: Oorzaken en behandelingen van blaarvorming op huid

Vrijwel iedereen heeft wel eens te maken gehad met één of meer blaren op de handen en/of de voeten. Blaren zijn zakjes gevuld met een vloeistof die te vinden zijn tussen de bovenste lagen van de huid. Veel oorzaken zijn bekend voor blaren, vaak is (langdurige) wrijving de oorzaak. Blaren ontstaan geïsoleerd of in combinatie met andere klachten, omdat ze een symptoom kunnen zijn van een onderliggende aandoening. Bij de behandeling van een blaar is het belangrijk om deze intact te houden. Daarnaast helpen enkele maatregelen om de ontwikkeling van een blaar te voorkomen. Een blaar verdwijnt meestal spontaan na enkele dagen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Vaak door wrijving
• Risicofactoren van blaarvorming
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een blaar
• Blaar intact laten
• Opengebarsten blaar
• Prognose
• Leven met blaren: Praktische tips en advies
• Complicaties van blaren op de huid
• Preventie van blaarvorming op de huid
• Handen
• Voeten
• Algemene tips

Epidemiologie

Blaren kunnen in verschillende populaties optreden, met variërende incidentie afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geslacht en de aanwezigheid van onderliggende aandoeningen. De epidemiologie van blaren is breed en kan worden beïnvloed door zowel externe als interne factoren.

Algemene incidentie
Blaren komen veel voor en kunnen zich ontwikkelen als gevolg van verschillende omgevingsfactoren, zoals wrijving, hitte of bevriezing. De prevalentie van blaren wordt vaak onderschat, omdat veel gevallen mild zijn en vanzelf genezen zonder medische tussenkomst.

Geografische variaties
De frequentie van blaren varieert afhankelijk van het klimaat en de levensstijl van de bevolking. In warmere klimaten, waar mensen vaker blootgesteld worden aan hoge temperaturen, komen blaren door overmatige hitte en zonnebrand vaker voor. Ook in gebieden met extremere weersomstandigheden, zoals koude of vochtige klimaten, kunnen blaren optreden door bevriezing of wrijving.

Ouderen en kinderen
Bij ouderen is er een verhoogd risico op het ontwikkelen van blaren door verminderde huidelasticiteit en een verhoogde kwetsbaarheid voor huidschade. Kinderen hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van blaren door hun actieve levensstijl en het gebruik van schoeisel dat niet goed past.

Mechanisme

Het mechanisme achter de vorming van blaren is complex en kan worden beïnvloed door verschillende factoren die leiden tot weefselschade en vloeistofophoping onder de huid.

Wrijving
De meest voorkomende oorzaak van blaren is wrijving, die de bovenste laag van de huid (epidermis) scheidt van de onderliggende lagen. Deze scheiding zorgt ervoor dat vloeistof zich ophoopt in het gevormde holte, waardoor een blaar ontstaat. Wrijving treedt vaak op bij intensieve fysieke activiteit, zoals wandelen of hardlopen, waarbij schoeisel of kleding de huid irriteert.

Verbranding en bevriezing
Blaren kunnen ook ontstaan door thermische schade, zoals verbranding door overmatige hitte of bevriezing door extreme kou. Bij verbranding kan de huid worden beschadigd door hitte, waarbij het epidermisweefsel verbrandt en blaren zich vormen door de opeenhoping van intercellulaire vloeistof. Bij bevriezing komt dit voor wanneer huidcellen bevriezen en er schade ontstaat door de vorming van ijskristallen in het weefsel.

Chemische schade
Blaren kunnen ook het resultaat zijn van blootstelling aan chemische stoffen, zoals zuren of basen, die de huid beschadigen. Deze stoffen kunnen de integriteit van de huid verstoren en leiden tot de vorming van blaren als reactie op de schade.

Oorzaken: Vaak door wrijving

Een blaar is een gebied op de huid waarbij de huid verhoogd is. Onder deze ‘verhoging’ bevindt zich vloeistof. Hoewel blaren erg vervelend zijn, vervullen ze een belangrijke functie. Blaren zorgen ervoor dat er geen verdere schade optreedt in de dieper gelegen weefsels; de vloeistof dient als een soort ‘wondkussen’. Hierdoor stopt verdere schade aan de huid en krijgt het weefsel de tijd om te genezen. Het lichaam beschermt zichzelf met andere woorden door de vorming van een blaar.

Risicofactoren van blaarvorming

Aandoeningen
Veel aandoeningen kunnen blaren op de huid veroorzaken, zoals:

• acanthosis palmaris: huidziekte - penshandpalmen door kanker
• acrodermatitis: huidaandoening uit de kindertijd
• cellulitis: huidinfectie met rode en gezwollen huid
• diabetische neuropathie: zenuwschade door diabetes met pijn
• dyshidrotisch eczeem: blaasjes en blaren op handen en voeten
• epidermolysis bullosa: een genetische bindweefselziekte waarbij blaren op de huid en slijmvliezen ontstaan en de opperhuid loslaat
• erysipelas: vuurrode huiduitslag met verhoogde rand
• erysipeloïd: bacteriële huidinfectie aan hand en vingers
• gordelroos: infectie met huiduitslag en symptomen aan het gezicht
• hand-, voet- en mondziekte: aandoening bij jonge kinderen
• herpetische fijt: virale infectie aan vinger(s) door herpes
• parapemphigus: huidziekte met blaren, vooral bij ouderen
• pemphigus vulgaris: zweren en blaren aan huid en slijmvliezen
• psoriasis: chronische huidziekte met droge huid en schilfers
• waterpokken: infectie met algemene symptomen en huiduitslag

Medische behandelingen
Door ACE-remmers (geneesmiddelen om bloeddruk te verlagen) kan sneller blaarvorming op de huid ontstaan. Blaren verschijnen ook sneller als bijwerking van radiotherapie.

Omgevingsfactoren
Blaren op de huid komen tot stand als gevolg van:

• (herhaalde) wrijving
• bevriezing
• chemische brandwonden
• warme en vochtige omstandigheden

Chemische brandwonden
Chemische brandwonden ontstaan door contact met bepaalde chemische stoffen zoals insectenbeten en insectensteken, mosterdgas, nikkelsulfaat, oplosmiddelen, schoonheidsmiddelen en wasmiddelen.

Temperaturen
Blaren komen vaker voor in warme omstandigheden, zoals in de binnenkant van een schoen. Daarnaast vormen erg vochtige omstandigheden een andere risicofactor.

Wrijvingsblaar
Een wrijvingsblaar (drukblaar, frictieblaar) komt het vaakst voor. Dit kan bijvoorbeeld komen door het bespelen van een muziekinstrument of langdurig wandelen. De huidlaag die het meest gevoelig is voor wrijvingskrachten is de stratum spinosum (stekelcellenlaag van de huid). Aangezien deze laag van de onderliggende weefsels wegtrekt door wrijving, lekt een soort plasma uit de cellen en wordt het gevormde gat hiermee opgevuld. Deze vloeistof stimuleert een nieuwe groei en regeneratie van de huid.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van blaren, afhankelijk van hun fysieke toestand, omgeving en specifieke activiteiten.

Atleten en actieve mensen
Mensen die regelmatig intensieve fysieke activiteiten ondernemen, zoals hardlopen, wandelen of fietsen, lopen een groter risico op het ontwikkelen van blaren door wrijving en druk van het schoeisel.

Ouderen
Ouderen hebben een grotere kans op blaren door een afname van de huidelasticiteit en een dunner wordende huid, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor huidbeschadiging door wrijving of andere factoren.

Personen met chronische huidaandoeningen
Mensen met huidaandoeningen zoals eczema of psoriasis hebben vaak een gevoeliger huid die sneller kan blaren als gevolg van wrijving of irritatie.

Symptomen

Een blaar bevindt zich vaak op de handen of voeten, daar deze gebieden gevoelig zijn voor herhaalde slijtage en wrijving. Huidgebieden met een dikke, hoornige laag (zoals handpalmen en voetzolen) zijn meer vatbaar voor blaarvorming. Onder de blaar bevindt zich bloed, plasma, pus of serum, afhankelijk van de locatie en de oorzaak van de blaren. Bij bloedblaren breekt een klein bloedvat vlakbij het huidoppervlak, waardoor de blaar een bloederig uiterlijk krijgt. Pijnlijke blaren op de handpalm of voetzool zijn vaak het gevolg van een weefselafscheiding in diepe huidlagen. Deze lagen liggen naast zenuwuitlopers, waardoor de patiënt meer pijn ervaart.

Alarmsymptomen

In de meeste gevallen verdwijnen blaren vanzelf zonder ernstige complicaties. Echter, bepaalde alarmsymptomen kunnen wijzen op een ernstiger probleem of het risico op infectie.

Infectie
Als een blaar niet goed geneest of als er tekenen van infectie optreden, zoals roodheid, pus of een verergerende pijn, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Dit kan wijzen op een bacteriële infectie die behandeling met antibiotica vereist.

Extreem pijnlijke blaren
Wanneer blaren extreem pijnlijk zijn, vooral als ze zich op gevoelige gebieden zoals de handen of voeten bevinden, kan er sprake zijn van complicaties die de genezing vertragen of beïnvloeden.

Huidbeschadiging met diepe blaren
In sommige gevallen kunnen blaren die zich dieper in de huid bevinden, zoals bij brandwonden of bevriezingsblaren, leiden tot ernstige schade. Deze kunnen weefselschade veroorzaken die langdurige zorg en behandeling vereist.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van blaren wordt meestal gesteld op basis van klinische bevindingen, waarbij artsen de locatie, oorzaak en grootte van de blaren evalueren.

Klinisch onderzoek
Een arts zal de blaar inspecteren om te bepalen of deze veroorzaakt is door wrijving, hitte of chemische schade. De arts zal ook controleren op tekenen van infectie of andere complicaties, zoals diepe weefselschade.

Microbiologisch onderzoek
In gevallen van infectie kan een arts een monster nemen van de vloeistof in de blaar om te testen op bacteriën of andere ziekteverwekkers. Dit kan helpen om de juiste behandeling te bepalen, zoals het voorschrijven van antibiotica of antivirale middelen.

Beeldvorming
In zeldzame gevallen, zoals bij grote of diepe blaren die het onderliggende weefsel aantasten, kan beeldvorming, zoals een echografie of röntgenfoto, nodig zijn om de mate van weefselschade te beoordelen.

Behandeling van een blaar

Het grootste deel van de blaren geneest spontaan en behoeft geen medische behandeling. Naarmate de nieuwe huid onder de blaar groeit, verdwijnt de vloeistof langzaam. Hierdoor verdroogt de huid en schilfert de blaar als het ware af.

Blaar intact laten

Het is belangrijk om blaren intact te laten en niet door te prikken, omdat anders sneller een bacteriële infectie kan ontstaan. Het is dan ook belangrijk om de blaar te bedekken met een gaasje of een speciale pleister om het openbarsten van de blaar te voorkomen. Bloedblaren genezen eveneens spontaan. IJs gewikkeld in een handdoek vermindert de pijn. Op de markt zijn speciale blaarverbanden en blaarpleisters beschikbaar die verder ongemak voorkomen en het herstelproces bespoedigen.

Opengebarsten blaar

Als de blaar opengebarsten is, is het niet meer nodig om de blaar af te plakken maar mag het vocht spontaan uit de blaar lopen. Daarna moet de patiënt de wond zorgvuldig met mild zeepwater wassen, de gedroogde wond desinfecteren en de blaar weer bedekken met een steriel en droog verband. Het is tot slot uit den boze om aan de huid langs een opengebarsten blaar te pulken; zo ontstaan eveneens sneller infecties.

Prognose

Een schone en beschermde blaar verdwijnt veelal binnen zeven tot tien dagen nadat deze verschenen is op het huidoppervlak.

Leven met blaren: Praktische tips en advies

Het is belangrijk om te weten hoe je met blaren om moet gaan en hoe je ze kunt voorkomen. Naast het dragen van geschikte schoenen en handschoenen, is het verstandig om regelmatig de huid te inspecteren op tekenen van wrijving of irritatie. Bij het eerste teken van een beginnende blaar kan een preventieve pleister of een stukje tape veel problemen voorkomen. Drink voldoende water om je huid gehydrateerd te houden, want een goed gehydrateerde huid is minder vatbaar voor beschadiging. Tot slot is het belangrijk om te weten dat rust en het vermijden van de bron van wrijving essentieel zijn voor een snel herstel.

Complicaties van blaren op de huid

Normaal gesproken leidt een blaar niet tot een ernstige complicatie. In zeldzame gevallen ontstaat echter een infectie of zweervorming.

Preventie van blaarvorming op de huid

Het voorkomen van blaren kan vaak worden bereikt door enkele eenvoudige voorzorgsmaatregelen te treffen. Hieronder staan de belangrijkste tips en adviezen om blaarvorming op de huid te voorkomen:

Handen

• Dragen van handschoenen: Het dragen van goed passende handschoenen kan handblaren effectief voorkomen. Zorg ervoor dat de handschoenen comfortabel zitten en geen extra wrijving veroorzaken.
• Gebruik van talkpoeder: Talkpoeder kan helpen om wrijving te verminderen door vocht te absorberen. Dit is vooral nuttig voor langdurige activiteiten waarbij de handen veel bewegen. Voor extra bescherming kun je talkpoeder in combinatie met handschoenen en tape gebruiken.
• Regelmatige controle: Controleer regelmatig je handen op tekenen van wrijving of irritatie. Bij vroege tekenen van blaarvorming kan het aanbrengen van een beschermende pleister helpen.

Voeten

• Geschikte schoenen: Het dragen van goed passende en comfortabele schoenen is cruciaal om wrijvingsblaren te voorkomen. Vermijd schoenen die te strak, te los of met hoge hakken zijn, aangezien deze het risico op blaren verhogen.
• Gebruik van schone sokken: Draag schone, droge sokken om vocht te verminderen en wrijving te voorkomen. Sportsokken die vocht afvoeren kunnen een goede keuze zijn, vooral bij intensieve activiteiten.
• Sokken regelmatig vervangen: Vervang sokken regelmatig wanneer ze vochtig worden, om het risico op blaren te verkleinen. Dit is vooral belangrijk tijdens lange wandel- of trektochten.
• Inlopen van schoenen: Voordat je lange afstanden gaat lopen of een intensieve fysieke activiteit onderneemt, is het verstandig om je schoenen in te lopen. Dit helpt om de schoenen beter te vormen naar je voeten en vermindert wrijving.
• Preventieve blarenpleisters: Gebruik speciale preventieve blaarpleisters of wrijvingspleisters aan de binnenkant van je schoenen om extra bescherming te bieden. Deze pleisters kunnen direct op de huid of in de schoenen worden aangebracht.

Algemene tips

• Huidhydratatie: Zorg voor een goede hydratatie van de huid door voldoende water te drinken. Een goed gehydrateerde huid is minder kwetsbaar voor beschadiging.
• Vermijd overmatige wrijving: Identificeer en vermijd bronnen van overmatige wrijving. Dit kan het aanpassen van je uitrusting, houding of activiteiten inhouden om druk en wrijving te minimaliseren.
• Gebruik van beschermende materialen: In situaties waar wrijving onvermijdelijk is, zoals bij bepaalde werk- of sportactiviteiten, kan het gebruik van speciale beschermende materialen of bandages helpen om de huid te beschermen tegen blaren.

Door deze voorzorgsmaatregelen te volgen, kun je het risico op blaarvorming aanzienlijk verminderen en de gezondheid van je huid bevorderen.

Lees verder

• Blaasjes (blaren) op handen en voeten: Oorzaken blaarvorming
• Pemphigus foliaceus: Huidziekte met jeukende blaren
• Pemphigus vulgaris: Zweren en blaren aan huid & slijmvliezen
• Diabetische blaren: Huidblaren bij diabetes mellitus
• Bloedblaren op huid: Bloed in blaar door kracht of wrijving